Morgunblaðið - 08.04.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1971
17
Jóhann Hafstein, forsætisráðherra
i viötali við Mhl.:
Slíðrum vopnin
og stöndum allir sem
einn í landhelgismálinu
Sjálfstæðisfólk er í sóknarhug
Jóhann Hafstein, forsætisráðherra
ÉG vil, að við slíðrum vopn-
in og stöndum allir sem einn
í landhelgismálinu, sagði Jó-
hann Hafstein, forsætisráð-
herra, í viðtali við Morgun-
blaðið í gær, er blaðið ræddi
við ráðherrann að loknu at-
hafnasömu þingi um þing-
störfin, deilurnar um land-
helgismálið og landsfund
Sjálfstæðisflokksins, sem
framundan er.
Sjálfstæðisfólk í landinu er
í sóknarhug, sagði forsætis-
ráðherra ennfremur. Það vill
skipa sér þétt til samstöðu,
sem er grunvöllur kosninga-
sigurs flokksins í vor.
— Hvier tieljið þér, að hafi ver
ið stærstu mál þessa þiinigs, var
fiyrsta spurningin, sem Morgun-
talaðið lagði fyrir Jóhann Haif-
stein.
— Fnam að jölaleytfii þing-
manna voru það verðstöðvunar-
lögin og fj'árlögin, sem ein-
feenndu þinglhaldið, segir for-
sætisráðiherra. Ég heid, að það
sé elíki umdeilt nú, að verð
sitöðvunarlögiin hafi orðið til
góðs, og árangur þeirra eins og
við var búizt.
Á síðari hliuta þingsins er
mijög áberandi lögigjöf um breyt
ingar á tekjiu- og eignaskatti,
almannatrygigingailög og frum-
Vörp til laga um sikól'akierfi
Iandsmanna. ,J»á setur marghátt
uð virkjunarlöggjöf og önnur
löggjöf um iðnþróiunarnnáll svip
Sinn á þetta þing. Nokfcur ein-
stök lög masitti nefna, sem sett
hafa verið, svo sem um Iðnþró
unarstofmun Islands, um útflutn
ingsmiðstöð iðnaðarins og oTiu-
hreinsunarstöð á Islandi. Sam-
þykkt var ný og veigamikil lög-
gjöf um náttúruvernd, en sagt
hefur verið frá þvi, að almenn
mengunarlöggjiöf er í undirbún
ingi. SetJt voru lög um Mfeyris-
sjóð bænda, Framleiðnisjöð
landbúnaðarins og ný vegaáætl-
un,
í*ess ber að gæta, að þetita er
síðasta þing fyrir kosningar og
mátti vænita m'erkis þess í rnália-
til’búnaði, enda hefur svo orð-
ið. Þimgmannaifrumvörp á s.l.
þingi voru um 80, en á annað
hundrað á þessu þingi. I»inigs-
ályktunartillögiur voru á síð-
asta þingi 69, en á þessu þingi
108. Fyrirspurnir í fyrra voru
56, en 76 á þessu þingi.
Þrátt fyrdr þetta er þingtíim-
inn veruílega styttri nú, þar
sem þinglausnir fóru fram í gær,
7. apríl, en árið 1970 fóru þær
fram 4. maí, 1969 17. maí og
1968 20. apríl. Ég vil geta þess,
að allir þingflokkar hafa verið
samtaka um að llengja ekkii þing
haildið, svo að nægur ttoni gæf-
ist til undirbúnings kosning-
anna.
— Nú undir lok þingsáns
voru Ta ndhelgismállin aðalmál
þess og upp kom ágreinimgur
milli rikisstjómar og stjómar-
andstöðufilokfca í þessu mik'ii^
væga máli. I hiverju er þessi
ágreiningur fyrst og fremst fólig
inn að yðar dómi?
— Ég tel hann einvörðumgu
fóiigtinn I minni háttar atriðum
varðandi aðflerðir til fram-
kvæmda, en ekki um efnisatriði.
Þess vegna þykir mér vænit um,
að stjórnarandstæðingar hafa
orðið við tilmæium rrtínum, sem
óg bar fram í. utanrífcismnála-
nefnd um það, að þeir fliyttu
ekki ttllögu um þjóðaratkvæði á
þinginu sjállfu. Áigreinimgur um
efni málSins gaf ekki tiTefni til
þess að miínuim dómi, og ég ótt-
aðist þann blæ, sem málið
mundi með þeirn hætti flá út á
við, að það kynnii að varpa
sfcugga á þá þjóðareiningu, sem
ætíð hefur verið fyrir hendi og
er fyrir hendi, um að Islending-
ar telja land sitt og landgrunn
eitt og hið sama.
— Nú var afgreiðsla málsins
með nokkuð sérstæðum hætti á
Allþinigi, þar sem þingáliyfctun-
artillaga stjómarandstæðinga
var afgreidd með röfcstU'ddri
dagskrá. Hver var aðdragandi
þessarar málsmeðflerðar í þin,g-
imu?
— Ég gerði ráð fyrir þvlí, að
þegar tillaga stjórnarliðsins
kæmli til afgreiðslu á ATþingi,
mundi stjörnarandstaðan bera
fram breyrtingartillögu við
hiana, varðandi þau atriði, sem i
þeirra tillögum felst, en ekki
okkar. Þanniig hefði fengizt
þingleg afigreiðsla á þeirra sjón
armiðum. Síðan hefðum við að
lokum staðið al'lir sem einn að
samþykkt einnar tillögu. Þessa
leið, sem er sú þingliegiasta,
vildu stjórnarands'tæðinigar ekki
fara og óskuðu efltir nokkuð af
brigðilegri meðferð þ.e.a.s. að
báðar tillögucmar yrðu ræddar
sameiginilega og hivor um sig
kæmi til atkvæða. Með þessum
hætti var ljóst, að áTVktun í
landlh'elgiisimálmu, sem Aiþingi
saimþykkti um réttindi ísHend
inga yfir hafinu umhiverfiis iand
ið, mundi verða samþiylkikt með
atfcvæðum stjórnarliðsins gegn
atkvæðum stjórnarandstæðiniga,
en vtið mundum vísa þeirra til-
lögu frá. Þetta er að vísu vís-
bending inn á við urn það, að
saimisítöðuviilji er ekki »em sfcyMi
og sú mynd fæst ekki við af-
greiðslu málsins sem ég tel æski
liega út á við. Ég vil,, að við
slíðruim vopnin oig stöndum alil-
ir sem einn I þessu málli, sagði
Jóhann Haflstein forsætisráð-
herra.
— Nú hefur því verið haffidið
fram, að varhiugaivert væri að
bíða með útfærslu, þar tól að
lokinni hafréttarráðsitefnu Sam-
einuðu þjóðanna árið 1973.
Hvað v.iljið þér segja um það?
— Við höfium aldrei sagt, að
við ætluðum að bdða þar tiil eft-
ir hafréttarráðstefnuna 1973.
Þvert á móti höfum við undir-
strikað, að svo gæti farið, að
við mundum fyrr og þá ednnig
fyrir 1. september 1972, taka
ákvörðun um einhliða útifærsTu,
ef krinigu'ms-tœður breyttust, svo
sem við skyndilega stórsókn er-
lendra togara á landgrunnsmið
in. Hitt höfum við lagt áherzlu
á að leggja okkur fram um það,
sem Alþingi laigði fyrir stjóm-
arvöld að gera með samþykkt
sinni frá 5. maí 1959 að aifila við
urkenmingar þjóða á rétti okk-
ar til fiskveiðilandhelgi á öllu
landgrunninu. Við viljium nota
hið guMvæga tæfciifæri, sem
gefst nú á undirbúnámgsÆundum
86 þjóða fyrír ráðstefhuna, til
þess að afla málstað okkar fyllg
is og kanna viðhorf annarra.
Þetta tel ég eðlilegan siðaðra
manna hátt og gætinna, þegar
mikið er í húfi. Ég veit þegar,
að málstaður olkkar stendur
miWIu styrkari fótum en nokkru
sinni fyrr ag hefi bjiargfasta trú
á þvi, að hann verði viður-
kenmdur á alþjóðavetitvangi.
L an dg runmssvæð i ð allt er eðli
málsins samkvæmt olkkar fisk-
veiðilandhelgi. Hin almenna lög
saga skipttr ókkur ekki veru-
legu máli, hvort hún er 3 eða
4 miíilur, eins og tíðkast á Norð-
urlöndunium.
— Nú hefur því eiinnig verið
halidið fram, að áhrif risaveld-
anna á hiaifrét'tarráðstefnunni
verði svo mikii og að þeirra af-
staða sé okkuir svo óhagstæð,
að niðurstaða Hafréttarráðstefn
unmar gett með engu móti orðið
oíkkur íslendingum í hag. Hver
er yðar skoðun á þessu ?
— Ég get ekfki fallizt á þessi
sjónarmið vtegna kunnuigíleika
míns á viðhorfum, til dæmis
Bandaríkjanna. Ég hief ekki haft
aðstöðu tíil að kynna mér nán-
ar viðhortf Sovétnikjanna, en
saimbúð okkar við þau hefur í
alla staði verið vinsamteg.
— Hver mundi aðstaða okk-
ar til útiflærslu verða, ef niður-
stáða ráðsteifnunnar yrði okk-
ur í óhag?
— Sú sama og nú, 1 versta
tiiflelM fengjiust engin úrslit á
ráðstefnunni, enginn aukinn
meirihluti fyrir einni áfcveðinni
niðurstöðu. Sllílkt gerðist 1958 og
1960 á Genifarráðstefnunum, en
samt sem áður voru þær undir
staða þess, að 12 mílrna mörk-
in flengu þá viðurkenningu 5
reynd og þær þjóðir eins oig
Bretar, sem upphaflega ættuð'u
að standa vörð um gömlu 3
mílna landheligina, færðu von
bráðar lanidlhielgi sína út í 12
mllur. Þessi áhrif höfðu þær ráð
steflniur á þeim tíma.
— Spurt hefiur verið hvort
samningur ofcfcar við Breta frá
1961 sé uppsegjanlegur.
— Samkomulagið við Breta
felst í orðsendingum miMi utan
ríkisráðherra rílkjanna. SMkar
orðsendimgar eða „nótuskipti,“
eins og það er kallað á dipló-
matísku máll, geta auðvitað á
hvaða tíima sem er átt sér stað í
annarri mynd, þ.e. að orðsend-
ingar annars efnis fari fram á
milli rikja, annaðhvort með sam
komulagi eða einhliða, vegna
breyttra og brostinna forsenda
frá þvi að hin fyrri nótuskipti
áttu sér stað. Réttur til uppsagn
ar fýlgir almennuim - réttarregl
um.
—- 1 umræðum um samning-
ana við Breta frá 1961 hefiur
verið sagt, að Haagdómstól'linn
munidi undir öllum kringuimstæð
um vera okkur andstæður.
— Það er auðvitað fjarstæða
að slá þvi föstu fyrirfram, að
dómsniðurstaða gæti ekki orðdð
okkar málstað hagstæð. Sá
sem trúir á okkar málstað á
ekki að halda slíku fram. Hitt
er annað máll, að ég geri ekki
ráð fyrir því, að þetta mál
kómi nokkru sinni fyrir Ha^jf-
dómstólinn og minni á það, sem
ég hef áður sagt, að okkar rétt-
ur í þessu lífshagsmunamáii Mt-
illar þjóðar mund bráðlega njóta
fullrar viðurkenni'ngar annarra
þjóða.
— Nú er landsflundur Sjiálf-
s t æð is P1 iakk,s i n s á næstu grösum
og mikill áhugi ríkjandi um
hanm. Eigið þér von á því, að
alvarlegur ágreininigur komi
upp á þessum landsfundd?
— Ég veit ekkd uim neinn mál
efnaágreining innan Sjálfistæðis
flokbsins, segir Jóhann Haf-
stein. SjáMstæðisflokkurinn er
eint flokkurinn hér á landi seim
I engu stímabraki hefur staðið
af þeim sökum. AlþýðufMkfcur-
inn reyndi vinstra samstarf i
vetur. Það mistókst. Þihgfliokk-
ur Alþýðubandalaigsins er þrí-
kloflinn frá síðustu kosningum,
og ungir Framsóknarmenn hafa
á vissan hátt sagt sig úr löguim
við flókk sinn með sameiigin-
legri stjórn'málayfirlýsingu með
frjálslyndum og vinstri rnönn-
um.
Hvort menn í Sjálfstæðis-
flokknum hafa að einhverju
leyti persónulega skiptar skoð-
anir, skiptir í þessu sambandi
engu máli. Það er ljóst, að
landsfundur þessd verður svo
fjölsóttur sem verða má eftir
skipula.gsreglum flokksins, ef
veður og samgönguerfiðleikar
hindra ekki fundarsókn. Sjálf-
Stæðiisfólk í landimu er í sóknar-
hug. Það vil'l skipa sér þétt til
samstöðu, sem er grundvöMiur
kosningasigurs flokksins í vor,
sagði Jóhann Hafstein forsætis
ráðherra, að lokum.
— Magnús
Framhald af bls. 12.
unin hafi verið þjóðarnauð-
syn og öllum til góðs, þá er
hún ekki lausn á meginvanda
málinu, enda hefir enginn
haldið því fram. Þótt stjórn-
arandstæðingar hafi í algeru
ábyrgðarleysi reynt að espa
launþega gegn verðstöðvun
inni, þá vita þeir mæta vel,
að einmitt vegna verðstöðv-
unarinnar hefir tekizt að
tryggja raungildi kauphækk
ananna á sl. sumri mun bet-
ur en ella hefði orðið, þann-
ig að kaupmáttur er nú meiri
en nokkru sinni áður, og þótt
atvinnuvegimir hafi verið
bótalaust látnlr taka á sig
verulegar launahækkanir, þá
hefði hagur þeirra orðið mikl
um mun verri, ef verðstöðv-
unin hefði ekki komið til, og
hinar miklu niðurgreiðslur á
búvörum hafa orðið til veru-
legra hagsbóta fyrir bænd-
ur. Ég hygg þvi, að elcki
hefði betur verið hægt að
þræða hinn gullna meðalveg
varðandi hagsmuni hinna
ýmsu stétta i sambandi við
verðstöðvunina en gert var.
Þetta þing er nú á enda og
kosningar nálgast. Alþingi
hefir I vetur verið með meiri
kosningabrag en nokkurt
þing, sem ég man eftir og hug
sjónirnar hafa streymt fram í
striðum straumum. Víst er
það gott, að stjórnmálamenn
leggi sig fram og velferðar-
mál séu flutt á Alþingl, en
það þarf að gerast oftar en
á kosningaþingum, ef menn
ætlast til að þeir verði tekn-
ir alvarlega. Þetta tillögu-
moldviðri hygg ég raunar að
fæstir láti sig miklu skipta
við kosningamar í vor held-
ur verði það tvö mál, sem
munu efst í hugum flestra:
Annars vegar efnahagsþróun
in og hins vegar landhelgis-
málið.
Um landhelgismálið hafa
fyrir nokkrum dögum verið
sérstakar umræður, sem út-
varpað hefir verið, — og
háttvirtur þingmaður Matthí-
as Bjarnason ræddi það einn
ig hér í kvöld. — Mun ég
þvi ekki gera það að umtals-
efni.
Stjórnarandstæðingar hafa
mjög hampað að undanförnu
og siðast hér í kvöld þeim
ummælum prófessors Ólafs
Björnssonar, að það væri
„hrollvekjandi" að hugsa til
þess, sem verða kynni að
verðstöðvun lokinni næsta
haust, og hefir verið reynt
að færa þessa umsögn fram
sem rök gegn verðstöðvun-
inni. Hér er um algeran mis-
skilning að ræða. Ólafur
Bjömsson var einn af ráðu-
nautum ríkisstjórnarinnar
við undirbúning verðstöðvun
arlaganna og stóð að sam-
þykkt þeirra með öllum öðr-
um þingmönnum stjómar-
flokkanna. Eftir þvl, sem ég
hefi skilið orð prófessorsins,
er hrollvekjan það, sem ytfir
efnahagskerfið hlyti að
skella í haust, ef engar sér-
stakar ráðstafanir yrðu gerð-
ar að verðstöðvunartímabili
loknu. Það liggur í augum
uppi, að yrðu allar niður-
greiðslur felldar niður, jafn
hliða greiðslu fullra vísitölu-
bóta á laun og jafnvel bein-
um launahækkunum I sam-
bandi við nýja kjara-
samninga, þá myndi holskefla
skella yfir allt atvinnulíe
þjóðarinnar. Þetta er einmitt
nauðsynlegt að allir geri sér
Ijóst, og þótt í minna mæli
væru, þá voru það sambæri-
legar hættur, sem vofðu yf-
ir atvinnulífi þeirra Norður-
landaþjóða annarra, sem
beitt hafa verðstöðvun í vet-
ur einmitt í því skyni að fá
dæmið allt íhugað við gerð
nýrra kjarasamninga, sem
fram undan voru i þeim lönd
um.