Morgunblaðið - 04.09.1971, Qupperneq 14

f 14 MORGLTNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. SEPTEMliLR 1971
BÓKMENNTIR - LISTIR BÓKMENNTIR - LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR
' Þorvarður Helgason:
Uttekt leikgagnr ýnanda
1. Ii5ur: Sýningaráætlanir
f Tiil ath'uiguimair eru hér eýn-
I ínigiajráfietileuniiir leiikihúsaínina i
| Reykjavík. Tilrauin skai gerð til
I að gema gtreiin fyirir þeiim huig-
i mynduim, ef nokkrum, sem að
[ baíki þeiim lliigigja.
f ÞJóðileliikhúiSiið isiýndi í vebuir 8
l'eikhúsverk ef með eir taflíimin
Malcolm liibli, sem var frá því i
fyrra og liátum við þá monitisýn-
iniguma með Helga Tómasisynii
liigigja á miilli hluita.
Leiikféiag Reykjaivíkiuir firum-
sýnidli á siaima tííma 4 leikrit, vair
i með tvö firá árimiu áður og sýnidl
i SpiainisikílLuiguma í öðru húsi auk
(barniaisýmmiga í skóium.
Ef þessurn sýningaráiætlunum
er raðað upp hliið við hllið:
Eftirlitsmaðnrinn
Ég vil! Ég vU!
Sólness byg-gingameistarl
Fást
Svartfugl
LitU Kláus og Stóri Kiáus
Zorba
Listdanssýning
Malcolm litli
Kristnihald undir JökU
Hitabylgja
Herför Hannibals
Mávurinn
Það er kominn gestur
Þið munið hann Jörund
Barnasýningar í skólum
Spanskflugan
j kemur ýmliislegt í Ijós, sem gam-
an er að athuiga. Bæði leikliús-
in hefja leálkáTið með sikemmti-
Jiegum verkefmim, em þar verð-
ur LR. þeirrar gæfu aðmjótamdi,
að koma fram með íslemzikt
verk, sem vairð feiikdletga vimisælt
1 emda þótt lei'kgerðim væri ekkd
vel heppmuð og % verksins Mtt
við ékap áhorfemda em % mieð
; slkum ágætum að geta bætt hiitt
í úpp. Kftetmii(ha®d umdir Jökli er
' verík miikilhæfis höfumdar, siem
j auk þeiss síkriifar um ísilenzkt
efni af innsæi og skilndngi; umd-
ir verkið remma stoðiir, sem gera
það að máii, sem fóllkimiu er
skýit. Þar með er ékfkert fulliyrt
mm það, hvort boðstoapiur höf-
lumidar og veriks hafi komiizt sér-
staJolega vei til skiia í þesssari
svlðseifcniimigu. Um það má etfaist,
em það var karmski baira betra
i —> em um leið verða höfuðeim-
kerrni verksins með tilliti til sýn-
inigaráætlunar Ijósar: Það er
skemmtiitogt, íslemzkt, nær huig-
wim ÆóHksiims — það gemigur. Já,
það meira em gemigtur, það held-
uir uppi leikárimm, hetfur ámeið-
anfctgai haflt mjög góð áhritf
á fjárhagiimm og veitt lei.khús-
sKjómimmi öryggd. Og þetta tieksit
mneð isdemzku verki, samiímis þvi
er sýnt ammað ísleinzkt verk,
Þið m/umíið hiamm Jörumd, eimmiiig
Við mlilkLar vimsældir. Megimstoð
ir sýndmigaráætliuinar L.R. á
þessu leikóri eru því íslienzk
verk.
Er það ekki dállítið merkifleg-
ur iærdámur? Og er nerrra eðdi-
leigtt þó að valkmli með mammd
giamLar spun-nimigar, þrátt fyrir
þetta: Eru tenigsll ísfliemzíku hötf-
'umidainma við leikhúsflm móigu góð,
igeifa ieikhúsiim þeim yflirfleiitt
mægam gaum? Að þessum spumn
imigum miumium við koma síðar i
þessari úttekt.
Ömmur leitoriit L.R. hl'Utu mits-
jafnar vinsældir. Hitabylgja,
samiið af kuminiáttumiaminii, vasrð
vimisælt, ekflá stízt vegira þess, að
sViðsetmingdm var mjög góð og
eliitt aðaflhliutverkið Heikiafirelk.
Særhiflieiga stórt hús mium aflflitatf
þurfa á síliíkum veokum að
lnaflidia. I samflramdii viið Hiita-
fljyligju feoma mammi reyndiar ýms
ar .spuTTiiimigar í tauig eims og t.d.:
Hvað segir það um viðkomandi
leikféliag. að þetta er sú svið-
setmiimg, sem feemst rnæst því að
vera listrænm áramgur að veru-
legu marki? Eða: Eru það leik-
vark þessarar itegumdar, sem
hæfla Mkhópmuim bezt? Að svo
kommu máílli treysti ég mér eflcki
tiil að svara þesisum spurmimigum.
En ég hefld að það sé holflt fyr-
Lr alla aðiHa að hatfa þær í huiga.
Herför Hammitraflis var tæki
flaard, sem ekfld. var motað, sem
viðfcarrramdi kummiu ékki að mota.
Það geita liegið ýmsar ásitæður tid
þess, em leyfist miammi samt ekki
að spyrja: Hver ber hiina list-
ræmu ábyngð? Leiilkstjárimm aiuð-
Vi/tað. En leikhúastjiárinm eflmmiig.
Ef hamm tefeur hfliutverk sitt
miógu aivairfleiga, þá á efckert að
geraist, sem harnn getur ekki sam
þykkt Mka.
Hér eru maiuðsynleg nokkur
orð um Leilkhússtjóim í lfetræmu
tiflllliti: Léiikhússtjóri ætti að
ræða við tóiíkstjóra siirna, ætfliast
tií atf þeim lýsimgar á miegimhuig-
myndiuim (Komzept) sviðsetmimg-
arliinmiar, þeir ættiu að gema hom-
um Ijóst samræmi megimhuig-
miyndiammia og verfksáms log hamn
ætti efcki að samþykkja sviðsetn
imigiuma fyirr em hamm veit hvað
flieffikstjórimin ætHaisit fyrir og
flrarnm getur sjáflifur fyrir siitt
ieyitfl forsvarað svi'ðsetmiimgwra.
Um þetita atriði verða þessi
fáu orð að mægja í biii.
Mávurinm var seinosta verfc-
ið á áætlium L.R. Eiitt atf srtilliM-
arrverkuim flieilkbókmemnta wúttm-
ains. Það var mjög knaiusitilega
gert af L.R. að taka það ttl sýn-
imgar, dusta rykið atf þýðimgar-
handritimu, sem ku hafa lliegflð
ósmeant í rmusitarimu við Hverfis-
götu í 18 ár — efitir því sem sog-
ur herma. Svflðsetn/imigiin var
líika alvarlegt og vel unnið verlc,
þótt um ýmMLegt mætti deffila.
Ef skifligreliina ætti þessa sýn-
ingaráætlun í einni setningu,
yrði það bezt gert mieð því að
segja, að eimlkummarorð hemrrar
væru: Eitthvað fyrdr flesta!
Kammiski það verði sfcráð guflfleu
leitri yfir dyrum emdurreástr-
ar Bárubúðar við rtorðuremda
Tjiarmiair'inmar, sbr, „Ej bliot tJill
Lyst“.
Nú, að haifla éiitthvað tfyrir
flesta er mjög iielfllhrið og eðlli-
leg flcaupmanmsleg atfsitaða og í
naiumimmii Mitið við hiemmi að
setgjia, Leiíkhú.siin verða að llitfa
oig það er vístf áréiðartLegt, að
starflsfollk L.R. erfiðar fyrir sím-
um Iiágu iiaumum. En éitt sflcemimiti
llegt ísiltemzlct verk og eim ágæt
sviðsétmiÍMg á iragflega sörnidu
verki er ekfci rruiikilll áramgur.
Það verðtur eklki saigt að það
hafi verið néim sérstök reism yf-
itr þessari áætlium og sízt yfir
himiuim lisitræm'U v'mmiúbrögðum.
En um þaiu ag hflm ísiemzibu sér-
lcertnii þeirra mum ég fjaflla síð-
ar. Það sem maður safcnar, eru
svoliitið meíri átöfc, sóflcm tiil
nýrra miöa. Ef forráðamertn
L.R. viija svara því .til, að þeir
séu þetta leikhús, þeir leiki það
sem yimdr þess og vefliummiarar
vilja sjá, þéir kæri siig eflakí um
nieimiar .tiflraumúr eða dieiit, er svar
miiltt til þeirra: Gott og vel, em
þá verðið þið að vflmma betur,
vimma að þvl iruarkviisst að ná
áh ugamjemn'sk us t i mpliiniuim atf List-
rænu starfi félagsimis, em harnn
sýndist mér jatfm sterflciur í fýrra-
haust og sex árum áður.
Ef við svo Mtum yfir áættum
miusterisims Við Hverfisgötu,
verður að segja það s/brax, að
höfluðeimikanmii þéirrar áætiiiumar
eru þau sömu og miöri við amdia-
poMimm: Eiitthvað fyr,ir filesta.
(Eiitthvað fyrir aMa væri i báð-
um tilvikum of mikið sagt).
Skopfliéifcuirflmm, sam leikárið
hófst með, tókst ekki eins vel
og gamiamið þeisrra miðiur firá.
Bnidia EfltliirMitsimaðuiriinn verk,
sem feiiur efckii i sér meim sér-
stök tengsl við ísienzkan nú-
tiíima. Afisökumin fyirir þvi að
sýnia Jramn hefði þvi þumfit að
vera: Mjög mflkiJJ. Jistrænn ár-
lamgur, sviðsetmimg, sem hægt
var að hafa miiflcia ámægjiu af.
Það var hægt mieð tiMliiti til
ástamdsins í isiemzku leifchúsMfi
yfiirflieStit. Hér var umgur lléiik-
stjóri að verki, sem skiflaði stfíl-
hireimmi sýnlimgiu, sem Jiiýtiur að
teljajst aftrek hór em ætti rtátt-
úrulega ekki að vera nema sjáltf
sagður Mutur. En þar fiyTir uit-
an var sviðsetmiimgim og túllkium-
in elcki þamnig, að hún sætti
manm við vaffiiö, til þess hefði
þurflt mieiira. Af hverju var það
þá ieifcið? Af því það er klass-
Sviðsmynd úr Poppleiknum Óla.
íslkur gamiam.lieifcur, var svarið
sem fékkst. Ég Iield að það sé
élcfci nægjamfleg ástæða. Það er
svo margt sem Við „ættum“ að
sýnia, en gerum ekikii. Gamaflt, si-
giffit ieikrit á að leilca af þvfl það
lcemiur olckur vflð eða þá af þvi
að það er hægt að gera þvl sér
stök s'kiil vegma leiikstj'ármar eða
leitaara, en etatai af því það „á“
að leika það. Þannig fáum við
lítt Lifiamdi sýnlimigar, eims og ver
ið hefur raumim, hield ég, um otf
margar sýrtingar Þjóðfliefllkhúss-
iinis á himium svokölfliuðu sígMdu
verkum.
Ég vil! Ég vil! er laflsakanleg-
ur þálttiur á sýniingaráættum
stórs leitahúss og ekki sízt þeg-
ar eiras vel er urnniið og hér var
gert.
Á efitir slcein miemniimigairvit-
iirun mjög bjart, Fást var komiinn
á fjaiimar. Það var mesita furða
hvað sýnlirtgim varð vimsæl þrátt
fyrir það að Jeiflcritið er eflcfci
mjög þetakt hér á Lanidli. Það sflcal
hins veigar viðiurkeinmt, að þaJð
er leið'mlieigt að þuirfa að vera að
sæfcja eriiemda leíilfcstjióra, sem
ikammstoi eru svo efcki nema igóð-
ir verlcstfjóirar fiil að siViðsietfja
sMik veii'k. Við æbtum að aiigia
skapamdi Iieifcstjlóra, sem bekið
gætiu nýjium og sfcemimitileguim
böfcum á svoma vehkeflnfis.
Kamnsfei efligum viö það ekfci. Ég
lcem að því vandamáM siðar í
þessurn greímium.
1 samlraindi við Sólmess bygig-
imgameistara miá spyrja að þvfl
sama og í samibamdli Við Efltiir-
flitsmannmn: Af hverju? Og
flyrst verið er að þeisisu, aif
hverju þá svoma? Ég heid
sturadium, að miernn spyrjli sjáltfa
sig of iiítið á þessu iainidi, reyinfl
of ilítiið að gera sér gréim fyrír
hvers vegma þeir vílija haifa hliutf
ina svona en ekki hinsagim. Ég
veiit, að það verðuir otflt Jflfcið um
aigiild svör. En spuirm'mgar eiru
oflt góðar. Þær anmað hvort
styrkja umd'rstöðuina eða þá að
þær feykja henrai burt og krefij
ast nýrrar. Það verður því emg-
inn undrandi þótt ég sé þeirrar
skoðumar, að Svartfiuiglsfyriir-
tækið hieiflði etoki goldið meiiri yf
irvegunar, hvar sem það hieflðl
erndað. Bn lieiifchúsiiö sýndi góð-
ain vill ja með sýmánigumni.
BarmiaLeiflcriItið var ágætt, vel
uimnlim sýmimig. En ieyfist raamnfl
að spyrja: Af hverj'u ekiki tvö
bamafleilkrit? Eim frumsýrtáng
um haustiið og önrnur efitiir mýár.
Bairmaleiikfit eru mjog þýðingar
milkifll þáttur í leikhúsMfii hvers
lainds.
Zorba var svo söngleikurinn
sem átti að veira stóri pumktnuir-
inm fyrir afitan þessa áætliuin en
varð ekki ornnað en komma á
skökkum stað. Sliikt getur gerzt
Framhald á bls. 26
Einkunnarorð mennt amála-
ráðherrans nýja
ÞANN 1. sept. var settur skóla-
stjóri við Barna- og rmgUnga-
skólann i Ólafsvík. Umsækjend-
ur voru þrír. Einn þeirra hafði
efckii kennararéttindi og kom því
elcki til greina. Hinir tveir höfðu
kennarapróf og höfðu báðir
kennt við skólann. Annar um-
sækjandinn hafði tekið sér
tveggja ára hlé frá kennslu til
iþess að afla sér frekari mennt-
unar og hafði því tveggja vetra
meiri menntun en næsti um-
sækjandi.
Skólanefnd Ólafsvíkur stóð
einhuga að þeirri niðurstöðu, að
rétt væri að mæla með þeim
umsækjandanum, sem mesta
menntunina hefði. Hvorki
Fræðslumálaskrifstofan né
menntamálaráðuneytið sáu á-
stæðu til að gera athugasemd
við það sjónarmið svo vitað sé.
Hins vegar virðist menntamála-
ráðherrann, sá er sjá skal um
eflingu og virðingu menntunar-
innar í landinu, ekki meta
menntunina neins. Hefir ráð-
herra máski ekki enn haft tíma
til að tileinka sér einkunnarorð
nýja flokksins síns eftir flokka-
skiptin? Það er því ástæða til
að benda ráðherra á þau, en þau
eru: MENNTUN — Heilbrigði
— Jafnrétti.
Ekki gat ráðherra fallizt á, að
dreifbýlið væri fært um að velja
sér sína eigin starfsmenn og
sniðgekk því algjörlega yfirlýst-
an vilja skólanefndar Ólafsvík-
ur. Seint yrði Fræðsluráð Reykja
víkurborgar þannig hunzað. En
sennilegt er, að í framtíðinni eigi
að stjóma hinni margumtöluðu
byggðajafnvægisstefnu án nokk-
urs tillits til vilja þeirra, er úti
á landsbyggðinni búa. Enn skal
ráðherra bent á einkunnarorð
nýja flokksins hans: Menntun —
Heilbrigði — JAFNRÉTTI.
Það er ekki hægt að verjast
þeirri hugsun, að vænlegra sé
fyrir þá, sem eitthvað eiga til
þessa ráðherra að sækja, að
hafa áður komið sínum pólitísku
tengslum I lag. Það virðist a.m.k.
ekki skaða. Menntun — HEIL-
BRIGÐI — Jafnrétti.
Erfitt er að trúa þvi, að
Magnús Torfi Ólafsson hafi lagt
mikið upp úr reynslu. Það var
a.m.k. ekki að sjá, að reynslu-
leysi í þingstörfum né opinberu
starfi vefðist neitt fyrir honum,
er hann krafðist ráðherrastóls
sér til sætis. En ráðherra þessi
hóf sinn starfsferil með því að
boða landslýð, að hér eftir skyldi
nýtt gildismat ráða. Þetta er
sennnilega forsmekkurinn af því.
Það væri annars áreiðanlega til-
raunarinnar virði að athuga,
hvort nú er orðið vænlegra til
árangurs að senda með umsókn-
um um störf staðfest afrit
flokksskirteinis i stað próf-
skírteinis.
Björn Bjarnason..