Morgunblaðið - 13.01.1974, Blaðsíða 24

24r MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JANUAR 1974
Lyklaskijáf vekur
stundum slæmar
endurminningar
NÚ er u.þ.b. eitt ár frá því
að fyrstu bandarísku stríðs-
fangarnir komu heim frá N-
Víetnam og í þvf tilefni átti
bandaríska fréttaritið
U.S.News & World Report
samtal við einn þeirra, John
S.McCain III höfuðsmann,
sem kom heim til Banda-
ríkjanna í marz sl. McCain
höfuðsmaður var tæp 6 ár f
haldi í N-Víetnam, og þar
sem hann er sonur banda-
rísks f lotaforingja lögðu N-
Vietnamar mikla áherzlu á
að reyna að nota hann sér í
áróðursskyni, en án árang-
urs. í viðtalinu, sem hér fer
á eftir er fjallað um aðlögun
McCains að nýfengnu frelsi
og skoðanir hans á Banda-
ríkjunum f dag.
Fyrrverandi
bandarískur
stríðsfangi
ræðir um
aðlögunina eftir
heimkomuna
John McCain III Nokkrum klukkustundum eftir að
hann losnaði úr fangabúðunum f N-Vietnam.
— Hvernig hefur líf þitt ver-
ið frá því að þú varst látinn
laus fyrir 9 mánuðum. Varðstu
fyrir vonbrigðum eftir að
fyrsta gleðivíman yfir að vera
frjáls á ný var liðin hjá?
—Nei, það hafa engin von-
brigði verið. Viðtökurnar, sem
við fengum við heimkomuna
voru svo stórkostlegar, að okk-
ur hafði aldrei órað fyrir þvi.
Við litum á okkur eins og ósköp
venjulega flugmenn, sem höfðu
verið skotnir niður i stríði.
Einu viðbrigðin hefur verið
breytingin á hraðanum á öllu,
frá því sem var í fangelsinu. í
fangelsinu var stórviðburður-
inn, er við fengum daglega að
yfirgefa klefann til að fara í
bað. Nú finnst mér ég aldrei
hafa nægan tfma til að gera það
sem mig langar til að gera eða
þarf að gera. Aðlögun hefur
lika sín skemmtilegu augna-
blik, eins og t.d. er ég var að
ræða um kvikmyndaleikkonu
við nokkra vini mína. Þaðsagði
einhver: „Nú hún er dáin.“ ég
taldi það alveg óhugsandi, en
þá sagði konan mín: „Þið verðið
að afsaka John, hann er ekki
kominn nema fram til 1969 enn-
þá.“ Það hefur mikið verið
hlegið aðþessu.
— Hvernig er með endur-
minningarnar frá fangabúðaár-
unum, sækja þær stfft á þig, t.d.
þannig að þú fáir martraðir?
Sef vel
— Nei, ég sef mjög vel, en
stundum kemur það fyrir að
eitthvað, eins og þegar lykli er
stungið í skrágat, minnir mig
snögglega á eitthvað óþægilegt,
því að lyklaskjálf í fangelsinu
var yfirleitt merki um að nú
ætti að færa mann tii yfir-
heyrslu, sem þýddi oft langar
vökur, engan mat og pyntingar.
Þessi tilfinning er þó að dofna
smám saman.
— Er eitthvað, sem kom þér
sérstaklega á óvart, er þú komst
heim og byrjaðir eðlilegt líf?
— í fangelsi verður maður
mjög hugsjónasamur og finnst
að allt í heimalandinu hljóti að
vera fullkomið. Það hefur kom-
ið dálítið óþægilega við mig,
hve fólk er gagnrýnið á land
okkar og stjórn. Ég held að
margir Bandaríkjamenn kunni
ekki að meta alla þá góðu
hluti, sem land okkar og þjóð-
félagsskipulag býður upp á og
einblíni einungis á það sem
kann að vera neikvætt.
— Hverjir eru helztu kostirn-
ir í þínum augum?
— Auðvitað eru það grund-
vallarlífsskilyrðin, málfrelsið
og ferðafrelsið. Annað, sem
kom, mér ánægulega á óvart er
áherzlan sem lögð er á um-
hverfisvernd. Mesta breytingin
og sú sem mér er kannski kær-
komnust, er hve mjög hefur
dregið úr kynþáttamisrétti.
Þegar ég fór til Vietnam fyrir 7
árum var allt logandi í kyn-
þáttaóeirðum og heilu borgar-
hlutarnir voru lagðir í rúst. Nú
verð ég ekki var við þetta né
ekki heldur við verulegt kyn-
þáttamisrétti.
Urðum að viðhalda
reglum
— Hefðir þú viljað að þeir
fangar, sem sakaðir voru um að
hafa unnið með N-Vietnömum,
hefðu verið dregnir fyrir her-
rétt?
— Flotamálaráðherrann
ákvað að þeir skyídu ekki
ákærðir Þó að ég hafi verið því
fylgjandi að þessir menn yrðu
leiddir fyrir rétt, styð ég ein-
dregið hinaopinberu ákvörðun.
Við verðum að hafa í huga, að
það eru reglur um það.hvernig
bandarískir stríðsfangar eigi að
haga sér í fangabúðum og við
verðum að halda í þær reglur,
þannig að aðrir geti farið eftir
þeim, ef til styrjalda kemur í
framtfðinni. Ástæðan fyrir því
að við vildum að réttarhöld
yrðu haldin, var til að fá úr því
skorið hvort þessir menn væru
sekir eða saklausir. Þeir voru
ekki kærðir af sínum yfirmönn-
um fyrir að vera á móti stríðinu
i Vietnam, heldur að hafa með
aðgerðum sínum valdið með-
föngum sínum miklum erfið-
leikum og stundum kvölum.
— Þegar þú fórst til Vfetnam
fyrir 7 árum fannst þér flestir
Bandaríkjamenn styðja stríðið
í Vietnam?
— Já.
Klofningurinn á óvart
— Kom þér ekki á óvart við
heimkomuna, er þú fannst
hversu klofin þjóðin var orðin
f málinu?
— Hinn mikli klofningur
kom mér óneitanlega á óvart.
Auðvitað sögðu N-Víetnamarn
ir okkur frá öllum mótmælaað-
gerðum og ummælum Banda-
ríkjamanna á móti stríðinu, en
við trúðum þeim ósköp máíu-
lega. Þess vegna kom klofn-
ingur mér og öðrum á óvart.
Hins vegar held ég að sú
stefna, sem við fylgdum, er
við fórum til Vietnam,
hafi ekki breytzt heldur
hafi það breytt hugsun fólks,
hversu langt stríðið varð og
hvernig það gekk.
— Hefur Watergetemálið
orðið til að breyta áliti þínu á
Nixon?
— Nei, og ég held, að í sög-
unni muni Watergate skipta
óverulegu máli í samanburði
við árangur stjórnarinnar á
öðrum sviðum, einkum á sviði
útanríkismála. Ég vona bara, áð
þjóðin fari að komast yfirþetta
Watergatemál, svo hægt verði
að snúa sér af fullum krafti að
öðrum vandamálum.
— Svo við snúum aftur að
persónulegum málum, hvers
vegna heldurðu að svo margir
stríðfangar hafi skilið við kon-
ur sínar eftir heimkomuna?
— Það verður fyrst að hafa
hugfast að skilnaðarprósetnan í
landinu er ákaflega há og
ekkert þykir lengur athugavert
við að hjón skilji þegar erfið-
leikar eru í sambúðinni. Hins
vegar skiptir kannski
meginmáli í sambandi við
hjónaskilnaði fyrrverandi
stríðsfanga, hinn langi að-
skilnaður hjónanna og oft á tíð-
um óvissa um hvort eiginmað-
urinn var á lífi. Þess ber líka að
gæta að við dvöl okkar í
fangelsinu urðu flestir okkar
algerir hatursmenn komm-
únisma og N-Víetnama. Heima
fyrir voru svo hinir og
þessir hópar að lofa eiginkonur
okkar, að koma til okkar bréf-
um og pökkum og jafnvel fá
okkur lausa, ef þær skrifuðu
undir ýmiss konar áróðurs-
plögg. Þegar heim kom, kom
svo oft i ljós, að grundvallar-
skoðanaágreingur hafði mynd-
ast milli eiginmanns og eigin-
konu. Annars tel ég að allt of
mikið sé gert úr fáum tilfellum,
þvi að flestar konur hafa staðið
algerlega með mönnum sínum
og eru hinar sönnu hetjur. Mín
kona er ein af þeim.
Útsala Útsala
Nýjarvörurá mánudag
VERZLUNIN
Laugavegi 44,
sími 1 2980
Höfum tll sölu
diesel — vél Scania D-11
Jánbeygjuvél.
Tímburhreinsivél.
Steyputrog, vökvaknúið.
Steypudæla, loftknúin.
Moelven hús 56 fm einbýlishús.
240 fm stálgrindahús.
Upplýsingar í sima 96-21777
Norðurverk h.f.,
Akureyri.
verzlunarhúsnæðl
Viljum leigja nú þegar 100 fm verzlunarhúsnæði í húsi
voru.
Stálhúsgögn, Skúlagotu 61.
Símar 12987 — 15806.
Til leigu
2ja til 3ja herb. íbúð í nýlegri blokk i Hafnarfirði,
(Norðurbæ). Leigist með húsgögnum, sími fylgir.
Leigutími 1 ár. Tilboð sendist Mbl. merkt4727.
Til sölu
Mach. trukkur á 3 hásingum með 1 90 ha. dieselvél. Lítið
keyrður. Felgur fyrir bæði einföld og tvöföld hjól. Burðar-
magn 15 til 20 tonn. Bílnum fylgir snjómoksturstönn (á
hann smíðuð) 3 metra breið. Uppl. gefur Hallgrimur
Gíslason, Þórshamri, Akureyri. Sími 96—22700.
Atvinnuástand
gjörbreytt
á Þingeyri
„UNDANFARIÐ hefur verið
mikil atvinna hér á Þingeyri, og
getum við þakkað skuttogaranum
Framnesi 1, fyrir þessa miklu
vinnu, því togarinn hefur komið
með mikinn fisk að landi, núna
síðast kom hann með 70 lestir
eftir 4 daga veiðiferð,“ sagði Páll
Andreasson á Þingeyri, þegar við
ræddum við hann.
„Búið er að gera miklar endur-
bætur á frystihúsinu,“ sagði Páll,
„það hefur verið stækkað og ný
tæki sett í það. Þessar breytingar
voru mjög til bóta, því nú afkastar
húsið miklu meira á dag, en áður.
Breytingum var lokið á húsinu
um miðjan nóvember og tók það
strax til starfa.“
„Framnesið nýja er búið að afla
1000 lestir síðan 1. september, en
þá fór það í sína fyrstu veiðiferð.
Hefur skipið aflað mjög jafnt, og
kom það sér vel f desember og það
sem af er janúar. Þessi tími hefur
venjulegast verið daufasti tími
ársins á Þingeyri, og lítið um
vinnu. Nú hefur alveg skipt um
og hafa nú allir, sem vettlingi
geta valdið, meira en nóg að
gera," sagði Páll.