Morgunblaðið - 15.10.1974, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. OKTÓBER 1974
15
Hvernig Finnar
hafa Rússa góða
Höfundur þessarar greinar, Paul Neu-
burg, er sérfræðingur í málefnum
Austur-Evrópu. Hann ritar að staðaldri í
brezka blaðiðThe Guardian.
KEKKONEN Finnlandsforseli er ný-
kominn úr 22. opinberu heimsókn
sinni til Sovétríkjanna. Erindi hans
að þessu sinni var að ræða viðskipti,
en á bak við heimsóknina bjó póli-
tískur tilgangur eins og jafnan áður
þegar Finnar hafa fundið þörf hjá
sér að ræða við Rússa.
Finnar hafa talið nauðsynlegt að
hafa Rússa góða, en varðveita um
leið svigrúm sitt i skugga risans i
austri, siðan i siðari heimsstyrjöld-
inni, og öll þessi ár hefur þetta verið
grundvallaratriði finnskrar utanríkis-
stefnu.
Enginn finnskur útgefandi þorði
til dæmis að gefa út Eyjaklasann
Gulag eftir Solzhenitsyn af ótta við
að móðga Rússa og spilla sambúð-
inni við þá, en þeir Finnar, sem hafa
áhuga á að kynnast þessari lýsingu
á lífinu í sovézkum fangabúðum,
geta orðið sér úti um eintak af
sænsku þýðingunni eða eintak af
finnskri þýðingu, sem hefur verið
gefin út í Svíþjóð.
Rússar eru 50 sinnum fleiri „Finn-
landisering" en Finnar, og Finnar
hrósa happi yfir því að hafa komizt
hjá þeim örlögum annarra þjóða
Austur-Evrópu að búa við sovézka
yfirdrottnun. Þegar talað er um
„Finnlandiseringu" móðgast þeir.
þvf þeim finnst að með þessu sé þvi
dróttað að þeim, að þeir séu hálf-
gerð nýlenduþjóð og reyni að fela
það á bak við dulargæru lýðræðis
og hlutleysis.
Finnar eru þvert á móti stoltir af
því, að þeir eru eina þjóðin í sínum
heimshluta, sem stöðvaði vestur-
sókn sovézka hersins f lok sfðari
heimsstyrjaldarinnar, og þeir Ifta svo
á, að þegar þeir hafi orðið að láta
undan þrýstingi Rússa, hafi þeir
oftast haft lag á því að snúa við
afleiðingunum á þann veg, að þeir
hafi getað fært sér þær f nyt.
Um þetta snerist sfðasta heim-
sókn Kekkonens. í þrjá daga skoðaði
hann járngrýtisverksmiðju, heilan
bæ og fjarskiptakerfi, sem Finnar
eru að reisa fyrir Rússa sovétmegin
landamæranna. Atvinnuleysi er f
Finnlandi, og 3.000 Finnar hafa af
þessu atvinnu. Greiðslan verður að
hluta í járngrýti, sem Finnar þarfn-
ast.
En mestu máli skiptir að þetta er
dæmi um vfðtæka samninga, sem
Finnar vilja gera við Rússa og einnig
Pólverja til þess að rétta við gífur-
legan halla, sem er á viðskiptum
þeirra við kommúnistalöndin vegna
hækkandi olíuverðs.
Til þess að slíkir samningar geti
Kekkonen
orðið að veruleika, verða Finnar að
hafa kommúnista góða, og f staðinn
munu kommúnistaríkin krefjast
þess, að Finnarverði „samvinnuþýð-
ir”. En ef hliðsjón má hafa af 1 8 ára
stjórnarferli Kekkonens, er Ifklegt að
hann sameini lagni og festu I við-
skiptum sinum við kommúnistarfk-
in, sem nú virðast halda Finnum f
gíslingu.
ORKUHUNGUR
Finnar eru sjöundu mestu orku-
neytendur heimsins vegna timbur-
og pappírsiðnaðar sfns. Til þess að
seðja þetta orkuhungur flytja þeir
inn tvo þriðju hráoliu sinnar auk um
þriggja milljóna lesta af olfuafurðum
frá Sovétríkjunum og um fjóra

fimmtu kola sinna frá Póllandi.
Vegna olíuhækkananna á heims-
markaðnum um síðustu áramót,
hugðust Rússar þrefalda verðið á
oliunni, sem þeir selja Finnum Þrátt
fyrir erfiða samninga og ferð sem
Kekkonen fór til Moskvu í febrúar,
náðist ekki samkomulag fyrr en i
marz, þegar ákvörðun var tekin um
verðlagið fyrir að minnsta kosti fyrri
helming ársins. Viðræðum um verð-
ið siðari hluta ársins er enn ekki
lokið, þótt margir fundir hafi verið
haldnir.
Verðið, sem Finnar hafa orðið að
greiða fyrir olfuna á þessu ári, er
leyndarmál. En hækkunin á olfu-
verðinu og verðhækkanir á pólsku
kolunum hefur valdið því, að vænn
greiðsluafgangur, sem hefur verið i
viðskiptunum við sósfalistalöndin,
er orðinn að halla, sem talið er að
muni nema rúmlega 200 milljónum
punda f desember. Þetta samsvarar
um einum tíunda heildartekna Finna
af útflutningi og er ein helzta ástæð-
an til þess, að óttazt er að viðskipta-
hallinn á þessu ári aukist um 80%.
Finnar þarfnast meiri olfu frá
Rússum og meiri kola frá Pólverjum,
og þar sem ekki er við þvf að búast
að verðið lækki, verða þeir að selja
kommúnistaríkjunum miklu meira til
þess að skulda þeim ekki.
Það sem Finnar reyna er að færa
sér ógæfu sfna í nyt. Nýlega gerðu
þeir samning, þann mesta sem þeir
hafa nokkru sinni gert, um að selja
bræðsluverksmiðjur f mikla málm-
verksmiðjasamsteypu í Norilsk I
Síberiu. Þeir eiga einnig að reisa
trjákvoðuverksmiðjur og önnur
mannvirki fyrir Pólverja, og eftir
býsna erfiða samninga hafa þeir
samþykkt að veíta pólsku stjórninni
nauðsynleg lán.
Samningar sem þessir eru mikil
lyftistöng
JAFNVÆGISLIST
Samningar sem þessir eru mikil
lyftistöng finnskum iðnaði, sem er
ekki alltaf samkeppnisfær gagnvart
vestrænum iðnaði. Jafnframt er ekk-
ert þv! til fyrirstöðu að Finnar haldi
áfram að selja til Vésturlanda þær
neyzluvörur, sem þeir hafa fengið
frábært orð fyrir, og þær timbur- og
pappfrsvörur, sem eru meðal helztu
tekjulinda þeirra f vestrænum gjald-
eyri.
Samningar við Saudi-Araba, sem
f fyrra sáu Finnum fyrir einum tí-
unda oliuþarfar þeirra, eiga Ifka að
auka svigrúm landsins. Utanríkis-
ráðherra Saudi-Arabíu sagði eftir
heimsókn sina til Helsinki f ágúst,
að stjórn sin væri reiðubúin að selja
Finnum meiri olfu og mundi jafn-
framt koma á fót sendiráði I
Helsinki.
Stóraukin viðskiptatengsl við vest-
ræn ríki munu vafalaust torvelda
flóknar tilraunir finnsku stjórnarinn-
ar til þess að varðveita svigrúm sitt
gagnvart stjórninni f Moskvu og
gera það starf ennþá flóknara en það
er þegar orðið. Rússar hafa áður
látið i Ijós vanþóknun sína með þvl
að draga mikilvæga viðskiptasamn-
inga á langinn.
En i fyrrahaust gerðu Finnar
geysimikilvægan friverzlunarsamn-
ing við Efnahagsbandalag Evrópu,
og flestir Finnar virðast treysta þv!
að sú list Kekkonens að halda jafn-
vægi milli austurs og vesturs, sem
hingað til hefur borið árangur, eigi
ennþá framtið fyrir sér og að það
muni engin áhrif hafa á þessa erfiðu
jafnvægislist að vindar viðskiptanna
blása á móti Finnum nú sem stend-
ur.
(Forum)
Krani fvrir
kraftblokkina
Hiab-Foco býöur útgerðarmönnum sérstakan krana fyrir kraftblakkir.
Hiab-Foco kraninn gjörbreytir vinnuaöstööu og möguleikum um borö.
Einföld stjórnun og ótrúleg lyftigeta.
Leitiö tæknilegra upplýsinga hjá sölumönnum Veltis h. f.
i
argus