Morgunblaðið - 18.09.1977, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. SEPTEMBER 1977
55
afhentu þeim þvottaáhöld, mjólk og
þessháttar. En þá var tilkynnt í hátalar-
ann að þeir ættu að gefa sig fram því
þeir væru ekki búnir að vera í fang-
elsinu. Þeir tóku dótið sitt og stigu upp á
bílinn. En í stað þess að fara með þá til
fangelsisins í Thailandi, var bundið fyrir
augun á þeim og billinn ók með þá
rakleiðis að brúnni, sem tengir Thailand
og Kambódíu. Meðal thailenzkra
hermanna hafði komið upp grunur sem
þeir töldu staðfestan vegna landakorta
og þessháttar i fórum flóttamannanna að
þessi hópur væru skæruliðar, erindrekar
Rauðu kmeranna í dularbúningi flótta-
manna. Þegar billinn ók út á brúna — og
að því urðu mörg vitni — áttuðu þeir sig
og hrópuðu og veinuðu. En það var til
einskis. Varla var búið að afhenda þá
löndum sinum, Rauðu kmerunum, er
þeir voru ailir teknir af lífi á staðnum.
Þessi meðferð á kambódisku flótta-
mönnunum komst i blöðin í Bangkok og
urðu mikil blaðaskrif um þetta hneyksli.
Enginn þóttist hafa tekið ákvörðun um
að senda flóttamennina til baka i hendur
kvalara sinna. Herinn vísaði á borgara-
leg yfirvöld í héraðinu og þau á herinn.
eða menn hver á annan. En það gat engu
breytt um þennan harmleik.
Siðdegis var fólk hjálparstofnananna
önnum kafið og ég rölti um. I heilsu-
verndarstöðinni voru frönsku læknarnir
tveir og kanadiska hjúkrunarkonan að
bólusetja hópa af fólki, sem streymdi að.
Markmiðið er að bólusetja alla við
lömunarveiki, kóleru og taugaveiki, en
berklabólusetningu er lokið. Læknarnir
höfðu þjálfað upp aðstoðarfólk úr hópi
flóttamanna.
Ég tók tali ungan Kambódíumann sem
þar grindi i smásjá, Uy Thang Yoth að
nafni. Hann lýsti því fyrir mér hvernig
hann í þorpinu, þar sem hann var látinn
vinna, hefði séð Rauðu kmerana drepa 3
menn, bundu hendur þeirra aftur fyrir
bak og skutu þá. Skömmu seinna slapp
bróðir hans yfir til Thailands. Þá þóttist
hann vita að Kmerarnir rauðu mundu
brátt drepa hann sjálfan, svo hann lagði
á flótta. Móðir hans og litla systir urðu
eftir. Siðan eru liðin tvö ár. Hann sagðist
hafa frétt það frá flóttamanni, sem kom
síðar, að móðir hans hefði verið flutt
með systur hans i annað þorp. — Eg ætla
að biða hér í von um að ég geti farið
aftur og leitað að þeim, sagði hann. Ég
vona að einhvern tima komi að því. A
meðan reyni ég að læra eins mikið og ég
get, bæði hér í heilsuverndarstöðinni og
líka erlend tungumál.
Ég kom við í enskutíma hjá Louis
Ashe sem ekki skortir áhugasama
nemendur. 300 fullorðnir Kambódíu-
menn þuldu enska textann með henni.
Þessir flóttamenn vita hve mikilvægt
það er þeim að kunna eitthvert annað
tungumál en kambódíönsku, ef þeir
verða svo lánsamir að komast til þriðja
landsins og úr flóttamannabúðunum.
Aly var önnum kafin með börnin i leik-
skólanum meðan Sue sinnti erindum fyr-
ir flóttamennína i bænum, fór í pósthús,
banka og búðir, þvi þeir fá ekki að fara
út fyrir girðinguna. En Erna hafði farið
til að líta til fátækrar thailenzkrar
bóndakonu skammt frá búðunum sem
sat yfir dauðvona barni sinu. Þær höfðu
áður hjálpað henni að koma því í sjúkra-
hús, en nú var öll von úti, barnið að
veslast upp. En frá hjálparstarfinu mun
ég segja í næstu grein. — E.Pá.
Svona er byltingin
sagði menntaskólakennarinn frá Kambódíu
Stillilegur og hlédrægur fullorð-
inn maður kom inn í smiðjuna, þar
sem fréttamaður Mbl. var að tala
við nokkra flóttamenn frá
Kamhódíu. Þar var kominn Thono
Trayano eða „prófessorinn", sem
þeir höfðu kallað til. Sögðu að hann
væri nýkominn frá Kambódíu og
vissi allt um ástandið þar.
Thono Trayano kvaðst hafa kennt
f menntaskóla áður en Kauðu
kmerarnir tóku völdin og var í
Kambódíu þar til hann flúði yfir til
Thailands 5. júlí sl. Þá kom hann
frá þorpi, þar sem hann hafði verið
látinn yrkja jörðina, eins og allir
aðrir. Honum hafði lánazt að flýja
með 12 ára gamlan son sinn, sem ég
hitti seinna í búðunum. Barninu var
sýnilega brugðið.
— Fyrst eftir fall Kamhódíu 17.
apríl 1975 vorum við rekin af stað
um 30 km frá borginni Battambang,
hóf hann frásögnina. — En eftir
1976 vorum við öll hrakin aftur af
stað og í annað þorp á öðrum stað.
Konan min hafði farið til foreldra
sinna og ég sá hana ekki aftur, né
hin börnin fjögur. Börnin mín eru
18 ára, 17 ára, 10 ára og þriggja ára.
Það yngsta var með móður sinni. Ég
veit að þau voru flutt í burtu, en
ekki hvert. Ilvernig á maður að vita
það? Það er enginn póstur og engir
fjölmiðlar. Og enginn fær leyfi til
að fara neitt. Maður er látinn þræla
alla daga þar sem maður er kominn
og fær Iftið viðurværi.
Hann kvaðst ekki hafa flúið fyrr
en honum fundust öll sund lokuð
fyrir Kambódíu. — Við flúðum fjór-
ir saman og gengum í austur frá
þropinu, þar sem við höfðum þræl-
að á hrísgrjónaekrunum. Þeir eltu
okkur með byssur. Við földum okk-
ur á daginn og gengum á nóttnnni
gegn um frumskóginn og þurftum
stundum að synda yfir ár, oft f kafi.
Við komumst yfir landamærin
nálægt Aranayprathet. Þar var mik-
ið af jarðsprengjum. Ef vel er að
gáð er oft ha'gt að greina ummerki
jarðsprengjanna, örlitla pinna upp
úr jarðveginum. En á nóttunni sér
maður ekkert.
En hvernig...? Par le bon Dieu,
Madame, greip félagi hans Sarun
Dehi fram í. Með guðs hjálp. —
Þegar svona er komið vill maður
allt til vinna að sleppa. En það
verður sífellt erfiðara.
En hvernig tekst þeim að halda
fólkinu svona niðri? — Þeir skipta
landinu í héruð. Eg var í norð-
vesturhéraði. Síðan f sveitir sem
bera númer, mín var númer sex.
Síðan er hverri sveit skipt í þrjár
einingar, sem eru nokkurs konar
hreppar og svo í lítii þorp eða húsa-
þyrpingar. Einhver tryggur Rauður
kmeri hefur alræðisvald yfir hverri
einingu og tekur við skipun að ofan.
Það er búið að breyta þessu öllu.
Uppbygging stjórnkerfisins er
byggð á hernum. t hernum er allt
niður í 12 ára drengi. Sýni þeir ekki
fullkomna hlýðni eru þeir drepnir.
Og þeir hlýða skilyrðislaust. Hver
sem ekki gerir allt sem honum er
skipað, er bara uppreisnarseggur og
svikari, sem á umsvifalaust að út-
rýma. Maður má ekki fara neitt
nema með leyfi. Og það þýðir f raun
að enginn fær það nema þeir sem
aka flutningatækjum Kauðu kmer-
anna. Reyni einhver að flýja, er
hann drepinn. Ef honum tekst það,
þá er konan hans kannski flutt
langt f burtu eða lokuð inni og fær
ekki að fara út eftir vinnu — sé hún
þá ekki drepin. Jú, jú, ég sá sjálfur
fólk drepið, farið með það út í skóg
með hendurnar hundnar fyrir aftan
bak og slegið aftan á hálsinn með
haka. Ekkert siður konur en karla.
Raunar eru allir orðnir hungraðir,
sjúkir og hraktir. Svona er bylting-
in. '
— Strax á árinu 1975 byrjuðu
þeir að láta börnin mynda einskon-
ar æskulýðshópa. Og þegar kom
frani á 1976 fóru þeir að taka eldri
börn en 7 ára, láta þau búa sér og fá
sérstaka uppfræðslu. Foreldrarrtir
fá ekki að sjá þau. Sanit eru börnin
látin vinna erfiðisvinnu og upp-
fræðslan er ekkert nema áróður og
byltingarsöngvar.
Thono Trayano kvaðst sjálfur
hafa farið huldu höfði. Ef þeir
hefðu vitað að hann var mennta-
skólakennari væri hann ekki þarna
til frásagnar. En hann kvaðst ekki í
bili hafa áhuga á að fara lengra en í
flóttamannabúðirnar í Thailandi.
— Land mitt er Kamhódía, sagði
hann. Og bætti við: — Þig megið
alls ekki halda að allir kmerar séu
rauðir. Við erum flest kmerar sem
komuni frá Kambódíu. En það eru
kommúnistar í landinu sem kalla
sig Rauða kmera. Sumir kmerar eru
andkommúnistar og á þeim síðast-
nefndu þurfum við nú að halda, til
að bjarga fólkinu frá þessari mar-
tröð. Við þurfum líka vopn til að
geta hamlað á móti. Því skyldum við
fara til Frakklands eða Ameríku?
Okkar staður er hér. Það verður
eitthvað að gerast áður en langt um
líður. Annars verður öllum íbúum
Kamhodíu útrýmt. — E. Pá.
kMili
Thono Trayano, menntaskólakennarinn, er lengst til hægri. Með honum eru Sarun Dehi, Haypolncsk.v og Kam
Kam Say, en viðtöl við þá eru í greininni hér fyrir franian í blaðinu.
— Allir læknar
Framhald af bls. 49
látnir drjúpa í augun á þeim eða
slíkt. Hann sagði að nú væru engir
nema hermenn í Battambang og það
tiltölulega fáir hermenn. Hann
kvaðst sjálfur liafa séð menn tekna
af lífi. Annar vinur ininn, sem að
vísu er ekki læknir, en fékk að
starfa eitthvað áfram á sjúkra-
húsinu í Battambang, sagðist hafa
séð, þegar þeir tóku fyrrum
hermenn Lon Nol stjórnarinnar í
pagóðuna við hliðina á spítalanum
og hjuggu þá þar niður. Svo voru
líkin brennd þarna á staðnum.
— í rauninni vorum við sigraðir
af Norodom Sihanouk prinsi. Það
var hann sem sveik þjóðina, í
hendur kommúnista, því svo margir
trúðu á hann persónulega. Hann var
upplýstur maður og hélt fram þjóð-
legri stefnu. Nú er hann sjálfur f
stofufangelsi í Pnom Penh. Og ég
þekki marga la-kiia og fylgjendur
hans, sem voru teknir til fanga og
neyddir til að þræla á ökrunum seni
aðrir.
— Ef við hefðum vopn, gætum við
vafalaust tekið Kamhódíu. því allir
hala kommúnista þar núna, sagði
læknirinn er ég spurði hvort ekkert
væri hægt að gera. — En fólkið er
orðið of máttfarið til að verja sig.
Það hefur ekki nema hálfa til heila
mjólkurdós af kartöflusúpu eða
hrfsgrjónum á dag til að halda í sér
lífinu. Sjúkdómar herja og fólk
hrynur niður. Fæðingar fara fram
án hrcinlætisaðstöðu og ungbörn
l'alla eins og flugur. Eg skil ekki
hvað þeir vilja. Svo virðist sem þeir
vilji ekkert nema börn innan við 10
ára aldur. Þau geta þeir mótað cins
og þeir vilja. Þar sem ég var unnu
cldri börnin líka á ökrunum, en
börn eldri en fimm ára voru látin
vinna í görðunum og gamlir,
hrumir menn voru látnir ga'ta
þeirra barna, sem yngri voru, svo
konurnar gætu Ifka unnið á-
ökrunum. Engir skólar eru, engin
stjórn borgara, bara hermcnn
kmeranna, sem hafa öll völdin í
þorpunum. Og þetta eru kornungir
menn.
— Fólk getur ekki dregið fram
lífið og neyðist til að re.vna að flýja.
En nú komast sárafáir út lengur.
Nýlega lentu 69 flóttamenn á
jarðsprengju, auk þess sem þeim
var dreift með skothríð. Enginn
komst af. Flóttamaður, sem síðar
komst út sagði frá þvf. Hann lá f
felum f skóginum og margir eru þar
enn, án þess að komast yfir landa-
mærin. Þegar ég var á leið út sá ég
sjálfur sex Ifk nálægt landa-
mærunum. Það voru 2 úttútin Ifk af
karlmönnum og fjögur barnalík,
því þeir drepa börnin líka. Mér
sýndist þetta fólk hafa veriðskotið
til bana. Jú, ég sá Ifka sjálfur lík af
fólki, sem hafði verið myrt. Til
daMiiis lágu 30 lík um 30 km. frá
Battamhang f Thibadet f jöllunum.
Þar sem ég var að vinna á ökrunum
höfðu þeir drepið 300—400 fyrrum
hermenn. Beinagrindurnar lágu um
allt. Við sáum á skvrtuleifunum að
þetta hefðu verið hermenn.
— Hvað nú? Ég er bara flótta-
maður hér í búðunum og híð. vil
ógjarnan fara mikið lengra. Ég verð
hér a.m.k. 2—3 næstu mánuði og sé
tit, áður en ég sæki um að fará
nokkuð annað. Ég er feginn að hafa
hér verkefni, þó opinberlega hafi ég
ekki lcyfi til að vera læknir hér. En
franski læknirinn frá „Medecin
sans Frontiere" sem er hér í
búðunum notar mig, og á nóttunni
sé ég uni sjúklingana f sjúkraskýl-
inu og er sóttur ef eitthvað er að. Ég
er þakklátur fyrir að fá að starfa.