Morgunblaðið - 19.05.1971, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. MAl 1971
Hreinsanir í Kaíró:
Sadat treystir
sig í sessi
HREINSANIR í Kaíró eiga
rætur að rekja til valdabar-
áttu, sem hefur staðið yfir
siðan Nasser lézt 28. sept-
ember í fyrra. Valdabaráttan
komst á alvarlegt stig fyrir
aðeins rúmum hálfum mán-
uði, þegar Anwar Sadat for-
seti vék Aly Sabry, hinum
kunna stuðningsmanni Rússa
úr embætti varaforseta, rétt
í þann mtmd er bandaríski
utanríkisráðherrann, William
P. Rogers, kom í heimsókn
sína tU Kaíró. Fljótt á Utið
gat virzt, að Sabry hefði ver-
ið rekinn tU þess að þóknast
Bandarikjamönmun og draga
úr áhrifum Rúsas í Egypta-
landi vegna samningaumleit-
ananna um opnun Súez-skurð-
ar. Raunar hafði skömmu áð-
ur komið tU háværra deilna
milli Sadats og Sabrys, sem
gagnrýndi harðlega stofnun
rikjasambands Egyptalands,
Líbýu og Sýrlands.
BrottvUaiinig Sabryis var
fyrsita áþreifanlega vísbend-
ingiin um þann alvarlega á-
greining, sem hefur rffet í
egypzifeu vaidaforystunni sið-
an Nasser lézt. Sabry var
einn af „F'rjálsu liðsforingj-
unum“, sem kollvörpuðu
atjóm Farútas taonungs 1952
og varð einn nánasti sam-
fram með tillöguna um stofn-
un rífe j asambauds Egypta-
lands, Líbýu og Sýrlanda, og
Sabry var sviptrur stöðu sinni
þremur dögum eifitir fund í
ASU, þar siem hann gagn-
rýndi einnig fleiri ajtriði í
stefinu Sadats. Hinis vegar
neyddisit Sadat til að breyta
tillagu sinni, svo að hið nýja
ríkjasamlband er varia amnað
en nafnið tómt.
• VINSTRI OG HÆGRI
Rússar mótmættu harð-
lega brottvikningu skjódistæð-
ings 9íns, og þar sem hann
var rekinn réfit áður en Rog-
ers taom í heimsðfcn fór ekki
á miilli mála að Sadat hiafði
inlgar í efnahagsmiáflium, hrað-
stligrar iðnvæðimgar og vopna-
hlés við Israel, en þeir hafa
yfirilieitt etaki hafit mjög mik-
inn áíhiuga á samednngarbar-
áitJbu Araba. Sabry var höfuð-
ieiðtogi þesisa hóps og maut
stuðninga þeirra mðamanna,
sem hafa nú verið settir af,
þðtt samband sumra þeirra
við hann væri stirt. Hiing veg-
ar hafa verið þeir sem hafa
viljað aukið frjálsræði, effl-
ingu einkafiramtaitas, herskáa
afistöðu gagnvart ísrael og
eindregna baráttu fyrir sam-
einimgu Araba. Venjulega hef-
ur fyrmefndi hói>urinn verið
talinn fyfligja Rússium að máfl-
um og sá síðamefindi Banda-
ríkjamönnium, en raiunar er
það eiinfölldiun. Afisitaða beggja
valdahópanna í utanTíkismál-
um hefiur ofit tefldð breytimg-
um sáðan í byfltimgumni 1952.
Sadat var upprumalega úr
síðamiefnda arminum, hægri
Kaíróbúar Iýsa yfir stuðningi við Sadat hjá forsetahöllinni,
Afstaðan til Rússa veldur
tæpast ágreiningi
Sadat
undirtökin í valdabarátfcunni
og gat leitt hjá sér hin miklu
áihrif, sem Rússar njóta.
Stuðnimgsmenn Nassers hafa
aflflitaf verið klofnir í trvær
meginfylkingar. Amnars veg-
ar hafa verið fýlgjendur ein-
ræðisstjómar, þjóðnýtingar
armiinum, en hefiur tifllheyrt
báðum.
Eftir að Sadat var valinn
foriseti studdist hann í fyrstu
við Sabry-arminn í flotaknum,
en ágreininigurinn vegna hug-
myndanna um opnun Súez-
sfcurðar og heimsóknar Rog-
ers leiddi til þess að upp úr
sauð, og Sabry reyndi að nota
áhrif sin í flofefenum og ör-
yggisþjónustunni til þess að
taka stjómina í símar hendur.
En Sadat hefur reynzt slungn-
ari stjómmálaleiðtogi ein við
var búizt þegar hann tók við
af Naisser forseta, haildið á-
kveðið fram sinni eigin stefnu
áramgri að dragia úr áflirifum
keppinauta sinna og feoma
sér upp hópi tryggra stuðn-
ingsmanna. Raunar kom þetta
í ljás gtrax við vafldiaitökuma,
en þegar stjómin var endur-
skipulögð I nóvember hélt þó
harður kjami fliáititseittra
manna frá Nassersitámanum
völdum sinum. Fjórir álirifa-
mestu menn stjómarinnar
vom Sharawy Gomaa inn-
anríkisráðflierra, Muhammed
Fawzi vamarmálaráðherra,
Muhammed Fayefe upplýs-
imigamállaráðherra og ritari
fiorsetans, Sami Sheraf. Nú
eru allir þessir menn falflnir
Sadek, hinn nýi varnarmála-
ráðherra.
starfsmaður Nassers eftir
byltdmguna. Hann var forsæt
isiráðlherra á árunum 1964—
’65, kom tifl leiðar eindregnari
vinatristefnu en áður hafði
verið fylgt og efldi tengsílin
við Sovétrikin. Hanr. var að-
alritari Arabíska sósíailista-
flambandsins (ASU), eina
stjómmáflafflofefesins sem er
leyfður, og völd hans grund-
vöílluðust á mifelum áflirifum,
sem hann naut í flofeknum.
Þegar Nasser lézt liafði dreg
ið til muna úr áhrif-um Sabrys
vegna veikinda, sem hann átti
við að stríða og tollahneykslis,
sem hann var viðriðimn.
Sabry hélt embætti varafor-
seta eftir dauða NíJssers, en
varaforsetamir urðu tveir.
Áhrií hans vom þó enn mikil
í ASU, hann hélt seeti sinu
í framkvæmdanefnd flofeks-
ins, og hann notaði áhrif sín
tifl að magna andistöðuma
gegn Sadat, þegar forsetinn
bar fram tillögu um opnun
Súez-slfeurðar í febrúar. ASU
og starfsmenm fflofeksins gagn-
rýndu tillöguna, og þegar
Muíhamimed Hassameim Heýk-
al, ritstjóri hins áhritfamiWla
bflaðs „A1 Ahram“, lýsti ytfir
stuðningi við hótfsama stefnu
Sadats og breytta afigtöðu
hans gagnvart Bandaríikjun-
um, var hann gagnrýndmr í
málgagni ASU. Sagan emdur-
tók sig þegar Sadat kom
og sósflalitsSskrar skipulagn- og stefnt að því með góðum og auk þeirra aðalritari ASU
Herinn valdamikill eftir
togstreitu síðan Nasser lézt
Ráðherrarnir sex, sem Sadat vék frá (sá sjöundi hefur nú l>ætzt við). í efri röð eru frá vinstri:
Saad Zayyed húsnæðismálaráðherra, Sami Sharaf forsetaritari og Hilmi Es-Said raforkumála-
ráðherra. Neðri röð (talið frá vinstri): Sharawi Gomaa innanríkisráðherra, Mohammed Fayek
upplýsingamálaráðherra og Mohammed Fawzi varnarmálaráðherra.
og forseti þjóðþinigsins, Labib
Slbukair.
• SAMSÆRI Á LOKASTIGI
Frásögn Sadats forseta af
samisœrinu flíkist helzt lieyni-
lögregflureyfara og þar er
mörgum spurnimgum ósvarað,
en áreiðanlegar fréttir hafa
borizt atf rannsófcn. Sam-
kvæmt þeim voru átfbnm um
byltinigu að fcomast á
lotaaistig. Samsæriismennirnir
höfðu þegar staipt með sér
verkum, og var ætflunin að
Sihukair þimgforseti yrði for-
seti, en fliefði lítil völd. Sabry
hatfði í huiga að ráða ölflu í
ASU og hafia þannig öflfl raun-
veruleg völd í siinum höndum.
Hlutverk Fawzi varnarmála-
ráðherra var að tryggja
stuðning hertsins. Gomaa inn-
anríkiisráðherra stjómaði ör-
yggiaþjónustunni og dreifði
mönnum sflnum um Kairó
með fyrirmælum um að haida
uppi lögum oig reglu, með
valldi ef nauðsyn krefði, þeg-
ar byfltingartiiraunin hefði
heppnazt.
Fayek upplýsingamáiaráð-
herra og stuðningismenn hans
í uppiýsingamáliaráðuneytinu
stjómuðu ölium fjölmiðlum,
sem gegndu hvað mikiflvæg-
as/ta hlutverkinu í samsærinu.
Samikvæmt fyrirmællum Fay-
eks kipptu nokkrir sitartfs-
menn sjónvarps og hljóðvarps
út venjulegum dagskráriiðum
og létau ættjarðarflöig og
gönguiög. Fayek hélit kyrru
fyrir í skrifistotfu sinni á
fimmtudagskvöld til þess að
tryggja það að útvarpað yrði
frétt um væntaniega atfsögn
alflra vaidamestu leiðtoganna,
en það áitti að vera fyrtsti lið-
ur byfltingarinnar. Daiginn eft-
ir neiituðu staafsmenn fjöl-
miðlanna að útvarpa vissum
fréttum samkvæmt fyrirmæi-
um startfandi upplýsingamála-
ráðherra, Mohammed At>del
Zayyat, og sögðust aðeins
hlýðnast fyrirmælum Fayats.
Samisærismenn hugðust einn-
iig lýsa yfir neyðarástandi og
útvarpa fréttinni, sennilega
til þess að búa ailmenning
undir byltimguna. Enn er
margt á fliuldu um byltingar-
tillraunina og fréttir af flienni
óáreiðanflegar, en þær munu
skýrast næstu datga.
• STUÐNINGUR HERSINS
Sadat hefiur genigið rösk-
lega til venks, en greinilegt
er, aö hann hetfur efeki flxrotið
hið meinita samsæri á bak
atftur atf eigin rammleik. Það
Franihald á bls. 25.