Morgunblaðið - 13.01.1974, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JANUAR 1974
>20
ákvörðun fyrri vinstri
stjórnar að láta það sitja
áfram 1956.
Á undanförnum árum
hefur verið ótrúlega svipað
ástand í heimsbyggðinni og
á þeim tíma, sem hér hefur
verið vitnað til. Kóreu-
styrjöldinni er að vísu
lokið, en Vietnamstríðið
geisaði með þátttöku
Bandaríkjanna í áratug og
þótt friður hafi verið sam-
inn fyrir einu ári eru veður
öll válynd. Sovétríkin hafa
látið Ungverja í friði síðan
1"^

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
l>orbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 22,00 kr. eintakið.
HVERS VEGNA VARNIR?
Stofnun Atlantshafs-
bandalagsins á árinu
1949 var bein afleiðing út-
þenslustefnu Sovétríkj-
anna á árunum eftir heims-
styrjöldina síðari. Emil
Jónsson lýsir mjög vel í
minningabók sinni því
andrúmslofti, sem ríkti í
Evrópu eftir valdarán
kommúnista í Tékkósló-
vakíu, og eftirminnilegu
samtali við Hans Hedtoft
forsætisráðherra Dana, er
þeir atburðir voru að
gerast. Hvarvetna í þeim
löndum, þar sem frelsi
ríkti enn, spurðu menn:
hver verður næstur?
Atlantshafsbandalagið var
stofnað til þess að stöðva
þessa framsókn kommún-
ista.
Þegar varnarliðið kom
hingað til lands 1951 var
það vegna hins almenna
ófriðarástands í heiminum
og þá sérstaklega Kóreu-
stríðsins, sem margir
töldu, að mundi leiða til
nýrrar heimsstyrjaldar.
Fimm árum sfðar, í marz
1956, töldu vinstri
flokkarnir tímabært að láta
varnarliðið hverfa af landi
brott og samþykktu
ályktun þess efnis á Al-
þingi í marz 1956. í kjölfar
hennar og að kosningum
loknum var vinstri stjórnin
fyrri mynduð. Hálfu ári
síðar komu forsvarsmenn
Framsóknarflokksins og
Alþýðuflokksins fram á Al-
þingi og sögðu, að vegna
Súezstríðsins og átakanna í
Ungverjalandi væri ekki
óhætt að láta varnarliðið
hverfa af landi brott.
Raunar væri meiri ástæða
til að hafa það þá en 1951.
Þetta sýnir okkur, hverjar
ástæðurnar voru fyrir
komu varnarliðsins 1951 og
1965, en hið ótrúlega gerð-
ist, að fyrir aðeins fimm
árum endurtóku þau sama
leikinn í Tékkóslóvakíu.
Það var áminning til okkar
allra um, að Sovétríkin eru
hvenær sem er tilbúin til
að beita aðrar þjóðir of-
beldi. Og nú í haust brauzt
út nýtt stríð fyrir botni
Miðjarðarhafs, margfalt
hættulegra en 1956.
Þannig hafa allar sömu for-
sendur verið til staðar
fyrir dvöl varnarliðsins
síðustu árin og voru 1951
og 1956.
En að auki hafa nýjar
ástæður komið til sögunn-
ar, sem gera það að verk-
um, að nú er jafnvel nauð-
synlegra en fyrr að hafa
hér varnarlið. Hér er átt
við sovézka flotann, sem nú
seilist til æ meiri áhrifa á
Norður-Atlantshafi. Marg-
ir íslendingar, sem voru
andvígir komu varnarliðs-
ins 1951 og ákvörðun fyrri
vinstri stjórnar 1956, hafa
nú skipt um skoðun og
telja nauðsynlegt að hafa
hér varnarlið vegna þess,
að sovézki flotinn er við
bæjardyr okkar. Tilvist
hans er staðreynd sem við
getum ekki lokað augunum
fyrir. Er sá íslenzkur ráða-
maður til, sem vill taka þá
áhættu, að sjálfstæði lands-
ins og fullveldi sé stofnað í
voða? Vill Ólafur Jó-
hannesson taka þá ábyrgð
á sig? Vill Einar Ágústsson
taka þá ábyrgð á sig?
Morgunblaðið heldur
ekki fram að sama dag og
síðasti Bandaríkjamaður-
inn hverfi af landi brott
stígi fyrsti sovézki hermað-
I urinn á land. En það er
augljóst, að Sovétríkin
mundu beita flotamætti
sínum í kringum okkur
sem þögulli ógnun til þess
að fá vilja sínum fram-
gengt með sama hætti og
þeir gera í Finnlandi. Á
nokkrum árum er stórkost-
leg hætta á, að ísland yrði
,,Finnlandiserað“. Af þess-
um ástæðum m.a. er nauð-
synlegt að hafa varnir hér
á íslandi. Þjóðin hefur ver-
ið reiðubúin til þess að taka
á sig þau smávægilegu
óþægindi, sem því fylgja,
og er enn reiðubúin til
þess. En þvf miður sitja
uppi í stjórnarráði menn,
sem virðast hugsa meira
um þann pólitíska sand-
kassaleik, sem þeir eru í,
en öryggi þjóðar sinnar.
11 ný sjálfstæðisfélög
Amorgun verða stofnuð
11 sjálfstæðisfélög í
Reykjavík. Stofnun þeirra
er þáttur í algerri endur-
skipulagningu á félags-
starfi Sjálfstæðisflokksins
í höfuðborginni, endur-
skipulagningu, sem leiðir
af hinni miklu útþenslu
borgarinnar og nýjum
borgarhverfum, sem risið
hafa á síðustu árum. Þessi
þróun hófst fyrir 4 árum,
er hin svonefndu hverfa-
samtök sjálfstæðismanna
voru stofnuð. Þau voru
hins vegar ekki sjálfstæðar
félagaheildir, heldur eins
konar angi af Fulltrúaráði
sjálfstæðisfélaganna í
Reykjavík.
Á morgun verður það
skref stigið til fulls, sem
stigið var til hálfs fyrir 4
árum. Þess er að vænta/að
hin nýju sjálfstæðisfélög
verði til þess að efla störf
Sjálfstæðisflokksins í þágu^
borgarbúa. Á miklu ríður,
að vel takist til, ekki sízt
nú, er líður að borgar-
stjórnarkosningum.
j Reykjavíkurbréf
V♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦■«Laugardagur 12. jan. ♦♦♦♦♦«♦♦♦<
Työ
merkisafmæli
S.l. fimmtudag var minnzt 90
ára afmælis Góðtemplarareglunn-
ar á Islandi, en hún var stofnuð
10. janúar 1884 á Akureyri, tæp-
um þrem áratugum eftir að regl-
an var stofnuð í Bandarfkjunum.
Engum blöðum er um það að
fletta, að góðtemplarareglan
hefur unnið geysiþýðingarmikið
starf, ekki sízt meðal unglinga. I
grein hér í Morgunblaðinu kemst
Gunnar Þorláksson svo aðorði:
„Félagsskapurinn kennir, að
frelsi er ekki að gera hvað sem er,
heldur er hitt frelsi að kunna að
velja og hafna á réttan hátt. Sá
maður, sem hafnar neyzlu eitur-
lyfja er frjálsari en hinn, sem
gerirþaðekki.
Góðtemplurum finnst ekki, að
þeir hafi áorkað nægilega miklu.
Það finnst engum, sem í alvöru
vinnur að góðu málefni. Það er
hins vegar hvatning til þess að
leggja sig betur fram.
Ástandið í áfengismálum ís-
lendinga er með þeim hætti, að
góðtemplarar, sem og margir
landsmenn, geta ekki lengur við
unað. Góðtemplarar munu áfram
vinna ótrauðir að því að menntun
og menning fari ekki forgörðum
vegna ávana- og fíkniefnaneyzlu
og vilja taka saman höndum við
hvern þann aðila, sem leggja vill
því máli iið.“
Réttum 15 árum eftir stofnun
Góðtemplarareglunnar var Kristi-
legt félag ungra manna stofnað.
Um það segir Lárus Halldórsson í
grein hér í blaðinu:
„Upphaf og uppvöxtur KFUM
hér á landi er eitt af ævintýrum
kirkjusögunnar. Það ævintýri
gerðist líka á öðrum stöðum og í
ýmsum myndum. Sjálf hreyfing-
in, sem er alþjóðleg, var slíkt
ævintýri allt frá fyrsta hópnum í
Englandi, sem George Williams
safnaði saman til biblíulestrar
fyrir miðja síðustu öld. En á Is-
landi er ævintýrið í órofatengsl-
um við nafn séra Friðriks Frið-
rikssonar, sjálfur skipar hann
heiðurssess f islenzkri kirkjusögu.
Þar er ljómi um nafn hans og
minningu.1
Störf þeirra tveggja félagsam-
taka, sem hér er árnað heilla á
merkisafmælum, eru alþjóð svo
kunn, að óþarft er að hafa um þau
mörg orð, aðeins skal látin í ljós
sú ósk og von, að trúar- og menn-
ingarstarf beggja þessara merku
samtaka megi um alla framtíð
bera mikinn árangur, æskulýð
landsins og þjóðinni allri til
heilla.
Varnarmálin og
Alþýðuflokkurinn
I ritstjórnargrein Alþýðublaðs-
ins s.l. fimmtudag er rætt um
stefnu Alþýðuflokksins í varnar-
málum og hún skýrð á afdráttar-
lausan hátt, og jafnframt er vikið
að „þeim furðulega málflutníngi
Þjóðviljans, að láta sem það sé
enn staðfastur ásetningur ríkis-
stjórnarinnar að leggja niður all-
ar varnir á íslandi og segja upp
herverndarsamningnum við
Bandarikin.“
í ritstjórnargrein Alþýðublaðs-
ins segir ennfremur:
„Auðvitað er öllum la.ndsmönn-
um það mæta vel Ijóst, og hefur
svo verið nú um alllanga hríð, að
það mál er ekki lengur á dagskrá í
alvöru. Fyrir löngu er vitað, að
jafnvel þótt ráðherrarnir ákvæðu
að standa að flutningi slíkrar til-
lögu, þá nýtur hún ekki meiri-
hluta fylgis á Alþingi. Þingmenn
Sjálfstæðisflokksins vilja óbreytt
ástand í varnarmálunum. Þess
vegna munu þeir greiða atkvæði á
móti uppsögn herverndarsamn-
ingsins og brottför hersins. Þing-
menn Alþýðuflokksins hafa flutt
á Alþingi tillögur um nýskipan
varnarmála, sem fela það í sér, að
varnarsamningurinn verði endur-
skoðaður með það fyrir augum að
draga úr setu raunverulegs hers í
landinu, en þess í stað taki Islend-
ingar við ákveðnum verkefnum
eftirlitsstarfsins. Þessar tillögur
fela þvi í sér endurskoðun varnar-
samningsins, en ekki uppsögn
hans, og munu þingmenn Alþýðu-
flokksins því að sjálfsögðu ekki
greiða atkvæði með uppsögn
samningsins og tafarlausri brott-
för varnarliðsins. Þá er einnig
vitað um allmarga þingmenn
bæði úr Framsóknarflokknum og
Samtökum frjálslyndra og vinstri
manna, sem eru sama sinnis og
hafa lýst því yfir, að þeir munu
ekki fást til þess að standa að þvf
að Island verði varnarlaust land.
Þar með er augljóst, að þingmeiri-
hluti er ekki til staðar fyrirþví að
segja varnarsamningnum við
Bandaríkin upp.“
AI!t er það rétt, sem Alþýðu-
blaðið hér segir, að því þó undan-
skildu, að sjálfstæðismenn hafa
lýst því yfir, að þeir styðji endur-
skoðun varnarsamningsins, en þó
að sjálfsögðu að því áskildu, að
varnir landsins verði áfram
tryggðar.
Eftir að þingmenn Alþýðu-
flokkurinn flutti tillögu þá í
varnarmálunum, sem stundum
hefur verið nefnd fataskiptatil-
lagan voru menn í nokkrum vafa
um, hvað raunverulega vekti
fyrir flokknum, en nú tekur mál-
gagn hans af öll tvímæli. Alþýðu-
flokkurinn styður það ekki frem-
ur en Sjálfstæðisflokkurinn og
ýmsir áhrifamenn í Framsóknar-
flokknum og Samtökum frjáls-
lyndra og vinstri manna, að Is-
land verði gert varnarlaust, eins
og aðstæður eru nú í okkar heims-
hluta. Það er því rétt, þegar Al-
þýðublaðið segir undir lok
nefndrar ritstjórnargreinar:
„Heimskulegur málflutningur
þeirra Þjóðviljamanna i varnar-
málunum er því með öllu mark-
laus og þjónar ekki nokkrum til-
gangi. Þeir, sem vilja takmarka
veru erlends herliðs á íslandi
geta einskis árangurs vænzt af
mönnum, sem neita að horfast i
augu við staðreyndir, en grípa til
þess ráðs að ljúga bæði að sjálfum
sér og öðrum.“
Verða gerð
hörmuleg
mistök?
Næstkomandi þriðjudag, 15.
þ.m. rennur út frestur sá sem Al-
þjóðadómstóllinn í Haag veitti Is-
lendingum til að leggja fram
skriflega greinargerð í málunum
við Breta og Vestur-Þjóðverja.
Bretar hafa af sinni hálfu lagt
fram mjög ítarlega greinargerð,
sem ekki er þó að sama skapi
ábyggileg, enda fjölmargt þar
bæði á sviði lögvísinda og fiski-
fræði, sem tæta má sundur, svo
að ekki standi steinn yfir steini.
Undanfarna mánuði hefur ráð-
herrunum margsinnis verið bent
á nauðsyn þess, að íslendingar
sendu ítarleg svör við fullyrð-
ingum Bretasvo að Alþjóðadómur
inn og aðrir þeir, sem vildu kynna
sér málavexti, litu ekki á málin
frá hlið annars aðilans einvörð-
ungu. Hefði auðvitað þegar á
liðnu sumri átti að fá bæði inn-
lenda og erlenda sérfræðinga til
að vinna sleitulaust að undirbún-
ingi slíkrar greinargerðar.
Nú er hins vegar komið á
daginn, þvi miður, að lítið sem
Frá Bíldudal
ekkert hefur af hálfu ríkis-
stjórnarinnar verið gert í þessu
efni, og ætlun hennar mun vera
sú að senda einungis mjög ófull-
komna greinargerð eða nokkurs
konar bréf, eins og áður hefur
verið sent dómnum og þá væntan-
lega á þeim forsendum, að við
viðurkennum ekki lögsögu hans,
þótt hann hafi dæmt sér hana.
Veit þó hvert mannsbarn, að eng-
inn munur er á því aðsenda langa
og ítarlega greinargerð og hinu að
hafa hana einungis stutta og
ófullkomna, annar en sá, að
sjónarmið okkar komast ekki til
skiia.
Við íslendingar höfum það nú í
hendi okkar að taka n.k. þriðju-
dag frest í málinu, og við getum