Morgunblaðið - 18.09.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 1976
! ÁRARAÐIR hefur bandarfski markaðurinn verið aðal-
sölusvæði fyrir afurðir fslenzka hraðfrystiiðnaðarins. Á
sfðustu áratugum hefur þýðing þessa markaðar vaxið
með ári hverju. Nú er svo komið, að árið 1975 fór þangað
74.1% allra útfluttra frystra sjávarafurða frá tslandi
miðað við verðmæti. Var um að ræða útflutning að
verðmæti kr. 13.331 milljón, en það var 28.1% af öllum
vöruútflutningi landsins á þvf ári.
ISLENZK
FYRIRTÆKI
Ástæður þessarar þróunar eru
margþættar. Hinar helztu eru:
1. Góð lffskjör og mikill kaup-
máttur alls almennings í
Bandaríkjunum skapa mjög
ákjósanleg söluskilyrði fyrir
góðar vörur.
2. Á síðustu áratugum hefur
sjávarútvegi Bandaríkjanna
hnignað mikið. Á það einkum
við um þá tegund útgerðar, er
lýtur að þorskfiskveiðum.
Framboð Bandarfkjanna
sjálfra á þorski, ýsu, karfa,
keilu, löngu, ufsa og steinbft
eða þeim fisktegundum, sem Is-
lendingar hafa helzt að bjóða,
hefur dregizt stórlega saman.
3. Bandaríska þjóðin er nú um
216 milljón manns og fjölgar
stöðugt. Þörfin fyrir eggja-
hvítu-auðuga fæðu er mikil og
éykst vegna breyttra neyzlu-
venja. Fiskur flokkast undir
holla fæðu og verður stöðugt
eftirsóknarverðari.
4. Einstaklega duglegir og fram-
sýnir Islendingar, sem ráðnir
voru til að fjalla um þessi mál,
gerðu sér fljótlega grein fyrir
hinum miklu möguleikum, sem
bandaríski markaðurinn bauð
upp á í fisksölumálum. Settu
þeir á laggirnar þegar f upphafi
sjálfstæð fyrirtæki og skipu-
lögðu sölukerfi, sem hafa
reynzt frábærlega vel. I þessum
efnum standa Islendingar öðr-
um þjóðum framar f Bandaríkj-
unum, sem m.a. má sjá af því,
að fyrirtæki S. H., Coldwater
Seafood Corporation stofnað
árið 1947, er nú orðið hið
stærsta sinnar tegundar þar.
Árssala fyrirtækisins 1975 var
$ 100.6 milljónir eða 17.100
milljónir kr. á gengi krónunnar
1975. Áætlað er að salan í ár
verði um $ 130 milljónir eða
24.219 milljónir kr. á gengi
krónunnar í dag. Fyrirtæki
Sambands islenzkra samvinnu-
félaga, Iceland Products Ltd.,
seldi fyrir um $ 36 milljónir
árið 1975. Einnig má gera ráð
fyrir söluaukningu hjá þvf
fyrirtæki í ár. Að öllum líkind-
um munu þessi 2 fyrirtæki
selja frystar sjávarafurðir f
Bandarfkjunum fyrir um $ 170
milljónir á þessu ári. Miðað við
gengi dollarans f dag eru það
um 31.671 milljón króna. Árið
1975 var verðmæti allra út-
fluttra sjávarafurða 37.339
milljónir króna. Gefur það
nokkra hugmynd um stærð og
umsvif þessara tveggja
islenzku fyrirtækja í Banda-
ríkjunum.
INNFLUTNINGUR
Innflutningur Bandarfkjanna á
frystum fiskflökum og fiskblokk-
um hefur aukizt jafnt og þétt á
síðustu áratugum. Er þá verið að
vitna til þróunar í innflutningi
þeirra fisktegunda er varða ís-
lendinga mest þ.e. til innflutnings
á þorski, ýsu, ufsa, karfa, keilu,
löngu og steinbít. Til hægðarauka
verða þær í grein þessari nefndar
þorskfisktegundir.
Árið 1961 eða fyrir 15 árum var
heildarinnflutningur Bandarfkj-
anna á framangreindum tegund-
um í formi fiskflaka og fisk-
blokka 91.000 smálestir. Árið 1975
var innflutningurinn kominn' í
236.194 smálestir (521.4 millj.
pund) og hafði því aukizt um
159.6% á umræddu tímabili.
Aukning í innflutningnum hef-
ur að meðaltali verið um 11% á
ári. Línurit 1 gefur glögga hug-
mynd um þróún innflutnings
Bandaríkjanna á fiskflökum og
fiskblokkum tímabilið
1961—1975. Tölurnar eru fengnar
úr bandarískum innflutnings-
skýrslum og eru f pundum.
(iuðmundur II.
Garðarsson, alþm.
Bandaríski
fiskmarkaðurinn
grein
Utanríkismál —
utanríkisviðskipti
Sem fyrr er frá greint eru
meginástæður hins aukna inn-
flutnings þorskfiskafurða eftir-
farandi:
1. Samdráttur í eigin fiskveið-
um Bandarfkjanna.
2. Aukin fiskneyzla.
3. íbúafjölgun.
4. Aukin sölu- og markaðsstarf-
semi.
5. Nýir framleiðsluhættir.
Á þeim rúmlega 30 árum, sem
íslendingar hafa stundað skipu-
lagða sölustarfsemi í Bandaríkj-
unum fyrir fyrstar sjávarafurðir,
hefur bandarísku þjóðinni fjölgað
um tæplega 70 milljón manns.
NEYZLA
Þótt segja megi að fiskneyzla á
íbúa hafi ekki tekið miklum
breytingum, hefur hún aukizt
nokkuð. Árið 1950 var neyzla
fersks og frysts fisks á íbúa 6.3
pund. Tímabilið 1955—1964 var
árleg neyzla á íbúa á bil
inu 5.5—5.9 pund. Síðan hefur
hún verið yfir 6.0 pund og frá
1970 að meðaltali 6.9 pund á ári.
HEILDARFRAMBOÐ
íbúafjölgunin samfara aukinni
fiskneyzlu á íbúa hefur kallað á
stóraukna fiskútvegun. Banda-
rískur sjávarútvegur hefur ekki
getað mætt hinni auknu þörf fyrir
neyzlufisk, eins og sést á yfirliti
yfir framboð á neyzlufiski í
Bandarlkjunum tímabilið
1957—1975. Er fiskurinn einkum
seldur ferskur, frystur, niðursoð-
inn eða frekar unninn I fisk-
iðnaðarverksmiðjum.
Millj.lbs.
Heildarinnfluttningur Bandaríkjanna á frystum fiskflökum og fiskblokkum 1961-1975
þeirri þróun mála nokkur skil,
skal tekið fram að tölfræðilegar
upplýsingar um bandaríska fisk-
markaðinn áratugi aftur í tímann
hafa tekið nokkrum breytingum í
útfærslu. Gætir því ekki alltaf
fulls samræmis í skýrslum, en þó
má á grundvelli þeirra draga upp
heildarmynd þessara mála allt frá
árinu 1948 eða yfir það tlmabil,
sem Islendingar hafa verið að
vinna íslenzkum sjávarafurðum
markað þar.
Sem fyrr er frá greint teljast
eftirtaldar fisktegundir til þorsk-
orðið hefur í framboði þorskfisk-
afurða síðustu þrjá áratugina,
eins og sjá má af töflu 2 og mynd-
skýringu.
Þótt í töflu 2 sé stiklað á áratug-
um hefur þróun mála ár frá ári
jafnt og þétt verið með þeim
Framhald á bls. 18
2. TAFLA FRAMBOÐ ÞORSKFISKAFURÐA 1948—1975
Eigin framl. millj. Ibs. % Innfl. millj. Ibs. % Samtals millj. Ibs.
1948 137.8 72.0 53.6 28.0 191.4
1958 99.1 40.3 146.6 59.7 245.7
1968 55.0 12.4 390.2 87.6 445.2
1975 41.0 7.4 513.8 92.6 554.8
FRAMBOÐ A NEYZLUFISKII BANDARlKJUNUM 1957—1976
Eigin afli millj. Ibs. % Innflutt millj. lbs. % Samtals millj. lbs.
1957 2.475 61.4 1.557 38.6 4.032
1961 2.490 57.4 1.845 42.6 4.335
1965 2.586 50.1 2.576 49.9 5.162
1969 2.321 40.9 3.353 59.1 5.674
1973 2.400 33.8 4.709 66.2 7.109
1975 2.430 38.2 3.929 61.8 6.359
Árið 1957 var eigin afli Banda-
ríkjamanna I heildarframboði
neyzlufisks 2.475 millj. lb. eða
61.4% og innflutningurinn 1.557
millj. lb. eða 38.6%. Tveim ára-
tugum sfðar hefur dæmið algjör-
lega snúizt við, þá er innflutning-
urinn kominn f 3.929 millj. pund
(1.779.837 smál.) og hefur aukizt
um 152.3% og hlutdeildin orðin
61.8% á móti 38.2% eigin fram-
boðs. Framangreind mynd af
heildarframboði neyzlufisks f
Bandaríkjunum segir í sjálfu sér
lítið og hefur takmarkaða þýð-
ingu fyrir Islendinga. Þorsk-
fiskafurðir eru aðeins hluti þess
framboðs sem hér um ræðir. Aðr-
ar tegundir sjávarafurða eins og
t.d. túnfiskur, rækjur, lax o.fl. eru
þungar á vogarskálunum. Að
sjálfsögðu hafa þessar afurðir
mikil áhrif á framboð og eftir-
spurn sjávarafurða, en mestu
máli skiptir fyrir Island hver er
staða þorskfiskafurða á markaðn-
um. Áður en reynt er að gera
fiskafurða í þessari grein: Þorsk-
ur, ýsa, ufsi, karfi, keila, langa,
steinbítur og hvítingur. Er það
m.a. gert til einföldunar og
hægðarauka með tilliti til fyrir-
liggjandi upplýsinga um þessi
mál.
Höfundi þessarar greinar er
ljóst, að það er ekki strangfræði-
lega rétt, en það breytir f litlu
efnisniðurstöðum, auk þess sem
það auðveldar lesendum skilning
á meginatriðum þessara mála.
FRAMBOÐ Á
ÞORSKFISKAFURÐUM
Heilarframboð fisks í Banda-
rfkjunum hefur tekið miklum
breytingum með tilliti til eigin
framboðs og innkaupa, sem fyrr
er vikið að. En sú breyting, sem
þar hefur á orðið, er smáræði
samanborið við þá byltingu, sem
Framleiðsla Bandaríkjanna á þorsk-
fiskafurðum og innflutningur
1948 1975
1948
1958
1968

1975
□□ Eigin framleiðsla
Innflutningur