Morgunblaðið - 04.09.1971, Qupperneq 5

4-4.
5
-44.
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1971

íslendingar vestan hafs ekki
glataðir landinu
Við látum frá okkur heyra með ýmsu móti
Viðtal við Gretti Johannson
aðalræðismann í Winnipeg
MBL. hafði lengi reynt að ná
tali af Gretti Johannsyni,
aðalræðismanni í Winnipeg,
en hann var önnum kafinn,
bæði nicðan á fundi ræðis-
manna Islands stóð og ekk-
ert síður dagana á eftir. —
Þú hefur sýnilega ekki að-
eins komið til íslands til að
sækja ræðismannafundinn,
Grettir, var því það fyrsta
sem við sögðum við hann,
þegar okkur tókst að fá hann
nokkrar mínútur hér upp á
skrifstofu til okkar.
Nei, það er margt að sýsla,
svaraði Greittir. Það eru nú til
öæmis í vænduim hátíðir báðum
megin fslandsála, ykkar hátið
árið 1974 vegna 1100 ára af.mæl
is fslandsbyggðar og okkar há-
tið árið 1975 vegna 100 ára af-
mæelis varamlegs landnáms fs-
llendinga í Kanada. Á þjððtækn
iísþingi ok'kar í vetur verður
gengið í það að ræða hvað við
eigum að takast á hendur, bæði
vegna þátttöku í Íslandishátíð-
inni 1974 og eins til undirbún-
ings okkar hátíð í Winnrjpeg
1975. Það verður sanwinna
alilra fslendinga í Kanada um aí
mæli landnámsins þar, en það
tekur sinn tíma að ná sambandi
við ýmis félög viðs vegar um
Kanada, svo ekki er ráð nema í
tiíma sé tekið.
— Eruð þið farin að athuga
hvað þið ætlið að gera?
1 — Já, við ei'um farin að
bollalegigja það. Til að byrja
með hefiur islenzkudeildin í
Manitobaháskóla fengið þýð-
inigu Pauls Edwards og Her-
manns Páissonar á Landnáma-
bók. Það er verið að prenta
hana og við vonum að hún komii
út fyrir jói. Það er háskólaút-
gáfan í Manitobaháskólia, sem
stendur fyrir þessu, en með fjár
styrk frá íslenzkum félögum í
Winnipeg. Við vonum að þetta
gangi vel og verði til þess að
okkiur takist kannski að halda
þessu áfram með fieiri útgiáfium
síðar meir. Þetta ér ný þýðing
og alveg prýðileg. Margir merk
ir menn, sem hafa farið yfir
hana, ljúka á hana lofsorði.
— Hvað er að frétta af ís-
ilenzku deildinni við Manitoba-
háskóla? Þar er vaxandi nem-
endatala, er það etoki?
— Jú, deildin dafnar vel und
ir stjórn Haralds Bessasonar
prófesisors íslenzku deildiarinnar
ar. Hann hafði 40 nemendur í
vetur sem leið. Hann er mjög
duglegur og deildin er vaxandi
í hans höndum. Stúdentamir í
Manitobaháskóia létu fara fram
vinsældakönnun, þar sem
þeir lögðu mat á hæfi-
teiika og vinsældir kennananna,
sem eru um 2000 talsins. Og Har
aldur varð einn af þeim efstu
við það mat. Hann er í m'ikiu
áliti og gefur sig mjög að is-
lenzkum fræðum.
— Svo erum við alltaif að
reyna okkar bezta til að halda
við blaðinu okkar, Lögbergi,
Heimskringlu, heldur Grettir
áfram. Þótt mörg biöð á ensku
og öðrum málum séu að falla í
valinn vegna síhœíkkancLi kostnað
ar, jafnvel hjá þjóðabrotum,
siem hafa haft innflutn'ng að
heiman, höldum við enn okkar
íslenzka blað:. En það verður
með ári hverjiu erfiðara að gefa
út blöð á öðrum tungiuim en
ensiku, því dýrtíðin fer vax-
aiidi. Állur útgáfukostnaður
hækkar, póstgj'öld hætkika o.s.
frv. Við erum þakklát Al-
þingii og iislenziku ríkisstjórninni
fyrir þann stuðning, sem is-
lenzka ríkið veitir útgáfu Lög-
bergis-Heimskringlu, eina ís-
lenzka blaðsins utan Islands. Ef
það hefði ekki fengið þennan
stuðning héðan og þátttötou, þá
væri það hætt að koma út fyrir
þó nokkru.
Ég hefi einmitt núna verið að
ræða við forráðamenm tímarits-
ins Iceland Review um gagn-
kvæmt samstarf. Iceland Revi-
ew vinnur mikið landkynningar
starf út á við. Það er ákaflega
vandað blað, eiginlega svo
furðu sætir. Þetta er á við beztu
tímarit, sem maður sér. Og það
er mjög gagnlegt fyrir okkur i
Kanada að gefa fjórðu og
fknmtu kynslóðinni, sem ekki
talar íslenzku, tækifæri til að
lesa á ensfcu um Isiand og ís-
lenzk málefni. Nú ætlar sú út-
gáfa að sjá um dreifíngu á Lög-
bergi-He'imskringlu hér og við
ætlum að hafa gagnkvæma dreif
ing.u á þeirra riti.
— Þú sagðir fjórða og fimmta
kynslóðin af Vestur-lslending-
um, Grettir. Já, þetta er svo
lanigt fram gengið. Ég er ektoi
viss um að allir séu kunnugir
upphafi íslenzks landnáms í
Kanada, sem nú á brátt 100 ára
aifmæli.
— Já, þarna er um að
ræða fyrsta varanlega landnám-
ið í Kanada. Ekki fyrstu liand-
nemana vestan hafs. Árið 1855
föru nokkrir monmónar gegn-
um Danmörku til Utah og um
1870 fóru nokkrir isiend'ngar til
Bandaríkjanna og staðnæmdust
í nánd við Milwakee. En það
var Sigtryggur Jónasson, sem
kom 10. september 1872 og gerð
ist faðir landnámsins í Kanada.
Hann var foringi þeirra, sem
fluttust til Nýja Islands i Mani-
toba með viðkornu í Winnipeg,
bæði bsint að heiman og eins
frá Milwakee, í október 1875.
Einhverj'ir Islendingar höfðu
líka setzt að i Rossiau i Ontario
um 1873 eða þar um bil, en lík-
aði ekki og urðu með í hópnum,
sem fluttist vestur til Nýja-ls-
íands. Stærsti hópur Vestur-ís-
lendinga var i Winnipeg o,g
Nýja-lslandi, en þaðan hafa
man’gar íslenzkar byggðiir mynd
azt víða um Kanada. Islending-
ar hafa dreifzt um landið af
miörg.um ástæðum.
Við erum alltaf ,að reyna á all
an hátt að viðhaida þeirri arf-
leifð, sem okkur er fengin, held
ur Grettir áfram. Hópur Vestur-
Islendinga, sem kom hingað i
sumar var í sjöunda himni yfir
Islandsförinni, og vildi strax
Játa skrásetja, sig í næstu ferð
til íslands. Mikill áhugi er ríikj
andi, svo engin ástæða er til að
halda það, að íslendiingar vesit
an hafs séu glataðir. Við látum
til okkar heyra á ýmsan hátt.
Við höldum uppi' Islandsnafnánu
á þann hátt sem okkur finnst
vlðeigandi. Við erum útverðir
Islands og reynum að vera
sendiboðar góðvildar. Og þegar
ég tala um samskiptin milli l.s-
lands og íslendinga í Kanada,
þá vil ég geta þess, að mjöig
góð samrvinna er milli þjóðrækn
isíélaganna í löndunum. Sigurð
ur Sigurgeirsson er mesta hj'álp
arhella hér á landi, við að ha.ida
sambandinu liifandi.
— Þú hefur sjálfur komið þar
mikið við sögu Grettir. Þú lief-
ur starfað lengi og vel að fé-
lagsmálium Islendinga í Winni-
peg, í Þjóðræknisfélaginu, við
biaðið, við Isiendingadaginn o.
fl.
— Já, það er rétt, ég er ald-
ursforseti Þjóðræknisfélags ís-
lendiniga, hefi starfað þar sið-
an 1935, og ég hefi verið í
stjórn vikublaðsins síðasn 1939
og var áður í stjóm Islendinga
dagsins. Einu sinni gekksit ég
fyrir millilandaútvarpsiþætti.
Það var 1. desember 1939. Sent
var úr báðum áttum. Upphalið
var frá okkur í Kanada og síð-
an skipt yfir og endursent firá
ísiandi til okkar. Þátiturinn tók
kluikkutíma ög 20 minútur og
var lengsta dagskrá sem þá
hafði verið reynt að senda og
endursenda milli landa, Fyrir
vestan tóku 46 manns þátt í
þessu, m.a. sön.gkór undir
sitjórn Ragnars Ragnars. Nú ætti
að vera auðvelt að endurtaka
þetta, eftir að segulböndin
komu til. Þá er maður ektei eins
háður veðráttunni. Við urðum
til dæmis að breyta timanum
vegna norðurljósatruflana. En
ef við förum að rifja upp gamJa
atburði, þá geturn við haldið
áfram lengur en ég hefi tíma til
núna.
Grettir Johannsson er fædd-
ur í Winnipeg. Foreidirai' hans
flutijust þangað frá Islandi alda-
Framhald á bls. 24.
Grettir Joliannsson aðalræðisniaður í Winnipeg og frú Dorothy
kona hans.
mm
FYRSTA SENDING — ÓBREYTT VERÐ
Fyrsta sending væntanleg um miðjan september. Verð bílanna í þessari fyrstu
sendingu verður óbreytt frá því í sumar. Pöntunum veitt móttaka nú þegar.
Sunbeam ér aflmikil og örugg
fjölskyldubifreið. _________
Allt á sama stað
Lauyavegi 118 -Simi 22240
EGILL VILHJALMSSON HF
, * t - *
*
>
í