Morgunblaðið - 18.12.1973, Page 12

Morgunblaðið - 18.12.1973, Page 12
12 MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 18. DKSEMBER 1973 Séra Björn Jónsson: Fólk án fata í VERÖLDIN SÉÐ FRÁ Hilmar Jónsson KEFLAVIK i Á ÁRUNUM | 1958 — 1973 J I UNDIR ofangreindum titli hefur ílilmar Jónsson rithöfundur og bókavörður í Keflavik sent frá sér nýja bók á þessu hausti. Er þetta 6. bók Hilmars. Sú fyrsía, Nýjar hugvékjur, kom út 1955, Rismál, 1964, ísraelsmenn og íslendingar, 1965, Foringjar falla, 1967 og Kannski verðurþú.. . ., 1970. Þessari nvju bók, Fólki án fata, skiptir höfundur í fjóra megin- kafla, er hann nefnir: Á Suður- nesjum, I bókasafni, Meðai rithöf- unda og Hugleiðingu á sumar- ferðalagi. Er fyrsti kaflínn. Á Suðurnesjum. þeirra lengstur. Eins og gefur að skilja kemur höfundur víða við í hugleiðingum sínum. En svo sem titill bókar- innai- gefur til kynna, þá ber mest á ýmsum myndum samborgara og samtíðarmanna, sem brugðið er upp, oft á léttan og gamansaman hátt, en þó þannig, að ýmis persónueinkenni koma furðu skýrt í ljós, þótt stundum sé að- eins um örfáa drætti að ræða. Fyrstu persónurnar, sem birtast í sviðsljósinu, eru Framnessystur, þær Guðlaug og Jónína Guðjóns- dætur, sem öllum Keflvíkingum eru að góðu'kunnar fyrir þeirra mikla og giftudrjúga þátt í þágu félagsmála í Keflavfk. Fer vissu- lega vel á þu að leiða þær fyrstar fram á sviðið og veita þeim verð- skuldaða viðurkenningu, ekki sízt þegar haft er í huga að bíndindís hugsjónin gengur eins og rauður þráður í gegnum alla bókina. En saga bindíndismálsins á tslandi verður ekki skráð án þess að minnast Framnéssystra, svo mjög sem þær hafa verið virkar á vett- vangnum þeim. Þá er skýrt og skemmtilega dregin myndin af Guðmundi Magnússyni húsverði fþróttahúss barnaskólans. Hin sérstæða frá- sagnargáfa hans nýtur sín vel. En eins og þeir, sem til þekkja, vita, þá er hann hafsjór af fróðleik frá fyrri tímum og kímnisögurnar hans ösviknar. Einn þeirra Keflvíkinga, sem öðrum fremur hafa sett svip á bæinn áliðnum áratugumer Helgi S. Jónsson. Hilmar og Helgi hafa lengst af verið litlir vinir og oft flogið harðar hnútur þeirra f milli, einkum í sambandi viðólika afstöðu þeirra til bindindismála. Báðir eiga þeir sæti í byggða- safnsnefnd og mun Helgi vera þar í formannssæti. Eitt sinn, þegar hann boðaði til fundar eftir langt hlé, lítur Sveinn Jónsson þáver- andi bæjarstjóri inn í fundarher- bergið í upphafi fundar. Vaið þá Ilelga að orði: „Þetta er allt f lagi, Sveinn minn. Við Hilmar erum farnír að tala saman." Það vrði alltof langt mál, ef minnast ætti margra þeirra mynda, sem höfundur dregur upp í bók sinni. Ekki get ég þó stillt mig um að benda á kaflann um Danival heitinn Danivalsson. Hann var um margt sérstæður persónuleiki, framsóknarmaður af lífi og sál. Fjallar kaflinn ein- mitt um „herferð", sem Danival stóð fyrir í þeim tilgangi að „hleypa upp fundi hjá kommum". Það tókst með furðulegu brauki og bramli, er Danival stjórnaði af þeirri pólitísku „hernaðarlist", sem honum var svo einstaklega lagin. Þá er það kaflinn um Erling Jónsson handavinnukennara, sem að mínu áliti er sérstaklega at- hyglisverður. Að vfsu kann ég ekki við Jesú-nafnið, sem höf- undur segir, að Erlingur hafi oft verið nefndur á fyrri árum og aldrei bar það fyrir mín eyru. En hugsjónamaðurinn Erlingur Jóns- son stendur ljóslifandi f.vrir aug- um lesandans. Baráttugleði hans og óbilandi þrautseigju, t.d. í sam- bandi við „Baðstofuna", það stór- merka fyrirtæki, sem hann barð- ist fyrir og kom á fót í Keflavík, verður að mfnu viti vart betur lýst f fáum en skýrum dráttum. Allmiklu rúmi bókarinnar helgar höfundur keflvískri stjórn- málabaráttu. Er þar komið vfða \ið og margra einstaklinga getið. Vafalaust hittir höfu.idur þar, eíns og endranær, naglann oft býsna vel á höfuðið, en þar sem undirritaður er næsta fákænn á vettvangi hins pólitíska vígvallar, þá telur hann hyggilegast að leiða hjá sér að fara nánar út í þá sálma. Þó má geta þess, að f niður- lagi kafla, sem höfundur nefnir „þrístirnið" f keflvískum stjórn- málum, kemst hann svo að orði: „Niðurstaða þessara hugleiðinga um þrjá rnerka leiðtoga byggðai- lagsins verður kan(4ki sú, að þegar á allt sé litið, nafi ágrein- ingur þeirra ekki verið eins mikill og þeir vildu sjálfir vera láta. Allir hafa þeir skilað miklu dags- verki, sem hin unga kynslóð hlýt- ur að þakka og meta að verðleik- um." Þarna er vel og drengilega að orði komizt. í kaflanum, sem nefnist ,,í bókasafni", segir höfundur frá starfsreynslu sinni og fléttar þar inn í samskipti sín bæði við menn og málleysingja, sbr. kattarævin- týrið, sem skyggði á gleðina yfir nýfæddri dóttúr. Þar koma einnig við sögu þjóðkunnir rithöfundar eins og Kristmann Guðmundsson og Guðmundur G. Hagalín. Vei gæti ég trúað, að kaflinn „Meðal rithöfunda" ætti eftir að valda nokkrum úlfaþyt. Þar gerist höfundur allhvassyrtur og sýnir miskunnarlaust eitt og annað. sem gerzt hefir að tjaldabaki í röðum starfsbræðra hans.einkum á vettvangi félagsmála. Fer hann hörðum orðum um klíkuskap og einstefnu, sem hann telur, að þar hafi gíðtt langtum meira en góðu hófi gegnir. Undir lokin, eða í kaflanum „Hugleiðing á sumarferðalagi" slær höfundur af og rifar seglin. Þar segir frá ferð til bernsku- stöðvanna, austur í Jökulsárhlíð. í þessum þætti kemur fram ný og að mörgu leyti áður ókunn hlið á Hilmari Jónssyni sem rithöfundi. Hinn vígreifi og sókndjarfi bar- dagamaður hverfur f skuggann, þegar gengið er á vit hinna liðnu bernskudaga austur þar. Eigi að síður eru þar eins og endranær í bókinni dregnar upp nokkrar minnisstæðar myndir af fólki þar eystra, bæði lifs og liðnu. En blærinn er annar. Þar fara saman mildi og mýkt, sem lyfta þessum lokakafla upp í öndvegissætið. Að öllu samanlögðu tel ég þessa bók þá beztu, sem frá Hihnars hendi hefir komið. Þótt ég hafi að mestu leyti dvalizt við þau atriði, sem ég tel jákvæðust, þá má samt enginn fmynda sér, að hér sé um gallalaust verk að ræða. T.d. tel ég frásögninni af málaferlum höf- undar við Alfreð Gfslason bæjar- fógeta algjörlega ofaukið, enda þar um margtuggið efni að ræða, svo nefnt sé aðeins eitt atriði. En kostirnir eru óumdeilanlega yfirgnæfandi. Og þó að hér sé ekki um sagnfræði að ræða, þá er það sannfæring mín, aðí framtíð- ínni verði „Fólk án fata", þakk- samlega lesin af þeim, sem vilja' kynna sérlíf og lífsviðhorf þeirra, sem lifðu og störfuðu f Keflavík á þeím árum, sem bókin næryfir. Bókin er prentuð í Grágás s.f. í Keflavík. Nokkrar teikningar eftir unga Suðurnesjamenn, þá Þorstein Eggertsson og Magnús Gíslason, prýða hana. Kápumynd er af málverki eftir Áka Granz og virðist mér hún falla mjög vel að efni bókarinnar. Allur ytri frá- gangur er mjög góður ög prent- villur tiltölulega fáar og mein- lausar. Hér er um að ræða sérstæða bók í íslenzkum bókmenntaheimi, nýstárlega bók, sem marga fýsir áreiðanlega að lesa, skemmtilega bók, sem fáir leggja frá sér fyfr en aðlestri loknum. Það sefur í djúpinu Ný bók eftir Guðberg Bergs- son Helgafell hefur gefið út nýja bók eftir Guðberg Bergsson, Það sefur í djúpinu. Bókin er 159 bls. að stærð. Á bókarkápu segir forlagið m.a.: „Þessi saga mun vekja ýmsum skelfingu vegna hins nakta, grófa lífs.sem hún sýnir. Það, sem áður hét bersögli i bókmenntum, nær ekki yfir orðfæri sögunnar né at- höfn. Blygðunarsamt fólk, sem ef til vill á erfitt með að greina list frá velsæmi, ætti ekki að lesa þessa bók nemaf laumi." Þar meðhefur Mbl. komið þeim upplýsingum á framfæri. Þá segir ennfremur: „Sagan er natúralist- ísk og höfundur predikar ekki, en lætur söguna sýna það, sem hann vill segja. Undantekning er áein- um stað, sem ef til vill skýrir sjónarmið hans í fáum orðum. Sögupersónan Anna, sem les- endur Guðbergs hafa kynnzt áð- ur, segir: „Ef ég skrifaði bók um lífið hérna, . . . þá mundi víst enginn trúa henni. Hún yrði köll- uð sóðaskapur og siðleýsi. Það fólk, sem lifir hér trúir ekki Iíf- inu, vegna þess að það vill ekki kalla þaðsóðaskap og siðleysi .. .“ Það er jafn óhugsandi að bókin geti orkað siðspillandi á nokkurn mann og að nokkur vilji taka líf hennar yfirleitt sér til fyrirmynd- ar.. .“ Morgunverður Hafragrautur m. rúsínum, gróft brauðog hveitíbrauð m. ostí og ávaxtamauki, te. kaffi og mjólk, 1/2 epli. Matseðlarnir í þessarí viku, eru miðaðir við jólaannirnar og að litlum tíma sé varið til elda- mennsku. Það ber meira á físk- mtíti þessa \ikuna, en ella mundi vera, þar sem mikil kjöt- hátíðer í næstu viku. Alánudagur Fiskur soðinn á pönnu. hrátt salat, II rí sgr jó na vel 1 in g ur m/eplum. Þriðjudagur Kjötdeig í formi m. grænmetisjafningi. Sætsúpa m. tvíbökum. Miðvikudagur Steikt slátur, gulrófustappa, hrátl salat Ávaxtagrautur. Fimmtudagur. Fiskur i móti, ( sjá uppskrift) soðinn í sósu, hrátt salat. Afg. ávaxtagrautur. Föstudagur Kjötsúpa. Laugardagur Soðinn fiskur m. rófum og gulrótum. Skyr. Sunnudagur Soðin skata eða saltfiskur, hrátt salat. Sftrónusúpa jöfnuð m. eggi. (sjá uppskrift) Fiskur í móti soðinn í sósu. 500 g fiskflök, 1 tsk. sall. tómatsósa, rifinn ostur ef vili. Haustsalat epli, 6 valhnetur, 1 dl rjómi, 1 tsk. sinnep. sitrónusafi, salt, sykur. Rífið eplin, saxið hneturnar og blandið saman við stífþeyttan rjómann. Setjið krvdd eftir smekk. Þetta salat mætti vel nota um jólin. Tómatsósa. 15—20 g smjörlíki, 20 g hveiti, 24 dl soð + tómatkraftur Gerið sósuna þykkari með smjörbollujafningi eða uppbök- uðum jafningi. Tómatkraftur látínn út í. Örlítið af rifnum lauk látið út í. Aðferð við fisk Roðflettið fiskflakið, skerið það i bíta. Leggið bitana í smurt eldfast mót. Stráið salti yfir. Hellið sósu yfir og stráið rifn- um osti yfir. Látið í ofn í 30 mfn. við 200°C. Hvftkálssalat m. appelsfnu 150—200 g hvítkál, 1 appelsína, 2—3 tsk. púðursykur. Kál rífið niður. Appelsína skorin í bita. ÖHu blandaðsaman ásamt sykrinúm. Sítrónusúpa 2 sítrónur, l‘í-1 vatn, 1 msk. kartöflumjöl 2 eggjarauður, 175 g sykur. Þvoið sftrónurnar, og flysjið aðra þeirra. Sjóðið flysjunginn i vatninu um 5 mín., og takið það upp úr pottinum. Hrærið kartöflumjölið útf með dálitlu af köldu vatni. Hellið þvf í súp- una, látið suðuna koma upp, og takiðpottinn af hellunni. Hrær- ið vel sarnan eggjarauður, sykur og sítrónusafa úr báðum sítrónunum. Hellið þvf síðan út í súpuna. Þeytið vel f á meðan. Ýmislegt um salöt Salöt éru mjög ljúffeng með ýmsum mat. Þau eru frísk á bragðið og auka matarlystina. Þau má t.d. búa til úr kjöti, fiski, skeldýrum og grænmeti. Það er hægt að búa þau til úr 1 tegund eða blanda saman fleiri tegundum. Salat er aldrei haft sem aðalréttur, þau eru höfð sem 1. réttur, milliréttur og ofan á brauð. Salöt eru alltaf borin fram köld. (Kartöflusalat er þó undantekning). Flest salöt eru blönduð með ein- hverri sósu. Salöt eru ýmist klippt, rifin, eða skorin. Athuga þarf, til að fá góð salöt: að hráefnið sé nýtt, ferskt og óskemmt, að jurtirnar séu þvegnar og hreinsaðar úr kiildu vatni, að búa þau ekki til, fyrr en rétt áður en þau eru borin fram, og búa þá til hæfilega mikið fyrir hverja máltíð, því að við geymslu fellur það, og missir sinn sérkennilega ferska keim. Matargerð r • a • SJÓNVARPS KOKKURINN i sjonvarpi JÓLARJÚPAN 9 rjúpur (daefloð fyrir 6) SÓSAN A miðvikudaginn kemur 3 pelor rjúpnosoð verður þátturinn „Kiunkað á ’A peli rjóm'i smjörbollo: 75 g smjörl 75 g hveiti skjáinn“ í sjónvarpinu. Þar Brogðbmtt með gröðosti — hindberjohloupi — kjötkrofti verður sýnikennsla f mat- og solti reiðslu og bakstri, — og auðvit- WALOORF SALAT: að er það jólamaturinn, sem er 200 g moyonoise á dagskrá. 1 tll þeyttwr rjómi 200 g selkwy ! Til þess að auðvelda þeim. 200 g epli hneful»W»r«i — soxoður eðo mulinn sem búa úti á landi og fá Morg- unblaðið ekki f hendur sam- Kokkurinn cr Korl Finnbogoson dægurs, að notfæra sér þessa sýnikennslu, birtum við upp- skriftir aðgóðgætinu f dag:

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.