Morgunblaðið - 01.02.1973, Qupperneq 16

16
MORGtfNBLAÐÍÐ, FIMMTUDAGUR 1, FEBRÚAR 1973
aðstoð frá öðrum þjóðum. ís-
lendingar hafa margsinnis
lagt sitt af mörkum, þegar
óvænt áföll hafa dunið yfir
annars staðar og engin ástæða
til annars en meta að verð-
leikum þann velvilja og þá
góðvild, sem lýsir sér í skjót-
um viðbrögðum erlendra
ríkja, sem hafa boðið fram
aðstoð. Ósagt skal látið, hvort
það hefur í raun og veru vak-
að fyrir ríkisstjórninni að
hafna slíkri aðstoð, enda þótt
skrif annars málgagns ríkis-
stjórnarinnar bentu til þess.
Hitt er ljóst. að svo klaufa-
SJÓNARMIÐ ALMENNINGS

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 225,00 kr.
i lausasölu 15
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjclfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
,00 kr eintakið.
Qegja má, að undanfarna
daga hafi myndazt nokk-
uð ákveðið almenningsálit
um það, hversu bregðast
skuli við þeim atburðum, sem
orðið hafa í Vestmannaeyj-
um. Þetta almenningsálit hef-
ur endurspeglazt í samþykkt-
um bæjarstjórnar Vestmanna
eyja og almenns borgara-
fundar sl. mánudag og glögg-
lega komið fram í umræðu-
þætti í sjónvarpi og í umtali
meðal fólks.
í stuttu máli má segja, að
það sé í fyrsta lagi almenn
skoðun að við björgunarstarf-
ið eigi að Þiggja alla tiltæka
aðstoð. Þrátt fyrir mótmæli
ríkisstjórnarinnar hefur
henni ekki tekizt að sann-
færa almenning um, að fram-
boðin aðstoð varnarliðsins á
Keflavíkurflugvelli hafi ver-
ið þegin án tafar, enda hefur
andað svo köldu til varnar-
liðsins, a.m.k. í öðrú aðalmál-
gagni ríkisstjórnarinnar, að
með eindæmum er. En í þessu
efni hefur a.m.k. að verulegu
leyti verið látið undan þrýst-
ingi almenningsálitsins og
líklega er það einstætt í síð-
ari tírriá sögu, að ríkisstjórn
á íslandi nevðist til að gefa
út yfirlýsingu vegna „sögu-
sagna“ eins og vinstri stjórn-
in varð að gera sl. sunnudag.
í öðru lagi er það almenn
skoðun í landinu, að þegar
slíkar hörmungar dynja yfir
sé sjálfsagt að taka á móti
lega hefur verið haldið á j
þessum málum af hálfu ríkis- ■
stjórnarinnar, að víða erlend- :
is hafa menn fengið á tiifinn-
inguna, að íslendingar væru j
svo „stórir“, að þeir vildu j
enga aðstoð þiggja. Slík af- ;
staða. ef fyrir hendi er. lýsir [
auðvitað engu öðru en furðu- j
legri minnimáttarkennd. En i
nú sýnist þetta hafa verið
leiðrétt og er það vel.
í þriðja lagi liggur það fvr-
ir, að engirin íslendingur tel-
ur eftir sér að taka á sig sinn
hluta byrðarinnar vegna nátt-
úruhamfaranna. En um leið
er ljóst. að almenningur lítur
svo á, að ósæmilegt sé að
blanda skattheimtu af þess-
um sökum saman við álmenn-
ar efnahagsráðstafanir. Vel
má vera, að nauðsynlegt sé
að gera ráðstafanir í efna-
hagsmálum til þess að reyna
að bæta úr stjórnleysi ríkis-
stjórnarinnar í þeim efnum,
en slíkum aðgerðum verður
að halda algerlega aðskildum
frá þeim ráðstöfunum, sem
gerðar verða, vegna áfallsins
í Vestmannaeyjum.
í fjórða lagi er það almenn
skoðun, að við íslendingar
eigum að leita eftir löngum,
erlendum lánum á lágum
vöxtum til þess að standa
undir hluta kostnaðar við
endurreisnarstarfið í Eyjum.
Slík lán er auðvelt að fá og
sjálfsagt að snúa sér að öfl-
un þeirra um leið og ákveðn-
ar upplýsingar liggja fyrir
um það, hver stærð vandans
er.
HEFJUM
URINN
T Vestmannaeyjum bíða
mörg óleyst verkefni. En
eitt það brýnasta, sem nú
verður að snúa sér að, er að
hefja mokstur á vikrinum
strax, hefja hreinsun bæjar-
ins þegar i stað. Til þess að
nokkuð gangi í þeim efnum,
þarf að flytja stórvirkari
Þetta eru þau meginatriði,
sem fram hafa komið í sam-
þykktum og umræðum
manna á meðal um ráðstaf-
anir vegna eldgossins í Vest-
mannaeyjum. Óhikað má full-
yrða, að verði þessi fjögur
atriði höfð að leiðarljósi mun
full samstaða nást á Alþingi
og með þjóðinni allri um
nauðsynlegar aðgerðir. Þess
vegna verður að vænta þess,
að ríkisstjórnin hemji þá til-
hneigingu sína að blanda
ólíkum vandamálum saman.
Það væri illa farið, ef ríkis-
stjórnin sjálf tæki afstöðu í
þeim vandamálum, sem nú
blasa við á örlagatímum, sem
leiddi til þess, að samstaða
næðist ekki. En vonandi fer
ekki svo illa.
MOKST-
STRAX
vinnutæki til Vestmannaeyja
en þar eru nú fyrir hendi.
Ef hreinsunarstarfið hefst
strax, mun það efla trú
margra þeirra, sem nú eru
bölsýnir um framtíð Eyj-
anna. Hér er mikið verk að
vinna. Látum nú hendur
standa fram úr ermum.
„DEUTSCHLAND MUSS LEBEN, UND
WENN WIR STERBEN MÚSSEN“
lega, að ekki verður jafnað til
annars en hordauða hér á landi
þegar harðast var í ári á fyrri
öldum. Feitmetisskammtur var
15 g á viku — fimmtán grömm
á viku. Hver einstök matskeið úr
G8E1N þessi, sem er eftir dr.
Bjarna -lónsson, yfirlækni, er rit
uff i tilefni af frétt i Morgunblað-
tou 20. janúar sl„ þar sem sagt
er frá viðbrögðum matvæiaráð-
herra Neðra-Saxiands við stuðn-
ingsyfiriýsingu 46 vísindamanna
i Kiel vegna útfærslu landhelg-
htnar. Greinin hefur beðið birt-
ingar vegna frásagna af gosinu
i Vestmannaeyjum.
ÞEGAR ég leit yfir Morgunblað-
ið í dag, vaknaði í minni mínu
Mrngu liðin tíð. Á árunum 1936
og '37 gekk ég sti.mdum yfir
Stefánspláss í Hamborg. Þar er
mirmismerki yfir 76. hersveit
J. 0. Krag
veitt Schumann-
verðlaunin
Kaupmannahöfn, 30. janúar
— NTB
JENS Otto Krag, fyrrverandi
forsætisráðherra Danmerkur,
hefur verið sæmdur Robert
Schumann-verðlaununiim fyr-
ir margra ára starf hans að
því að stuðia að einingu
Evrópuríkja. Verðlaunin
nema sem svarar 750.000 ís-
lenzkum krónum.
Þessi verðlaun voru i fyrsta
sinn veitt árið 1966 og meðal
þeirra, sem þau hafa hlotið,
eru Roy Jenkins, fyrrum fjár-
málaráðherra Bretlands og
eiTm af helztu leiðtogum
brezka Verkam ann af 1 o k ks i n s,
og Walter Hallstein, fyrsti
formaður Evrópunefndarinn-
ar. Þau eru veitt árlega ein-
hverjum Evrópumanni fyrir
framúrskara.ndi störf á sviði
stjórnmála, vísinda eða bók-
meranta, sem talira eru stuðla
að eiraiingu Evrópu.
Þýzkalands og letruð á það fyrr-
greind orð í stein.
Það er karlmannlegt þegar
synir lands segja, að þeir vilji
deyja svo að þeirra land megi
lifa.
Það sem vakti þessa minningu
var frásögn blaðsiras af mat-
vælaráðherra Saxlands neðra.
Nokkrir vísiradameran í Kiel
hö'fðu gerzt svo djarfir að koma
þeim sannleik á þlað, að fisk-
stofnar í Norðurhöfum væru í
bráðri hættu vegna ofveíði og
myndi senn útrýmt, eíns og síld-
inni, ef ekki væri að gert. Þegar
þorskurinn væri líka aldauða
myndu og deyja 200 þúsund
manns, sem hefðu hjarað á
hólma norður v ð Dumbshaf á
því að veiða fisk, en þegar þeir
ekki hefðu lengur soðningu hlytu
dagar þeirra að vera taldir.
Spennti ráðherrann sig megin-
gjörðum, óð fram á ritvöllinn í
Hannover, sem liggur fimm þ ng-
mannale'ðir frá sjó og tók þessa
sannsöglu visindameran á kné sér
til tyftunar. Segir hann þar að
ef þýzkir togarar meg: ekki leng-
ur skafa íslenzkar fjörur, þá
þurf; 40 þús. manns i Þýzka-
landi að skipta um atvinnu. Er
það nálægt 1/15 af hundraði
Vestur-Þjóðverja. Þykir horaum
svo m'kils um vert, að ekki þurfi
þessi 1/15% að skipta um starf
að fyrir það megi leggja heila
þjóð, þó smá sé — 200.000 manns
— fyrir róða.
„Deutschland muss leben, und
wenn wlr sterben mússen."
Þýzkaland skal lifa, þó vér
verðum að týna lífinu.
Enn hvarflar hugur til liðinraar
tíðar. 1945 og ’46 var mikið af
þorski í sjónum kringum ísland,
svo mik ð að vér fáeinir fiski-
menn gátum sent til Mið-Evrópu
2000 föt af lýsi. Þjóðverjar voru
þá í herkví, borgir þeirra jafn-
aðar við jörðu, atvinnutæki í
rúst, samgöngur lamaðar. Þjóð-
in svalt. Húra svalt svo geigvæn-
lýsisfötunum tvö þúsund jafn-
gilti vikuskammti af feitmeti á
mann og þessi matskeið var full
af A- og D-vítamínum, era þar
kreppti skór nn harðast að böm-
unum. Kannski hafa jafnmörg
börn lifað af í Þýzkalandi og nú
eru ibúar á íslandi vegna þess
að þá var þorskur í hafinu hér
nyrðra. Nú segja þessi börn;
Þýzkaland skal lifa, þó þér verðið
að deyja.
Skyldi sú stund ekki geta kom-
ið aftur, að það yrði fleirum til
góðs en íslendrigum eimim, að
ekki væri útrýmt nytjafiski í
Norðurhöfum.
Rvík, 20. jan. 1973
Bjarni Jónsson.
Ritstjórnargrein 1 AFTENPOSTEN:
Við erum viðbúnir
— að leggja hönd á plóginn
Osló, 29. janúar.
Norska blaðið AFTEN-
POSTEN birtir í dag rit-
stjórnargrein um atburð-
ina í Vestmannaeyjum, þar
sem segir í upphafi að ís-
lendingar séu meðal þeirra
þjóða, sem Norðmenn
telji sig bundna hvað
sterkustum böndum, ekki
einasta vegna sameigin-
legs sögusviðs, heldur og
hafi Norðmenn og íslend-
ingar lifað og starfað eftir
sömu kristnu og lýðræðis-
legu hugsjónum og hefð-
um.
Síðan er nánar rakið
það sem yfir Vestmauna-
eyjar og þjóðina hefur
dunið að undanförnu og
sagt, að afleiðingarnar
verði m. a. þær, að hér
eftir verði krafizt rneira
af hverjum einstaklingi en
áður.
Síðan segir í greininni:
„Islendingar hafa langa
reynslu í að sigrast á erfið-
um aðstæðum. Þeir hafa sýnt,
að þeir láta ekki miskuranar-
Laus öfl í iðrum jarðar berja
isiig niður. Með aðdáunar-
verðri hugarró hafa þeir ann
azt brottflutning fólksins og
hluta af varningi og eignum
úr bústöðum, sem eyðilegging
vofir yfir. En smam saman
verður að koma fyrrverandi
íbúum Vestmannaeyja fyrir í
nýjum störfum í islenzku sam
félagi. Þegar til lengdar læt-
ur verður það erfiðara verk-
efni en skyndilegar björgun-
araðgerðir.
Til þessa hafa Islendingar
viljað bjarga sér sjálfir. Kurt
eislega en ákveðið hafa þeir
afþakkað boð um aðstoð.
Þeir vilja fyrst kanna hvort
þeir þurfi i raun og veru á
aðstoð að halda eriendis frá.
Þetta er afstaða, sem verður
sjaldan vart nú á dögum, þeg
ar kröfuhugarfarið er svo
ríkjandi. En íbúar gömlu
sagnaeyjarinnar eru stolt
fólk. Og þeir hafa ííka tii
að bera talsverða þrjózku.
Umfram al'lt hefur þó líf kyn
slóðanna í einverunni úti í
hafi kennt þeim, að þeir
verða fyrst og fremst að
treysta á sjálfa sig. Það eru
eiginleikar, sem gera þeim
það eðlilegt, einnig nú í þess-
ari erfiðu aðstöðu, að spyrja
sjálfa sig: Getum við borið
þessar nýju byrðar einir?
Það geta þeir áreiðanlega.
Þeir geta hert mittisólarnar
og unnið enn harðari hönd-
um en áður. Þe>r geta greitt
hærr: skatta og tekið peninga
að láni erlendis til þess að
fjármagna endurbyggiraguraa.
Eirahvern næstu daga munu
yfirvöldin í Reykjavík skýra
frá raunhæfum fyrirætlun-
um þar að lútandi.
En áður en þær koma frarn
viljum við hérna megin hafs-
ins að vinir vorir á íslandi
skilji, að við erum þvi við-
búnir, að leggja hönd á plóg
inn með þeim. Islendiragar og
Norðmenn eru ekki sammála
í eirau og öllu en vinátta milli
einstaklinga er heldur ekki
eingöngu sólskinsdagar og
samhygðar.
Það er einmitt á neyðarinn
ar stundu sem reynir á viraátt
una. Því er það gleðilegt, að
stjórnmálaflokkarnir á Stór-
þinginu og rikisstjórnin hafa
þegar tekið upp samband inn
byrðis og rætt hvernig við
verði komið hjálparráðstöfun
iim af hálifu Norðmanna. Flest
ir Norðmenn munu heils hug
ar styðja slíkan vitnisburð
um tilfinningar okkar og
stuðning. Frændþjóð okkar í
vestri getur verið þess full-
viss, að við komum, sé okikar
þörf.