Morgunblaðið - 10.10.1975, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. OKTÓBER 1975
27
tvítugur unglingur, beinn í baki,
reisulegur, fagurlimaður og allur
hinn vörpulegasti á velli. Við töld-
um okkur báða hafa innri þörf til
að bæta þjóðfélagið, og í brjósti
hans skíðlogaði hugsjónaeldur.
Hann varaðist stóryrðin, því að
hann vissi af reynslu, að þau
missa oftast marks, en hann
lagðist þeim mun þyngra á árar.
Alltaf heiðarlegur og drenglynd-
ur — og baráttuglaður.
Séra Björn hélt til Hafnar að
loknu stúdentsprófi 1913 og lagði
stund á raungreinar, eðlisfræði
og efnafræði. Lauk hann meira að
segja fyrri hluta prófi í þeim. En
þá veiktist hann og lá þungt hald-
inn. Hefur mér verið sagt, að séra
Björn hafi þá heitið því að gerast
liðsmaður Guðs og kærleikans hér
á jörðu, er hann fengi bata. Bráði
þá fljótt af honum og komst hann
til fullrar heilsu. Stóð séra Björn
við fyrirheitið.
Eg hygg, að það megi leggja
trúnað á þessa sögu. Séra Björn
var bæði haldinorður og heil-
steyptur. Honum var ekki töm
hálfvelgja og meðalmennska.
Honum var ekki sýnt um mála-
miðlun, ef hún braut 1 bága við
lífsviðhorf hans., Án efa hefur
slíkt valdið honum endrum og
eins erfiðleikum um ævina. En
fyrir vikið verður hann eftir-
minnilegur og mikill af sjálfum
sér.
Hafnarár hans frá fyrra stríði
munu hafa aukið honum vfðsýni
og mannþekkingu. Hefur hann
lýst þeim að nokkru í bók~sinni
um Svein Framtiðarskáld
(Almenna bókafélagið 1971), sem
gerðist handgenginn bæði Bakk-
usi og Venusi rneira en góðu hófi
gegndi og fékkst við yrkingar.
Minnist Þórbergur á þennan
Svein í Islenzkum aðli. Hefur séra
Björn sýnt mikla ræktarsemi
þessum forna félaga sínum með
því að safna saman kvæðum hans
og gefa út. Mynduðu þeir félagar
ásamt öðrum „(Leir-)skálda-
félagið Boðn“, og koma þar við
sögu ýfnsir þjóðkunnir menn,
Davíð Stefánsson, Hallgrfmur
Hallgrímsson, Ragnar Asgeirsson
o.fl.
En þegar séra Björn hélt út í
lífið að loknu námi, var hann vel
nestaður, ekki aðeins af guðfræði,
sem varð hans lifibrauð, heldur
og af bókmenntum og raungrein-
um. Slíkt vegarnesti kom að góðu
haldi. Fróðleiksþorsti hans
slokknaði aldrei og hann leitaði
sér ætíð nýrrar og nýrrar
þekkingar. Hann varð með árun-
um fróður maður.
Þegar hann var prestur að As-
um í Skaftártungu réðst hann í að
semja og gefa út bók um Vestur-
Skaftafellssýslu og ibúa hennar
(1930). Er þetta merkilegt rit, og
með þvi varð séra Björn meðal
Steinn Agúst Steins-
son — Minning
HINN 16. ágúst sl. lézt í Reykja-
vfk Steinn Ágúst Steinsson starfs-
maður hjá Olíufélaginu Skeljungi
56 ára að aldri. Steinn var fæddur
á Isafirði 17. júli 1919, sonur
hjónanna Jónínu Gísladóttur og
Steins Vilhelmssonar, sem lézt I
spönsku veikinni 1918. Móðir
hans giftist aftur Eliasi Runólfs-
syni og ólst Steinn upp ásamt 4
systkinum á heimili þeirra.
Steinn bjó á ísafirði fram til
ársins 1948 að hann fluttist til
Reykjavikur. Hann kvæntist
Salóme Guðmundsdóttur árið
1941 og eignuðust þau einn son,
Grétar Guðmund, en Steinn og
Salóme slitu samvistum. Er til
Reykjavikur kom starfaði Steinn
fyrst sem sjómaður, sem hann
hafði alla tið gert fyrir vestan, en
•1953 hóf hann störf hjá Skeljungi
og var þar starfsmaður til dauða-
dags.
Steinn var ákaflega samvizku-
samur maður og naut trausts yfir-
boðara sinna og samstarfsmanna
og var falin verkstjórn á vinnu-
stað. Hann var fremur dulur mað-
ur í einkalífi sinu, en ákaflega.
tryggur og hreinlyndur. Systkin-
um sínum og móður og barna-
börnum reyndist hann einstak-
lega vel, en siðustu árin hélt hann
heimili með aldraðri móður sinni
að Ljósheimum 8 og hlúði að
henni. Með Steini er genginn góð-
ur drengur, sem minnst er með
hlýju, virðingu og þakklæti. Guð
blessi minningu hans. J.B.
Minning:
Arina Vídalín
Pálsdóttir
ER ég sest niður til að rita nokkr-
ar línur um mágkonu mina, önnu
Vídalín Pálsdóttur er lést 2. októ-
ber síðastliðinn, koma ýmsar góð-
ar minningar upp í huga minn.
Anna var ,fædd I Reykjavík 23.
september 1905 dóttir Málhildar
Þórðardóttur.
Hún ólst upp í stórum systkina-
hópi. Anna giftist eftirlifandi
manni slnum, Valdimar Hildi-
brandssyni, 6. desember 1930.
Þau eignuðust tvo drengi, Guðjón
Má og Pál Bjarna. Mér er
hugsað tíl þeirra stunda er hún
kom og sótti konu mína og veika
dóttur okkar og bauðst til að hafa
þær á sinu heimili, því við vorum
húsnæðislaus. Svona var Anna
Pálsdóttir í raun, þótt ekki stæði
það henni næst að sjá þeim fyrir
húsnæði.
Það er margs að minnast eftir
okkar 34 ára kynni er ég tengdist
þessari ætt, til dæmis ferðalaga
um sveitir landsins og fjölskyldu-
boða. Þá var oft spjallað saman og
hlegið dátt er gamlar endur-
minningar voru rifjaðar upp. Mik-
ið þótt henni gaman að hafa eitt-
hvað í veskinu sínu til að gefa
frænkum sinum, þvi frændrækin
var hún með afbrigðum. Þau voru
samhent, Anna og Valdi, að
byggja upp heimili sitt. Fyrstu
búskaparárin þeirra var oft erfitt
með vinnu. Ég gleyrni ekki þeirri
stundu þegar Valdi varð fasta-
maður simans, þá vissi hann að
þeim var borgið.
Hafðu hjartans þökk fyrir allt
og allt. K.R.Þ.
brautryðjenda i ritum héraðs-
sagna. Verkið sýnir framtak cg
áræði séra Björns.
Flestir Islendingar, sem komnir
eru til vits og ára, munu kannast
við tímaritið Jörð, sem séra Björn
gaf út og ritstýrði. Kom það út I
tveim flokkum (1931—34;
1940—48). Það er táknrænt fyrir
séra Björn, að hann skyldi kalla
ritið Jörð. Allt jarðneskt er þar til
umfjöllunar, og engin vandamál
óleysanleg. Ritstjórinn segir svo
um tilgang ritsins: „Ritið skyldi
stuðla að þvi með krafti, að þjóð
vor finni sjálfa sig i endurborinni
þjóðlegri menningu, er hæfi vor-
um tima og hafi alþjóðlegt gildi
fyrir samtíð og framtíð". Þetta
var þvi sannkallað þjóð-
menningarrit, og vitnisburður um
viðfeðman hug séra Björns og
stórhug. Er skemmst af að segja,
að efni ritsins var furðulega fjöl-
breytt. Var þar fjallað jafnt um
bókmenntir sem garðrækt, stjórn-
mál sem tónlist. Og vandað var til
ritsins, enda skrifuðu f það ýmsir
mestu andans menn þjóðarinnar.
Mér er til efs, að mörg Islenzk
tímarit standi Jörð framar að
kostum.
Skammur vegur er frá þjóð-
menningu tslendinga til uppruna
þeirra. Þegar séra Björn lét af
prestskap 1955 sökum heilsu-
brests, helgaði hann sig óskiptan
þvi verkefni að grennslast eftir
uppruna Islendinga. Eyddi hann
heilum átta árum við linnulítinn
lestur bóka um mannfræði, forn-
leifafræði og menningarsögu til
þess að verða einhvers visari.
Liggur f handriti mikil samantekt
um þetta efni. Nokkra hugmynd
má fá um rannsóknir hans og
niðurstöður af grein hans: Upp-
haf hölda og hersa (mannfræði-
leg og fornfræðileg könnun um
ætterni Islenzku þjóðarinnar), er
birtist í Sögu (1970). Hann hygg-
ur, að á siðari hluta járnaldar hafi
I Noregi verið tvær gerðir hins
norræna kyns báðar af Herúla-
stofni. Hið austræna víkingakyn
hafi verið hersar, en hið vestræna
víkingakyn höldar, og hafi þeir
flutzt frá Noregi til íslands á
vikingaöld
Langt mál þyrfti til að gera
fulla grein fyiir þeim rökum, sem
séra Björn færir fyrir þessari
niðurstöðu. Þetta er mikið mál og
flókið. En hvað sem segja má um
réttmæti skoðunar séra Björns,
fæ ég ekki séð, að aðrir fræði-
menn hafi komizt miklu nær
sannleikanum.
Hin þrotlausa leit séra Björns
að skýringu á uppruna Islendinga
vitnar um eldhugann, sem getur
óskiptur helgað sig einu og sama
verkefni árum saman, þótt aldrei
muni koma í aðra hönd handfylli
af gulli. Slíkjr menn eiga sér
óefað sínar hamingjustundir, sem
aðrir þekkja ekki. En auðvitað
komst séra Björn ekki frekar en
aðrir ósærður frá lífsbaráttunni.
Sú varð honum sorgin þyngst er
hann varð að sjá að baki konu
sinni, Guðríði Vigfúsdóttur frá
Flögu í Skaftártungu, fyrir tveim-
ur árum. Eftir þann missinn
virtist mér hann ekki samur og
jafn.
Ég flyt afkomendum séra
Björns, venzlafólki og ættingjum
hjartanlegar samúðarkveðjur.
Séra Björn trúði á eilíft llf. Illa
þekki ég séra Björn, ef hann
hefur ekki hug á að taka sér eitt-
hvað fyrir hendur hinum megin.
Getur hann þá aflað sér frekari
gagna um uppruna tslendinga og
Islenzka þjóðmenningu. Þvl Guð
var honum kærleikur, starf og
fagnaður.
Bjarni Guðnason.
Rödd úr Meðallandi
Otvarpið færði okkur hinn 30.
f.m. andlátsfregn sr. Björn O.
Björnssonar, er látizt hafði dag-
inn áður — hinn 29. s.m. — I
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
Framhald á bls. 20
Steinunn Páls-
dóttir—Minning
STEINUNN Pálsdóttir var fædd
13. maí 1913. Hún var dóttir Lín-
eyjar Kristjánsdóttur frá Litlu-
Tjörnum í Ljósavatnshreppi og
Páls Halldórssonar, verzlunar-
stjóra á Siglufirði. Hún ólst upp á
Litlu-Tjörnum hjá móður sinni og
fósturföður, Einari Sigurbjörns-
syni bónda.
Steinunn giftist árið 1930
Eyjólfi Eyjólfssyni, ágætismanni,
sem lengi starfaði í Landsbanka
Islands á Eskifirði og í Reykjavík,
en réðst siðar til Flugfélagsins
Loftleiðir, þar sem hann veitti
forstöðu skrifstofu félagsins I
Ösló I áratug.
Steinunn og Eyjólfur eignuðust
einn son, Konráð, sem lézt af slys-
förum á átjánda ári. Það áfall var
þungbært tilfinningaríkri móður
og reyndi á allan þann mikla
kjark, sem Guð gaf Steinunni
föðursystur minni I vöggugjöf.
Framhald á bls. 25
Vöruafgreiðslur okkar í Bíldshöfða 20
Vöruafgreiðslan Klettagörðum 1 og 9 er flutt.
Vöruafgreiðslan Sölvhólsgötu
flyst helgina 26. október.
Athugiö:
Afgreiðsla flugfylgibréfa verðurfyrst um sinn
í sama húsnæði við Sölvhólsgötu. Sími 21816.
Nýtt símanúmer 82855. Bíldshöfða 20
FLUGFÉLAG L0FTLEIDIR
LSLANDS
FÉLÖG SEM AMAST FLI TiMMÍ FVTUK YlHJll