Morgunblaðið - 08.04.1971, Blaðsíða 16

16
MOaGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1971
Gtgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráó Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundssorv.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstraeti 6, sími 10-100
Augíýsingar Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innaniands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
UMBÓTASTJORN
A thafnasömu löggj afarþingi
**• er lokið, páskahelgin fer
í hönd, en að henni lokinni
hefjast flokksþing og lands-
fundur tveggja stærstu stjórn
málaflokka þjóðarinnar, Sjálf
stæðisflokks og Framsóknar-
flokks. Þegar þeim er lokið
má vænta þess, að kosninga-
baráttan vegna þingkosning-
anna í vor hefjist af fullum
krafti.
Páskahelgin gefur tilefni til
margvíslegrar íhugunar m.a.
um framvindu mála í þjóð-
málum okkar Íslendinga.
Sömu stjórnmálaflokkar hafa
farið með stjóm landsins um
nær 12 ára skeið. Þetta tíma-
bil hefur óhikað verið mesta
framfaraskeið í sögu þjóðar-
innar. Að vísu urðum við
fyrir miklu áfalli á árunum
1967 og 1968 og tafði það
framfarasóknina nokkuð, en
nú hefur þjóðarbúið náð sér
að fullu eftir þessi áföll.
Áhyggjuefni okkar nú er ekki
atvinnuleysi, heldur skortur
á vinnuafli á þessu ári. Við
höfum ekki áhyggjur af því,
að fólk hafi ekki nægar tekj-
ur, heldur af hinu, að pen-
ingaráðin séu svo mikil, að
þau muni valda of mikilli
þenslu í efnahagslífinu. Þetta
eru mikil viðbrigði frá því
sem var fyrir tveimur árum.
Með sama hætti og launafólk
í landinu varð fyrir skertum
lífskjörum vegna áfallanna,
hefur það nú notið hlutdeild-
ar í batnandi hag þjóðarbús-
ins, svo sem vera ber.
Alþingiskosningarnar í vor
geta ráðið jafn miklu um þró-
un mála á áttunda áratugn-
um eins og kosningarnar
haustið 1959 skiptu sköpum
um framvindu mála á sjöunda
áratugnum. Kjósendur munu
gera upp hug sinn í kosning-
unum í vor á grundvelli feng-
innar reynslu. Reynslan er
ólygnasti dómarinn. Tvennt
Slíðrum
¥ viðtali, sem Morgunblaðið
birtir í dag við Jóhann
Hafstein, forsætisráðherra,
hvetur hann landsmenn til
þess að slíðra vopnin og
standa saman sem einn mað-
ur í landhelgismálinu. Það er
sannarlega ástæða til að taka
undir þessi orð forsætisráð-
herra. Sá klofningur, sem
upp er kominn milli stjórn-
málaflokkanna í landhelgis-
málinu, er ekki um efni
málsins heldur aðferðir og
Morgunblaðið fullyrðir, að
vilji þjóðarinnar er sá, að
allir standi einhuga í barátt-
hefur einkennt starfsemi
þeirra flokka, sem nú eru í
stjórnarandstöðu. Annars
vegar vaxandi sundrung og
innbyrðis klofningur, sem
hefur gert það að verkum, að
þingflokkur Alþýðubanda-
lagsins hefur klofnað í þrennt
á kjörtímabilinu og hluti
Framsóknarflokksins hefur
sagt sig úr lögum við flokk-
inn. Hins vegar, að þessir
flokkar hafa barizt gegn öll-
um helztu framfaramálum
þjóðarinnar á liðnu 12 ára
stjórnartímabili núverandi
r íkisst j ómar. Aðalsmerki
þeirra hefur verið klofningur
og neikvæð afstaða.
Á hinn bóginn hefur núver-
andi ríkisstjórn, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur veitt
forystu allt þetta kjörtímabil
brotið blað á flestum sviðum
þjóðlífsins. Hún hefur verið
sannkölluð umbótastjóm.
Viðskiptahöft hafa vikið fyr-
ir viðskiptafrelsi. Skattpíning
hefur vikið fyrir heilbrigðri
skattalöggjöf, þótt enn sé um-
bóta þörf á því sviði. Bylting
hefur orðið í fiskiskipaflota
landsmanna. Með stórvirkj-
unum og stóriðju hefur verið
brotið blað í atvinnusögu
landsmanna. Viðskiptalegri
einangmn hefur verið hafnað
með aðild að EFTA og grund-
völlur lagði.r að nýrri iðn-
væðingu landsins. Þetta eru
svo róttækar breytingar að
fullyrða má, að núverandi
ríkisstjórn sé ein mesta fram-
fairastjóm, sem setið hefur
að völdum hér á landi.
Sú mynd, sem við blasir, er
annars vegar klofningur og
neikvæð afstaða stjórnarand-
stöðunnar. Hins vegar að um-
bótastefna Sjálfstæðisflokks-
ins hefur gjörbreytt þjóðlíf-
inu. Á þessari fengnu reynslu
munu kjósendur byggja er
þeir gera upp hug sinn á kjör-
degi.
vopnin
unni fyrir þessu lífshags-
munamáli þjóðarinnar.
í viðtalinu segir forsætis-
ráðherra m.a.: „Mér þykir
vænt um, að stjómarandstæð-
ingar hafa orðið við tilmæl-
um mínum, sem ég bar fram
í utanríkismálanefnd um það.
að þeir flyttu ekki tillögu um
þjóðaratkvæði á þinginu
sjálfu. Ágreiningur um efni
málsins gaf ekki tilefni til
þess að mínum dómi, og ég
óttaðist þann blæ, sem málið
myndi með þeim hætti fá út
á við, að það kynni að varpa
skugga á þá þjóðareiningu,
sem ætíð hefur verið fyrir

ERFIÐLEIKAR LAND-
BÚNAÐARINS INNAN
EFNAHAGSBANDALAGSINS
EFTIR
MAGNÚS SIGURÐSSON
HINN 1. apríl gekk í gildi nýtt grund-
vallarverð á landbúnaðarvörum innan
Bflruaihagsbandailags Evrópu. Þrátt fyrir
ákveðnar kröfur bænda um allt að
15% verðhækkun á afurðum þeirra,
varð niðurstaðan sú, að einungis var
heimiluð hækkun, sem að meðaltali
nam um 4%. Þetta er lítil hækkun og
gerir ekki miklu betur en að halda í
við aukna dýrtíð. En ákvörðun þessa
nýja verðs og undanfari þess leiða í
ljós, að landbúnaðarmálin eru enn
hvað örðugasta vandamálið innan EBE.
Það hefur ennfremur fært bændum
heim sanninn um, að verð á afurðum
þeirra er ekki ákveðið af ríkisstjiómum
þeirra sjlálfra hieldur í aðalstöðvum
EBE í Brussel.
Samkomulag um nýja landbúnaðar-
verðið náðist ekki þrautalaust. Áður
höfðu landbúnaðarráðherrar EBE-
landanna sex setið dögum saman á
fundum og síðast komust þeir loks að
niðurstöðu, þegar þeir höfðu þingað
nær samfleytt í meira en sólarhring.
Aðdragandinn hafði ekki heldur
verið tíðindalaus. Daginn áður höfðu
um 75.000 bændur úr öllum löndum
Efnahagsbandalagsins þrammað í fylk-
ingu inn í miðborg Brússel til þess að
fylgja kröfum sínum eftir. Eins og
oft vill verða um slíkar fjöldagöngur,
fór hún úr skorðum. Harðir árekstrar
urðu milli bænda og lögreglu. Þeir
fyrrnefndu köstuðu eggjum, kartöflum
og jafnvel lifandi hænsnum í lögreglu-
menn, sem beittu kylfum og táragas-
sprengjum á móti. Þegar valurinn var
talinn, kom í ljós, að einn bóndi hafði
beðið bana en um hundrað og fimm-
tíu manns slasast, bændur, lögreglu-
menn og vegfarendur. Eignatjón nam
yfir 100 millj. kr. og miðborg Brússel
leit út eins og orrustuvöllur.
Þessir atburðir leiða enn athyglina
að því öngþveiti, sem landbúnaðar-
málin eru í innan EBE. Ástæðurnar
fyrir vandræðunum eru einkum þrjár:
1. Verðmæti þess, sem meðalbóndi
framleiðir í löndum EBE, er langt und
ir verðmæti þess, sem venjulegur iðn-
aðarmaður framleiðir. Því er það langt
frá því auðvelt að tryggja bændum
sömu afkomu.
2. Skylt er að kaupa afurðir bænda
og greiða úr sameiginlegum landbún-
aðarsjóði EBE án tillits til þess, hvort
markaður sé fyrir þær. Offramleiðsla
á landbúnaðarvörum er því mikil.
Heil fjöll af smjöri, korni og öðrum
afurðum hafa safnazt saman. Eina leið-
in til þess að losna við þessar birgðir
hefur verið að selja þær á niður-
greiddu verði til landa utan Efnahags-
bandalagsins. Þetta þýðir síauknar
uppbætur, sem skattgreiðandinn fær
að borga.
3. Bændur innan EBE eru of margir
og þeim verður að fækka En það
vandamál verður ekki leyst í skyndi,
því að bændur yrðu þá einfaldlega
sviptir afkomugrundvelli sinum.
Yfirmaður landbúnaðarmála í Fram-
kvæmdaráði Efn'ahagsbandalagsins, Holt
endingurinn Sicco Mansholt, heflur kom-
ið fram með áætlun til endurskipu-
lagningar á landbúnaði innan EBE og
eiga þær breytingar að fara fram á
mörgum árum. Markmið Mansholts-
áætlunarinnar er að koma á fót ný-
tízkulegum stórbúgörðum, er verði
ekki minni en 80 hektarar. Samkv.
þessari áætlun eiga á hinn bóginn ekki
færri en fjórar af níu millj. bænda í
EBE-löndunum að leggja niður búskap
á þessum áratug. Þeir búgarðar, sem
auðvelt er að endurbæta og stækka,
eiga að fá fjárhagsaðstoð í því skyni,
en kotbúskap skal hætt. Þeir bændur,
sem hætta vilja búskap, eiga hins veg-
ar einnig að fá fjárhagsaðstoð í bætur
fyrir jarðir sínar og til þess að læra
nýja atvinnugrein, sem geti orðið af-
komugrundvöllur þeirra. Framlög til
þessa skulu koma úr ríkiskassanum
en einnig úr sameiginlegum sjóði EBE.
En þrátt fyrir það að sú leið, sem
Mansholt hefur bent á, feli í sér réttu
lausnina þegar til lengdar lætur, á
erfiðleiikum EBE í landbúnaðarmál-
um, hafa bændur þar einmitt gert
Mansholt sérstaklega að skotspæni sín-
um. Hvar sem bændur koma saman
til funda um mál sín, má sjá skilti,
þar sem á stendur: Á gálgann með
Mansholt. Þá er hann einnig sýndur
brennandi á báli ogliggjandi í líkkistu,
svo að það fari ekki framhjá neinum,
hvern hug bændur bera til hans.
Ástæðan fyrir þessu er ofur einföld.
Bændur vilja ekki leggja niður búskap
og fara á mölina.
I Brússel lögðu landb.ráðherrar Frakk-
lands, Hollands, V-Þýzkalands, Belgíiu og
L u xembo urgar í saaneinimgu al lt kapp á
að fá landbúnaðarverðið hækkað and-
stætt Mansholt, sem því aðeins vildi
hækkun á búvörum, að samtímis yrði
unnið markvisst að því að koma á
endurskipulagningu landbúnaðarins í
samræmi við þær hugmyndir, sem
hann hefur komið fram með. Lorenzo
Natali, landbúnaðarráðherra Ítalíu
varð einn til þess að styðja Mansholt,
en ástæðan var sú, að í landi hans er
landbúnaður frumstæðastur innan EBE
og bændur fátækastir. Þess vegna
myndu ítalskir bændur hljóta mest
framlag úr sameiginlegum sjóði EBE
til endurskipulagningar landbúnaðar-
ins.
Kröfuganga bænda inn í Brússel var
fyrst og fremst farin til þess að fylgja
eftir kröfunum um hækkað landbún-
aðarverð. Sú óverulega hækkun, sem
fékkst, hefur naumast orðið til þess
að sefa óánægju bænda. Eftir óeirðim-
ar, sem af kröfugöngunni leiddu, voru
varla til þau götuljós í miðborg
Brússel, sem heil voru eða sá blaða-
tum, að hann stæði uppi. Kaupmenn
syrgðu brotna og ræmda búðarglugga
og þeir voru ekki fáir bílaeigendurnir,
sem formæltu bændum, þegar þeir
komu að bílum sínum eyðilögðum. En
þrátt fyrir þetta er samúðin kannski
meiri með bændum á eftir en á undan.
Aðgerðir þeirra spegluðu máttvana
reiði gagnvart landbúnaðarstjórn EBE,
sem hefur fengið það orð á sig að
stjórnast af „blindri“ skynsemi án til-
lits tif þeirra einstaklinga, sem standa
svo föstum fótum í mold feðra sinna,
að þeir megna ekki að taka það stökk
inn í framtíðina, sem landbúnaðar-
stefna EBE krefst af þeim.
hendi og er fyrir hendi um,
að íslendinga telja land sitt
og landgrunn eitt og hið
sama.“
Um viðhoirín í landhelgis-
málinu segir forsætisráðherra
ennfremur í þessu viðtali:
„Við höfum aldrei sagt, að við
ætluðum að bíða þar til eftir
hafréttarráðstefnuna 1973.
Þvert á móti höfum við und-
irstrikað, að svo gæti farið, að
við mundum fyrr og þá
einnig fyrir 1. september
1972 taka ákvörðun um ein-
hliða útfærslu, ef kringum
stæður breyttust, svo sem við
skyndilega stórsókn erlendra
togara á landgrunnsmiðin.
Hitt höfum við lagt áherzlu
á að leggja okkur fram um
það, sem Alþingi lagði fyrir
stjórnarvöld að gera með
samþykkt sinni frá 5. maí
1959 að afla viðurkenningar
þjóða á rétti okkar til fisk-
veiðilandhelgi á öllu land-
grunninu. Við viljum nota hið
gullvæga tækifæri, sem gefst
nú á undirbúningsfundum 86
þjóða fyrir ráðstefnuna til
þesis að afla málstað okkar
fylgis og kanna viðhorf ann-
arra. Þetta tel ég eðlilegan
siðaðra manna hátt og gaet-
inna, þegar mikið er í húfi.
Ég veit þegar, að málstaður
okkar stendur miklu styrkari
fótum en nokkru sinni fyrr
og hefi bjargfaista trú á því,
að hann verði viðurkenndur á
alþjóðavettvangi.‘<