Morgunblaðið - 23.09.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 1976
19
Kosningaúrslitin í Svíþjóð .". .
Segir sænska alþýðu-
sambandiðnýju stjórn-
inni stríð á hendur?
Gunnar Nilsson, annar af leiðtogum sænska alþýðusambandsins,
og Olof Palme, fyrrum forsætisráðherra.
• „SAMVINNAN milli verka-
lýðshreyfingarinnar og jafnað-
armanna dregur smátt og smátt
úr vöidum atvinnurekendanna
og eykur öryggið," segir I kosn-
ingahandbðk sænska alþýðu-
sambandsins, LO, I ár. Þessi
setning gengur þð út frá þeim
forsendum að jafnaðarmenn
séu I stjðrnaraðstöðu. Nú, eftir
kosningarnar á sunnudag, er
hins vegar ljðst að Jafnaðar-
menn verða á næstunni f
stjðrnarandstöðu. Og þrátt fyr-
ir tiltölulega varfærnislegar yf-
irlýsingar leiðtoga LO enn sem
komið er búast margir við þvf
að sambandið muni nú ekki
láta sér þetta „smátt og smátt",
sem um getur f tilvitnuninni
hér að ofan, nægja. Telja
sænskir fréttaskýrendur ein-
sýnt að mikil hætta verði á
auknum átökum á vinnumark-
aðinum f Svfþjðð á valdatfma
borgaraflokkanna og að LO
muni I þeim kjarasamningum
sem standa fyrir dyrum grfpa
til „strfðsaðgerða" til að koma
kröfum sfnum ileiðis.
Þar eð LO og Jafnarmanna-
flokkurinn hafa svo að segja
gengið hönd í hönd gegnum
stjórnmála- og verkalýðsmála-
sögu Svfþjóðar allt frá þvi fyrir
siðustu aldamót hafa þessir
tveir aðilar stöðugt orðið að
taka tillit hvor til annars. Jafn-
framt því sem LO hefur fengið
kröfum sínum framgengt
þurfti sambandið á meðan jafn-
aðarmenn voru i rfkisstjórn að
sýna vissa samábyrgðartilfinn-
ingu, LO varð að gæta þess að
leggja ekki kapp á kröfur sem
gætu orðið til þess að fella rík-
isstjórnina.
Slík krafa sem ef til vill varð
til þess að fella stjórn Palmes
var hin umdeilda tillaga Rudolf
Meidners, hagfræðings LO, um
launþegasjóði. Annar af leið-
togum LO, Gunnar Nilsson, seg-
ir að ljóst sé að sá ótti sem
borgaraflokkarnir hafi með
áróðri sinum skapað meðal
kjósenda I garð þessarar tillögu
hafi greinilega átt sinn þátt i
falli Palmes. Hann kvaðst sann-
arlega hafa vonazt til þess að
jafnaðarmannastjórn yrði
áfram I landinu til að vinna að
þeim lýðræðislegu umbótum I
atvinnulífinu sem byrjað var á
siðustu árin. Hann lét jafn-
framt i ljós þá skoðun að nú
myndu áhrif atvinnurekenda á
stjórnina aukast. Nú eiga þvi
margir von á því að „sam-
ábyrgðartilfinning" sænsku
verkalýðshreyfingarinnar
muni víkja fyrir róttækri, her-
skárri stefnu — bæði I garð
hinnar borgaralegu rikisstjórn-
ar og atvinnurekenda.
(byggt á Dagens Nyheter og Göteborgs
Posten).
Sigur
og
osigur
• SOGULEG MYND — Olof Palme
afhendir forseta sœnska þlngsins, Henry
Allard, afsðgn slna sem forsætisraðherra
s.l. manudagskvðld. Þar með var loklð 44
ara valdatlma sænska Jafnaðarmanna-
flokksins.
• SÖGULEGT PLAGG — Hln stuttoroa
afsögn Palmes: „Eg 6ska hér með eftir þvf
ao verða leystur undan embætti forsætis-
raðherra."
• STJÓRNARMYNDUN TIL UMRÆÐU
— Ilelzlu fyrirliðar Miðflokksins, f.v.
Johannes Anlonsson, Thorbjörn Fálldin
ogKarin Sðder, spjallasamanum væntan-
legt stjórnarsamstarf.
197«-C9-20
:<iksdagens tairaan
Jag begar harmed att bll entledigad friin.
befattningen sorrx statsrainis •*.
Olof Palms
Þeir eru samstarfsmenn Fálldins
í stjórn sænskra borgaraflokka:
Per Ahlmark Gösta Bohman
# PER AHLMARK, leiStogi
ÞjóSarflokksins, er 37 ára. Hann
er með f il.kand. gráSu og var áSur
i mörg ár blaSamaSur við Express-
en og ritari aSalritstjóra Dagens
Nyheter. Þá var hann fylgjandi þvl
að Sviar útveguSu sér kjarnorku-
vopn og skrifaSi m.a. þar um. i
kosningarbaráttunni nú var hann
oftlega spurSur aS því hvernig þvi
væri fariS aS hann væri nú
hatrammur andstæSingur
kjarnorkustefnu Palmestjórnar-
innar. Hann mun hafa bjargaS sér
meS þvi aS segja aS hér haf i veriS
um aS ræSa bernskubrek á þeim
tima sem hann haf 8i ekki einu
sinni kosningarétt.
Ahlmark varS strax er hann var
21 árs formaSur æskulýSssam-
taka ÞjóSarflokksins. Þrítugur
var8 hann þingmaSur og í fyrra
tók hann viS af Gunnar Helén sem
leiStogi flokksins. Hann er yngsti
og umdeildasti leiStogi borgara-
flokkanna, snarpur og orShvatur
ræSumaSur, og honum tókst aS
snúa viS þeirri neikvæSu þróun
sem verið hafSi á fylgi ÞjóSar-
flokksins.
Sem þingmaSur hefur Per Ahl
mark veriS einarSur baráttu maS-
urfyrir málstaS Israels í utanrikis-
málum og er i stjórn Sænsk-
israelska félagsins. Hann er sá af
leiStogum borgaraflokkanna
þriggja sem mest minnir á Olof
Palme. Dagens Nyheter kallaSi
hann nýlega „Palme borgarastétt-
arinnar". Hann þykiralla vega
ekki vera eftirbátur forsætisráS-
herrans aS andlegu atgervi. Þá má
geta þess aS Ahlmark hefur sagt
sig úr sænsku þjóSkirkjunni. Hann
var andvigur sölu milliölsins, svo
getiS sé afstöSu hans í öSru hita-
mali.
(byggt á Politiken og Berlingske
Tidende).
# GÖSTA Bohman, er 55 ára.
Hann er majór i varaliBi sænska
stórskotaliSsins, lögfræSingur a8
mennt og var i mörg ár forstöSu-
maSur kauphallarinnar i Stokk-
hólmi. Hann hefur setiS á þingi f rá
árinu 1958 og formaSur Hægfara
einingarflokksins, sem er ihalds-
flokkur SviþjóSar, varS hann áriS
1970. ASur haf8i flokkurinn a8
verulegu leyti veriS lamaSur
vegna kreppu i forystuliSinu og
tíSra formannsskipta. Nú gengur
f lokknum betur og hann hef ur ver-
i8 i vexti undanfarin þrjú ar. Boh-
man virSist meS dugnaSi og skarp-
skyggni hafa getaS höfSaS afar
auSveldlega til sænsku borgar-
astéttarinnar.
Bohman hef ur lagt sérstaka
rækt sem stjómmálamaSur viS
samnorræn mál. Hann bjó sem
barn ifjögurár i Noregi. nánar
tiltekiS Ósló. Hann eráhugasamur
fulltrúi í NorSurlandaráSi og
EvrópuráSinu. En hiS mikla áhuga-
mál Bohmans eru varnarmálin.
Hann hefur átt sæti i tveimur
varnarmálanefndum, og er þar fyr-
ir utan virkur varaliSsmaSur, sem
fyrr segir, framúrskarandi skamm-
byssuskytta og skíSamaSur, jafn-
framt þvi sem hann tekur virkan
þátt ifrjálsum iþróttum. i kosn-
ingabarattuferSum sinum hefur
Bohman haft sérstakt dálaeti é aS
heimsækja gömlu herbúSirnar sin-
ar, þar sem hann gegndi herþjón-
ustu og sagt solditasögur viS mik-
inn fögnuS.
Heimilislif Bohmans er sagt
pólitískt i meira lagi. Eiginkona
hans, Gunnel, er yfirbókavörSur i
sænska þinginu. Þess mi geta a8
Bohman graiddi atkvæ&i me8 þvi
a8 hi8 umdeílda milliöl yrSi éfram
á boSstólum i SviþjóS. (Byggt i
Politiken og Berlingske Tidende).
„Glórulaust að
sparka Palme*
>>
„ÞAÐ yrði glórulaust ef Palme
viki sem leiðtogi Jafnaðar-
mannaflokksins vegna kosn-
ingaúrslitanna," segir Tage Er-
lander, hinn gamalreyndi leið-
togi og forsætisráðherra í
blaðaviðtali. „Hann hefur stað-
ið sig meistaralega I stjórnmál-
unum," segir Erlander og bend-
ir m.a. á, að stjórn Palmestjórn-
arinnar á efnahagsmálunum
hafi vakið aðdáun um heim all-
an. Um orsök kosningaúrslit-
anna segir Erlander: „Það þarf
vafalaust mjög nákvæmar
rannsóknir til að skýra þau.
Augljóst er þó að kjarnorku-
málið hefur átt stóran þátt þar
I. Vegna þess tapaði Jafnaðar-
mannaflokkurinn atkvæðum til
miðflokka, sem svo að sama
skapi töpuðu atkvæðum, fyrst
og fremst til hægri aflanna." Þá
segir Erlander að borgaraflokk-
unum hafi tekizt að gera sósíal-
isma þann sem jafnaðarmenn
hafa rekið tortryggilegan og
nánast hættulegan i augum
fjölda fólks — einkum ungs
Tage Erlender.
ihaldssinnaðs fólks, fremur en
gamals stuðningsfólks jafnað-
armanna.