Morgunblaðið - 22.12.1976, Blaðsíða 11

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1976
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1976
43
Fyrsta alþjóða-
frímerkjasýning
i Danmörku
ÞEGAR þessi frímerkjaþáttur
hófst aftur hér í Mbl. eftir
nokkurt hlé, lofaði ég lesendum
hans því að segja frá hinni
fyrstu alþjóðafrímerkjasýn-
ingu, sem Danir héldu í Khöfn
dagana 20.—29. ágúst sl. og þeir
nefndu Hafnia 76. Því miður
hefur þetta dregizt of lengi hjá
mér, þar sem margs konar ann-
að efni hefur orðið að sitja í
fyrirrúmi. Nú vil ég hins vegar
ekki láta árið líða svo, að þess-
ari merku sýningu verði ekki
gerð einhver skil í þættinum.
Aftur á móti er af svo mörgu að
taka, að einungis er unnt að
Sýningarhöllin Bella Center
HAFNL476
stikla á hinu helzta, sem bar
fyrir augu mín og þeirra ann-
arra, sem ég styðst við í frásögn
minni. Þrátt fyrir það er efnið
svo mikið, að ég verð að skipta
því í tvo þætti a.m.k. Vonast ég
þá til, að framhaldið geti komið
í blaðinu milli jóla og nýárs
eða þá fljótlega eftir áramótin.
Áður en Hafnia 76 hófst, var
nokkuð sagt frá henni i Mbl.,
svo að lesendur þessara þátta
eru væntanlega ekki með öllu
ófróðir um tilefni og aðdrag-
anda sýningarinnar. Engu að
síður er samt rétt að rifja nokk-
ur atriði upp til glöggvunar.
Danska póststjórnin gaf
fyrsta frímerki sitt út 1. apríl
1851. Var það 4 sk. merki, svo-
nefnt 4. R.B.S. (þ.e. rigsbank-
skilling). Var þetta mikill við-
burður í frímerkjasögunni,
enda urðu Danir langfyrstir
Norðurlandabúa til að taka frf-
merki upp til greiðslu burðar-
gjalda fyrir póstflutninga. Var
þvf ekki nema eðlilegt, að þeir
vildu minnast 125 ára afmælis
danskra frfmerkja á sem veg-
legastan hátt. Hafði danska
póststjórnin forgöngu um málið
og ákvað þá m.a. að halda al-
þjóðafrímerkjasýningu í sam-
vinnu við danska frimerkja-
safnara. Hlaut hún nafnið
Hafnia 76, svo sem áður grein-
ir, og var haldin f nýrri sýning-
arhöll á Amager, Bella Center.
Var ekkert til sparað, að sýn-
ingin yrði hin veglegasta og
gestum öllum til ánægju.
Ég sótti þessa sýningu heim,
en gat því miður ekki verið á
henni nema í þrjá daga. Þeir,
sem þekkja til alþjóðasýninga,
geta þess vegna skilið, að ég
varð vfða að fara fljótt yfir sögu
á sýningunni og vissulega
sleppa ýmsu. Til þess að frá-
sögn mín verði ekki of enda-
slepp, hef ég gripið til þess ráðs
að bæta inn i hana umsögnum
annarra manna. Hygg ég það
verði einungis til bóta, þar sem
í hlut eiga mjög færir menn,
sem sumir hverjir hafa sótt
margar alþjóðafrfmerkjasýn-
ingar, og eiga því auðvelt með
allan samanburð.
Eðlilegt er að lýsa nokkuð
nákvæmlega íslenzka frí-
merkjaefninu, sem var á sýn-
ingunni. Styðst ég þar einkum
við lýsingu Þórs Þorsteins, en
hann dvaldist á sýningunni all
an tfmann, sem hún var opin,
og rannsakaði íslenzka efnið
mjög gaumgæfilega. Hér er
óþarft að kynna Þór Þorsteins
fyrir íslenzkum söfnurum, svo
þekktur sem hann er i þeirra
hópi. Þá styðst ég við frásögn,
sem kom í fréttabréfi frá félagi
í Stokkhólmi, sem heitir
Islandssamlarna. Eins og nafn-
ið bendir til, er þetta félag
sænskra áhugamanna um ís-
lenzk frímerki og yfirleitt ís-
lenzka frímerkjasögu. Auk þess
veit ég af reynslu, að félags-
menn flestir eru einnig hinir
beztu Islandsvinir og hafa mik-
ið samband við fslenzka safnara
hér heima, enda oft heimsótt
landið og dvalizt hér lengri eða
skemmri tíma. En nú skal snúið
sér að Hafnia 76.
Þetta var önnur alþjóðasýn-
ingin, sem ég heimsótti, hin var
Stockholmia 74. Reynsla mín
er því ekki mikil í þessum efn-
um. 1 greinarkorni, sem ég
skrifaði um Hafnia 76 í Mbl.
17. ágúst sl., benti ég lesendum
á, að nauðsynlegt væri að tak-
marka sig þegar í upphafi við
það sýningarefni, sem menn
hefðu einkum áhuga á, þar sem
engin von væri til að komast
yfir að skoða allt. Þetta var
reynsla mfn frá f Stokkhólmi
sumarið 1974, og var ég þar þó
allan tfmann, senTsýningin var
opin. Mér þótti því vænt um, að
Svfinn Sven Ahman, sem er
kunnur safnari og eins sem rit-
höfundur um frfmerki, er sömu
skoðunar og ég. Hann ritaði
grein í októberblað Nordisk
Frimerki
eftir JÓN
AÐALSTEEN
JÓNSSON
Filateli, sem hann nefnir Áhrif
frá Hafnia. Þar segir hann m.a.:
,jEg get ekki fmyndað mér, að
nokkrum manni, jafnvel ekki
hinum færasta frímerkjafræð-
ingi (filatelist), hafi tekizt að
skoða alla Hafnia á þeim tfu
dögum, sem til boða voru. Það
hefði lfka verið tilgangslaust —
jafn tilgangslaust og það að lesa
á hverjum degi hverja Ifnu f
blaðinu sínu, bæði greinar og
auglýsingar." Þetta er vissu-
lega rétt hjá Áhman, þvf að
algerlega er óhugsandi að skoða
hvern ramma nákvæmlega á
sýningum, þar sem þeir skipta
þúsundum. Á Stockholmia 74
voru þeir tæp 5 þúsund og á
Hafnia 76 um 4500. En á slík-
um sýningum er vissulega eitt-
hvað fyrir alla á sama hátt og f
dagblöðunum.
Ég var við opnun sýningar-
innar að morgni 29. ágúst ásamt
allmörgum Islendingum öðr-
um. Ekki veit ég, hversu mörg
við vorum þar, en gæti trúað, að
talan 15 væri ekki fjarri sanni.
Setningarathöfnin var hin
virðulegasta og Dönum til sóma
í hvívetna. Var flest með líku
sniði og í Stokkhólmi 1974,
enda var ljóst, að Danir höfðu
lært margt af Svíum í þessum
efnum, eins og eðlilegt má
telja. Margt hlýtur einnig að
vera sameiginlegt með öllum
alþjóðafrímerkjasýningum.
Þegar setningarathöfninni var
lokið, var gestum boðið upp á
ágætar veitingar og síðan að
ganga um sali til að virða fyrir
sér sýningarefnið. Um leið
gafst mönnum kostur á að hitta
frimerkjavini, sem sumir hverj-
ir voru komnir um langan veg
til að skoða það, sem sýnt var.
Sýningarhöllin Bella Center
er mjög rúmgóð og bæði hátt til
lofts og vítt til veggja. Mjög
rúmgott var þvf milli sýningar-
ramma. Þá voru um fjögur þús-
und sæti víðs vegar um húsið,
þar sem menn gátu hvílt sig og
rabbað við kunningja og vini
yfir öiglasi. Veitti svo sem ekki
af þessu, þvf að þreytandi er að
ganga til lengdar á hörðu stein-
gólfi. Þá voru margs konar veit-
ingastaðir, þar sem kaupa mátti
bæði mat og öl. En heldur þótti
mér verðlagið hátt, og var það
sfzt hagstæðara en hér á landi.
Skipulag Hafnia 76 fannst
mér ekki eins gott og var hjá
Svíum 1974, en menn lærðu
fljótlega á niðurröðun
sýningarefnis, og eftir það var
vandalaust að finna það, sem
menn vildu skoða sérstaklega.
Ég varð þess var, að þeir voru
fleiri en ég, sem áttu í nokkrum
erfiðleikum með þetta í upp-
hafi.
Rétt er að taka fram, að ég
hafði fengið sérstakt blaða-
mannaskírteini frá Mbl. áður
en ég hélt að heiman. Naut ég
þvf áerstakrar fyrirgreiðslu
upplýsingastofu sýningarinnar,
sem einkum var opin fyrir fjöl-
miðla. Fékk ég þar góða og
skjóta fyrirgreiðslu í hvfvetna.
Skrifstofan sendi á hverjum
degi frá sér skýrslu eða
greinargerð um það, sem gerzt
hafði daginn áður og eins það,
sem fram undan var. Vissulega
voru þessar skýrslur ágrips-
kenndar, en engu að síður mjög
gagnlegar öllum þeim, sem
fylgjast vildi sem bezt með þvf,
sem fram fór. Fyrsta daginn
komu 2844 gestir á sýninguna,
að því er segir I fyrstu skýrsl-
unni. Samkv. henni vakti þar
einkum athygli, að ekki færri
en 53 fslenzkir frfmerkja-
safnarar komu á Hafnia 76
þann dag. Er tekið fram, að
þessi tala sé sérstaklega at-
hylgisverð, þegar haft er í huga
að allir Islendingar séu um 230
þús. að tölu. Þá var í skýrslu
þessari lýst ánægju yfir þvf,
hversu vel Hafnia 76 var kynnt
í dagblöðum hér heima, áður en
sýningin hófst. I fjórðu skýrslu
skrifstofunnar segir.að um
helgina næstu á undan hafi
komið 200 tslendingar til við-
bótar á sýninguna og þá sé tal-
an komin upp i 253, sem sé um
einn af hverju þúsundi Islend-
inga. Ekki verður fullyrt, hvort
þessar tölur hafi verið nærri
sanni, en ég hlýt að játa, að mér
finnst þær ótrúlega háar. Þá
má ekki skilja þessar tölur svo,
að þetta hafi allt verið frf-
merkjasafnarar, þvf að sumir
þeirra voru þar með konur sín-
ar og jafnvel börn. Þá er lík-
legt, að f þessum tölum hafi
verið Islendingar, búsettir f
Danmörku og jafnvel annars
staðar á Norðurlöndum. Allt
um það má segja með sanni, að
islenzkir frímerkjasafnarar
voru margir á Hafnia 76, lengri
eða skemmri tima.
Hér verður að láta staðar
numið í frásögn af Hafnia 76,
en í næsta þætti verður sýning-
unni lýst nánar og einkum gerð
grein fyrir íslenzka sýningar-
efninu.
jNeUrjlarkSftmeíí
C;fv<S
MOSKVU — í hita kosningabarátt-
unnar i Bandarikjunum hefur því
verið haldið fram, að Sovétmenn
eigi vaxandi gengi að fagna á sviði
alþjóðamála á kostnað Bandarikja-
manna Eigi að siður er það áhorfs-
mál, hvort Rússum hefur miðað
meira aftur á bak en áfram i áttina
að margvislegum stefnumiðum sín-
um á alþjóðavettvangi.
Á undanförnum mánuðum hefur
gengið upp og ofan í samskiptum
Rússa við aðrar þjóðir. Stjarna
þeirra hefur að sönnu farið ört
hækkandi i Afriku og Suð-
Austur-Asiu, en að sama skapi hefur
hún lækkað ískyggilega i löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafs. Enn sem
fyrr elda þeir grátt silfur við Kin-
verja, og heldur hefur sigið á ógæfu-
hliðina i samskiptum þeirra við
Bandarikjamenn.
Áhrifamáttur Sovetríkjanna er-
lendis hefur verið minni en ella
sökum ýmiss konar erfiðleika á inn-
anlandsvettvangi. Má þar til dæmis
nefna skakkaföll i landbúnaðarmál-
um, og ekki bætir það úr skák, að
Sovétmönnum hefur Iftið
Austurlöndum og andróður
hefur verið árangurslltill. My
æfingum.
orðið ágengt í Mið-
þeirra gegn ísraelsmönnum
ndin: israelskir hermenn að
eftir CHRIST
OPHER S.
WREN
MIO-AUSTURLÖND
Sovétríkín hafa hvergi beðið eins
mikinn hnekki i utanrikismálum og i
Mið-Austurlöndum. Til skamms
tima rikti bræðralag og eindrægni
með þeim og Egyptum, en nú er
sambúðin stirð og ennfremur hefur
hernaðarihlutun Sýrlendinga i
Libanon orðið til þess að skugga
hefur borið á samband þeirra og
Rússa.
Jafnvel Irak, sem áður var traust-
ur bandamaður Rússa. hefur nú
hallað sér að íran i rikara mæli en
áður, og er nú svo komið, að Libyu-
menn eru helzta stoð Rússa i Mið-
Austurlöndum Rússum er það mik-
ill þyrnir augum, hversu mjög gengi
Irana hefur hækkað i Mið-
Austurlöndum. þvi að þeir berjast
gegn kommúnisma og hafa stundað
vopnakaupfrá Bandarikjunum.
Rússum er umhugað um framtið
Palestinuaraba, og þeir vilja jafn-
framt koma i veg fyrir að styrjaldar-
hættan breiðist út Hins vegar hefur
atburðarásin i þessum heimshluta
Áýmsugengur með utiinrílds-
stefnu Sovétrí kianna
helztu þjóðarleiðtogarnir eru flestir
hnignir á efri aldur og liggja undir
því ámæli, að þeir gerist stöðugt
íhaldssamari.
Af þessum sökum er það sam-
dóma álit sérfræðinga í utanríkis-
málum á Vesturlöndum. í kommún-
istaríkjum og í löndum þriðja heims-
ins, að Rússar muni fara sér í engu
óðslega i alþjóðamálum á næstunni,
þótt þeir kunni ef til vill að tefla
djarft, þar sem þeir telja vigstöðu
sina góða
Háttsettur sendifulltrúi frá Evrópu-
riki sagði nýlega hér í Moskvu: Ég
tel engar líkur á þvi, að Rússar muni
á næstunni gera gagngera stefnu-
breytmgu i alþjóðamálum í þeim
efnum eru þeir alltaf heldur svifa-
seinir, enda þótt byrlega blási fyrir
þeim.
Rússar eru einnig mjög áfram um
að viðhalda hinni svökölluðu „frið-
samlegu sambúð", sem gerir þeim
kleift að leika tveimur skjöldum.
Annars vegar eiga þeir viðræður við
stjórnmálamenn á Vesturlöndum
um að draga úr vigbúnaðarkapp-
hlaupinu og um aukin vöruskipti, en
hins vegar styðja þeir svonefnd
„byltingar- og þjóðfrelsisöfl” um
heim allan
Með því að beita slikri tvöfeldni í
stjórnarstefnu sinni, hefur Rússum
gefizt mjög aukið svigrúm, eins og
fram hefur komið að undanförnu,
m.a. i kjölfar striðsins i Angóla. —
Þeim hefur tekizt að styrkja hags-
muni ríkisins gagnvart Vesturlönd-
um jafnframt þvi sem þeir koma
fram sem leiðarljós byltingarafla, og
er það mjög vel af sér vikið, svo að
notuð séu orð sendifulltrúa eins í
Moskvu.
Á 25. flokksþingi sovézka komm-
únistaflokksins, sem haldið var sl.
vetur, vék Leonid Brésnef aðalritari
flokksins að utanríkismálum i ræðu
sinni og komst hann m.a. svo að
orði: — Við mótun utanríkisstefnu
okkar verðum við að taka með í
reikninginn á einn eða annan hátt,
ástand mála á sérhverjum bletti jarð-
arinnar.
BANDARÍKIN
Enn sem fyrr eru Bandarikin sá
mælikarði, sem Rússum er tamast
að gripa til hvað snertir framfarir og
önnur hagsmunamál. Samband
þessara tveggja stórvelda varð æ
vinsamlegra, þar til svo brá við í
janúar 1975, að tillaga um auknar
tollaívilnanir og lán til Sovétríkjanna
var felld í fulltrúadeild bandaríska
þingsins Síðan hefur lítt miðað
áfram um bætta sambúð Rússa og
Bandaríkjamanna.
Að undanförnu hefur gætt aukins
andróðurs gagnvart Bandarikja-
mönnum í sovézkum fjölmiðlum og
bendir það til þess, að Rússum sé
farið að gremjast, hversu mjög hefur
dregizt á langinn að ganga frá sam-
komulaginu um afvopnun, sem
Brésnef og Ford Bandarikjaforseti
lögðu drög að á fundi sinum i Vladi-
vostok siðla árs 1 974.
Rússar virðast staðráðnir í þvi að
standast það moldviðri sem þeytt er
upp i kosningabaráttunni i Banda-
rikjunum í von um að komast að
samkomulagi í afvopnunarmálum,
þegar um hægist á nýjan leik. Þeir
virðast hvorki hafa i hyggju að falla
frá hinni mörkuðu stefnu um bætta
sambúð, né heldur bæta um betur
með þvi að bjóðast til að gera tilslak
anir á stefnu sinni. Bandariskur
stjórnarerindreki sagði nýlega, að
hvorki gengi né ræki i samskiptum
þjóðanna. þar sem hvorug léti sinn
hlut.
EVRÓPA
Á öryggismálaráðstefnu Evrópu,
sem haldin var I Helsinki á sl ári
fengu Rússar þvi m.a. framgengt,
að viðurkennd voru þau landamæri
á meginlandi álfunnar, sem komið
var á eftir stríð, og fallizt var á
skiptingu Þýzkalands. En það kom
einnig fram á ráðstefnunni, að Vest-
urlönd hafa fyllri ástæðu en áður til
tortryggni gagnvart því. hvernig
mannréttindum er háttað i Sovétrikj-
unum Má þvi búast við, að Rússar
leggi sig I framkróka um að sýna
það og sanna á framhaldsráðstefn-
Sovétmönnum hefur orðið tö
frá Angóla og sýnir réttarhöldi
unni i Belgrað á næsta ári, að þeir
hafi stigið spor i rétta átt. Hins vegar
er ekki við þvi að búast, að það hafi i
för með sér aukin mannréttindi og
frjálsræði I Sovétríkjunum.
Sérfræðingar i alþjóðamálum telja
hugsanlegt, að Rússar séu reiðu-
búnir til að fallast á einhverjar sam-
þykktir um fækkun herja i Mið-
Evrópu á fundunum i Vinarborg,
sem virðast hafa siglt i strand. Er
talið, að þeir muni grlpa til þess ráðs
til að drepa á dreif gagnrýni, sem
vestrænar þjóðir hafa borið fram á
þá á öðrum sviðum
Stjórnvöld i Moskvu vita ekki enn
almennilega, hvernig þau eiga að
bregðast við sjálfstæðistilhneiging-
um kommúnistaflokka I Vestur-
Evrópu, sem mjög hefur borið á að
undanförnu Á ráðstefnu komm-
únistaflokka Evrópu I Austur-Berlin í
júni sl urðu Rússar þó að viður-
kenna sjálfákvörðunarrétt þessara
flokka
Kommúnistaflokkarnir á Italiu og
Frakklandi virðast ekki fara svo mjög
I bága við stefnu Rússa i utanrikis-
málum, en hins vegar hafa þeir lýst
yfir vilja sinum til þess að auknu
lýðræði verði komið á i löndum
Austur-Evrópu Sendimaður frá
Vestur-Evrópu i Moskvu hefur sagt,
að Rússar vilji að kommúnistaflokk-
ar á Vesturlöndum vaxi að styrk og
áhrifamætti og nái allt að 49,9%
fylgi, en komist ekki i rikisstjórn.
verið svo hröð, að allar tillögur
Rússa til lausnar vandamálunum.
sem eiga það sammerkt, að þær
hafa með einum eða öðrum hætti
beinzt gegn ísrael, hefur dagað
uppi, svo að notuð séu orð vestræns
sérfræðings i alþjóðamálum
— Rússar hafa sýnt það og sann-
að, að þeir vilji ekki hætta á neitt i
þessu máli, enda þótt það gæti haft
jákvæðar afleiðingar, — sagði
hann. — Þeir gera sér grein fyrir
þvi, að þeir hafa engin svör á reið-
um höndum, og því fer jafnvel fjarri,
að þeir eygi nokkra lausn
AFRÍKA
Þvi er hins vegar ekki að neita, að
gæfusól Rússa skin nú glatt yfir
Afriku Bandamenn þeirra i Angóla,
Þjóðfrelsisfylkingin fyrir frelsun
Angóla, bar sigurorð af tveimur öðr-
um frelsisfylkingum i landinu og
virðist traust i sessi Þá hafa Rússar
komið ár sinni vel fyrir borð i
sunnanverðri Afriku og þeim hefur
jafnvel tekizt að efla áhrifamátt sinn i
rikjum á borð við Mósambik og
Tanzaniu. sem voru til skamms tima
höll undir Kinverja
Vegna velgengni sinnar i Afriku
hafa Rússar freistast til þess að taka
upp stuðning við aðrar frelsishreyf-
ingar, þar á meðal Þjóðarhreyfingu
Suð-Vestur-Afriku, en leiðtogi henn-
ar. Sam Nujoma, var nýlega á ferð i
Framhald á bls. 62
luvert ágengt I Afríku að mati greinarhöfundar. Myndin er
n alkunnu yfir hvítu málaliðunum.
Skuldabréf
fasteignatryggð og spariskirteini
til sölu. Miðstöð verðbréfavið-
skipta er hjá okkur
Fyrirgreiðsluskrifstofan
Fasteigna og verðbréfasala
Vesturgötu 1 7
Slmi 16223.
Þorleifur Guðmundsson
heimasimi 12469.
Hvers vegna ekki vandað úr?
Stórkostlegt
úrval af:
Herra-úrum
Dömu-úrum
Skóla-úrum
Hjúkrunar- og
vasa-úrum
Einnig stofu-
eldhús og
vekjaraklukkur
Verð — gæði og útlit fyrir alla
Úr og skartgripir
Jón og Óskar
Laugavegi 70 og Verzlanahöllinni
S. 24910 og 17742.
Skínandi — klingjandi
kristall
SOLROS
POLAR
SNJOBOLTI
Kærkomin gjöf
Laugavegi 26