Morgunblaðið - 30.06.1976, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. JUNl 1976
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
Vegna athugasemdar frá sýn-
ingarnefnd „Yfirlitssýningar á
íslenzkri grafík", er birtist hér í
blaðinu sl. föstudag og sem
virðist að meginhluta hafa orð-
ið til vegna skrifa minna um
sýninguna, tel ég rétt að taka
fram eftirfarandi: — Ég átti
alls ekki von á að nefndin hasl-
aði slikri athugasemd völl á
opinberum vettvangi og furða
mig á þeim misskilningi, „ofur-
viðkvæmni" og yfirlæti, sem
þar kemur fram.
Nefndin hefur mál sitt á því,
að henni hafi verið kunnugt um
þann fjölda mynda, er eftir
Kristin Pétursson liggja í list-
greininni, og að hún hafi þar
með einfaldlega dæmt framlag
hans úr leik, að undanteknum
þrem myndum er henni
þóknaðist að taka inn á sýning-
una. Hér fer óneitanlega lítið
fyrir frjálshyggju og þjónustu-
semi við hina raunréttu sögu-
legu mynd af þróun hérlendrar
grafík-listar gegnum tíðina,
með því að sú þróun byggist hér
einungis á þröngu mati sýn-
ingarnefndarinnar, þ.e. fárra
manna og sérskoðana þeirra.
Varðandi annað atriðið, þá
taldi ég það fyrirkomulag við-
unandi að gefa öllum félags-
mönnum kost á þátttöku þótt
það að sjálfsögðu þrengdi að
sýningarrými og þar með mynd-
fjölda hinna eldri manna. Get-
ur hér þó naumast talizt rétt, er
í ljós kom hve takmarkað rýmið
yrði, að taka t.d. við myndum
nemenda í mótun þegar gamal-
grónir listamenn eru með-
höndlaðir líkt og K.P.
Þriðja atriði, og því sem
mestu rými er varið til, er beint
til mín og vísað til ummæla
minna: „auk þess sem sýningin
gefur ekki alls kostar rétta
mynd af framlagi margra hinna
eldri þá vantar ýmis nöfn með
öllu t.d. Höskuld Björnsson
o.fl.“ — Sýningarnefnd vill hér
fá upplýst hver þau „ýmsu
nöfn“ eru og „fl“ af eldri mönn-
um, sem sýningarnefnd á að
hafa gleymt við samsetningu
sýningarinnar. — Hér er
„gleymt“ ekki rétta orðið, en er
sýningarnefndin fullviss um að
henni hafi tekizt að hafa uppi á
öllu því sem gert hefur verið í
grafík hérlendis og spor hefur
markað, og farið að öllu leyti
rétt með í sögulegu yfirliti í
sýningarskrá. Hér skal m.a.
bent á að Steinþór Sigurðsson
kenndi grafik í eitt ár við
Myndlista- og handiðaskólann
(1959—60) og gæti það bent til
þess að hann hafi eitthvað unn-
ið sjálfur i faginu, þá man ég
eftir því að Pétur Friðrik gerði
eftirtektarverða steinþrykks-
mynd hjá mér á námsskeiði af
„hesti á skokki“, sem var m.a. á
ingarnefndin: „fullyrðingár
Braga eru einnig kyndugar i
ljösi þess að hann var ráðunaut-
ur< sýningarnefndar og,gaf ýms-
ar gððar ábendingar — honum
var þvi í lófa lagið að kðina
áðwrnefndum upplýsingum á
framfæri, þegar unnið var að
s$áingunni,4§feitt að hann skuli
.... JEáSm þCSSym upp.
að sakast, en hvorki mig né
sýningarnefnd, í sýningarskrá
er rain ekki getið í sýningar-
nefnd né sem ráðgjafa, svo að
þessí nýi titill sem ri
nefndarinnar kémur mér á <>
vart. Ég mun þó jafnan boðinn
eftir, ai
ekki hafa komið þessum upp- gangur þessarar listg
. ^ méémíííiBmm ' ' —ééíéé—
lysingum a frití»i|gH|
tíð". ,4. ertJhwSEeginmissM
sB^tt er að ég gaf ýmis ráð er '• íngur að ég teldi það ágalla vil|
ég vissi að áhugi væri á vi»|'| sýninguna, að par vantaðt
sámsetningh slikrar sýningarM, margar af mínum béztu XréiMt
SSÉSÉfilS--------- ’ -------- auk málmætinga og stein-
þrykkja Þó slikt sé i sjálfu sér
sannleikanum samkvæmt var
minnir á söSSina af útígnrijngn-
um, sem talaði um „fjcir" i stað
,|jöru í mjög neyðarlegu tilviki í
opinberu hófi, svo sem frægt
rr. eða konuna er dáðist að
,,lauslæti“ biskupsdætrá f stað
ig á sann arlega erfttt Seð
|nna kveikjuna aið>«KÉm-
|j sýningarnefnda««sagífeað
,j|kki lítið yfirlæti fþetrri
úngu hennar, „að jkk-
komið fram opinber-
hnikar markmiði sýn-
en það var að mestu i einkavið-
ræðum og áð meginhluta áður
e“'
n!
l var bókaður i sýningar-
& á aðalfundi samkvæmt
framborinni tillögu (ég var
ekki á þeimfundi). tJi~'
Þaðfóru
ég mjög ánægður með minn,
hlut á sýningunni, og það
er hárrétt hjá sýningarncfnd,
iitlar sögur af nefndri bókun, að eg hafi við engan að sak-
en ðg var þó spurður um hvort ast í þeim efnum nema
ég vildi starfa i sýningarnefnd í sjálfan mig, ef framlag mitt
þvi efni að velja myndir og vera hefur ekki gefið fullnægj-
ráðgjafi. Tji þess gekk ég með andi mynd. — Ég var hér alls
undandrætti þó, vegna mikilla ekki að áfellast sýningar-
anna. —■ Ég var aldrei kallaður nefnd, — sem ég var í þessu
íslenzk grafík
farandsýningu í Þýzkalandi
1962 og sendust nokkur eintök
ytra af þeirri mynd og hvað
með Elías B. Halldórsson?
Þetta „o.f!.“ var sem sagt eins
konar varnagli gagnvart því að
e.t.v. sé ekki allt komið fram, og
að áhugaverðir hlutir kunni
enn að leynast.
— Hér erum við vísast á hálli
braut, þar sem þessi málefni
eru fyrst og fremst félagsmá!
okkar. En áfram heldur sýn-
væri sýndur listi væntanlegra
þátttakenda og hafði ég því
ekki tækifæri til að bæta þar
inn nöfnum, auk þess sem sýn-
ingarnefndin fékk sér annan
ráðgjafa, svo sem kunnugt er
og m.a. leiddi til úrsagnar
Einars Hákonarsonar úr félag-
inu. — Ég leit nokkrum sinnum
inn á Kjarvalsstaði meðan upp-
henging verka fór fram, en
starf mitt var þar af skornum
skammti og er þar við tímahrak
færri myndir frá minni hendi,
— heldur var ég einfaldlega að
leiðrétta framslátt Kristins Pét-
urssonar um einkasýningar, en
ég skildi hann svo, að þar ætti
hann við framlag þeirra er
flestar myndir áttu á sýning-
unni þ.e. Jón Engilberts, Bar-
böru Árnason og mig.
Allt er hægt að misskilja og
rangtúlka ef vilji er fyrir
hendi, en þessi misskilningur
er svo annarlegur að helzt
ert
bezta sem gert hefur verið í
peirrj: Ipurningu er enn ósvar-
'yað, hvort nefndin teiji sig hafa
<J náð því marki. t.d. án þátttöku
Einars Hákonarsonar og án
þess að rétt mvnd komi fram
varðandi framlag annarra,
eldri sem yngri.
t hugleiðingum mínum hér i
blaðinu leitaðist ég fyrst og
fremst við að upplýsa fíest það
sem ég vissi um þróun graifik-
listar og -kennslu hérlendis. til
þess að fylla inn í heíldarmynd-
ina méð hliðsjön áf séinfii tfma.
Sýningin var þannig sett upp,
að útilokað var að gera henni
full skil I takmarkaðri blaða-
grein, enda hefur enginn list-
rýnir treyst sér tii þess í skrif-
um sínum.
Að lokum vil ég ítreka það
sem ég hefi áður gefið í skyn
opinberlega, „að ég tel sýning-
una mikið afrek miðað við allar
aðstæður", — vil ég nota tæki-
færið til að þakka enn einu
sinni fyrir framtakið og minn
hlut á sýningunni. En það álit
mitt stendur óhaggað, að hér
hafi ekki allt komið fram, — né
alls kostar rétt verið farið með
um framlag fsl. dagblaða til
grafík-lista. — Hér gleymdist
t.d. hlutur Morgunblaðsins með
öllu.
Þá óska ég grafík-félaginu
alls velfarnaðar og vona að inn-
an þess megi jafnan fremur
ríkja „fjör“ en fjara.
Dr. Stefán Aðalsteinsson:
Búskaparþróun
í áætlanagerð sinni um matar-
æði, búskap og byggðaþróun gera
Norðmenn ráð fyrir að vera sjálf-
um sér nógi’r um sem flest mat-
væli.
í landbúnaðaráætlunum sínum
stefna þeir að því:
• að auka heimaræktun á
fóðurkorni og matarkorni
0 að draga verulega úr korn-
innflutningi, einkum fóður-
korni
0 að auka hlutdeildgróffóðurs
í fóðri búfjár
0 að auka grasraæktarland
verulega og rækta hærra til
fjalla en áður
0 að draga úr fólksflótta úr
sveitum og tryggja betur en nú
er kjör sveitafólks miðað við
aðrar stéttir.
í grein þeirri, sem hér fer á
eftir, verður gerð nánari grein
fyrir þeim markmiðum, sem
Norðmenn hafa sett sér í sam-
bandi við þróun landbúnaðar sins
og rökstuðningurinn rakinn.
Norsk stjórnvöld hafa sett fram
eftirfarandi viljayfirlýsingu varð-
andi mataræði og matvælafram-
leiðslu þjóðarinnar:
„Við stefnumótun í mataræði
og matvælaframleiðslu þarf að
áliti ríkisstjórnarinnar að sam-
ræma mörg mikilvæg markmið og
sjónarmið. Þeim er hægt að gera
skil í eftirfarandi atriðum:
1. Hvetja ber til heilsusam-
legs mataræðis.
2. Stefnumótun í neysluvenj-
um og matvælaframleiðslu ber
að samræma ályktunum Al-
þjóðamatvælaráðstefnunnar.
3. Af öryggisástæðum ber að
stefna að þvi, að aukin verði
framleiðsla og neysla á norsk-
um matvælum, og betri grund-
völl þarf að leggja að þvi að
geta með skjótum hætti aukið
hlutdeild heimaframleiðslu i
heildarþörf fyrir matvæli.
4. Vegna byggðasjónarmiða
ber að leggja mesta áherslu á
að nýta búvöruframleiðslu-
möguleikana i þeim héruðum,
sem standa höllum fæti frá at-
vinnusjónarmiði.“
Til að ná ofannefndum
markmiðum að því er varðar mat-
vælaframleiðsluna, hefur verið
gerð áætlun um nauðsynlegar
breytingar á norskum landbún-
aði, og skulu helstu atriði þeirrar
áætlunar nú rakin hér.
Gert er ráð fyrir, að ræktað og
hálfræktað land verði aukið úr
900 þús. ha. í 1 milljón ha. á
tímabilinu 1974—1990, en full-
ræktað lartd aukist á sama tima úr
790 þús. ha. í 900 þús. ha.
Landbúnaðinum verði gert að
fullnægja þörfum þjóðarinnar
fyrir mjólk og mjólkurafurðir,
ost, smjör, kjöt, kartöflur, ávexti
og ber.
Framleiðslumagn þessara vara
ber að miða við neysluþörf þjóð-
arinnar.
Ennfremur ber að stefna að því,
að neyslan verði í samræmi við
þær ráðleggingar, sem fram hafa
komið og miðast annars vegar við
heilsufarsþætti og hins vegar við
nauðsyn þess að geta fullnægt
matvælaþörf í sem mestum mæli
með heimaframleiðslu ef þörf
krefur.
Leggja ber áherzlu á verulega
aukningu kornræktar, og veruleg-
ur hluti þeirrar aukningar þarf að
vera matarkorn. Berjaframleiðslu
þarf einnig að auka. Sykurfram-
leiðslu er ekki ástæða til að
stunda í Noregí.
Á það ber að leggja áherzlu, að
V* hlutar af aukningu ræktanlegs
lands komi til þeirrar héraða, sem
Mataræði,
búskapur og
byggðaþróun
í Noregi
2. grein
höllum fæti standa frá atvinnu-
sjónarmiði.
Gert er ráð fyrir, að hamlað
verði gegn þeim flótta frá búskap,
sem einkennt hefur norskan land-
búnað undanfarið.
Á timabilinu 1969—1974 fækk-
aði árlega um 8200 ársverk í
landbúnaði, og býlum fækkaði
alls um 35000 á þessu tímabili eða
um 6800 býli á ári. Samtimis dróst
ræktað land saman úr 990 þús. ha.
í 900 þús. ha. Gert er ráð fyrir, að
fyrstu áhrif þeirrar stefnubreyt-
ingar, sem hér er um að ræða,
verði þau, að ræktað land hætti að
falla í órækt, en meginaukningin
í ræktun lands eigi sér stað á
timabilinu 1980—1990.
Þrátt fyrir þessa stefnubreyt-
ingu er gert ráð fyrir, að 3300
ársverk hverfi frá landbúnaði á
ári fram til 1980, en frá þeim tíma
og fram til 1990 fækki um 900
ársverk á ári. Lögð verður áherzla
á, að fækkunin verði minni í
héruðum, sem hafa ótrygg at-
vinnuskilyrði.
Hér á eftir eru sýndar nokkrar
tölur um fólksfjölda í landinu
alls, ársverk í landbúnaði, ræktað
land á bú, fjölda kúa og nythæð
kúa.
Ar Fólks- fjöldi, . Ársverk í landb. Ræktað land á Fjöldi kúa, Meðal- nyt,
1959 þús. 3553 þús. 229 bú, ha 5,0 þús. 594 lítrar 2566
1969 3851 166 6,0 436 4001
1974 3991 123 7,4 404 4508
Áætlun: 1980 4091 102 8,9 375 4900
1990 4245 93 10,7 375 5000
ýmislegt bendir til, að hún geti
verið mjög varhugaverð.
0 Það er engan veginn gefið,
að þróuðum þjóðum verði liðið
það til lengdar að sóa verð-
mætum næringarefnum, sem
matarvana þjóðir skortir, eins
og t.d. það að breyta matar-
korni í kjöt. Þess vegna vilja
Þessar tölur og nokkrar fleiri
eru sýndar á linuriti.
Tölurnar frá tímabilinu
1959—1974 sýna, að stórfelld
fólksfækkun hefur orðið í land-
búnaði, en stærð ræktaðs lands á
býli hefur aukist og nythæð
mjólkurkúa hækkað ævintýralega
míkið. Jafnframt hefur kúm
fækkað mjög ört. Samtímis þessu
hefur fólksfjölgun orðið mikil í
landinu, en þrátt fyrir samdrátt
vinnuafls í landbúnaði hefur mat-
vælaframleiðsla hans haldið
nokkurn veginn í horfinu.
Stefnubreytingin, sem lýst hef-
ur verið hér að framan, miðast við
að draga úr fækkun fólks við bú-
störf, sérstaklega á viðkvæmum
svæðum, og samtimis er gert ráð
fyrir, að hlutdeild innanlansfram-
leiðslu í matvælaneyslu þjóðar-
innar aukist verulega vegna óviss-
unnar, sem nú rikir um matvæla-
framboð á heimsmörkuðum og sí-
aukinnar matarþarfar sívaxandi
fólksfjölda um heim allan.
Norðmenn hafa tvö aðalatriði
að leiðarljósi í stefnumótun sinni
í mataræði og matvælafram-
leiðslu, og þau eru þessi:
0 Það er engan veginn gefið,
að neysluþróunin i þróuðu
löndunum sé hagkvæm frá
heilsufarslegu sjónarmiði, og
Norðmenn ganga á undan
öðrum með góðu fordæmi að
þessu leyti.
Þrír sækja um
Laugalækjarskóla
SKÓLASTJÓRASTAÐA i Lauga-
lækjarskóla i Reykjavík var fyrir
nokkru auglýst laus til umsóknar
og bárust þrjár umsóknir um stöð-
una, en umsóknarfrestur rann út
25. júní. Umsækjendur eru þeir
Árni Þorsteinsson skólastjóri á
Blönduósi, Kristján Thorlacius
yfirkennari í Vörðuskóla i
Reykjavík og Þráinn Guðmunds-
son, settur skólastjóri i Lauga-
lækjaskóla. Staðan verður vænt-
anlega veitt í næstu viku.
1 síðasta Lögbirtingablaði eru
tvær skólastjórastöður auglýstar
lausar til umsóknar. Það er við
Laugagerðisskóla á Snæfellsnesi
og við Iðnskólann í Hafnarfirði.
AUGI.VSlNíiASÍMINN ER:
J JRflr{sxinl>I«t>ib