Morgunblaðið - 16.12.1976, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1976
25
Flntningsmenn lillöoiiiinar:
Stnddn veiði-
heimildir Breta
1973 - Tregir
við 200 mílna
útfærslnna
Þýðingarmesta
ákvörðunin
Herra forseti, góðir íslendingar
Þýðingarmesta ákvörðun sem
islensk stjórnvöld hafa tekið nú um
margra ára skeið, er vafalaust útfærsla
fiskveiðilögsögunnar í 200 mílur,
Þessi stefnumörkun íslendinga vakti
mikla athygli viða um heim og þó
sérstaklega meðal fjölmargra þjóða á
Hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna og stóðu strandríki heims
með okkur í þessu máli. Þessi ákvörð-
un íslendinga var ekki tekin til þess að
storka öðrum þjóðum, heldur af brýnni
nauðsyn vegna þess hversu nærri var
gengið helstu fiskstofnum okkar á
íslandsmiðum Hún var gerð í því
augnarmiði að tryggja framtíð þjóðar-
innar, tryggja yfirráð islensku þjóðar-
innar yfir fiskveiðilandheígi sinni. Hún
er gerð í þvi augnarmiði að nýta auð-
lindir hafsins fyrir íslensku þjóðina
eina Hitt var okkur öllum Ijóst, að það
voru miklir erfiðleikar framundan.
Ákveðnar þjóðir risu öndverðar gegn
þessum áformum okkar Þjóðir sem
ekki hafa viljað viðurkenna rétt strand-
ríkja til einhliða útfærslu. Þar voru
bretar og vestur-þjóðverjar fremstir í
flokki sem kærðu okkur fyrir alþjóða
dómstól þegar við færðum út i 50
milur. Nú er svo komið að þessar þjóðir
og önnur riki Efnahagsbandalagsins
eru búnar að lýsa yfir útfærslu fisk-
veiðilögsögu sinnar frá 1 . janúar n.k. i
200 mílur. Engin alþjóðasamþykkt
liggur nú sem fyrr að baki slíkum
ákvörðunum. Nú eru þær ekki lög-
leysa. Þannig hafa þessar þjóðir og
fleiri fetað í fótspor okkar íslendinga og
fært út fiskveiðilögsögu sína eins og
við höfum verið að gera. Við höfum
verið í fararbroddi meðal þjóða heims.
Við höfum verið með þeim fyrstu að
skilja nauðsyn þess að vernda fiskimið-
in í kring um okkur og nú sjáum við að
aðrar þjóðir eru farnar að skilja þá
baráttu. sem við hófum frá því að
landgrunnslögin voru sett á árinu
1 948 en allar okkar aðgerðir í land-
helgismálinu hafa verið byggðar á
þeim lögum.
„Einhvern tima
í framtíðinni. . ."
Sjálfstæðisflokkurinn markaði þá
ákveðnu stefnu á miðju ári 1973, að
berjast fyrir því að fiskveiðilögsagan
verði færð út í 200 mílur. Það má
segja að flestir íslendingar hafi tekið
þessari ákvörðun flokksins vel, en þó
voru til einstaka menn sem litu á hana
öðrum augum. Einn af þeim mönnum
sem var ekki allskostar ánægður með
þessa stefnumörkun var þingmaðurinn
sem talaði hér fyrstu • kvöld, annar
þingmaður austfirðinga, Lúðvík
Jósepsson. Hann sagði í samtali við
blað sitt, Þjóðviljann, 1. september
1973, orðrétt „Hitt er allt annað mál
hvort við íslendingar tökum okkur 200
mílna landhelgi einhvern tíma í fram-
tíðinni þegar slíkt er heimilt samkvæmt
breyttum alþjóða lögum eða að aflok-
inni Hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna" Haldið þið að það hafi verið
skynsamlegt að bíða eftir að Hafréttar-
ráðstefna Sameinuðu þjóðanna lyki
störfum og taka þá ákvörðun um út-
færslu í 200 milur eins og Lúðvík
Jósepsson vildi Hafréttarráðstefna
Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lokið
störfum sinum ennþá. Eftir hans
kokkabókum frá 1973, þá átti ekki að
færa út í 200 mílur. Við værum ennþá
með 50 milur ef hann hefði fengið að
ráða. Var annar flutningsmaður þessar-
ar tillögu sem nú er hér til umræðu
eitthvað jákvæðari í afstöðu sinni.
Þegar núverandi ríkisstjórn tók
ákvörðun um úrfærsluna i 200 mílur,
þá sagði hann, að nú ætti að færa
landhelgina upp á miðjan Grænlands-
jökul, Hann tók ekki ákvörðun um 200
milna fiskveiðilögsögu alvarlegar en
svo, að hann hafði hana í flimtingum.
Þetta var Benedikt Gröndal, hinn
skeleggi leiðtogi Alþýðuflokksins.
Hann tók nú svona á málunum.
Skýrslan frá 1 972
og samningarnir
frá 1973
Þessi tillaga til þingsályktunar sem
flutt er af þessum tveimur áðurnefndu
þingmönnum ásamt þriðja þing-
manninum er um að Alþingi lýsi þvi
yfir að nýir samningar um veiði-
heimildir útlendinga i fiskveiðiland-
helgi íslands komi ekki til greina Og
tillagan er flutt vegna þeirrar vitneskju
sem fyrir liggur um veika stöðu helstu
fískistofna við landið Eru þessir
flutningsmenn tillögunnar núna fyrst
að vita um veika stöðu helstu fiski-
stofna við landið? Á árinu 1972 lágu
þessar upplýsingar fyrir um þessa
veiku stöðu fiskistofna við landið.
Hvað gerðist þá? Það gerðist að haldið
var áfram að bæta við fiskiskipastól
islendinga af fullum krafti. Það voru
flutt inn skip viðstöðulaust eins og
hver vildi. Hvað gerðist frekar eftir að
þessi skýrsla lá fyrir 1972? Lúðvik
Jósepsson. þáverandi sjávarútvegsráð-
herra. sagði þá að ekki kæmi til greina
neinir samningar við erlend riki. Hvað
gerðist rúmum tveimur mánuðum eftir
þessa yfirlýsingu hans? Þá var gerður
samningur við breta um að leyfa þeim
að veiða 260 þúsund smálestir af fiski
á tveimur árum, eða næstum því eins
mikið og nú er lagt til að ársaflinn af
þorski verði á næsta ári Allir flutnings-
menn þessarar tillögu, allir þrír með
tölu, greiddu atkvæði með þvi að veita
bretum þessar veiðiheimildir. Hvaða
skýringu geta þessir menn gefið á sinu
framferði og frammistöðu? Hvaða af-
sakanir hafa þeir fram að færa? Vilja
þeir ekki skýra frá þvi? Hvað réði
gerðum þeirra þá? IVIeð þeim samning-
um var aðeins verið að ná vopnahléi
við breta sem beittu þá herskipaíhlutun
á fiskimiðunum við ísland. sem þá eins
og siðar var alvarlegur hlutur og nauð-
synlegt að fórna einhverju fyrir friðinn
En bretar viðurkenndu engin réttindi
íslendingum til handa með þessum
samningi.
Sigursamning-
arnir i Ósló.
Hvað gerist svo á siðastliðnu vori,
þegar samningarnir eru gerðir i Osló.
Þá viðurkenna bretar 200 milna fisk-
veiðilögsögu islendinga og það er
samið um stórfellda skerðingu á
veiðum breskra togara til 6 mánaða
miðað við sömu mánuði árið á undan
sem nemur um 30 þúsund tonnum
minni afla. Hvað gerðu þessir menn
þá? Þeir mótmæltu þessum samning-
um Og þegar þeir voru hér til umræðu
og afgreiðslu á Alþingi fyrir nokkru
siðan, þá greiddu þeir allir þrír atkvæði
á móti samningi þar sem breska ríkis-
stjórnin viðurkennir einhliða rétt
islendinga til stjórnunar á fiskveiði-
landhelgi islands. Um samninga til 6
mánaða sem höfðu i för með sér 30
þúsund tonna minni afla en þeir hefðu
náð í óleyfi Það er eitthvað sem þessir
menn hafa af að státa Hefði kannske
verið skynsamlegra af Alþingi. að lýsa
yfir áður, að samningar kæmu ekki til
greina og bretar haldið áfram veiðum
togara sinna undir herskipavernd og
tekið 30 þúsund tonnum meira af
fullnýttum eða ofnýttum fiskimiðum
umhverfis landið Það hefði nú verið
stefna I lagi. Það er sannanlegt mál. að
framferði þessara þingmanna er fyrir
neðan allar hellur Og nú flytja þeir
tillögu um það, að ísland tali ekki við
fulltrúa Efnahagsbandalagsins sem er
bandalag níu þjóða með um 220
milljónir ibúa Mikið verður staða
íslands sterk á sviði alþjóðamála, ef
þannig væri á málum haldið Þvilík
hræsni og derringur er i þessum
mönnum
Rikisstjórn (slands hefur haldið af
festu á landhelgismálinu frá þvi að
reglugerðin var gefin út um útfærsl-
una. Hún hefur ekkí látið tilfinninga-
hita hlaupa með sig i gönur Hún hefur
ekki látið óhappamenn segja sér fyrir
verkum Hún hefur ekki legið hundflöt
fyrir erlendu valdi Hún hefur neitað
ósanngjörnum kröfum um veiðar innan
fiskveiðilandhelgi Hún mun enn fara
að á likan hátt. Hún mun ræða við allar
þjóðir, sem þess óska Hún mun ekki
láta segja við sig. að hún neiti viðræð-
um við þjóðir um vandamál, sem við er
að glima hverju sinni. Það var haldið
áfram viðræðum við breta lengst af eða
þangað til þeir sendu herskip inn I
islenska fiskveiðilandhelgi. og það var
ekki fyrr en herskipin fóru út. að við-
ræður voru teknar upp að nýju. Þeim
viðræðum lauk með fullum sigri
islendinga, óvéfengjanlegum sigri
íslendinga, viðurkenningu breta á 200
milna yfirráðarétti islendinga sjálfra
yfir sinni fiskveiðilögsögu. Það hefur
nú verið staðfest með því að breskir
togarar hafa yfirgefið islandsmið frá 1.
þessa mánaðar að telja í fyrsta skipti i
næstum sex aldir eru nú engin bresk
fiskiskip i islenskri fiskveiðilögsögu.
Einhvern tima hefðu íslenskir stúdnetar
fagnað slikum málalokum en 1.
desember var ekki á þau minnst i
útvarpsdagskrá hátiðahalda þeirra en i
þess stað var hellt úr skálum reiðinnar
yfir landslýð og allt tætt niður sem gert
hefur verið i þjóðfélaginu. Það eru
róttæku öflin sem þarna ráða ferðinni
Þetta lið sem Benedikt Gröndal og
Lúðvík Jósepsson óska að fái yfirtökin i
þjóðfélaginu Það hefur einnig verið
staðfest að tollasamningurinn við Efna-
hagsbandalagið hefur komið til fram-
kvæmda. Hvert atriði sem við sögðum
eftir að Óslóar-samningurinn var
gerður hefur verið staðfest.
Könnunarviðræð-
ur og fiskvernd-
araðgerðir
'^mmmmm^mmlm^m^mmmmm^m^^ma^^^mmmmmmmm—^
Nú hefur Efnahagsbandalagið óskað
viðræðna við íslendinga um fisk-
verndarmál og hugsanlega um gagn-
kvæmar fiskveiðiheimildir í þessum
könnunarviðræðum. höfum við látið í
Ijós áhyggjur út af þvi á hvern hátt á að
nýta fiskveiðilandhelgina við Grænland
þegar útfærsla þar hefur átt sér stað
Við höfum fyrst og fremst áhuga fyrir
því, að þar verði ekki um ofveiði að
ræða eins og verið hefur á undanförn-
um árum.
Ég tel rétt að leita samninga um
fiskvernd hafandi i huga að jafnvel
sumar tegundir fiska eru alþjóðlegir,
flökkufiskar sem þarf að vernda. í
þessu sambandi vil ég sérstaklega
nefna Austur Grænland en nú er
nokkurn vegin Ijóst að Efnahagsbanda-
lagið verður samningsaðili um fisk-
veiðilögsögu Grænlands. Ég fagna því
ef þar verður beitt hörðum friðunar-
aðgerðum og að Grænlendingar verði
þar látnir njóta forgangs um allar
veiðar, eins og þeir óvéfengjanlega
eiga allan rétt á. Við höfum verulegra
hagsmuna að gæta á þessum slóðum,
einkum við Austur Grænland vegna
samgangs fiskstofna milli fiskveiði-
lögsögu landanna og hugsanlegrar
stóraukinnar sóknar á miðum og að
miðlinu.
Það er því hagsmunamál okkar
íslendinga að þeir aðalfiskstofnar sem
veiddir eru við Grænland séu ekki
ofveiddir og á ég þá fyrst ogfremst við
þorskveiðar, karfaveiðar, rækjuveiðar
og grálúðuveiðar. Við megum ekki
gleyma þeirri gegndarlausu rányrkju
sem þarna hefur átt sér stað á undan-
förnum árum, einkum á smákarfa og
nú á s.l. sumri var honum mokað upp í
stærri stíl en áður og fljótandi verk-
smiðjur unnu þessa veiði i gúanó.
Við leggjum því ríka áherslu á, að
Efnahagsbandalagið geti fallist á svip-
aðar aðgerðir og við erum að gera
innan okkar eigin fiskveiðilögsögu Þá
á ég fyrst og fremst við stærð möskva,
lágmarsstærðir fisks, friðunarsvæði
til verndar ungfiski og siðast en ekki
sist aflakvóta á einstakar fisktegundir
Þetta er okkar sameiginlega áhugamál,
friðunaraðgerðir til fiskverndar á þessu
hafsvæði öllu.
Gagnkvæm fisk-
veiðiréttindi.
Þá kem ég að því sem lítur að
hugsanlegum gagnkvæmum fiskveiði-
réttindum. Þar liggur ekkert fyrir, bók-
staflega ekki neitt. Svo það er engin
ástæða til þess að vera með nokkra
hræðslu eða getgátur um hvað muni
gerast. Efnahagsbandalagið hefur ekki
mótað til fulls, sinar eigin fiskveiði-.
stefnu. Þar hefur hver höndin verið
upp á móti annarri. Fyrst og fremst
verða þessar þjóðir að ná samningum
sin á milli um samræmda stefnu innan
væntanlegrar fiskveiðilögsögu Efna-
hagsbandalagsríkjanna. í öðru lagi
verða þeir að ná samningum við
nágranna sína Þá á ég vitaskuld fyrst
og fremst við norðmenn, sem jafnhliða
færa nú út i 200 milur, sem við
islendingar fögnum Við þurfum einnig
að fá að vita hver verður stefna Efna-
hagsbandalagsins gagnvart austur-
Evrópuþjóðunum. Þegar þetta liggur
fyrir og ef Efnahaqsbandalagið gerir
tilboð til okkar íslendinga um fiskveiði-
réttindi innan fiskveiðilögsögu sinnar.
þá verðum við að skoða það boð og
vega og meta hvað þjónar best íslensk-
um þjóðarhagsmunum í nútið og
framtíð
Við höfum einir réttinn til þess að
stjórna fiskveiðum innan 200 milna
fiskveiðilögsögu okkar. Þann rétt
munum við ekki afsala okkur, hvorki til
Efnahagsbandalagsins né annarra
ríkja Þannig munum við standa að
málum. Við látum ekki úrtölumenn
eins og þá sem flytja þessa þingsálykt-
unartillögu marka stefnu fyrir okkur.
Þeir eru búnir að fara svo margar
veltur á undanförnum mánuðum og
hafa farið villur vegar í því hvað mál-
efnum íslands er fyrir bestu, að við
getum ekki tekið tillit fil þeirra í þess-
um efnum. Ef þeir ætlast til þess, sð
tillit verði tekið til þeirra, þá verða þeir
að breyta til og taka upp ábyrga stefnu
í stað hentistefnu Það er ekki stór-
mannlegt að leika á tilfinningastrengi
almennings í vandasamasta stórmáli
þjóðarinnar í því augnamiði að spilla
fyrir sambúð við önnur riki Við
verðum að gera okkar besta að halda
friðsamlegu og eðlilegu samstarfi við
önnur ríki.
Óþarfur til-
löguflutningur.
Núverandi ríkisstjórn er ákveðin í að
eiga viðræður á þessum grundvelli við
Efnahagsbandalagið en hún hefur ekki
tekið ákvörðun um, að það verði samið
við Efnahagsbandalagið hvorki um eitt
eða annað Það verður ekki gert nema
að leggja málið fyrirfram fyrir Alþingi
og þessvegna er þessi þingsályktunar-
tillaga með öllu óþörf og virðist aðeins
flutt í þeim eina tilgangi að kynda elda
að glóðum sundrungar i þjóðfélaginu.
Ég skal lofa þvi að erlendum
verksmiðjutogurum verði aldrei leyft
að hafa hér áhafnaskipti. eins og gert
var í tíð fyrrverandi sjávarútvegsráð
herra til þess trufla þá sem minnst við
eyðileggingu fiskimiðanna umhverfis
landið
Jafnaðarmanna
stjórnir í Bretlandi
og V-Þýzkalandi
Það væri fróðlegt að fá skýrinqu á þvi
frá fulltrúum Alþýðuflokksins hvað
valdi þeirri kúvendingu þess flokks i
samskiptum við erlendar þjóðir að
flytja sérstaka þingsályktunartillögu
með kommúnistum um að Alþingi lýsi
yfir að ekki verði talað við aðrar þjóðir
Það er sérstök ástæða að get^ þess að
þær þjóðir sem leita hvað ákafast eftir
veiðiheimildum hér eru undir stjórn
krata eins og Bretar og V-Þjóðverjar
Vill Alþýðuflokkurinn að samskipti
rikisstjórnar íslands við ríkisstjórnir
þessara landa verði að engu. Það er
eftirtektarvert að forystumenn Alþýðu-
flokksins sleppa engu tækifæri að hitta
þessa flokksbræður sína og sitja með
þeim ráðstefnur og þing Hafa þeir á
þessum ráðstefum talað máli íslands
og hvaða áhrif hefur sá málflutningur
haft á menn eins Callaghan og Helmut
Schmidt eða hefur hann enginn áhrif
haft og ætla islensku krataforingjarnir
að halda samt áfram samskiptum við
þá i nafni bræðralags lýðræðis
jafnaðarmanna
Haldið á málum af
festu og skynsemi
Að lokum þetta. Frumskilyrði þess
að geta haft fulla stjórnun á fiskveiðum
við ísland var áð fá viðurkenningu
annara þjóða á 200 milna fiskveiðilög-
sögunni Það hefur nú tekist og hefur
hlutdeild íslendinga sjálfra i öllum
botnfiskafla á Islandsmiðum aukist
verulega.
Fram til ársins 1969 tóku
útlendingar um og yfir 50% af öllum
botnfiskafla á íslandsmiðum Á árinu
1972 nam hlutdeild okkar aðeins
55% en á s I ári náði hún 68,7% Á
þessu ári hefur orðið ennþá betri
árangur því nú er nokkurnveginn séð
að hlutdeild okkar i heildarbotnfiskafl-
anum mun verða um 74% og i
þorskveiðunum einum mun hlutdeild
okkar nema 80.2%. Á næsta ári mun
verða veruleg þróun i þessa sömu átt
Þannig hefur verið haldið á landhelgis-
málinu af festu og skynsemi
Ég þakka áheyrnina og óska öllum
landsmönnum gleðilegra jólahátíðar
Ræða Matthías-
ar Bjarnasonar
sjávarútvegs-
ráðherra, í út-
varpsumræðun-
um 1 gærkvöldi