Morgunblaðið - 23.09.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUINIBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPT. 1196»
tí’itgieliandi H.f. Árv'alcur', Reykjavik.
Fxamkvœmdaslj óri Haraldur Sveinsson.
'Ritstjórax' Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matitihías Jdhannessten.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Bitstj ómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
FréttaEtjöri Björn Jóhannsson'.
Auglýsingaatjöxá Árni’Garðar Kristinsson.
Ritetjórn otg afgmeiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-109.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald kr. '150.00 á mánuði innanlands.
I lausasiöiu kr. 19.00 eintakið.
NÝ FRAMFARASÓKN
JTJyrstu misserin eftir að þau
áföll hófust, sem Isiend-
ingar hafa orðið fyrir í efna-
hags- og atvinnumálum, ein-
kenndust viðbrögð stjómar-
valda og raunar landsmanna
allra af varnaraðgerðum, við-
leitni til þess að draga svo
sem frekast var kostur úr af-
leiðingum þessara áfalla á lífs
kjör fólksins í landinu. Á
þessu ári hefur það orðið aug-
ljósara með hverjum mánuði
sem líður, að vörn hefur verið
snúið upp í sókn.
U ndirstöðuatvinnuvegum
landsmanna, sjávarútvegi og
fiskiðnaði hefur verið tryggð-
ur traustur starfsgrundvöllur
með þeim árangri, að meiri
þróttur hefur verið í þessum
atvinnugreinum en um langt
skeið. Hráefnisöflun til
frystihúsanna hefur gengið
óvenju vel og nýir markaðir í
Bandaríkjunum fyrir verð-
meiri framleiðsluvöru hafa
bætt mjög afkomu frystihús-
anna. Hefur þetta haft hin
heillavænlegustu áhrif á at-
vinnulífið við sjávarsíðuna og
er vafalaust undanfari nýrra
átaka á því sviði.
Iðnaðurinn er einnig í nýrri
sókn. Stöðugt berast fregnir
af nýrri viðleitni iðnrekenda
til þess að afla nýrra mark-
aða fyrir framleiðsluvörur
iðnaðarins erlendis. Hér gætir
greinilega áhrifa gengisbreyt-
ingarinnar, sem hefur orðið
iðnaðinum sterk hvatning til
þess að leita út fyrir heima-
markaðinn og hefja útflutn-
ing. Vöxtur iðnaðarins hefur
verið eðlilegur á þessu ári og
má búast við að hann fari
vaxandi jafnt og þétt.
Tilkynning ríkisstjómarinn
ar um stórauknar lánveiting-
ar hefur einnig haft mjög já-
kvæð áhrif í byggingariðnað-
inum nú þegar. Sú lægð, sem
hefur verið í byggingarstarf-
semi á höfuðborgarsvæðinu
um nokkurt skeið er ein meg-
inástæðan fyrir erfiðu at-
vinnuástandi í þessum lands-
hluta og má búast við að auk-
in byggingarstarfsemi verði
til þeiss að draga mjög úr
hættu á atvinnuleysi í vetur.
Landbúnaðurinn hefur í
sumum landshlutum orðið
fyrir þungu áfalli á þessu
sumri vegna óhagstæðs veður
fars og er augljóst að gera
þarf ráðstafanir til þess að
létta undir með bændum á
vissum svæðum af þeim sök-
um. Hefur Ingólfur Jónsson,
landbúnaðarráðherra, þegar
gefið yfirlýsingar um að það
verði gert, enda þótt ekki
liggi fyrir enn í hvaða formi
það verður. Hins vegar er
augljóst að landbúnaðudnn
byggir á traustum grunni og
tekizt hefur að afla nýrra
markaða fyrir útflutningsvör-
ur hans.
Hin óhagstæðu verðlags-
ákvæði, sem verzlunin hefur
búið við um langt skeið, hafa
haft mjög neikvæð áhrif á
vöxt hennar og viðgang. Nú
viðurkenna æ fleiri, að það er
hvorki neytendum né þjóðar-
búinu í heild í hag að halda
verzluninni í þessari spenni-
treyju og er því tvímælalaust
hljómgrunnur meðal almenn-
ings fyrir því, að leiðrétting
verði gerð verzluninni í hag.
Opinberir aðilar, ríki og sveit-
arfélög, hafa þegar lýst yfir,
að ráðstafanir verði gerðar til
þess að halda framkvæmdum
þessara aðila í hámarki og
m.a. hefur verið útvegað láns-
fé til þess að hraða fram-
kvæmdum við hraðbrautir,
sem mun tryggja talsverða
atvinnu. Þá er augljóst, að til-
lögur Landsvirkjunar um
áframhald á virkjunarfram-
kvæmdum munu verða at-
vinnulífinu mikill stuðningur.
Það fer þvi ekki milli mála,
að nýtt líf er að færast í all-
ar höfuðatvinnugreinar lands
manna. Það er tákn þess, að
vörn hefur verið snúið upp í
nýja framfarasókn. Til þess
að hún meigi takast verða allir
landsmenn og þau hagsmuna-
samtök, sem miklu geta ráðið,
að snúa bökum saman, svo að
sundrung og óeining verði
ekki til þess að eyðileggja
það, sem þegar hefur áunnizt.
ÚTBOÐ Á
VERKLEGUM
FRAMKVÆMDUM
C|ú frétt hefur vakið mikla
^ athygli, að vegafram-
kvæmdir frá Búrfelli reynd-
ust mun ódýrari en gert hafði
verið ráð fyrir vegna þess að
verkið var boðið út. Reyndist
vegalagningin um þriðjungi
ódýrari en áætlað hafði verið.
Útboð á verklegum fram-
kvæmdum hafa tíðkast mjög
í Reykjavík á undanfömum
árum og hafa borið ríkulegan
ávöxt. Hins vegar hefur þess-
um vinnubrögðum ekki verið
beitt í jafn miklum mæli við
framkvæmdir á vegum ríkis-
ins. Sú reymsla sem nú hefur
fengizt af vegalagningunni
frá Búrfelli, ætti að hvetja
opinbera aðila, sem hafa með
höndum verklegar fram-
kvæmdir, til þess að læra af
þessari reynslu og fylgja í
kjölfar höfuðborgarinnar með
útboð verklegra fram-
kvæmda.
iii [AM lip unui
\iiiv U Inli Uli 11L1IVI1
' Þetta er fyrsta mynditi sem birt er frá fundi þeirra Chou En-Lais, og Kosygins í Peking, og er
I tekin á flugvellinum þar. Sem kunnugt er virðist fundurinn ekki hafa borið mikinn árangur, því
I skammirnar eru hafnar á nýjan leik, með sérstökum ofsa af hálfu Kínverja. Myndin er frá rúss-
nesku fréttastofunni TASS.
Norskublöðin fá ríkisstyrk
Átta milljónir til skiptanna handa
stjórnmálaflokkunum —
BARÁTTAN fyrir tilver-
unni hefur farið siharðnandi
hjá norstou blöðunuim í mörg
ár. Mörg þeirra hafa lognazt
út af, önnur treina í sér líf-
ið með því að gera félagsbú
við önrnur blöð, jafnvel þó að
það kosti að glata nafninu,
og enn önnur haraga á hor-
riminni og lifa á langlundar-
geði lánardrottna sinn.a. Suim
hafa bjargað sér mieð því að
tatoa upp offsettprentun. Það
eru aðtedmis stærsbu blöðin sem
haf.a nóg að bíta og brenna
og geta leyft sér það „óhóf”
að hafa eigin blaðamenn í
öllum stærsitu hie.imsborgiunum
og senda fréttaritara þangað
sem eittíhv-að er að gerast.
Þessi blöð eru ekki upp á
neinn styrk komin. En þ-au
eiru lítoa fá.
í Noregi eru um 70 blöð,
sem koma út alla vi-rka daga
vitounnar. Af þeim eru aðeins
2, sem pr-enta yfir 100 þús. ein
taka uppl. (Aften-posten 190
þús. eint. morgunblað, og Dag
bladet rúmlega 100 þús.). Ar-
beiderbladet, miálgagn lang-
stærsta stjórnmálaflofckisins í
landinu, var lengi vel 3. út-
breiddasta blað Noregs, en
nú hafa stærstu bl'öðin utan
Oslóar stootið sér fram fyrir
þa@. Biemgani3 Tjderudie pciemft-
aði 76,5 þúsund í hititeðfyrra,
Adresse-avisen í Þrándlheimj
(iseim er lelzba bla6 Nloragis)
72,3 þúsund en Ardeiderbl'ad-
et ekfki nerna 70,7 þústumd.
Þax mia'ð eru uipptalim „stór
veldi-n” í norstou presisiunni.
Eitt þeirra hefur átt furðu-
lega ævi síðuistu 40 árin:
Adresseaiviissn. Árið 1928 var
þetta elzta blað Noregs að
tærast upp, — hafði innan
við 3000 kauipendur. En þá
tófc við nýr maðiur, sem hef-
ur verið við stýrið síðan og
nú er blaðið nr. 4 hvað upp-
lagið snertir.
f næsta flotoki koma svo
blöð m-eð yfir 15.000 eintaka
upplag. Þau eru tæplega 20
talsins og er Stavanger Aft-
enblad stærst^ þeirra, með
44.000 upplag. í þessum flokki
eru fjögur Oslóarblöð og er
„Verdns Gang“ stærs-t þeirra
og Morgenposben næststærst.
Þaiu eru bæði utan flofcka.
En Oslóarblöð Miðfl-okfcsins
og Kristileg-a flokfcsins,
Nationein og Várt Land hafa
aðeins rúmillega 20 þú-sund
kaupend-ur hvort, enda hefur
ihvor-ugum flofcfcnum tefc-izt að
ná þingsæti í Osló, þrátt fyr-
ir mifcinn áhuga. í höfuðborg
inni er-u nototourn veginn
hreinar línur milli verka-
mannafloktosins og hægri-
manna, en þeir sem afneita
þesisum hö'fuðpaurum hall-a
sér að vinstr'i eða socíalista-
flokki Gustavsens. Þes-sir
fiotokar fengu sinn þin.gmann
inn hvor, við síðustu kosn-
ingar.
Nú vífcur að siðasta flokfci
dagblaðanna, sem prenta upp
lag minna en 15 þúsiund, og
þ-arnæs-t að „lokal-avisen”
— átthiagablöðiuinum, siem sum
hver prenta innan við þús-
umd eintök. Þessi bl-öð skipta
nokkrum hundruðum, en út-
igafianiduir ifl’estina þei-nra lep-ja
dauðann úr sfciil og tilvera
þeirra er oftast h-áð styrkj-
uim frá stjórnmálaflofcfcnum í
kjördæmi blaðsins, eða frá
einstafclingum, sem ýmiist
viíja styðja ákveðna stjórn-
mál'astefinu eð-a átoveðinn fram
bj-óðanda til sigu.rs. — En hér
kemu-r þó an-nað t'il: — Át-t-
hagaræknir menn vilja líka
eiga sitt blað, sem segi fréttir
úr úbbneiðsliusvæði þe-s-s og
haildi til haga öllu því, sem
sn-ertir sögu og menningu síns
uimdæmis. „Lokalavisen” hef-
ur þannig tvennu að gegna:
stjórn-málaáróðrinum og varð
veizlu m-en-ninigarverðmæta,
aufc þess sem hann á að
hvetja 1-esndur sína til menn
ingardáða og segja f-réttir af
náunganuim, sem aldrei koma
á prent í Oslóarblöðun-uim.
— Þatta er orðinn langur
formáli að því efni
greinarininar, sem fyrirsögn
h-ennar vísa-r til. En ég t-aldi
n-auðsynlegt, að s-egja ofurlít-
ið frá tilveru norsiku blað-
anna í dag, áður en é-g færi
að greina frá þekn niðurs-töð-
um, s-em 9-manna nefnd
í „blaðastyrksimiálinu” hef-
u-r komizt að. Mikill m-eiri-
hluti Stórþin.gsinis h-efur ver-
ið sammála um, að nauðsyn
beri til að afistýra þeim blaða-
dau'ða, sem ágerzt hef-ur í Nor
egi öll árin eftir 1945.
En vandinn í málinu var sá,
að siemj.a reglurnar fyrir
styrkveitimguim þannig, að
þær kæmi réttlátl-ega niður.
- II.
Seint í júlí skil-aði þes-si
nefnd áliti sínu. Nefndin h-eit-
ir „Partifinansierinigs-utvalg-
ief“ og nafnið bendir ótvírætt
til þes-s ,að stjórnmálaflotok-
arnir eigi að skipta væntan-
legum styrk á milli sin og
þeir síðan að skammta, hver
sínu blaði, sbuðninginn, þar
se-m hans er mest þörf. Þetta
bendir á, að s-tjórn-málin eigi
að verða þyngri á m-ebun-um,
hvað smáblöðin snertir, en
t.d. áttihaga-menningin. Ein-
hveirj.um h-efði nú samt getað
dottið í hiuig, að síðara atrið-
ið hefði verið sett í fyrirrúm
hi-ns fyrra, og að t.d.
norsfci mienningarsjóður-
urinn- h-efði fengið ein.hver á-
hrifaráð, og svo blaðaútigef-
endafélagið, sem hlýtur að
vera öllum hnúbuim kunnu-g-
ast um aftoomiu blaða og
meniningargildi þeirra.
— En nefndin, eða no 'ri
Framhald á bls. 20