Morgunblaðið - 24.10.1971, Blaðsíða 8

8
MORGLTNBLAÐIÐ, SU'NNUDAGUR 24. OKTÓBER 1971
Veit að ég get
sigrað Spassky
Hef verið heimsmeistari að
öllu leyti nema nafninu í tíu
ár, segir Bobby Fischer
t»©gar einwígið byrjaði í yf
irfullum Coronadosalnum, yf
irgnæfði æsingin yfir sigur-
göngu Bobbys þá staðreynd,
að Peftrosjan er andstæðing-
ur, sem ræður yfir frábær-
um hæfiieikum sem vamar-
skákmaður. Hann vann
heimsmeistaratitilinn af sjáltf
um Mikhail Botvinnik árið
1963 og hélt þeim titii, umz
Spassky vann titilinn af hon
um í annarri tilraun simni fyr
ir þremur árum. I 61 skák á
Boris Spassky, núverandi
heimsmeistari í skák krýndur
sigursveig.
undan þessu einvígi, hafði
Petrosjan aðeins tapað tveim
ur (báðum fyrir Fischer i
keppninni Sovétrikte gegn
heimteum í Júgóslavíu i
fyrra). Ljóður hans, ef unnt
væri að kalla það því nafni,
er sá, að væri Fiseher likt
við páfugl, væri Petrosjan
Mkasbur músarrtedli, alitaf
ánægður með jafntefli, nema
mistök andstæðtegsins færi
homum öruggan vinntog.
1 undaneinvígunum vann
þessi Armeníumaður sigur
yfir Robert Húbner frá Vest
ur-Þýzkalandi, vegna þess
að hann hvarf frá leik,
Petrosjan bar sigurorð af
landa sínurn, Victor Korchnoi
með 5(4 vtanteg gegn 4(4. Þar
vann harrn aðetos eina skáJk,
en gerði 9 jafntefli. Petro-
sjan er stundum Mkt við
þjark, sem fæst vlð æsinga-
kennt puð, iikt og boxari,
sem gefur hundrað högg og
vtenur loks með þvi að of-
þreyta andstæðing sinn. „Hef
ur nokikru sinni nokkur mað
ur sannað," á Petrosjan að
hafa sagt gremjulega etau
sinni, „að vörn sé áhættu-
minni en sókn“.
Þessu er öðru vísi farið
með Fischer. Hann lifir fyr-
ir sóknina, („Mér þykir gam-
an að sjá þá engjast" var
haft eftir honum einu stani í
gtáleysislegu og æskufúHu
viðtali). Skákir hans eru
fullar af óviðráðanlegum
fómum á eigin mörmurrx, sem
ryðja brauttaa að kóngi and
stæðingstas, og af djúpsæjum
leikfléttum — leikjaröðum,
sem byrja að því er virðist
sem tilgangslausar fómir, en
síðan kemur það á daginn,
tvetmur till tfiu leikjum síðar,
að þær haifa fært peð eða
manm eða að hanm mátar and
stæðing sten. En FisCher
verst einnig af hörku-
kenndri snilli, þegar þess er
þörf og vinnur óbugaður að
því að snúa töpuðum skákum
í jafntefli með viljamum eta-
um saman og frábærri tæfkni,
Hann er viðurkenndur sem
mesti snilltagur heims í
ógrynnisfjölda byrjananma
og hanm virðist ekki vera
miklu lakari i herfrseðilegum
flækjum miðtaflsins, á með-
an báðir keppendur ráða
enn yfir nær fulta liði eða í
takmarkalausri nákvæmni
endataflsins. Mteni hans er
furðulegt, en mtanið eitt dug
ir ekki yfir skákborðinu.
Þessu má lýsa með orðum
Hollendtegsins dr. Max
Euve, sem var heimsmeisibari
á síðari hluta fjórða áratuigar-
tes. Fischer er „mjög snjaH
1 að finna rétbu leiktaa, sér-
staklega í erfiðum stöðum".
Slkákstill Flschers gengur
jafnvel í augun á fagurfræð-
ingum. Hann er sagður leika
hreinni skákstil með færri
ónauðsynlegum flækjum en
nokkur annar alit frá htoum
óviðjafnaniega Kúbumanni,
José Capablanca, fyrir 50
árum; Fiscíher, hafa sumir
sagt, er Sohubert, ef eta-
hverjum öðrum skákmeistara
er líkt við Brahms.
Skáklistin er vissulega
geysileg heilaæfing, en sann
leikurtan er ekki hvað sizt sá,
sem sérhver stórmeistari
finnur fljótt, að höfuðbeinið
er tengt öðrum beinum líkam
ans og að ekkert þeirra má
bregðast, ef komast á hjá
skelfilegum afleiðtegum.
Líkamsþróttur er afskaplega
mikiivægur og flestir skák-
meistarar þjálfa sig Mkt og
Iþróttamenn fyrir hverja
meiri háttar keppni (Fischer
spilar tennis af krafti og
Petrosjan sbundar skíði).
Þeir kveina og kvarta lífct og
frægar söngkonur yfir kvefi,
höfuðveik eða svefnlausri
nótt.
Sálrænar truflanir sjá þeir
alis Staðar. — Það er gamall
brandari í hópi stórmeistara,
að það sé ekki unnt að vinna
skák af heilbrigðum andstæð
tagi. Skaðvænar trufflanir
koma frá ljósunum, hávaðan
um frá áJhorfendum, því
hvemig andstæðingurinn
hegðar sér, já, jafnvel ef eig
inkonan gengur inn í salinn.
Vanhugsuð orð olta Capa-
blanca einu stani Slikum
áhyggjum út af ástmey steni,
aið hanm lók herfilega af sér.
Fischer lék sjálfur af sér
Skák fyrir nokkrum árum eft
ir blossa í ljósmynda-
peru rótít hjá. TóbaJksreyfcur
getur verið hættulegur.
AJkiba heitinn Rubinstete,
þjóðsagnakenndur sniHteg-
ur, en taugaveiklaður og tób
akshatari, er sagður hafa
farið gjörsamlega út af lag-
tau, ef andstæðtagur hans
gerðl ekki nema að hand-
fjalla tóma pípu. Botvinnik,
annar tóbakshatarinn, bjó
sig undir mikilvæga keppni
á þann hátt að hann lét vte
sinn blása tóbaksreyk fram-
an í sig tH þess að venja sig
Við. Mikið af orðspori Fisch-
ers sem geðrífcum vandræða-
grip á rót stea að rekja til
öfsaíkenndrar fastheldni
hans á, að Jjósin sóu ná
ikvæmlega rétt og að algjör
þögn riki í skáksalnum. Að-
eins Petrosjan virðist ónæm-
ur fyrir minni háttar hávaða,
en hann er líka eidítið heym
arsljór og getur sjálfur lát-
ið frá sér fara óæskUegt
hijóð með þvl etau að
slökkva á heyrnartæki steu.
Helzta sálræna vopnið
í Skák er eftir sem áður að
koma andstæðingi sínum
á óvart. Og það var miikið
um slíkt í fyrstu þremur
Skákunum í Buenos Aires. 1
þeirri fyrstu voru byrjunar-
Frá einvíginu í Buenos Aires.
ekki að hróka. Fiseher vann
siðan skákina á stuttum tima
og varð hún ekki nema 32
leikir.
En Fischer hafði greini
iega teflt illa. Á eftir kvart-
aði hann yifir kvefi, sem
hefði valdið því, að „ég sá
hreint ekki neitt“. Og kvef-
ið var engin uppgerð. Það
hélzt í gegnum þriðju skák-
taa, en þar héldu báð-
Fischer 14 ára gamall. —
Hann var undrabarn i skák og
varð stórmeistarí 15 ára gani-
all, yngTi en nokkur annar
maður fll þessa
Fischer íhugar leik
lei'kir Petrosjans óvenjulega
sðknarkenndir og óvænt-
ir. Hann hafði svart og beitti
Sikileyjarvöm, áhrifarikri
vöm, sem Fisoher hefur mik-
ið dálæti á sjálfur. 1 11. leifc
kom Petrosjan fram með
„novtaka", nýjung i stór
meistarastíl sem fundta
hafði verið upp fyrirfraim aif
Petrosjan og samlöndum
hans. Hún opnaði Petrosjan
leið til sóknar á báðum
vængjum. Flestir skákkunn-
áttumenn á staðnum töldu, að
Petrosjan myndi vinna,
ef hann héldi sðkninni til
streitu, en annaðhvort hef-
ur kjarkurinn ekki verið nóg
ur eða vanten of ríkur, þvi
að hann dró úr sóknaraðgerð
um sínum. Síðan skipti hann
upp mönnum, bauð Bobby
jafntefli — sem hann hafnaði
með stuttorðri neitun. Eftir
þetta yfirsást Petrosjan um
leið til þess að bjarga skák-
ínmi og tapaði svo hreinlega,
þegar hann var kominn
í tímahrak. (Hvor keppandi
hefur tvær og hálfa klukku-
stund fyrir 40 'leiki).
1 næstu skák hafði Petro-
sjam hvítt á móti Fischer,
sem lék Grúnfelds vöm.
Pótrosjam blés tH sófcnar að
nýju og notfærði sér vand-
fcvæðt Fischers við að ná
Petrosjan yfir svörtu mönn-
unum.
ir keppendurnir aftur fast
hvor við sinn stfil.
Fischer lagði til atlögu við
það vamarvirki svarts, sem
nefnd er frönsk vöm, en
Petrosjan varðist af hár-
fínni nákvæmni. 1 30. leik
virtist Fisoher vera að kom-
ast í ógöngur, en Petrosjan
lenti að nýju í erfiðleifcum
út af klukkunni og lét
Bobby sleppa með jaflntefli,
án þess að það hefði verið
ættanin. Þamnig komst
Bobby frá kvefimu, á meðan
etevigið var enn í jafnteflis-
stöðu og möguleikar hans
voru jafnmiklir og nokkru
sinni áður.
Fyrir þá báða, Fischer og
Petrosjan, er einvígið í
Buenos Aires meira en per-
sónuleg keppni milli þeirra.
Að Spassky frátöldum er
Petrosjan síðasti verjandi
þeirrar einokunar, sem
sovézikir skáikmenn hafa haft
á heimsmeistaratitltoum frá
því 1948, er Botvinnik varð
heimsmeistari. í Sovétríkjun
um er skáklistin afar vinsæl
og heimsmeistaratitiU hennar
hefur þótt einstakt táJkn
sovézkra yfirburða. Sovétrík
te hreykja sér af og efla á
aila lund þær 4. miHjónir
skákmanna, sem skráðir eru
'félagar í skákklúbbum þar og
þau státa af 33 stórmeisbur-
um. 1 Bandaríkjunum eru
Skráðir félagar í skákklúbb-
uim 25.000 og þar eru 11 stór
meistarar. Af þeiim geta
sennilega aðetas Fischer og
kannski Pai Benkö (af ung-
versku þjóðemi) státað af
virkHegum styrkleika.' Fisch-
er hefur annars sjálfur and-
úð á Rússum og er haldinn
tortryggni i þeirra garð.
Þessi andúð á sennilega rót
staa að rekja tii ferðalags
Fischers til Mosfcvu, er
hann var 15 ára gamall og
þá orðinn sfcákmeistari
Bandaríkjanna, Hann vildi
fá að tefla við sovézku stór-
meistarana, en fékk ekki að
tefla við neinn nema þá, sem
voru á svipuðum aldri og
hann og fannst Bobby þetta
hámark ósvífninnar.
Á þessum tteia var Bobby
ékki annað en ungltogsstrák
ur, sem ekki gekk alltof vel
í skóla þrátt fyrir greindar-
visitölu, sem skólaféiagi
hans, Richard M. Pious, nú
kennari í stjórnvístedum við
Columbíaháskóla — segir, að
hafi verið 184, Fischer byrj-
aði að tefla skák, þegar
hann var 6 ára gamall og
þar með var hans braut
ákveðin. Allt fram á þennan
dag hafa állar bækur, athafn
ir, vteir, tekjur, ferðalög eða
áhugamál yfirleitt staðið í
sambandi við skálk. Fjórtán
ára gamall var hann orðten
skálkmeistari Bandarikjanna
og byrjaður að tefla þær
fallegu, djúphugsuðu og sér-
staklega frumlegu skákir,
sem gert hafa nafn hans að
öðru af tveimur kunnustu
bandarísku nöfnunum í öll-
um löndum Austur-Evrópu
('hitt er nafin Van Cliburns)
— jafnvel þó að samlandar
hans flestir kannist aðeins
við hann, sem nafln, er bregði
fyrir endrum og eins I blöð-
um. Þegar Bobby var 16 ára,
hætti hann skólagöngu og 19
ára fór hann að heiman. Móð
ir hans hefur siðan gifzt að
nýju og flutzt til London
(FisCher hefur ekki séð föður
stan, frá þvi að hann var 2
ára, en faðir hans er innflytj
andi frá Þýzkalandi).
1 fremur veifcu skákmóti i
Buenos Aires 1965 varð
Bobby neðarlega og var
ástæðan sögð vera stelpur.
Ef þetta er satt, þá hefur
Framhald á bls. 18.