Morgunblaðið - 07.11.1975, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. NÓVEMBER 1975
7
r
„Ég fyrirlít
skoðanir
þínar en ...”
Frægur franskur
hugsuður mælti eitthvað
á þessa leið á sinni tlð:
„Ég fyrirllt skoðanir þlnar
— en ég er reiðubúinn að
berjast til slðasta blóð-
dropa fyrir rétti þlnum til
að láta þær I Ijós!" Öllu
kröftuglegar hefur ekki
verið tekið undir þann
frumrétt hvers einstakl-
ings, sem I daglegu tali er
nefndur skoðana- og tján-
ingarfrelsi. Engu að slður
er það staðreynd I dag,
einkum I rlkjum hins svo-
kallaða sósialisma, að það
varðar viðurlögum, fang-
elsun, pyntingum, útlegð
og jafnvel llfláti að fylgja
samvizku sinni I hugsun
og orði, ef hún á ekki
samleið með skoðunum
valdhafanna.
Þegar Þjóðviljinn nú
heldur þvl fram, að hann
sé I fararbroddi fyrir kröfu
um aukin mannréttindi I
Sovétrlkjunum er það
sýndarbreyting sem er
ekki ný bóla I þeim her-
búðum. Gamli komma-
kjarninn I Alþýðubandalag
inu hefur löngum átt þann
eiginleika ýmissa llfvera I
náttúrunnar rlki að skipta
um lit og laga sig að um-
hverfinu til að villa öðrum
sýn á eðli slnu og tilgangi.
Þannig segir einn af
frumkvöðlum sóslalism-
ans á fslandi I „Stefnu og
starfsháttum" (bls. 28):
„Afstaða Sóslalistaflokks-
ins til valdbeitingar styðst
ekki við neinar algildar
siðareglur, sem eru
óháðar tlma og aðstæðum
og eiga sér meira og
minna trúarlegar og
dulfræðilegar rætur.
Afstaða flokksins er
dialektisk og það merkir:
Hann metur valdbeitingu
eftir þýðingu hennar I
hinni sögulegu þróun. Við
tökum ekki sömu afstöðu
til allra styrjalda."
Eitt í dag og
annaðámorgun
f Þjóðviljanum 13. júnl
1940 segir: „Hvaða
ástæða er til að halda, að
sigur Vesturveldanna
verði nokkuð vitund betri
en sigur Þjóðverja?" Að-
eins ári slðar (I Rétti
1941) segir sami höf-
undur: „fslendingar!
Gerið skyldu yðar I þvl
striði, sem nú er háð til að
ráða niðurlögum fasism-
ans. Enginn má liggja á
liði slnu." — Hvað hafði
breytzt? Var það máske
það, að I stað samvinnu
Hitlers og Stalins um
sundurlimun Póllands,
elduðu þeir nú grátt silfur
sln á milli? Nú fyrst máttu
fslendingar taka afstöðu
með lýðræðisrlkjunum.
í Þjóðviljanum 3.
febrúar 1939 standa
þessi fleygu orð: „Við eig-
um strax að leita
tryggingar Bandarlkjanna
og annarra rlkja fyrir sjálf-
stæði voru og friðhelgi,
svo við séum ekki ein-
angraðir og varnarlaus-
ir. . Og I „Bóndanum
frá Kreml" er þetta
sjónarmið áréttað enn
sterkar (tilvitnun I Stalln):
„Raunverulega táknar
hlutleysistefna hliðhylli
við árásina, útþenslu
styrjaldarinnar og þróun
hennar til heimsstyrjald-
ar. f hlutleysisafstöðunni
liggur viðleitni til að full-
nægja þeirri ósk, að
árásaraðilarnir séu ekki
hindraðir I myrkraverkum
slnum." Hverjum þjónuðu
1
þessi sjónarmið ísienzkra
sósfalista þá? Og hverjum
þjónar „hlutleysis-
kenning" þeirra nú?
í Þjóðviljanum 3.
september 1939 stendur:
„Sósíalistaflokkurinn
hefur vakið eftirtekt á því,
hve þýðingarmikil fjár-
málaleg tengsl við Banda-
rlkin væru. — Og þarf
engum blöðum um það að
fietta hve dýrmætt það
gæti orðið okkur einmitt
nú, að ná góðum fjármála-
samböndum í Ameríku."
Annað hljóð er nú i Þjóð-
viljanum — og þó. Þáð er
ekki lengra síðan en I
ágúst í fyrra að síðari
vinstri stjórnin lét af völd-
um. Þá samdi reynslan og
raunveruleikinn kapitula i
þjóðarsögu okkar, sem vel
gæti borið yfirskriftina:
Orkuráðherrann og Union
Carbide!
íslenzkum sósialístum
er frjálst að skipta um
skoðun, sem betur fer. En
fylgir hugur ætíð máli?
Um það skal ekki fullyrt,
en minna má á orð
Tómasar Guðmundssonar,
skálds: „Og ofbeldis-
hneigðin, sem herjar um
þjóðir og lönd,/ fær
hvergi dulizt, hve títt sem
hún litum skiptir./ í gær
var hún máske brún þessi
böðulshönd/ sem blóðug
og rauð i dag sfnu vopni
lyftir."
L
J
Svœðamótin orðin
hálfgerð vitleysa
Spjallað við Lombardy skákdómara
Á meðan kapparnir, sem
berjast um réttinn tii þess að
komast áfram á millisvæða-
mótið i skák, öttu kappi á Hótel
Esju á sunnudaginn hitti
undirritaður skákdómara móts-
ins W. Lombardy að máli og
bað hann að svara nokkrum
spurningum. Lombardy tók
þeirri málalcitan Ijúfmannlega
og fer viðtalið sem var mjög
óformlegt, hér á eftir.
Viltu byrja á því að segja
okkur eitthvað um skákferil
þinn.
Um skákferil minn er litið að
segja. Fyrir mér er hann enn
sem opin bók. Það sem mér
kemur helzt í hug er að ég varð
heimsmeistari unglinga 1957 og
hef þrisvar sigrað á opna
bandaríska meistaramótinu.
Ertu atvinnumaður í skák?
Já, ég er atvinnumaður um
þessar mundir.
Hver eru helztu mót, sem þú
hefur tekið þátt f að undan-
förnu?
Ég tefldi í Tallinn í vet-
ur, í bandariska meistara-
mótinu, í opna meistaramótinu
og i minningarmóti Alexanders
í Middlesborough. 1 öllum
þessum mótum gekk mér vel
gegn toppmönnunum en tapaði
illa fyrir neðstu mönnunum.
Þetta stafar af æfingaleysi.
Þegar maður hefur ekki teflt'
lengi ætlar maður sér ekki
alltaf af gegn óþekktum mönn-
um, en virðir hina sterkari sem
fyrr.
Heldurðu að styrkleiki skák-
manna sé að aukast?
Ég efast um það. Mikið er
talað um að breiddin sé að
aukast, en ég held að þetta stafi
aðallega af því að nú eiga fleiri
aðgang að skákritum en fyrr.
Þeir eru þess vegna fleiri, sem
geta lært utan að fimmtán til
tuttugu leikja teóríur. Það
þýðir ekki endilega að styrk-
leikinn hafi aukist.
Lombardy ræðir við Parma
Eru margir atvinnumenn f
Bandarfkjunum?
Þeir eru allmargir núna.
Reshevsky, Browne, Rogoff,
Tarjan, Benkö og Bisguier eru
allir atvinnumenn. Byrne og
Evans eru báðir hálfatvinnu-
menn og skrifa mikið um skák
þótt þeir tefli ekki mikið.
Byrne skrifar skákþætti í New
York Times og hefur 23 þúsund
dollara árslaun. Hins vegar
teflir hann ekki mikið, og eftir
einvígið við Spassky finnst mér
hann ekki tefla af sama krafti
sem fyrr. Annars hafa margir
gerzt atvinnumenn eftir að
Bobby Fischer varð valdur að
„skákverðbólgunni" á sínum
tíma. Margir þykjast sjá f þessu
skjótfenginn gróða en fáir bera
mikið úr býtum.
Hvað um Fischer?
Ég hef ekki hitt hann í rúmt
ár og veit því lítið um hann.
Hann virðist lifa mjög rólegu
lífi í Kaliforniu.
Heldurðu að hann hyggi á
frekari taflmennsku?
Ég veit það ekki. Fischer er
mjög stoltur maður og hann
telur sig hafa verið sviptan
titlinum á ólögmætan hátt.
Hann á sæti í næstu áskorenda-
keppni, en í hans sporum
myndi ég ekki taka þátt í þeirri
keppni. Bobby hefur alltaf
dáðst mikið að Mohammed Ali.
Ali var líka sviptur sínum titli
og vann hann aftur með þvf að
byrja frá grunni. Kannski fer
Bobby eins að.
Heldurðu að Spassky eigi eft-
ir að endurheimta heimsmeist-
aratitilinn?
Ég veit það ekki. Hann hefur
ekki teflt mjög vel að undan-
förnu. Kannski er það vegna
hjónabandsmálanna. Vonandi
tekst honum nú betur upp, þar
sem hann er giftur í þriðja
sinn. í skák geta menn leikið
sama leiknum þrisvar án þess
að tapa!
Viltu segja nokkuð um þetta
mót að lokum?
Um úrslitin vil ég helzt
ekkert segja, og sem dómari má
ég engu spá. Héðan af verður
þó erfitt að fella Ribli. Um
svæðamótin almennt vil ég
segja það, að mér finnst þau
orðin hálfgerð vitleysa.
Sjáðu t.d. þetta mót. Hér tefla
saman í móti nokkrir stórmeist-
arar og svo áhugamenn, sem
enga möguleika eiga gegn
þeim. Áhugamennirnir hafa ef
til vill engu minni hæfileika,
þeir hafa einfaldlega ekki eytt
eins miklum tíma í skák og
hinir. Hver kemst í millisvæða-
mót ræðst svo af því hver nær
beztum árangri gegn áhuga-
mönnunum. Ég tel að FIDE
ætti að skipuleggja sérstaka
keppni fyrir áhugamenn og
aðra fyrir atvinnumenn. Þá
fengju allir réttlátt tækifæri og
þá væri betur tryggt að sá bezti
vinni að lokum.
Og nú þurfti Lombardy að
fara og fylgjast með skákunum.
Við þökkuðum honum fyrir
spjallið.
Jón. Þ. Þór.
Hinn
margumtalaði
og vinsæli
vekur
athygli á . .
Þaö koma ávallt nýjar
vörur í hverri viku á
markaðinn
Ótrúlegt
vöruúrvai
á frábærlega
lágu
veröi
Látiö ekki
happ
úr hendi
sleppa
ATHUGIÐ!
Markaöurinn
stendur aðeins
stuttan tíma
a§TÍZKUVERZLUN UNGA FÓLKSINS
fa KARNABÆR
Útsölumarkaöurinn,
Laugavegi 66, sími 28155