Morgunblaðið - 04.01.1973, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. JANÚAR 1973
„Ekki má ganga á
rétt áhorfandans“
Rabbað við Hrafn Gunnlaugsson
f KVÖLD verður frumflutt
í útvarpinu leikritið Teódór
Jónsson gengur laus, eftir
ungan höfund Hrafn Gunn-
laugsson, sem leggur stund á
leikhúsfræði við háskólann í
Stokkhólmi.
stakt nýmæli með leikritinu?
„Öllu gamni fylgir nokkur
alvara, en þó fer viðs fjarri
að leikritið beri fólki nýjan
sannleik — hvorki stóran né
smáan. Ég er aðallega að gera
tilraun með þá möguleika,
sem útvarpstæknin býður
upp á. Og svona í leiðinni
reyni ég að fá fram eitthvað
broslegt.“
Nú er stundum kvartað yfir
því í lesendadálkum blaðanna,
að útvarpsleikritin séu gjarn
í dagskrá er leikritið kal'l-
að farsi fyrir hljóðnema. Höf-
undurinn er sjálfur leikstjóri
og er þetta í fyrsta sinn sem
hann stýrir leikriti í útvarpi.
Að vísu er hann ekki með
öllu ókunnur útvarpinu, því
hann hefur verið þar með
ýmiss konar þætti síðastliðin
sumur. Má geta þess að Hrafn
er einn af höfundum Útvarps
Matthildar sem ýmsir kann-
ast við.
f fyrra var Hrafni Gunn-
laugssyni veitt viðurkenning
í leikritasamkeppni, sem Leik
félag Reykjavíkur efndi til í
tilefni af 75 ára afmæli þess.
Við náðum tali af Hrafni, þar
sem hann var að leggja síð-
ustu hönd á Teódór vin sinn
jjónsson í leikMstarherbergi
útvarpsins.
„f upphafi stóð ekki til að
þetta yrði leikrit. Hugmynd-
in var að setja saman sprell,
en þegar ég var að vinina að
hugmyndinni byrjaði hún að
rúlla eins og snjóbolti niður
hlíð og hlaða utan á sig. Per-
sómurnar áttu í fyrstunni að
vera fáar, en þær taka fljót-
lega að afla sér vina og kunn-
ingja, sem fylgdu þeim eftir
gegnum verkið. Að lokum fór
svo, að ég hafði skrifað texta,
sem var miklu skyldari leik-
riti en þeim þáttum, sem ég
hef föndrað við áður.“ Hrafn Gunnlaugsson með tæknimönnunum Sigurði Ingólfssyni
Ertu að boða eitthvert sér- og Friðrik Stefánssyni.
an þunglamaleg, sumir segja
leiðinleg. Ert þú sammáia
þessiim hlustendahópi, sem
þannig skrifar?
„Ég hef verið við nám er-
lendis sl. fjóra vetur, og get
því lítið um þetta dæmt. Hins
vegar held ég, að mörgum
góðum leikhúsmanni hér
heima hætti um of til að gera
lítið úr försum og góðum gam
anleikjum. Það hefur sýnt sig,
að áhorfendur eru á öðru
máli og vilja gjarnan fá upp
lyftingu í okkar langa
skammdegi. Gamanleikir eru
sízt minni list en harmleikir,
og kannski eru það einmitt
beztu verkin, þar sem þetta
tvennt er ofið saman.“
Fjölmargir halda því fram,
Hrafn, að leikhús eigi að vera
pólitiskt og berjast fyrir á-
kveðnum skoðunum?
„Leikhús er í eðli sínu allt
af pólitískt, svo fremi sem
það fæst við samtíma vanda-
mál. En leikhúsi, sem breytt
er í ræðupall, þar sem ein-
göngu predikanir eiga sér
stað, er ekki lengur leikhús.
Leikhús er kveikur, sem sækir
eldsneyti sitt í ímyndunar-
afl áhorfandans. Það er til
vegna áhorfandans, og á að
rækta og aga smekk hans, en
áhugi leikhúsgestsins á um
leið að eiga þátt i að móta
stefnu þess. Það leikhús sem
gengur aligerlega á skjön við
áhorfandann, getur ekki búizt
við að hafa mikil áhrif. Þegar
talað er um ákveðnar stefnur,
þá er ég alltaf dálítið hraedd-
ur við fólk, sem hefur
fundið Stórasannleik, trúir á
hann einan og dæmir allt ann
að út frá honum. Sá sem leit-
ar stöðugt er miklu liklegri
til að gera sér óbrjálaða
mynd af því, sem á vegi hans
verður.
Á síðari tímum hefur það
færzt í vöxt, að menn fáist við
vandamál samtímans á leik-
sviði og er það lofsvert. Þetta
má hims vegar gera á svo
margan hátt Það er varasamt
að falla í einn farveg og
stefna í öl'lum verkum sínum
að sama ósi. Tízkufyrirbriigði
koma og fara. Fyrir fáum ár-
um töldu margir leikhúsmenn
að hópvinnuleikritun væri það
sem koma skyldi, en í dag
hafa flestir misst trúna á því
formi og t.d. i Svíþjóð er hóp
vinnuleikhúsið á undanhaldi.
Það er trúlegt að stórum hópi
snjallra skálda hefði í sam-
einingu ekki tekizt eins vel
að yrkja Gunnarshólma eins
og Jónasi einum. — Hins veg
ar er samvinna við uppfærslu
leiikrita fyrir öllu. Sviðsetn-
ing byggist á náinni og gagn-
kvæmri samvinnu, eða eins
og góður maður orðaði það;
sá maður sem ætlar sér að ná
árangri í leikhúsi, en hafnar
allri samvinnu, ætti að ein-
skorða sig við brúðuleikhús."
Hvað segirðu mér af Klám-
sögu af sjónum, leikritinu
sem Leikfélag Reykjavikur
veit-ti viðurkenningu fyrir ári.
Hefur það orðið skúffimni að
bráð?
„Skemmtideild Sjónvarps-
ins vinnur nú að umdirbún-
ingi á upptöku Sögunnar. Ég
hef fylgzt nokkuð með sam-
lestrum eftir því sem ég hef
tíma til.“
Hvað geturðu sagt mér
um leikritið?
„Þetta er einþáttungur með
tveim persónum og gerist um
borð í flutningaskipi á leið til
fslands. Ramminn er hinn lok
aði heimur skipsins á hafinu,
þar sem allt getur gerzt. Ann
ars hef ég ótrú á því að höf-
undur lýsi um of verki sínu
annars staðar en í því sjálfu.
Með þvi gengur hann á rétt
áhorfandans sem á sjálfur að
nálgast verkið úr þeirri átt
sem honum þóknast.“
Hver stjórnar uppfærslunni í
Sjónvarpinu?
Framhald á bls. 23.
Leikfélag Reykjavíkur:
FLÓ Á SKINNI
Höfundur: Georges Feydeau
Þýðandi: Vigdís Finnbogadóttir
Leikstjóri: Jón Sigurbjörnsson
Leikmynd og bún.: Ivan Török
í HINIJM þýzkumælandi leik-
húsheimi var það haft á orði
meðal leikhússtjóra, sem voru að
komast í krögigur, að „franska
ruslakistan sviki aldrei“. Og það
var víst orð að sönnu, hinir
meistaralegu smiðir hraðrar og
nægilega yfirborðslegrar at-
burðarásar möluðu og mala emn
gull fyrir afþreyinigarleikhúsið.
Feydeau hefur sennilega nokkra
sérstöðu meðal þessara góðu
manna, hann skrifaði víst ein-
göngu hláturleiki, en þótt hann
hafi lengi verið að eru það að-
eins örfáir, sem enn eru leiknir.
Einn þeirra hefur L.R. nú tekið
til sýningar. Hláturleikir eru
ekki auðveldir í leik, þeir krefj-
ast hraða, nákvæmni og skýrrar
framsagnar. Leikarar L.R. upp-
fylltu alilir þessi skilyrði með
prýði.
Okkar unga leikhús vantar
enn þýðingar á ýmsum orðum og
húgtökum, sem föst eru orðin i
öðrum mál'um fyrir lömgiu, eitt
slíkt er orðið Charge: ýkt leik-
túlkun, lítið hlutverk dregið
nujög skýrum dráttum. Mörg
hJiutverk þessa leikrits eru þess-
arar tegundar og tókst leikur-
unum öllu,m skemmtiLega að
teikna þessar einföldu en skýru
myndir.
Þorsteinn Gunnarsson var
kostulegur sem hinn holgóma
ástr-ögur Antxwnette Hrafnhild-
ar Guðmutnidsdóttur, sem tók sig
mjög vel út i svörtum kjól þjón
ustustúlkunnar og ekki síður í
svörtu korseletti léttúðugu frú-
arinnar á karlmannaveiðum á
Hótel Kisulóru. Kokkállinn, eiig-
inmaðurinn gerði þetta allt mjög
skiljantegt hvort sem það var
endilega nauðsynlegt eða ekki,
en hann lék Kjartan Ragnarsson
í skemmtilegum uppsnúnum
stíl. Enn yfirspenntari og bros-
legri var morðóði Spánverjinn,
sem Helgi Skúlason lék og tókst
að gera hágírun hans og læti
mjöig eðlileg og sjálifsöigð. önnur
persóna sömu tegundar er Bret-
inn, sem Guðmundur Pálsson
lék, lífleig og snörp mynd í ein-
faldleik sínum. Aðstandendur
hótelsins eru ekki að sama skapi
skopmyndir en þeir fengu svip
og Iif í tútkun þeirra Guðrúnar
og Helgu Stephensen og Jóns
Hjartarsonar. Lifandi húsgögn
hótelsins, Baptistin Brynjólfa
Jóhannessonar og Poche Gísla
Halldórssonar voru mátulega
brjóstumikennanlegar manneskj-
ur til að krydda þennan létta
rétt.
Af stærri hhitverkum ber fyrst
að nefna húsbóndann, sem Gisli
Halldórsson lék. Ef til vill er
túlkun hans eilítið þunglamaleg
í byrjun og á stundum verður
yfirsvipur persónunnar örlitið
karlalegri en ástæða væri til og
þvi myndin kannski ekki alveg
eins lífleg og skýr og skyldi, en
hér er aðeins um blæbrigði að
ræða, yfirleitt voru vinnubrögð
leikarans hreinleg og til sóma
utan hvað hann ofkeyrði í fram-
kallinu. Borgar Garðarsson gaf
ágæta og trúverðuga mynd af
laglegum ungum manni og
áhugasömum kvennabósa. Lækn
inn lék Steindór Hjörleifsson
hressileiga. Frúmar i leikritinu,
sem eru auðvitað ímynd dyggð-
anna og festunnar léku þær
Guðrún Ásmuindsdóttir og Helga
Bachmann. Kannski hefði þeim
átt að þykja Hótel Kisulóra ívið
hryililegri staður en þær sýndu
í túlkuninni og á það kannski
frekar við frú de Histangua.
Feydeau má leika á ýmsa
vegu, en heppilegasta leiðin er
uggliaust sú, að finna léttasta
skoptóninn, sem hverri þjóð er
eigiinlegiur og reyna að halda hon
um nokkuð jöfnum og láta hann
lyfta verkinu nóigu langt upp úr
hversdagsgrámanum eins og
hver þjóð kann bezt við. Mér
sýnist Jóni Sigurbjömssyni hafa
tekizt að finha þann tón, sem
okkur hæfir og það er von rrnín
að sýningín „sjúskist“ ekki, þ.e.
verði breiðari, hægari og gróf-
ari með tíinanum. Skopið má
ekki ýta leikhúsgestum með
átaki frá einni hlátursrokunni til
annarrar, heldur á það að
hlaupa léttilega á undan þeim,
koma þeim í létta vímu, sem læt
ur þá svífa frá einni hliáturs-
öldunni til annarrar. Léttleiki,
svif, hraði, það þarf allt að hald-
ast áfram til þess að sviðsetning
in haldist ósvikin eins og kampa-
vín í vellokaðri flösku.
í þessu sambandi dettur mér
í huig, að það væri ekki óhollt
ef gagnrýnendur skryppu stund-
um á aðrar sýningar en frum-
I sýninigar og segðu svo frá
reynslu sinni, í þessu tilfelli,
stuðluðu að því að kampavíns-
hlaupið með flórsykurskreyt-
ingunni yrði ekki að pipruðum
plokkfiski.
Umgjörð þessa létta leiks hef-
ur Ivan Török gert með miklum
ágætum. Sviðin tvö hafa mjög
andstætt andrúmsloft eins og
vera ber, en blær þeirra begigja
skýr og um leið léttur, litfagur
og skemmtil'egur.
Þýðing leikhússtýrunnar er
létt og lipur og þá allt fengið,
sem hér þarf til fyrir mikinn
sökksess!
Þorvarður Helgason.