Morgunblaðið - 19.02.1976, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. FEBRUAR 1976
11
Hressandi bók um
sérkennilegan mann
ENSKI rithöfundurinn Evelyn Waugh var ekki aðeins einn frábær-
asti höfundur sinnar kynslóöar, heldur einn sá sérstæðasti persónu-
leiki hennar: drykkjuhneigður, opinskár svo að jaðraði við dólgs-
hátt á stundum, yfirmáta gáfaður en býsna brenglaður, enda fer
slikt oft saman. Hann var hataður af mörgum, flestum stóð ógn af
honum en fjölskylda hans og nokkrir trúir og dyggir vinir hans
unnu honum hugástum og dáðu hann. Einn nánasti vinur hans
Christopher Sykes, sem átti vináttu hans í meira en þrjátíu ár, eða
til dauða Waughs árið 1966, hefur nú sent frá sér ævisögu Waughs.
Þar kennir margra grasa og öll bókin einkennist af þeirri hlýju
virðingu sem Sykes bar til Waugh, þótt hann gerði sér ágæta vel
grein fyrir hinum stórbrotnu göllum sem á manninum voru. Hér
fara á eftir nokkrar stuttar afmarkaðar frásagnir úr bók Sykes.
Haustið 1953 sátu nokkrir vinir Waughs á heimili
hans við skál. Meðal þeirra var Graham Greene,
sem var f miklu uppnámi vegna athafna McCarthys
í Bandaríkjunum og ofsókna á hendur mönnum
þar. Meðal annars hafði hann komist á snoðir um
að Greene hefði um skamma hrið verið félagi i
kommúnistasamtökum og þar af leiðandi var
Greene neitað um vegabréfsáritun í bandaríska
sendiráðinu. Var Greene stórorður í meira lagi og
hrakyrti hið bandaríska þjóðfélag með mörgum
yfirlýsingum.
— En í þessu er þó einn ljós punktur, sagði
Greene — ég hef fengið hugmynd að pólitískri
skáldsögu. Það verður skemmtilegt að skrifa póii-
tiska skáldsögu til tilbreytingar, og ekki alltaf um
guð.
Evelyn var jafnan á varðbergi við öllu sem gat
borið keim af guðlasti, en að þessu sinni tók hann
orðum Greene af mestu rósemi en svaraði hárri
röddu: — 1 þínum sporum myndi ég ekki láta mér
detta í hug að hætta að skrifa um guð. Það væri
svona álíka og P.G. Woodehouse skildi Jeeves (ein
þekktasta sögupersóna hans) eftir i miðjum Woo-
sterbókaflokknum."
Arið 1947 var Waugh skorinn upp við gyllinæð.
Hann sagði Sykes að mikil þjáning hefði verið
aðgerð þessari samfara og það svo mjög að hann
gæti ekki með orðum lýst kvölum sínum. Sykes
svaraði og sagði að hann byggist við að með þessu
hefði hann þó verið leystur frá stöðugum kvölum
og mætti hann nú þakka fyrir að vera laus við þær.
— Nei sagði Waugh — uppskurðurinn var ekki nauðsynlegur —
en hefði getað orðið það síðar.
— Ekki nauðsynlegur, sagði Sykes. — Hvers vegna léztu þá gera
hann á þér.
— Einfaldlega vegna þess að ég er haldinn þeirri áráttu að hafa
allt pottþétt og vaðið fyrir neðan mig í hverjum hlut.
Árið 1953 hóf nýr þáttur göngu sína í BBC sem hét ,,í hreinskilni
sagt“ og voru ýmsir þekktir menn fengnir til að koma til viðræðu i
þáttinn. Waugh var beðinn um það og ýmsum til undrunar féllst
hann fúslega á að sjónvarpsmenn kæmu og tækju við sig slíkt viðtal.
Fór nú lið sjónvarpsmanna til heimilis hans. Evelyn tók ekki
sérlega hlýlega á móti þeim og byrjaði á því að tjá þeim að hann
legði megin áherzlu á að eftirnafn hans væri rétt fram borið. „Það
er nú minnsta málið,“ sagði sjónvarpsmaðurinn glaðlega. „Við
vitum nú hvernig á að bera nafnið yðar fram.“ „Er það alveg víst?“
sagði rithöfundurinn. „Eg heyrði ekki betur en einhver ykkar káll-
aðimigWuff áðan.“ Sjónvarpsmennirnirskellihlóguogfannstþetta
hinn mesti brandari, þangað til það rann upp fyrir þeim að Waugh
var rammasta alvara. En viðtalið hófst og ein af fyrstu
spurningunum hljóðaði eitthvað á þessa leið: „Þér hafið
ekki sérlega mikinn góðhug til „mannsins á götunni" sagði
sjónvarpsmaðurinn. „Þessi svo-
kallaði maður á götunni er ekki
til,“ hreytti Waugh út úr sér.
„Hann er goðsögn. Aftur á móti
eru til einstaklingar karlmenn
og konur, og hvert þeirra hefur
sjálfstæða og ódauðlega sál og
slíkar verur verða að bregða sér
út á götu öðru hverju af eðlileg-
um ástæðum."
Síðar í viðtalinu var Evelyn
Waugh spurður álits á dauða-
refsingu og lý.sti hann ein-
dregnum stuðningi við hana í
ákveðnum tilvikum, svo sem
við morði. „En segið mér þá
Waugh,“ sagði einn spyrillinn,
„ef þér væruð nú skikkaður í að
framkvæma hengingu sjálfur.
Hvað mynduð þér segja við
því?“
„Því myndi ég svara til svo,“
sagði Waugh hinn rólegasti og
þó fullur fyrirlitningar á
spyrlinum, „að það væri f meira
lagi sjúklegt ef ráðuneyti
kveddi rithöfund til að
framkvæma athöfn sem
þarfnast bæði æfingar og
ákveðinnar tæknilegrar
snilldar."
Evelyn Waugh
Ein af taikningum Önnu Mariu Guömunds
dóttur I bókinni um Skánarkónga.
Teikningar í Skán-
arkðngasögu eftir
íslenzka stúlku
í FINNSKA blaðinu Hufvudsstadsbladet segir
frá þvl nýverið að komin sé út bókin
„Konungariket Skánes undergáng" I útgáfu
Ake Ohlmarks en hann hefur sérhæft sig I
sögu Skánar og sent frá sér allmargar bækur
um hana sem þykja hinar merkustu. Við frétt
þessa var staldrað þegar fram kom hver
myndskreytt hefði bókina. Það er Anna Marla
Guðmundsdóttir ung íslenzk stúlka sem búið
hefur I Svlþjóð slðustu ár með móður sinni
Sigurlaugu Rósinkranz og stjúpföður Guð-
laugi Rósinkranz fyrrverandi Þjóðleikhús-
stjóra ( Hufvudsstadsbladet segir að skýrar
og vel gerðar pennateikningar Önnu Marlu
auki enn á gildi bókarinnar, sem er ættar-
tafla Skánarkonunga frá þvl um 500 og fram
til ársins 1000
Helgi P. Briem:
Kanadíska reglan
Eins og flestir Islendingar
harma ég það að ófriður skuli nú
rikja milli tveggja gamalla vina-
þjóða, Breta og íslendinga. Tel ég
mikilsvert að sættir takisí svo
fljótt, sem mögulegt er.
Forsætisráðherra Geir Hall-
grímsson skýrði frá þeim leiðum,
sem athugaðar hefðu verið I
London, og minntist fyrst á kana-
disku „regluna" og sagði: Hér er
átt við samning sem gerður hefir
verið á vegum Norðvestur-
Atlantshafs fiskveiða nefndarinn-
ar um 50% niðurskurð fiskveiða
allra ríkja nema Kanadamanna
undan ströndum Kanada. Sam-
kvæmt þeirri „reglu“ yrði afli
strandríkis óbreyttur, þ.e. 240.000
lestir, þannig að i hlut Breta
kæmu þá 5.000 lestir. Telur hann
að þetta muni ekki lausn á mál-
inu.
Ég verð að segja að mér líst
mjög vel á þessa reglu. Hún er
einföld, öllum skiljanleg og rétta
leiðin til sátta. Fyrir flestum mun
það óskiljanlegj að Bretar gangi
að henni við Kanadamenn, en
neiti Islendingum um sömu skil-
mála. Ef hún er sanngjörn á
einum stað ætti hún að vera sann-
gjörn á öðrum stöðum. Ella
mundu Bretar ekki hafa gengið
að henni. Ef íslendingar bjóða
það sama og Kanadamenn, en það
er hundsað, er öllum óljós sá
ódrengskapur, að senda herskip
til að kúga lífsbjörgina af Is-
lendingum.
Undanfarin ár hafa brezkir
fiskifræðingar oft bent á ofveiði
við Island, og eiginlega hafa þeir
gert það nú er þeir töldu að ekki
mætti veiða nema 265 þús. tonn.
Þeir voru þó ekki meiri menn en
það að nú hafa þeir enn hækkað
mat sitt á ofveiði vió Island og
sett 300 þús. tonn sem hættumark
Helgi P. Briem
sitt. Ég sé að forsætisráðherrann
hefir tekið töluna 265 þús. tonn
sem hættumark i London, til að
gefa ekki höggstað á Islendingum
þar. Nú hafa Þjóðverjar, Norð-
menn, Færeyingar og Belgíu-
menn sama „rétt“ og Bretar skv.
kanadísku reglunni um hlutdeild
I hinum deyjandi fiskimiðum Is-
lands.
Jafnvel eftir hinni nýju tölu
brezku fiskifræðingar.na mundu
Bretar ekki eiga heimtingu á
meira en 35—40 þús. afla á Is-
landsmiðum, eða 3—3,3 þús. tonn
á mánuði. Þó þetta sé hart að-
göngu, getur það svarað kostnaði,
þangað til niðurstöður fást á haf-
réttarráðstefnunni, að sletta
þessu í gráðuga hít brezku togara-
eigendanna, sem lokkað hafa
stjórn sína út á þessa ófriðarbraut
gegn vilja meirihluta þjóðarinn-
ar.
Allar nanari upplýsingar
veittar á skrifstofu vorri
í síma 81550.
BREIÐHOLT
Lágmúla 9
h.f.
ugi
Nokkur einbýlishús til sölu í
Mosfellssveit (sjá mynd).
Húsin seljast tilbúin undir
tréverk, til afh. í ág - nóv. 1976
Verð kr. 8.850.000.-
Stærð um 130 fm. ásamt
ca. 30 fm. bílskúr.