Morgunblaðið - 15.04.1976, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. APRIL 1976
21
Um H-moll messuna
~~j*~ -&■—&***
2I»» trmfrrtl. , .ÚlM.vfm
*» ..J. V-.A - i- . ■«
•7» '•'/ # v " ■ / **"?' ? i/ r»
—•■# _* - __ ■/»...■ •..</ >J/. ni *f/
^-^'r* 9r* w^ / / »
<ó* ~
-4r **Í*fif**Y+t**jt. >•&^
Qnr&estm . ■■■.•~- ,^,...V.W.. Jt,J0^r^/y
l/ V • ^ «/_Tf, _ „ M ■W' •/
■ *r».-----------7«?-^' *• *
EINS og frá hefur verið skýrt í Morgunblað-
inu flytur Pólýfónkórinn H-moll messuna
eftir Johann Sebastian Bach nú um páskana
og verður fyrsti flutningur verksins í dag,
fimmtudag. í grein um H-moll messuna og
kynningu á henni, sem Gunnar Reynir
Sveinsson ritar í „prógram“, segir hann m.a.:
Meistari allra meistara í viðamikilli tón-
sköpunarsögu vestrænna menningarþjóða og
allt til okkar tíma — er vafalaust JOHANN
SEBASTIAN BACH (1685—1750). Hvar sem
borið er niður í tónsmíðar þessa andans jöfurs
— er ekki feilnótu að finna.
Johann Sebastian Bach (1685—1750)
Smálög þau, er hann ritaði vandvirknislega
með eigin hendi í minnisbók sína fyrir meira
og minna ófima eða letigjarna nemendurna —
og alla götuna til hinna göfugustu og marg-
slungnustu stórafreka tónbókmenntanna, þar
sem mannshugurinn hefur risið hæst í snilld
sinni, voru öll unnin með fágætu hugarfari
hins háttprúða manns, sem trúði einlæglega á
Drottin Guð sinn — og fann nálægð skapara
allra fagurra hluta.

fTM.
U-A4-&4-
Bréf Bachs, dagsett 27. júll 1733, sem fylgdi
fyrri hluta H-moll messunar til hirðarinnar f
Dresden.
Bach hafði þá hagsýni og náðargáfu til að
bera að draga lærdóm sinn og tónlisíarþroska
af reynslu fyrirrennara sinna i faginu, bæta
síðan ómældum þrepum ofan á tröppugang
hinna eldri snillinga í hinum erfiða tónstiga
— sem kallast tónsmíðar.
Á þetta er nauðsynlegt að benda, þar sem
J.S. Bach ásamt G. F. Handel voru á vissan
hátt síðustu hlekkirnir í nokkurra alda keðju
hinnar fjölrödduðu, pólýfónísku raddfærslu-
listar, sem lognaðist svo útaf með þeim i
rólegheitum.
Fyrir Bach höfðu ýmis merk tónskáld svo
sem Heinrich Isaac (1450—1517), Palestrina
(1525—1594), William Byrd (1543—1623), T.
L. Victoria (1548—1611) ásamt þeim Buxte-
hude (1637—1707) og Corelli (1650—1713)
— úrslitaþýðingu fyrir þann stíl og hæfni sem
J. S. Bach fékk vald yfir í tónsköpun sinni.
Tónverk það sem er á efnisskrá þessara
hljómleika: MESSA í H-MOLL EFTIR J. S.
BACH, var samið i nokkrum áföngum á árun-
um 1733—1738, þá var höfundurinn 48—53ja
ára gamall. Ekki þótti tónsmíð þessi vera neitt
„spennandi verk“ hjá þeim voldugu aðilum er
mótuðu smekk fólksins — á þeirri tíð. Nokkrir
bútar úr þvi voru þó teknir til flutnings.
Johann Sebastian Bach heyrði aldrei i lifanda
lífi þessa hugsmíð sína flutta i heild opinber-
lega. Og liðu svo liðlega hundrað ár — þar til
þetta háleita tónverk var loksins frumflutt, en
það var árið 1835.
í h-moll messu sinni notar Bach hinn hefð-
bundna rómversk-kaþólska messutexta.
Mynd af tónlistarflutningi á 18. öld.
— Stuttsíðan
Framhald af bls. 31
verks Þjóðanna. Tónlistarflutn-
ingur plötunnar er i flestum
tilfellum óaðfinnanlegur, eða
mjög góður, þó ekki sé hann
frumlegur. Hæst ber væntan-
lega gítarleik Þórðar Árnason-
ar svo skfrskotað sé til lagsins
Nowhere. Þetta lag er jafn-
framt að mínu áliti hápunktur
plötunnar. Gott lag, vel fram-
sett og flutt af mikilli tilfinn-
ingu. Bassaleikur Pálma Gunn-
arssonar er áberandi mjög góð-
ur, enda hefur Pálmi sýnt und-
anfarið að fáir standa honum á
sporði hér á landi í bassaleik.
Einnig skal sérstaklega bent á
tvo mjög góða jákvæða kafla
plötunnar i tengslum við hljóð-
færaleikinn, en þeir eru munn-
hörpuleikur Helga Guðmunds-
sonar i laginu „No blues, just
fighting“, og svo all „jaggaður“
pianóleikur Magnúsar Kjart-
anssonar i lok lagsins „I love
you for a reason". Söngrödd
Einars er frekar þýð og viðfeld-
in, þó ekki hljómi hún alltaf
nógu vel á þessari plötu. Rödd-
in virkar oft mjög karftlaus,
flöt eða tómleg, ólíkt því sem
heyrðist úr barka hans i
Klúbbnum ekki alls fyrir
löngu, en hann kom þar fram i
fyrsta skipti með Mexícó. Þetta
á þó ekki alls staðar við, saman-
ber lagið „Nowhere".
Litillega skal nú vikið að text-
um og textagerð Einars Vil-
bergs. Textarnir eru allir ortir
á ensku eins og nöfn laganna
bera með sér. Innihald þeirra
tekur Einar yfirleitt greinilega
úr eigin lífi. Þetta eru persónu-
legir textar, einfaldir og búa
yfir ákveðinni persónulegri
lífsstemmningu mismunandi
tíma. Stjörnurnar skfna með
Einari Vilberg í Starlight. Hvað
er þá Einar Vilberg? Er hann
sá þáttur sem stjörnurnar skfna
á og lýsa upp, eða er hann ef til
vill, þar sem hið myrka og ofur-
bjarta mætist, og fer framhjá
okkur ýmist vegna ofbirtu
stjarnanna, sem valda tímabils-
bundinni blindu, eða vegna
myrkvans sem umlykur persón-
una og gerðir hennar? Er Einar
Vilberg komandi stjarna eitt-
hvað í lfkingu við stjörnurnar
sem skína með honum á Star-
light? Svarið er framtíðarinnar.
A.J.
— Ófærð
Framhald af bls. 44
dal. Vegurinn um Ólafsvikurenni
tepptist í gær vegna snjóflóða.
Stórhríð var á Holtavörðuheiði f
gær og stöðvuðust moksturstæki
og bílar af þeim sökum. Undir
kvöld var veðrið gengið niður og
hreyfing komin á tækin. Leiðin
frá Reykjavík til Akureyrar
verður rudd f dag og einnig á
annan í páskum. Á Norðaustur-
landi er ágæt færð, t.d. er fært frá
Húsavík yfir Sléttu til Vopna-
fjarðar. I gær voru nokkrir fjall-
vegir á Austurlandi ruddir en
Oddsskarð var fært. Sömuleiðis er
Lónsheiði fær og vegir á Suður-
landi.
— Happdrættin
Framhald af bls.44
drættið spilar sjálft á 10% útgef-
inna miða. Hann kvað tvö siðustu
hús hafa komið á 10 til 11% miða,
þar sem breytilegt er frá ári til
árs, hve salan hefur verið góð. Á
þessu ári, sem nú er nýlokið, má ,
gera ráð fyrir að DAS hafi unnið |
um 25 til 26 milljónir króna, þar l
af er andvirði hússins, sem metið
er í skrá happdrættisins um 15
milljónir króna.
Þessi langstærsti vinningur
hleypir upp prósentutölu vinn-
inga DAS sem hefur þvf unnið á
síðasta happdrættisári 14,5%
vinninga, en hefði húsið ekki
komið á miða DAS hefði hlut-
fallið verið 5,8%. Fer þetta eftir
heppni happdrættisins, hvort upp
koma stórir vinningar á óselda
miða eða ekki. Baldvin kvað
stjórn happdrættisins þó ávallt f
þvf tilfelli, er aðalvinningur hefði
komið upp á óseldan miða, hafa
ákveðið . að gefa viðskipta-
vinunum kost á að spila um húsið
aftur. Baldvin kvað hlutfall
seldra miða mundu eitthvað
breytast á næsta ári, þar sem 10
þúsund miðar væru gefnir út til
viðbótar, en heildarfjöldi miða
verður þá 75 þúsund.
Ólafur Jóhannesson, fram-
kvæmdastjóri Happdrættis SÍBS,
sagði að ef happdrættin væru svo
heppin — ef orða mætti það svo
— að stórvinningur kemur á
óseldan miða, munaði hlutfall
unninna vinninga af þeim sjálf-
um mjög miklu. Hann kvað óselda
miða vera 11% af miðunum og
ætti happdrættið þá ef það hlut-
fall héldist að vinna 11% vinn-
inga. Kvað hann niðurstöðuna
ávallt hafa verið mjög nálægt
þessu hlutfalli. Sum árin er það
kannski fvið meira og önnur
dálftið minna. Heildarverðmæti
vinninga SlBS á þessu ári er
201.600.000 og er það fyrir utan
aukavinninginn, sem er að verð-
mæti rúmlega 2,5 milljónir, þann-
ig að heildarverðmæti vinninga
er í raun 204.200.000 krónur. Má
þvf gera ráð fyrir að Happdrætti
SlBS vinni í sjálfu sér 22,2
milljónir króna. Hins vegar sagði
Ólafur að venjan væri sú með
aukavinninginn, sem dreginn er
út í júní, bifreið, að hann er að-
eins dreginn úr seldum miðum.
Þýðir það að dregið er um bflinn
þangað til upp kemur selt númer.
Númerin, sem happdrættið á
sjálft og koma upp á aukavinning-
inn, fara aftur niður f miðahrúg-
una og eru því gjaldgeng í barátt-
unni um aðra vinninga í þessum
sama flokki. 1 lögum happdrættis-
ins er gert ráð fyrir að a.m.k. 50%
af andvirðri seldra miða fari f
vinninga, en Ólafur sagði að
happdrættið léti rúmlega 60% í
vinninga. Sagði Ólafur að happ-
drættið gerði þannig betur við
viðstkipavinina en lögin krefðust
af því. Utgefnir miðar f Happ-
drætti SlBS eru 70 þúsund.