Morgunblaðið - 19.05.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. MAl 1971
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráö Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 12,00 kr. eintakið.
HORFUR I EFNAHAGSMALUM
17‘jarasamningar þeir, sem
gerðir voru í fyrrasumar,
voru sérstæðir að því leyti,
að þá var launþegum bætt sú
kjaraskerðing, sem þeir urðu
fyrir, þegar efnahagserfið-
leikarnir dundu yfir á árun-
um 1967 til 1969. Þessar að-
stæður höfðu óhjákvæmilega
í för með sér hlutfallslega
miklar kaupgjaldshækkanir,
sem fóru fram úr framleiðni-
aukningu þjóðarbúsins á
þeim tíma.
Afleiðingin varð sú, að
hætta var á verulegri skriðu
víxlhækkana kaupgjalds og
verðlags og alvarlegri verð-
bólguþróun, ef ekki hefði
verið gripið til sérstakra ráð-
stafana til þess að stemma
stigu við því. Af þeim sökum
var horfið að því ráði að
lögbinda almenna verðstöðv-
un fram til 1. september
1971. Verðstöðvunarráðstaf-
anir þessar hafa verið fólgnar
í beinni verðlagsstöðvun og
hækkun niðurgreiðslna og
fjölskyldubóta. Með þeim
hefur tekizt að stöðva vixl-
hækkanir kaupgjalds og verð-
lags, og kjarabætur launþega
hafa verið tryggðar.
Gallinn við tímabundnar
ráðstafanir af þessu tagi er
fyrst og fremst sá, að hætta
er á, að of mikið verði gert úr
þeim vandamálum, sem upp
kunna að koma, þegar þess-
um sérstöku aðgerðum slepp-
ir. Slíkt getur leitt til óþarfa
óvissu og spákaupmennsku,
sem leiða mun til nýrra vanda
mála, er ella hefði mátt kom-
ast hjá. Hitt er þó í fyllsta
máta eðlilegt, að þessi við-
fangsefni verði íhuguð og
rædd, ef það er ekki gert með
þeim hætti, sem kann að auka
vandann fremur en hitt.
Það liggur hins vegar í aug-
um uppi, að á þessu stigi er
ekki unnt að segja fyrir um
viðhorfin í lok verðstöðvun-
artímabilsins í haust. Það er
komið undir ýmsum aðstæð-
um í efnahagsmálum, sem
ekki er unnt að sjá fyrir nú.
Á þessu stigi er t.a.m. ekki
unnt að segja fyrir um afla-
brögð þessa árs né heldur
verðlagsþróun á erlendum
mörkuðum. Til viðbótar kem-
ur það, að nú í haust verða
kjarasamningar launþega og
atvinnurekenda endumýjað-
ir. Engum dylst, að ástand
efnahagslífsins er að veru-
legu leyti komið undir þróun
þessara þátta, sem engan veg-
inn verður séð fyrir nú hver
verður.
Einnig verður að teljast
eðlilegt, að sú ríkisstjórn, sem
mynduð verður eftir alþing-
iskosningamar, marki stefn-
una í þessum efnum. Ljóst er,
að sú ríkisstjóm, hver sem
hún verður, hefur rúman
tíma til þess að átta sig á
ástandi og horfum. Ekki er
loku fyrir það skotið að unnt
verði að framlengja verð-
stöðvunina, ef ástæða þykir
til. En það, sem mestu máli
skiptir, er, að ástand í at-
vinnu- og efnahagsmálum er
nú með þeim hætti, að engin
ástæða er til að óttast óyfir-
stíganlega erfiðleika. Það er
þvert á móti ástæða til bjart-
sýni.
Endurskoðun skattakerfisins
Á síðasta þingi vom sam-
þykktar verulegar breyt-
ingar á lögunum um tekju-
og eignaskatt. Þær breyting-
ar, sem nú hafa verið lögfest-
ar, snerta einkum skattlagn-
ingu fyrirtækja. En hér er
einungis um að ræða fyrsta
skrefið í heildarendurskoðun
skattakerfisins. Sú endur-
skoðun, sem nú þegar hefur
átt sér stað, er m.a. til orðin
vegna þeirrar nauðsynjar að
laga skattalega stöðu atvinnu
fyrirtækjanna með tilliti til
aðildar að Fríverzlunarsam-
tökunum. Með þessum nýju
skattalögum er ákveðið, að
allt að 30 þúsund kr. arður
af hlutafé skuli vera tekju-
skattsfrjáls. Þetta er gert með
það fyrir augum að örva þátt-
töku almennings í atvinnu-
rekstri og til að gera hluta-
bréfaeign samkeppnishæfari
við skattfrjáls spariskírteini.
Það er tvímælalaust rétt
stefna að örva þátttöku alls
almennings í atvinnurekstri.
Það eflir fjárhagslegt sjálf-
stæði fólksins og dregur úr
valdi ríkisins og þeirra aðila,
er ráða fjármagninu. Ýmsar
leiðir er unnt að fara í þess-
um efnum, en hér hefur þeg-
ar verið stigið skref í áttina.
Nefnd þeirri, sem vann að
undirbúningi þessarar laga-
setningar, hefur verið falið að
halda áfram endurskoðun á
skattalögunum með það fyr-
ir augum að gera skattakerfið
sem einfaldast og koma fram
með tillögur um eðlilegar
breytingar á skattlagningu
einstaklinga. Ljóst er, að hér
er um mjög víðtækt og mikil-
vægt verkefni að ræða og því
verður að leggja áherzlu á
skjótan framgang þess.
Endurminningar Wilsons:
, Johnson klúðraði Víet-
namsamningum 19676
New York 17. maí AP.
BANDARÍSKA tímaritió Life
birti í síðasta tölublaði, úr-
drátt úr endurminningum
Harolds Wilsons, fyrrverandi
forsætisráðherra Bretlands.
Þar segir Wilson að Lyndon
B. Johnson hafi fyrir fjórum
árum, er hann var forseti haft
tækifæri til að binda endi á
styrjöldina í Vietnam, en
gloprað því út úr höndunum
á sér.
Frásögn Wilsonis er á þá
leið, að í febrúar 1967 hafi
Johnson dregið til baka já-
kvæða tillögu, sem afhent
háfði verið Alexei Kosygin
forsætisráðherra Sovétríkj-
anna til að koma áfram til
stjórniarinmiar í Hanoi og önn-
ur sett í staðinm, sem hafi
verið gersamlega óaðgengileg
fyrir stjórn N-Vietnam. At-
burður þesisi átti sér stað í
Lundúnum, skömmu fyrir
Tet, nýárshátíð Vietnama, en
á þeim tíma hafði alltaf verið
gert vopnahlé. Áætlunin var
að framlemgja þetta vopnahlé
og fá styrjaldaraðila til að
setjast að samningaborðinu.
Wilson segir í greininni að
upphaflega tillagain hafi verið
á þá leið, að Bandaríkjaimenn
hættu sprengjuárásum á N-
Vietnam og gæfu út yfirlýs-
ingu þess efnis. N-Vietnam
myndi í trúnaði og í kyrrþey
fullvissa Bandaríkjamenn um
um henmenm N-Vietnam yrðu
ek'ki sendir til S-Vietnam og
þá myndu Bandaríkjamenn
gefa yfirlýsingu þess efnis, að
þeir myndu ekki senda frek-
ari liðsauka til S-Vietnam.
Life tekur fram, að John-
son hafi verið boðið að gera
símar athugasemdir við þessi
skrif Wi'lsons, en hann hafi
hafnað því og sagzt mundu
fjalla um málið í endunminn-
ingum sínum síðar meir.
Kosygin, var í opimberri
heimsóton í Lundúnum, þegar
þetta gerðist og segir Wilson,
að Kosygin hafi beðið sig um
að fá tillöguna skiriflega og
hafi hann lýst sig samþykk-
an því. Kosygin sagði, að til-
laga þessi væri mjög mikil-
væg og því vildi hann fá hana
skriflega, til að geta sent
skjalið til Moskvu. Þegar hér
var komið sögu kvaddi Wil-
son þá David Bruce sendi-
herra Bandaríkjanna í Lund-
únum og Chester Cooper,
starfsmanin bandarísku utan-
ríkisþjónustunnar, sem hafði
það verk með höndum, að
skýra Wilson frá öllum leyni-
legum friðarsaminlingsviðræð-
um, á sinn fund, til að tryggja
það að texti tillögunnar yrði
samþykktur af Bandaríkja-
stjórn. Wilson fól því Bruce
og Cooper að gera uppkast að
bréfi, sem yrði afhent so-
vézku stjórninni.
Þeir hófust þegar handa og
sei-nnihluta dags, áður en Wil-
son fór í kvöldverð í sovéztoa
sendiráðið, var honum af-
hentur texti, sem hafði verið
samþykktur í Washingtom og
var Wilson fullviissaður um að
æðstu menn bandarískra utan-
ríkismála hefðu verið hafðir
með í ráðum. Wilson afhenti
síðan Kosygin bréfið og seg-
ir, að augljóst hafi verið að
sovézki forsætisráðherrann
tók þetta mjög alvarlega og
batt talsverðar vonir við til-
löguna. Wilson segir að Bruce,
sendiherra hafi sagt sér að
Lyndon B. Johnson
þetta yrði mesti diplomata-
sigur aldarinnar. Wilson
segist hafa svarað því til, að
enn væri ekki vitað um við-
brögð stjómarinmar í Hanoi,
né heldur Pekingstjórnarinn-
ar.
Þá gerist það að Walt
Rostow, ráðgjafi Johnsons
hringir frá Washington í Wil-
son, með skilaboð um að
texti tillögunmar stoyldi end-
ursamimm. „Rostow sagði að
nýi textinm yrði sendur á fjar-
ritararamum milli Hvíta Húsa-
ins og Downing Street 10
þegar í stað og ætti að af-
henda Kosygin þann texta, en
Harold Wilson
afturkalla textamn, sem þegar
hafði verið búið að afhenda
honum.“
Hér skrifar Wilson: „Við
vorum allir þrumulostnir,
ráðherrar, ríkisstarfsmenm og
Bandaríkj amern. Við vissum
hreinlega ekki hvaðan á otok-
ur stóð veðrið. Ég taldi að
aðeins væri um þrjár skýr-
ingar að ræða. 1. að Hvíta
Húsið hefði hreinlega verið
að leika sér að mér og Kosy-
gin, 2. að „Haukarnir" í
Washington hefðu náð yfir-
tökumum og 3. að stjómnin í
Washington væri hrædd við
að fá óþyrmileg olnbogaskot.
Bruce sendiherra taldi að
skýring nr. 3 væri líklegust,
en ég var viss um að það
væri nr. 2, enda fékk ég síðar
staðfestingu á því frá áreið-
anlegum heimildum. Hér var
um að ræða hreiman sigur
fyrir „Haukama“.“
Hinn nýi breytti texti var
á þá leið að í staðinn fyrir
að N-Vietnamar staðfestu í
kyrrþey að þeir myndu ekki
senda fleiri hermenn til
S-Vietmam gæfu þeir um það
yfirlýsimgu opinberlega mjög
fljótlega, til þess að tryggja
að sprengj uárásumum yrði
hætt.
Wilson segir síðan í niður-
lagi greinarinnar: „Hér var
um algera stefnubreytingu
að ræða, einmitt á þeim tima,
er mikill möguleiki var á, að
koma3t að saimkomulagi, eftir
framlengt Tetvopnahlé.
„Hvern viltu kjósa?“
Upplýsingabók um kosningarnar
Slit ailra alþingiskosniniga frá
kjördæmabreytingunmi 1959, »g
fleiri töQifræðilegar upplýsingar.
All'ir framboðslistar við væntam-
legar alþinigdskosmingar eru birt-
ir í bókimni.
stjórnar, valdsvið hennar og | „Hvem viltu kjósa?“ er 100
fleira. Þá eru birt í bókinni úr- | síður að stærð, offset-prentiuð.
Gestafjöldi í söfnum
ÚT er komin bókin „Hvem viltu
kjósia?“ Það er alhliða kosninga-
handbók, þar sem al’lir flokkar,
sem bjóða fram við næstu al-
þingiskosningar, kynna stefnu
sína. Formenn eða varaformenn
flokkanna rita auk þess stutt
ávarp í bókina.
Markmið bókarinnar er m. a.
að auðvelda kjósendum, ekki
sizt þeim, sem nú kjósa í fyrsta
sinn, að gera upp hug sinn. Birt-
ar eru myndir og upplýsingar
um rúmlega 100 frambjóðendur.
Kafli er í bókinni þar sem birtar
eru leiðbeiningar fyrir kjósend-
ur um sjálfa kosningasthöfnina,
úthlutum þingsæta, uppbótar-
þingsæta, hlutverk alþingis Qg
starfshætti þess, skipun ríkis-
TALA gesta í Þjóðminjasafninu
hefur haldizt nokkuð óbreytt
undanfarin ár. 1 Hagtiðindum er
birt yfirlit yfir gestafjölda árin
1966, ’67 og ’68 og kemur í Ijós
að 1966 eru gestir 46.008, 1967
46.848 og 1968 44.977. Starfs-
menn safnsins eru 7 cll árin.
1 Listasafn Íslands komu 1966
20.215 gestir, 1967 21.287 gestir
og 1968 21.204 gestir. Tala
starfsmanna er 3. Tala merktra
muna heflur aukizit á þessum ár-
um úr 1.393 i 1.529.
1 Minjasafn Reykjavíikur og
Árbæjarsafn komu þessi þrjú
ár 9.000 gestir, 7000 gestir og
13.000 gestir og eru állar tölurn-
ar áætlaðar. Fyrstu 2 árin voru
starfsmenn 2 en 3 siðaista árið.
Gestir á hinum ýimsu byggða-
söfnum umhverfis land eru sem
hér segir og eru tölumar áætl-
aðar: 1966 22.000, 1967 23.000 og
1968 20.000 gestir.