Morgunblaðið - 08.05.1973, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRÍÐJUDAGUR 8. MAÍ 1973
Hj artasj úkdóm um fer
fjölgandi í Japan
— með batnandi lífskjörum Rætt við jap-
anskan hjartasérfræðing, dr. Saichi Hosoda
Sigurður SamúeLsson prófessor, formaður Hjartaverndar
ásamt japansku hjartasérfræðing'num, dr. Saichi Hosoda.
— Heilbrigðiskerfi ykkar
virðist vera gott og ég tel, að
keppa beri að þvi að viðhalda
þeim heppilegu aðstæðum,
sem fámennið á íslandi veld
ur. Unga fólkið hér virðist
heilbrigt. Ef þið hins vegar
hleypið margmenninu að,
kann jafn fámenn þjóð og sú
íslenzka að týnast. t>etta segi
ég sem Japani, en í mínu landi
búa um 100 milljónir manns.
Mengun og margmenni eru
þar mikil vandamál. Þessi
vandamál eru ekki fyrir
hendi hér og vinna ætti að
því að koma i veg fyrir þau.
Þannig fórust japönskum
lækni, dr. Saichi Hosoda, m.a.
orð á fundi með fréttamönn-
um fyrir heigi, en þá dvald-
ist hann í tvo daga hér á
landi.
Dr. Hosoda flutti hér m.a.
fyrirlestur, en markmið ferð-
ar hans hingað var þó ekki
síður að kyninast íslenzkum
hjartasérfræðingum og skipu
leggja hugsanlegt samstarf
þeirra og japanskra starfs-
bræðra.
Sigurður Samúelsson próf-
essor og formaður Hjarta-
verndar kynnti dr. Hosoda
fyrir fréttamönnum. Skýrði
hann svo frá, að dr. Hosoda
væri læknir á hjartasjúkra-
húsi í Tokíó, þar sem hann
væri yfirlæknir gjörgæzlu-
deildarinnar. Sagði Sigurður
Samúelsson, að japanskir
hjartalæknar hefðu staðið í
bréflegu sambandi við stjóm
Hjartaverndar á Islandi með
tililiti til þess, hvaða samstarf
gæti komið til greina á þessu
sviði milli landanna. Nú hefði
dr. Hosoda verið á fyrirlestra
ferðalagi i Hollandi og Sví-
þjóð og þvi notað tækifærið
til þess að koma við á Is-
landi.
Dr. Hosoda sagði, að áður
fyrr hefðu hjartasjúkdómar
verið tiltölulega fátíðir í Jap
an en þeim færi nú ört fjölg
andi. Slík tilfelli hefðu áður
verið mun Jærri hlutfallsilega
en í Evrópu og enda þótt svo
væri enn, þá hefði þeim fjölg
að mjög, einkum á sl. 10 ár-
um.
Þó sagðist dr. Hosoda ekki
vilja gera jafn mikið úr áhrif
um sígarettureykinga á aukn
ingu hjartasjúkdóma og marg
ir aðrir hafa gert. Það væru
fyrst og fremst miklar sígar-
ettureykingar, sem hefðu
skaðleg áhrif á hjartað, en aJ
mennt reyktu Japanir minna
en Evrópubúar.
Lífskjör hefðu hins vegar
farið batnandi i Japan og
hefðu þau haft það í för með
sér, að fól'k borðaði gjarn
an meira en áður og ætti það
örugglega sinn þátt í aukn-
ingu hjartasjúkdóma.
Mengun væri vissulega
einn orsakavaldur hjartasjúk-
dóma en þó ekki nema einn
þátturinn af mörgum. Eins
væri um streitu.
Dr. Hosoda gat þess, að
nálastunguaðferðin hefði
þekkzt um aldir i Japan,
enda þðtt hún væri fyrst og
frernst kinverskt fyrirbrigði.
Sagði hann, að nútima notk-
un þessarar aðferðar væri
vissulega fmmför og að nála-
stungan ætti örugglega mikla
framtíð fyrir sér sem deyf-
ing fyrir minni aðgerðir en
síður fyrir þær stærri. Þessi
aðferð væri þó alls ekki full
rannsökuð ennþá.
Verður gerð s j ón varpsmy nd
eftir Njálssögu?
„AUGU Englendingsins bein-
ast einkum í tvær áttir — til
suðurs og norðurs. Ég hef
alltaf verið maður norðurs-
ins og ef tU vill er það þess
vegna að ég varð fyrir valinu
að skrifa handritið að mynd-
inni Running Blind.“ Sá er
mælir þessi orð er brezki rit-
höfundurinn Ian Rodger, en
hann dvaldist hér um viku-
tima til að kynna sér íslenzk-
ar aðstæður og íslenzkt lands
lag áður en hann sezt niður
til að skrifa kvikmyndahand-
ritið, sem honum hefur verið
falið að annast.
Kvikmyndin Running Blind
verður tekin hér á landli —
væntanlega sumarið 1974, en
hún verður gerð efttr sam-
nefndri skáldsögu Desmond
Bagleys og komið hefur út í
íslenzkri þýðingu undir heit-
inu Út í óvissuna. Bókin lýsir
æsilegum eltingaleik upp á
líf og dauða míili skozks leyni
þjónustumianns og rússn-
eskra njósnara yfir hálendi
íslands — frá Akureyri til
Reykjavíkur. Eru höfundur
bókarinnar og kvikmynda-
framleiðandinn væn'tanlegir
hingað til lands í leit að hent-
ugum stöðum fyrir kvik-
myndatökuna.
Þó að Running Blind verði
fyrsta kvikmyndahandritið,
sem Ian Rodger fæst við, verð
ur hann naumast taldnn ný-
græðing’ur. Hann hóf feril
sinn sem blaðamaður — „við
drukkum þá daglega kaffi
saman — ég og Magnús
Magnússon, enda þótt við
störfuðum sinn hjá hvoru blað
inu og værum hatrammir and
stæðingar í fréttaöflun,“ —
en eftír margra ára amstur
blaðame.n nskunanr ákvað
hann að láta gamlan draum
sinn verða að veruleika og
gerast rithöfundur. Hann
lagði land undir fót og settist
að í Stokkhólmi, þar sem
hann dvaldi um skeið. Af-
raksturinn varð fjórar skáld-
sögur — „allar með sænsk-
um bakgrunni" eins og hann
orðar það sjálfur. Þá hélt
hann heim tisl Englands og
tók að skrifa fyrir útvarpið.
Og þannig urðu 15 útvarps-
leikrit ttl.
Það var því ekki nema eðli
legt framhald á ferli Rodgers
að hann skyldi venda sínu
kvæði í kross og snúa sér
þessu næst að sjónvarpinu,
þar sem hann hefur átt góðu
gemgi að fagna hn síðari ár.
Hérlendis hafa sjónvarps-
áhorfendur þegar kynnzt
einu leikrita hans — „Sveet
Englands Pride“ — sjötta og
sálðasta leikritinu í mynda-
flokknum um Elísabetu
drottningu, „Þessa stundina
má segja að ég sé með tvennt
í takinu fyrir sjónvarpið,"
segir Rodger. „Fyrst er að
geta að ég hef nýlega lok.ð
við sjónvarpshandrit um
ferð Roalds Amundsens á
Suðurpólinn fyrir nýjan fram
haldsmyndaflokk BBC-sjón-
varpsins, sem nefnist Land-
könnuðimir." Sjónvarps-
myndin um Amundsen verð-
ur með yfirbragði heimildar-
myndar, þar sem leitazt verð-
ur v'ð að endurskapa þessa
frægu glæfraför í máli og
myndum. Rodger segist styðj
ast við dagbækur tveggja leið
angursmanna — Amundsens
sjálfs og félaga hans, en af
blöðum þeirra má lesa að
nokkur átök hafa orðið milli
Amundsens og samferðar-
manna hans. Þess ber að geta
að Rodger les Norðurianda-
málin og skilur þau, en talar
auk þess ágæta ,,svenglish“,
eins og hann orðar það, eða
sænsku með enskum fram
burði. Myndin er um ferð Am
undsens verður að nokkru
leyti kvikmynduð í Finse í
Noregi á næsta ári, en einnig
heifur komið til ta!s að Gísli
Gestsson kvikmyndagerðar-
maður fari til Grænlands og
filmi þar heimskauta-
landslag fyrir þessa sjón-
varpsmynd. Þá er að gefca
þess að Rodger hefur nýlega
lokið við að skrifa sjónvarps-
leikrit fyrir BBC um bænda-
uppreisn í Englandi anno
1381.
Ian Rodger lét vel af ís-
landsdvölinni „enda er ég
„lifelong Seandophile" og
með ísiandsferðinni núna hef
ég sótt öil Norðurlöndin
heim nema Færeyjar." Sem
dæmi um aðdáun sína á Norð
urlöndum nefndi hann að
hann skírði elztu dóttur súna
Freyju, og jafnframt gat
hann þess að það væri leynt
metnaðarmál sitt að fá edn-
hvem tíma tækifæri til þess
að mynda Njálssögu sem
framhaldsmyndaflokk fyrir
sjónvarp. Undirritaður benti
honum á að hann væri ekki
einn um það og hann kvaðst
þá sennilega þurfa að hafa
hraðann á.
Hvers vegna snýr hann sér
núna að kvikmyndunum?
„Ég hef oft látid þau orð fal'la
í samræðum við starfsbræð-
ur mína, að brezkir rithöf-
undar hafi aldrei í sögunni
átt eins marga valkosti til
tjáningar og einmitt nú. Þeim
standa aliar dyr opnar —
skáldsögur, leiksvið, sjón-
varp og kvikmyndir. Og ég
hef aldrei verið þannig þenkj
andi að ég vilji binda mig við
eitthvað tiltekið — ég vil
reyna allt. Og þó ég fari nú
út í það að semja kvikmynda
handrit þýðir það ekki að ég
ætli að sitja fastur í svipuð-
um verkefnum það sem eftir
er, nei, ég hef aðeins opnað
eina gáttina enn og nú get ég
gert hvað sem mig lystir
hverju sinni.“ Rodger segir
ennfremur, að það sé langt
frá því að hann hafi alveg
horfið frá skáldsagnagerð —
„óg er búinin að ganga með
mikla sögu í kollinum lengi,
en einhvern veginn hefur
mér aldrei gefizt tími til að
snúa mér að henni af alvöru
— það verður þó vonandi
fyrr en síðar.“
Rodger viðurkeninir að það
sé mikill munur á þvi að
skrifa fyrir sjóniviarp og
skrifa fyrir kvikmyndir —
þetta tvennt sé ólíkara en
virðlst við fyrstu sýn. „Sjón
varpið hefur enn sem komið
er troðið áþekkar slóðir og
kvikmyndin, en nú held ég að
menn séu að vakna tid með-
vitundar um það hversu
ólíkir þessir tveir fjölmiðlar
eru i rauninni," segir Rodger.
„Hinn litli skermur sjónvarps
ins setur því óneitanlega
nokkrar takmarkandr — það
er til að mynda næstum úti-
lokað að beita langskotum í
sjóinvarpstöku. Þess vagna
verður sjónvarpstökuvéli.n að
afmarka meira, hlutinn, mann
inn, atburðinn, sem myndað-
ur er, til að vekja athygli á
honum, sem leiðir til þess að
hún bókstaflega miatar áhorf-
andann aligjöriega á því, sem
sýna skal.“
„Kostur kvikmyndarinnar
er fólginn í dýptinni og vídd-
inni,“ segir Roger ennfremur,
„hvernig hún getur sýnt okk-
ur manninn i landslaginu
þannig að það verður næst-
um áhrifameira en raunveru-
leikinn sjálfur. 1 góðri kvik-
mynd lifir áhorfandinn sig
inn í hana — verður sjálfur
þátttakandi i því sem fram
fer. Það er þama sem skil-
ur á milli kvikmyndar og
sjónvarps."
Við víkjum talinu að Runn-
ing Blind. Rodger kveðst hafa
farið allviða um þessa daga
sem hann var á Islandi, —
frá Reykjavík til Akureyrar,
þar sem hann átti sólríkan
dag, og eins kvaðst hann hafa
fengið ofurlitla nasasjón af
óbyggðalandslagi Islands, sem
fer með eitt af aðalhlutverk-
unum í sögunni og þá vænt-
anlega kvikmyndinni líka.
„Gísli Gestsson kvikmynda-
gerðarmaður var með mér all
an tímann, enda er algjörlega
nauðsynlegt fyrir handrita-
höfund að njóta ráðuneytis
manns mieð þjálfaðra mynd-
skyn en hann sjálfur. Þess
vegna varð lika dvöl mín hér
hin lærdómsríkasta sem ég
nýt góðs af þagar ég sezt
við skriftir."
Annars segir Rodger að
hann sjá það fyrir að hann
muni lenda í ýmsum erfiðleik
um, þegar hann hefst handa
um að yfirfæra söguna í kvik
myndabúning. „Það er dálítið
annað að lesa sögu en að end
urskrifa hans fyrir kvikmynd
un. 1 fyrra tílvikinu getur
maður látið hugmyndaflugið
ráða, en þegar kvikmyndun
er annars vegar verður maður
að taka tillit til hinna ýmsu
þátta kvikmyndarinnar. En
ég býst við að ég muni ekki
aðeins tefla fram íslenzku
landslagi í kvikmyndahandrit
inu heldur líka fólkinu —
sýna andstæðurnar milli nú-
tíma lífshátta íslendinga og
óbyggðanna, sem í sumum til-
vikuim taka við um leið og
komið er út fyrir bæjarmörk-
in. Þó að kvikmyndin verði
hreinn „þriller" hlýtur að
verða eðlilegast að klæða
hana í sem raunsannast um-
hverfi,“ segir Rodger.
Hvað er þá undirbúningur
fyrir K.vikmyndagerðina langt
kominn? „Eftir þvi sem ég
veit bezt mun ekki annað á-
kveðið en kvikmyndatakan
fari fram hér og ég skrifi
kvikmyndahandritið," svarar
Rodger. „Hlutverkaskipan hef
ur ekki verið ákveðin og ég
get ekki skýrt frá því á þessu
stigi hver muni stjórna mynd
inni, þar eð það er ekki full-
frágengið. En Running Blind
verður breiðtjaldsmynd i Mt-
um, og ég hygg að ég geti
gefið fyrirheit um spennandi
atburðarás, því að eltingaleik
urinn yfir hálendið gefur
óneitanlega möguleika á
slíku. Og leikarar verða ekki
af lakara taginu, það held ég
að megi fullyrða, þvi að það
mún ekki vaka fyrir fram-
leiðandanum að gera annars
flokks mynd (B-picture) eftir
þessari sögu.“ — b.v.s.
Spjallaö við brezka rithöfundinn, Ian Rodger,
sem semur kvikmyndahandritið að Running
Blind, sem tekin verður hérlendis næsta sumar