Morgunblaðið - 01.02.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR I , LBRÚAR 1973
Kristján Albertsson:
Spá Völvunnar
Vitleysan er þó okkar versti
fjandi.
Matthías Jochumsson.
1.
Aldrei hefur verið dempt yfir
þjóð vora jafnofboðslegum vit-
leysuvaðli né blygðunarlausari
hræsni, en nú er gert í þeim æs-
ingaáróðri sem beitt er til að
egna skapheimskari æskulýð
landsins til djöíulóðra hamfara
gegn þeirri einu vörn sem tryggt
geti öryggi og frelsi íslands.
Mestu af þessu er hvergi svar
að. Þó getur stundum verið var-
hugavert að þagað sé með öllu
við illkynjuðum ósannindum,
þótt i sjálfu sér sé óskemmtilegt
að þurfa á þau að minnast. En
nú er hafið skipulagsbundið og
harðsnúið tiiræði við lif og fram
tíð íslenzkrar þjóðar.
Þjóðviljinn birti 7. þ.m. æsinga
fundarræðu eftir Kristinn E.
Andrésson. Þegar maður furðar
sig á þvi, hvað maður með hans
vitsmuni lætur út úr sér, má þó
ekki gleyma aðstöðu hans í ís-
lenzku stjórnmálalífi. Hann hef-
ur um áratugi verið einn helzti
trúnaðarmaður og umboðsmaður
Rússa á íslandi. Enginn vafi get
ur á því leikið, að Moskvu-
valdið telur hann og aðra skuld-
bundna, á sama hátt og Hákon
gamli taldi þá menn islenzka,
sem hann hafði gert að lendum
mönnum í Noregi — þeir voru
hans hirðmenn á Islandi og áttu
að reka erindi konungs. Mér er
sagt — og ég hef enga ástæðu
til að rengja að rétt sé hermt —
að þegar eftir síðasta kosninga-
sigur á íslandi, sem lyfti komm-
únistum til þeirra miklu valda
sem þeir síðan hafa haft, hafi
Kristinn E. Andrésson haldið rak
leiðis til Moskvu, að þar hafi hon
um verið tekið með dýrðlegum
veizluhöldum af hálfu stjórnar-
valda og hann verið sæmd-
ur hárri rússneskri orðu fyrir
afrek sin í þágu rússnesks mál-
staðar á íslandi. Hann getur leið
rétt. ef hér er skakt farið með
eða ofmælt, og mun honum að
sjálfsögðu heimilt rúm til þess i
Morgunblaðinu.
En hvað sem líður hirð-
mennskuskyldum Kr. E. A. kem
ur manni þó á óvart að maður
eins og hann skuli geta lagst
svo lágt að halda því fram, að
Atlantshafsbandalagið sé stofn-
að til að þióna „yfirdrottnun
auðstéttarinnar" og „til höfuðs
alþýðustéttunum í löndunum".
Hvers vegna leyfir hann birt-
ingu slíkrar ræðu? Hann hlýtur
þó að vita að hann segir ósatt,
og að svo til hver lesandi hans
veit, að hann segir ósatt.
Eftir síðari heimsstyriöld
neyttu Rússar vopnavalds til að
skera sér væna sneið af hverju
sinna nágrannalanda i Evrópu
og kúguðu þau að öðru leyti und
ir sitt vald, nema hvað
ekki tókst í Albaníu og Júgó-
slavíu. Kommúnistastjórnir
þeirra landa áttuðu sig fljótt á
hvers kyns var, afþökkuðu
rússneska aðstoð og afskipti af
málum sínum, og Stalin þóttist
ekki i bili geta sinnt þvi verk-
efni að bæla þessi lönd undir
stjórn sína. En alstaðar, þar sem
hann gat ráðið með sinum byssu-
stingjum, sveik hann öll sin lof-
orð um að nábúarikin skyldu
njóta frelsis að loknum ófriði,
studdi kommúnistaklíkur til
valda gegn vilja yfirgnæf-
andi meirihluta þjóðanna og all
ir vita hvemig síðan hefur far-
ið, og hverra aðgjörða var þörf
til að svínbeygja Ungverja.
Austur-Þjóðverja, Tjekkó-
Slóvakíu.
Kristinn E. Andrésson veit, og
hann ætti að vita að allir vita
nema heimskustu menn og
fáfróðustu einir — að það var
gjörræði og ofbeldi Rússa sem
knúði þjóðir Vestur-Evrópu til
að bindast samtökum til varnar
frelsi sínu, í bandalagi við
Bandaríkin og Kanada.
Hann veit líka að hann segir
ósatt þegar hann heldur
því fram, að herstöðin á Islandi
sé „hlekkur í kerfi sem Banda-
rikin hafa frá því á stríðsárun-
um spennt um allan heim utan
socialisku rikjanna til að
tryggja sér hernaðarvald, öflun
dýrmætra hráefna og markaði."
Svona mun vera skrifað
í Pravda, til að sætta kúgaða
þjóð við léleg lifskjör, og
fjáraustur til sívaxandi vígbún-
aðar, sérstaklega á hafinu (og
einkum þeim höfum sem næst
liggia íslandi).
Kristinn E. Andrésson veit að
hann segir ósatt — og að hver
maður á Islandi veit að hann seg
ir ósatt. Hver maður veit að Is-
land hefur öll þau viðskipti við
socialistisku löndin, sem vér telj
um oss hagkvæm, og án nokk-
urra afskipta af hálfu Banda-
ríkjanna eða Atlantshafsbanda-
lagsins.
Kr. E. A. fullvrðir að ..almenn
ingur í öllum löndum Vestur-
Evrópu hati Nato“. Hann hlýt-
ur að vita að þetta er þvaður,
algérlega úr lausu lofti gripið.
Hvers vegna leyfir Kr. E. A.
að svona ræða eftir hann sé birt
á prenti?
Annars er flestum allt ókunn-
ugt um skyldur lendra manna
hinna síðustu tíma.
Og eins er hitt, að sumum
Kristján Albertsson.
finnst ekki eiga við á æsinga-
fundum, að segja orð af viti.
2.
Ég hef aðeins einu sinni hitt
skáldkonuna frú Svövu Jakobs-
dóttur, fyrir um það bil fjórum
árum. Það gerðist á skrifstofum
Morgunblaðsins, en bæði frúin
og maður hennar Jón Hnefill Að-
alsteinsson störfuðu þá i rit-
stjórn blaðsins. Eftir á fannst
mér ég hefði gjarnan viljað mega
þakka frúnni fyrir ýmsar
af hennar prýðilega gerðu smá-
sögum, sem eru með því betra i
nýíslenakum sagnaskáldskap.
Ég geri það hér með.
Mikill hluti af fundarræðu
Svövu Jakobsdóttur, sem birtist
í Þjóðviljanum 21. þ.m., snýst
um kenningu Bandarikjamanns
sem heldur þvi fram, að utan-
ríkisstefna lands síns sé barátta
„ósveigjanlegs skrifstofuvalds
gegn ímynduðum kommúnisma."
„Það kom í ljós, að hin fjand-
samlegu samtök, hið kommúnist-
iska veldi. sem við vorum að
beita okkur gegn, var ekki til“
— á hann að hafa skrifað. og
frúin segir með sakleysissvip, að
Útsala
á HÖTTUM, HÚFUM og fl. byrjar í dag.
HATTABÚÐ REYKJAVÍKUR,
Laugavegi 10.
við getum reitt okkur á orð hans
! Galbraith heitir hann.
Við ættum því að geta stein-
I hætt að óttast Sovétrikin —
| óvinurinn, sem okkur stafi hætta
I af sé „skrifstofubáknið“ í
Bandaríkjunum, „sem er sett til
höfuðs sjálfsákvörðunarrétti
þjóða“. Og Galbraith hefur ein-
mitt verið svo vænn að veita oss
„innsýn í eðli þessa óvinar“,
sem gerir „vísvitandi tilraun til
þess að grafa undan trú okkar á
eigið sjálfstæði í hlutlausu
landi.“
Þar með er bað mál afgreitt,
finnst frúnni. Því skyldi
íslenzka þjóðin þverskallast við
að reisa pólitiska framtíð sína á
upplýsingum Galbraiths? Og er
ekki þægilegt að geta sparað sér
öll frekari heilabrot með því ein
falda móti. að trúa blátt áfram
og möglunarlaust því sem Mr.
Galbraith segir?
En hvernig leit frú
Svava Jakobsdóttir á
þessi mál fyrir aðeins rúmum
þrem árum?
Þá gaf hún út skáldsöguna
Leigjandinn, og segir í ummæl-
um forlagsins á kápu bókarinn-
ar að ekki fari hjá því „að hún
veki til íhugunar um margt ugg-
vænlegt, sem gerst hefur og er
að gerast á okkar tímum." Sagan
var af ölhim skilin svo, að með
leigjandanum í þessari tákn-
rænu sögu kæmi ekki til greina
að við annað væri átt en vam-
arliðið ameríska á íslandi. En þó
kom annar gestur enn uggvæn-
legri til skjalanna, þegar á sög-
una leið. Það er fróðlegt að
fletta þessari bók nú.
Útlendur leigjandi hefur kom-
ið sér fyrir á íslenzku heimili.
Hjónin búa við það öryggisleysi,
að ekki er hægt að læsa úti-
dyrahurðinni. Frúin hafði þvi
oft sofið laust, þótt „hyggilegra
að vaka þvi öryggisleysið hvelfd
ist yfir hana um leið og myrkr-
ið.“ En nú var þessi leigjandi
kominn á heimilið og honum
fylgdi öryggi, þvi hann svaf í
forstofunni, út við dyr. Auðvit-
að var hann ekki með öllu kær-
kominn, en kom þó vel fram,
,.er ósköp þægilegur í um-
gengni", segir frúin við ná-
grannakonumar. Og ef barið er
að dyrum í iibúðinni meinar hann
konunni að opna, fyllist tor-
tryggni. „Vissi hann af öllum
beim hættum sem steðjuðu að
henni í ólæstri leiguíbúð?" hugs
ar konan. Leigjandinn er vel
fjáður og mjög örlátur við hjón-
in, eys í þau peningum svo þau
geti lokið við hús, sem þau eiga
í smiðum, og komið sér þar rik-
mannlega fyrir.
En þegar þau eru flutt í húsið
„birtist nýr gestur álengdar, ef
til vill sýnu iskyggilegri", eins
og segir á bókarkápunni. Hann
er mest á ráfi í fjörunni fyrir
neðan húsið, „dökkhærður. nán-
ast svarthærður, og á yfirbragð
inu öllu einhver framandi brag-
ur sem hún gat ekki skilgreint
úr þessari fjarlægð." Nú bregð-
ur svo við að annar fóturinn á
leigjandanum fer að stytt-
ast, hann hoppar um haltur -
og fótur eiginmannsins verður
líka stöðugt styttri. Báðir verða
smám saman einfættir. Jafnframt
stendur konunni vaxandi stugg-
ur af manninum í fjörunni. og þó
— „hvaða erindi skyldi maður-
inn svo sem eiga hingað inn?“
En henni er ekki rótt, með svó
sem enga til vamar, ef hættu
skvldi að höndum bera.
Þá gerist það á jólakvöld, að
allt í einu „glumdi í dyrabjöll-
unni.“ Hjónin og leigjand-
inn lita hvert á annað: ekki var
von á neinum boðsgesti. Konan
hraðar sér að gægjugatinu á úti
hurðinni —- og þama stóð hann,
maðurinn úr fjörunni! ,.Og
sýndi merki óþols . . . Rauðum
lit brá fyrir á andliti hans. Var
þetta blóð? Lagaði úr mannin-
um blóð? Eða var þetta aðeins
endurskin rauða jólaljóssins
sem hún hafði fest yfir útidyr-
unurn. Það varð ekki séð hvort
var. Ekki gegnum gægjugatið."
Hvorugur mannanna vill opna.
Frúin litur aftur í gægjugatið.
„Nú horfði hún beint í augu
mannsins. Þau voru svardökk og
framandi og spegluðu ekkert;
hún fann ekki sjálfa sig þar
hvemig sem hún leitaði. Henni
barst engin vísbending, ekk-
ert frumkvæði úr þessum aug-
um. Ætti hún að opna yrði hún
að gera það sjálf upp á von og
óvon. En þegar hún lyfti hand-
legg féll hann undan eigin
þunga. Hún fann tilfinningu
hverfa, iiðamót stirðnuðu frá öxl
og fram í fingur unz handlegg-
urinn var steinrunninn allur.“
Þannig endar sagan — með að
vörun, sem verður að skelfingu
og hrakspá.
Táknmál sögunnar er hverju
barni auðskilið. Engum get-
ur dulist hvað skáldkonan er
að fara: Ef hinn erlendi varn-
armáttur rýrnar til mikilla
muna, verður óvirkur eða dett-
ur úr sögunni, en innlend að-
gát og pólitískt vit veiklast og
visnar að sama skapi, þá mun
þess verða skammt að bíða að
nýr „gestur“, kaldrifjaður á
svipinn, mjög ólikur þeim sem
fyrir var, og gjörólíkur oss Is-
lendingum, knýji dyra og krefj-
ist aðgöngu. Og þó að oss
í fyrstu kunni að fara líkt og
konunni. sem ætlaði að opna
„upp á von og óvon“, heldur en
að hurðin væri brotin upp, en
svo féllust hendur — þá
er sýnt hvernig muni lykta. Þvi
maðurinn sem verið hafði
á vakki kringum húsið, var
ekki líklegur til neinnar misk-
unnar.
Þannig endaði sagan. En saga
skáldkonunnar heldur áfram að
gerast. Leigjandinn kom út 1969.
Svövu Jakobsdóttur var 1971
boðið öruggt sæti á framboðs-
lista Alþýðubandalagsins, og
hún kosin á þing. Síðan hefur
frúin skrifað talsvert af blaða-
greinum og mér virðist hún nú
orðin einn hinn rammasti af
kommúnistum landsins.
Nú hlær hún að fyrri ótta sín
um við manninn í fjörunni. Þvi
Mr. Galbraith hefur sagt að
þessi óvinur sé ekki til — hafi
aldrei verið til — og ekkert
„kommúnistist veldi“, alls ekk-
ert — nema aðeins í ímyndun
einhvers skrifstofubákns.
Það er ekki ónýtt fyrir vesa-
lings Island að eiga slíka leið-
toga. Og fullt af þeim.
3.
Kristni E. Andréssyni er ljóst
að fylgi herverndarandstæðinga
hefur hrakað. Hann skrifar:
..Fylgjendur hersetu hafa greini
lega unnið á, hinir sem andvig-
ir eru komnir á undanhald." En
hann bætir við: „Þessu und
anhaldi verður að breyta
í sókn, og það verður að gerast
á þessu ári.“
Svo þá má eiga von á miklu
meira af þessum heimskuvaðli
um skuggalegan tilgang Atlants
hafsbandalagsins og þá hættu
sem þjóðunum stafi af skrifstofu
bákni Bandaríkjanna — hinum
eina sanna óvini mannkynsins.
Hins vegar brestur þetta fólk
allan kjark til að ræða hvað lík
legt megi þykja að verða muni
um varnarlaust ísland — hvað
þá til að gylla þá æfi. sem þjóð-
arinnar muni biða eftir að það
vald, sem þessir vesalingar
þjóna, hefði skellt hrömmum yf-
ir landið.
En við munum lifa af það vit-
leysiskast, sem nú er reynt að
magna með æskulýð lands-
ins vafalaust með ríflegum
stuðningi erlends fjármagns —
og þarf ekki að efa að margur
nióti góðs af.
I viðtali við Nýtt land 24. feb-
rúar í fyrra hefur Hannibal
Valdimarsson gert i stuttu máli
svofellda grein fyrir því, um
hvað sé að velja nú og i næstu
framtíð:
„Aðeins virðist um þrennt að
velja: Vilja íslendingar taka
áfram þátt í varnarsamtökum
vestrænna þjóða. Vilja þeir leita
undir verndarvæng Sovétríkj
anna. Eða vilja þeir láta skeika
að sköpuðu og treysta á vernd
hlutleysis, ef til átaka kæmi
milli risanna tveggja í austri og
vestri. Eins og nú standa sak-
ir, virðist flest benda til þess,
að mikill meirihluti þjóðarinnar
velji fyrsta kostinn, þótt eng-
um þyki að öllu góður.“
Vitað er að meiri hluti
Alþingis vill ekki láta skeika að
sköpuðu — né sovés.k yifirráð.
En endaþótt sýnt sé að ekki
muni takast I þessari lotu að
glepja þing og þjóð til að láta
skeika að sköpuðu, þá er jafn
vist að ekki muni linna látum
þeirra sem hamast við að æra
til léttúðar og glapræðis
— skyni skroppnari æstoulýð
fyrst og fremst, en jafnframt yf
irleitt allt sem til er í landinu
af vanþroska, eða þvi vitleysi,
sem hið djúpspaka þjóðskáld
taldi versta fjanda þjóðar vorr-
ar.
Verum því á verði —- og ekki
sízt viti bornari yngri kynslóð
— svo að spá völvunnar ekki
eigi eftir að rætast
Verum á verði — áður en orð-
ið er um seinan.