Morgunblaðið - 23.05.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MiÐVIKUDAGUR 23. MAl 1973
17
Dönsku blöðin
gegn Bretum
Kaupmaninahöíin, 22. mai. —
Biinkaskeyti frá Rytgiaard.
MÖRG dönsku blaðanna birta
í daff ritstjórnargreinar um
þorskastriðið og fer hér á eft-
ir útdráttur úr nokkrum
þeirra.
Beriingske Tidende segir:
Engiiendingum haifa orðið á
alvarleg miistök, er þeir sendu
hersikiip til að vemda brezk
fiskiiskip, sem stu'nd'a veiðar
inmam 50 mílinia fiskveiðilög-
söguninar við Isiliand. I þjóðar-
réttarlegum skilmimgi eru
Bretiai' í medri réttii en Islend-
inigar, og nú eru þeiir einnig
að sýna — við miikinn fögniuð
brezku fiskveiðiskipstjóianna
— að þeirra er einmiig mátitur-
inn. En vaMbeitnmgin mun
veákja stöðu Breta, því deilan
verður ekki endamlega leyst á
beini'jm liagailegum gruindveffli,
en öliiu heltíuir .með táílMti til
pólitiskra og — ekki sízit —
efniahagslegra aðstæðna.
Piimmti hiiuiti þ jóðarfram-
leiðelu ísiands og fjórir
fiimmtiu h'iuitar ú;tfl,utrn,:nlgsiiins
eru fiiskafurðir unnar úr afl-
amuim við strendurnar. Afliinn
hefur farið miinnkandi þrátt
fyrir úitfærsflu lögsögumnar í
12 mí'iur — sem fyrir 15 árum
hleypiti einndg af stað þorska-
stri'ði — og síðam hefur lög-
sagan verið færð út i 50 sjó-
mál'ur.
Ef ti'l viil má átel ja íslehd-
iniga fyhir aö hafa ekki fyrst
reymt alilar iesðir til saimminga
— og al'It bendir tí'l þess að
þeir hafi verið mjög óþjálir
í öiilrum viðræðumum við Breta
efltir útfænsi.u lögsögunmar.
í»að er augljósit að erfíitt er
fyrir Breta að fa'iiast á aillar
kröfur Islendingia varðandi
fyrirhugaðan uimþóttunar-
tima.
Af þesisu lieiðir þó ekki að
ákvörðuinÉn uim að beita
brezka flJotanum hafi verið
skynsaimLeg ráðstöfun. Þvert
á móti mun húm verða tii
þess, að herða aflstöðu ísiamds
og styrkja málstað þeirra inn-
an rikiiss'tjómarinnar og á Alr
þingi, sem vi'lja enga samn-
toga. Þess vegna mun deilan
sérstaklega vadda áhyggjum
meðal sameiigiinilegra vina
beggja aðdila innan Atlamts-
hafsbandategsims, og ekki
verður hjá þvi kornizt að hún
verði samræðuefnd á níesta
ráðherrafumdi NATO-rikj-
anna í Kaupman;nahöfn, þótt
af ýmsum ástæðum verði
ógerlegt -að taka mál'ið á dag-
skrá íumdarims, segiir blaðiö.
Blaðilð Aktuelt segir m.a.:
Bretland rikir á hiafimu var
sagt í gamia da,ga, þegar stór-
veldim skiiptiu jörðinnii á miL'W
siin. Stórvektositefnam er ekki
söm og áður, en heimsvalda-
pólitikin bintísit áfraim í smá-
ajtriðum. Það er eitthvað sár-
grætílegt við ákvörðun Breta
uim að beita fiotavakii í
þorskast ríðdnu gegn Istemdd.
StórveMin geta búdð hverit
með öðru, en beiita fadlbyssu-
bátabrögðuim gegn smærri
ríkjum, sem þaiu eru jafmvel
í bandalagi vdð.
Síðar segir blaðið: Án fisks,
ekkent Istend. Fyrir iihaids-
stjóm‘iina i Land«n hirvs vegar
eru fiskvedðamar við Island
miinmiiháttiar staðbuindið efna-
hagsvandaimái. Að reyna að
ieysa það með f&íMlbyssum er
aligjörlega út í hött.
Politiken segir m.a.: Ákvörð
un Brete er bæðí römg og
hættuleg. Islendimgar láta
hana ekki buiga siig. Þegar
brezku herskiipin sýna siig
birtist Bretíand sem vopnaða
stórveldið, er hótar að tiraOka
niiður litla andistæðimgdnin.
Stórveldakúguin og ný-heims-
valdastefna, alter þessar hug-
mymdiir fá nýtt Mf vegna að-
gerða Breta. Gegn þeim ásök-
umum gagnar það ekki brezku
rikissitjóminnd, þótt hún
ítieki að hún hiafli verdð, og
sé enn, reiðubúin til sarnn-
imga.
Blaðið segir síðian að Bret-
um beri að sýna þolinmæði,
og að aðgerðdr þeirra séu þeim
muin ógætnari þegar þess sé
gætt, að stjómiin í London
Mjótí að vka að hún muni
neyðast til að beygja siig fj'r-
ir ákvörðun Islendimga um út-
færsliu lögsögunnar. Lífcur rit-
stjómargrein Poldtiken svo
þanmiig: Bretar hafa látið
lokka sig eimimitt út í þær að-
gerðdr, sem ákveðnir islenzkir
aðiter höfðu vonazt efltór. Það
var Slæmt. Og það getur haft
hörmulegar a fdeiðimgar.
ÖM eru dömsku biöðin sam-
mála um að fordæma aðigerð-
ir Breta, sem þau telja bæðí
óviiturlegar og hættuilegar.
Ein af Nimrodþot.inn brezka flughersins.
97 brezkar herflug
vélar lentu hér
á síðastliðnu ári
SÚ ákvörðun íslenzku rikis-
stjórnarinnar að banna brezk
um herfiugvélum að lenda á
íslenzkum flugvöllum hefur
vakið töluverða athygli erlend
is. Bannið kemur aðallega nið
ur á Nimrod, kafbátaleitarvéi-
um brezka flughersins. Það
eru fjögurra hreyfla Comet-
þotur, sem breytt hefur verið
til hernaðamota.
Þessar þotur koma nokkuð
reigilutega til Keftevik'ur enda
starfa þær í samvimnu við
bandariska flotann að eftirliti
á siiglimgale ð'um í krimgum ís
land. Stumdium hafa þoturnar
haft aðsetur hér i nokkra
daga og farið héðan tii eftir-
litsfluigs.
Alls lenbu 97 brezkar her-
fliugvélar á Keflavíikurfluig-
velili á síðasta ári, en það sem
af er þessu ári hafa 11 lent
þar. Arnór Hjáimarsson., yfir
fl'Uigumferðarstjóri, sagði
Morgunblað nu í gær að tvær
breakar Nimrod þotur hefðu
verið á sveimi urndan tendi á
mánudag og í gær og virtist
sem þær hefðu verið að fylgj
ast með tpgaraflotanum á mið
umum og þá væntanlega eimn
ig íslenzku varðskipumum.
Sem fyrr segir eru það eink
uim Nimrod þotumar sem
hingað koma og á sl. ári lentu
yfirleitt 4 til 7 brezkar herflug
vélar í Keflavík í hverjuim
mámtði þannig að þær virðast
koma hinigað nokkuð regiu-
lega. Að sjálfsögðu koma svo
eimai'iig ýmiiss komar aðra vélar
hér v'ð og mun svo hafa verið
i maí og júmí á síðasta ári en
þá. lentu 22 og 24 herfhiigvél
ar í Keflavik. Þar var á ferð
inni listflugsveitm Rauðu örv
arnar og fylgdairvélar þeirra.
Bann íslenzku ríkisstjómar
iinmar var rætt í neðri deiid
brezka þingsins í gær (þriðju
dag) að sögn fréttastofunnar
Associated Press og sagði þá
Sir Aliec Douiglas-Home, uitan
ríkisráðherra Bretlamds að
banmdð skipti Breta iitlu miáli
„em emgu að síður ætti þetta
ekki að koma fyrir miffi
tveggja bamdalagsríkja imman
Atlamts,hafsibamdai!a,gsins“.
Þá var málið eimmig tekið
til umræðu í höfuðstöðvuim
Atlamts'hafsibamdalagsims í
Brussel, en emgar fregnir hafa
borizt um hverja meðferð það
fékk þar.
Mikil mót-
mælaganga
í Osló
— til studnings Islandi í
landhelgismálinu
— AÐ ísland skuli ekki virða
alþjóðleg lög og rétt er jafn 6-
afsakaniegt og sú ákvörðun
Breta að senda herskip á íslands
mið. Aðgerðir islenzku stjórnar-
innar hafa á margan hátt verið
vafasaniar og að okkar dómi
eiga vinir okkar, íslendingar,
mikinn þátt í því hve spennan
er koniin á hátt stig. Þannig
túlkar Aftenposten skoðnn blaðs
ins i leiðara í dag.
1 leiðaranum segir eimniig:
Lamdheilgiisdeiten á Islandi er
e.t.v. aðvörum um baráttu fram-
tóðairinmar við að framleiða mat-
væli hamda heiminum. Það verð
ur stöðugt erfiðara að framleiða
nægjantegam mat handa himu
hraðvaxamdi man'nikyni ag því
meiri nauðsyn er að öll lönd
vermdi i sameinimgu allar auð-
limdir. Islendingar halda þvi
fram að þeir eigi rétt á því að
vernda máttúruauðlindir hafsins
krimgum landið en við teljum
að sliík náttúruvernd megi ekki
gerast á kostnað réttinda ann-
arra þjóða.
1 teiðaranum tekur blaðið
einnig upp afstöðu Islands gagn-
vart Haagdómstölnum og segist
hairma að Islendingar skuli sýna
svo Hitte virðingu dómstól, sem
þeir annars viirða sem túlkamda
alþjóðalaga.
DAGBLADET
1 leiðara Dagbladet kveður við
anman tón. Þar segir m.a.:
Burtséð frá þvi hvaða augum
maður llitur kröfur fslendinga
um 50 mílna landhelgi verður
maður að viðurtkemna að auðæfi
'hafsiiras eru stórkostlega mikil-
væg fyrir fsland.
Án fisfcveiðanima væri ístend
glatað efnahagslega séð. Vegma
sérstöðu sinnar eiga fsilendimgar
fcröfiu á bví að aðrar Evrópu-
þjóðir lít'i með skillnimigi á vanda-
mál þeirra.
Eiranig segir i teiðaranum, að
aðgerðir Breta beri vott um flá-
dæma liítimn skWniiimg á sérstöðu
ísilands. Bretar verði nú að
opna augu s'ín fyrir þvi, að ís-
lendingar muni ekki tóta af kröf
um sínum um 50 milna lamd-
heigi. Þeir munu fá aukinn
stuðnimg í Evrópu, því að út-
færs'la teindheiíginnar er e.it.v.
eina leiðin til að vernda fisfc-
stofma.
VERDENS GANG
Verdens garng birtir i dag um-
mæli ýmissa stjórmmáltemanna
um iand'heigismálið. AlMr for-
diæmia þeir hernaðaraðgerðir
Breta gegn íslandi og óstka eifltir
aukmum aðgerðum Norðmanna
í máKmu. Auk þess eru þeir uipp
teknir af þýðingu málisins fyrir
NATO. Guittorm Hansen, Vertka
mainraaflL, bendir á að ekki megii
vammeta þýð'ngu Kef'avikuirher
stöðvarinnar í þessu máli. Ef
hún yrði lögð niður vegna þess-
ara átaka yrðd það stÓTkostíieg
veikimg á vömuim Noregs. Saigð-
ist Hansen vona, að norsfca rilk-
isstjómin beitti áhrifuim símum
inoan NATO sem annars stað-
ar tii að reyna að sitöðva þá
þróun sem mú á sér stað.
Kmiu't Frydenilund, Verka-
mannafloikkmum, segir: Ég tel
að Noregur gegni máikilvægu
hlutvanki í ]andhelgiiSidei:lu.nnL
Við verðuim að raota alla okkar
möguleika til að hindra fjand-
skap landa, sem standa okkur
svo mærri.
Paul Thyness, Hægri, sagðisit
l'íta á þessa deilu sem emn eitt
ták.n þesisi, að sam'viimna imraan
NATO stíeði höM'um fæti.
AFTENPOSTEN
í kvöildútgáfu Afteniposten
Framhald á b!s. 2Ó