Morgunblaðið - 01.03.1978, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. MARZ 1978
Stjórn heimilanna er
grundvöllurinn ad vexti
og viðgangi þjóðfélagsins
UNDANFARIN ár hefur æði
oft verið vikið að hússtjórnar-
fræðslu bæði í opinberum fjöl-
miðlum ofí manna á meðal. Sýn-
ist sitt hverjum en flestir
hussandi menn hafa þó komist
að þeirri niðurstöðu, að þörfin
fyrir hússtjórnarmenntun er
enKU minni nú en áður var. Það
sem meira er, að nú þurfa bæði
kynin á slíkri fræðslu að halda.
Lagabókstafurinn
einn nægir ekki.
Fyrir nokkrum áratugum,
meðan gömlu hefðbundnu hús-
mæðraskölarnir stöðu i blóma
þótti fengur fyrir unga stúlku
að stunda nám í slíkum skóla og
búa sig þannig undir lífsstarf
sitt. Nú, þegar hússtjórn er
ekki lengur aðalstarf kvenna,
horfir málið öðru vísi við.
Gömlu góðu húsmæðraskólarn-
ir okkar falla ekki inn í
fræðslukerfið í dag. Þö var
vissulega gerð athyglisverð til-
raun í þá átt og samþykkt lög á
Alþingi um breytt form hús-
stjórnarskóla 1975. 1 þeim
liigum er m.a. gert ráó fyrir
meiri bóklegri fræðslu og síðan
gert ráð fyrir að próf úr slíkum
skóla gilti sem fyrsti bekkur á
framhaldsskölastigi. Því miður
hefur enginn hússtjórnarskóli
stárfað eftir þessum lögum.
Tilraun var gerð til þess, að
Laugalandi í Eyjafirói, en það
fengust ekki nægjanlega marg-
ir nemendur tii þess að hægt
væri að fara af stað með svo
fjölþætta ketlnslu.
í dag starfa enn 2 skólar eftir
gamla fyrirkomulaginu, þó
kennsla þar hafi að sjálfsögðu
þróast eftir breyttum timum,
en aðrir sem ekki hafa verið
felldir niður, starfa með
breyttu fyrirkomulagi. Er það
fyrst og fremst fólgið í mismun-
andi löngum námskeiðum og er
Margrét Kristinsdóttir
skólastjóri, Akureyri.
fyrirkomulagið álíka marg-
breytilegt og skólarnir eru
margir. Það er ekki sársauka-
laust að leggja niður skólastofn-
anir, sem hafa verið blómi sins
héraðs í marga áratugi. En það
verður líka að horfast í augu
við þá staðreynd, að það er fjár-
hagslega ófært að reka slíkar
stofnanir séu þær illa setnar af
nemendum.
Endarnir þurfa
að ná saman.
Stjórn heimilis er eins og
smækkuð mynd af stjórn heils
þjóðfélags. Dettur þá engum
heilvita stjórnanda þjóðfélags í
hug að gera slíkt án aðstoðar
menntaðra ráðgjafa, hverjum á
sínu sviði. Afkoman byggist á
útsjónarsemí og hagsýni og að
það sé hugsað fram í tímann,
þannig að endar nái saman
milli tekna og gjalda. Þetta
hefur reynst mörgum hús-
stjórnendum erfitt og sömu-
Ieiðis mörgum stjórnvöldum.
Fólk gerir kröfur um að geta
lifað mannsæmandi lífi, en mat-
ið á því hvað sé mannsæmandi
líf er æði misjafnt.
Koma þarf til áhrif frá upp-
eldi, bæði heimila og skóla og
þrýstingur frá hinum ýmsu
framleiðendum vöru og þjón-
ustu. Engan skal undra þó
margir glati þeim hæfileika að
velja og hafna af skynsemi í því
endalausa kapphlaupi um
lífsins gæði. Allir eru sammála
um nauðsyn góðrar stjórnunar
á þjóðarbúskapnum, þó svo að
skoðanir séu skiptar um aðferð-
, ir, en því má ekki gleyma að
stjórn heimilanna er grund-
völlurinn að vexti og viðgangi
þjóðfélagsins. Þeir sem hafa átt
því láni að fagna, að alast upp á
góðu heimili eru ólíkt betur
undir það búnir að takast á í
lífsbaráttunni en hinir.
Hússtjórnarmenntunm er því
meira virði en margur hyggur í
fljótu bragði. Sem betur fer eru
það sífellt fleiri sem gera sér
grein fyrir þessu, sem sannast á
því, að ár frá ári eykst aðsókn,
bæði pilta og stúlkna, að hinum
lengri hússtjórnarnámskeiðum,
enda eru þau viðurkennd sem
valgrein i öðrum framhalds-
skólum, í það minnsta hér á
Akureyri. Hússtjórnarfræðslan
er í lágmarki í grunnskólum og
hún er enn sem komið er ómót-
uð í framhaldsskólakerfinu, en
að mínu áliti er það ekki fyrr
en á framhaldsskólastigi að
nemendur eru nógu þroskaðir
til að tileinka sér þau grund-
vallaratriði, sem eru forsenda
góðrar hússtjórnar.
Flýttu þér hægt.
Nú hefur verið lagt fram á
Alþingi frumvarp til laga um
samræmda framhaldsskóla. í
fljótu bragði viröist það þjóna
tilgangi sínum, þó fæstir skilji
hvernig það verði fram-
kvæmanlegt í hinum dreifðu
byggðum. Ég ætla ekki að fara
út i þá sálma nú, því það er of
langt mál, en aðeins minna
hlutaðeigendur á hin fornu orð
„flýttu þér hægt“. Brýnasta
nauðsyn á sviði hússtjórnar-
fræðslunnar í dag tel ég vera að
skólastjórar og kennarar í hús-
stjórnarfræðum þingi saman,
skipti með sér verkum og móti
mismunandi tegundir af nám-
skeiðum og samræmi þau, sem
þegar er komin góð reynsla á og
hafi samráð um tímafjölda og
námsefni við stjörnendur
annarra framhaldsskóla.
Hingað til hefur hver stofn-
un, sem starfar með breyttu
fyrirkomulagi, byggt upp og
mótað námskeiðin hver í sínu
horni, en ef allir legðu saman,
þó svo aó það kosti aukna
vinnu, yrði það áreiðanlega
vænlegra til árangurs.
Ekki væri verra að hljóta
stuðning nokkurra fulltrúa
þeirra fjölmörgu hússtjórn-
enda, sem reka heimili sín með
stakri prýði. Það yrði að sjálf-
sögðu að vera í verkahríng
menntamálaráðuneytisins að
koma á slíku þingi.
Þessari tillögu er hér með
komið á framfæri vió forráða-
menn ráóuneytisins.
Ungafólkider sá vaxt-
arbroddur, sem okkur
ber að vardveita ókalinn
Undanfarnar vikur hafa birst
á síðum dagblaðanna kynning-
ar á frambjóðendum flokkanna
til prófkjörs. Ég álít að besta
kynning fyrir frambjóðanda sé
virk þátttaka hans í stjórnmála-
félagi, þannig sýnir frambjóð-
andinn, að hann hefur raun-
verulega áhuga á hugsjón og
málefnum flokksins og vill
vinna að framgangi hans.
Efnalegt sjálf-
stæði forsenda
sjálfstæði þjóðarinnar
I hugsjón okkar sjálfstæðis-
manna er það megininntak að
útbreiða þjóðlega og víðsýna
framfarastefnu, sem grundvoll-
uð er á frelsi og sjálfstæði ein-
staklinga og þjóðar.
Við erum ekki alltaf ánægð
með það, hvernig unnið er að
framgangi hugsjóna flckksins.
Okkur finnst stundum miða
hægt við að koma stefnumálum
okkar i framkvæmd og vil ég i
því tilliti minna á efnahagsmái-
in. Þau ætla að reynast þessari
ríkisstjórn erfið eins og öðrum
ríkisstjórnum. Skuldír okkar
við útlönd aukast ogverðbólgu-
hjólið snýst. Maður skilur eigin-
lega ekki hvað þetta getur
gengið lengi og á hér ekki við
gamli málshátturinn „flýtur á
meðan ekki sekkur". Það er
ekkert vafamál, að efnalegt
sjálfstæði okkar er 'algjör
forsenda fyrir frelsi okkar sem
sjálfstæð þjóð. Við þurfum
enga sérfræðinga til að segja
okkur það, að ef við verðum
háð erlendu ríki fjárhagslega,
þá erum við ekki lengur frjálst
og fullvalda ríki. Það hefur
stundum hvarflað að mér, hvort
efnahagsmálum okkar væri
svona komið, ef fleiri konur
hefðu verið þar með í ráðum.
Frjálst framtak
einstaklinga
á undanhaldi
Um árabil hefur þjóðin lifað
um efni fram og nú verðum við
að snúa blaðinu við og draga úr
útgjöldum okkar. Við vitum
þetta öll og stjórnmálamennirn-
ir eru líka alltaf að segja okkur
þetta. En sannleikurinn er sá,
að hinn almenni kjósandi er
hættur að taka stjórnmála-
mennina alvarlega í þessu efni,
þvi þeir gera ekki ailtaf sjálfir
orð sín að athöfnum. Manni
finnst að ríkisvaldið eigi að
ganga á undan með því að
Þórunn Sigurbjörnsdóttir
húsmóðir, Akureyri.
draga úr opinberum fram-
kvæmdum og umsvifum sem
óneitanlega ganga lengra en
sjálfstæðismenn vilja.
Við höfum komið hér á vel-
ferðarþjóðfélagi, þar sem
menntun og öryggi allra þjóð-
félagsþegna eru tryggð. En
hvað höfum við greitt fyrir
þetta? Útgjöld til skólamála,
trygginga- og félagsmála hafa
stóraukist á fjárlögum og fjár-
hagsáætlunum síðustu ára, og
ríkið seilist æ lengra niður í
vasa skattborgarans til að
standast straum af þessum út-
gjöldum. Þar að auki er frjálst
framtak einstaklinga til at-
vinnurekstrar og umsvifa á
undanhaldi. Þá er ríkisbákníó
og kerfið orðið svo flókið, ef
sækja á þangað ýmsa fyrir-
greiðslu, að menn hreinlega
leggja ekki út í það, nema þeir
séu gæddir óvenjumikilli bjart-
sýni og dugnaði.
Endurskipuleggja
þarf málefni
landbúnaðarins
I framhaldi af þessu vil ég
aðeins minnast á hvernig hög-
um landbúnaðarins og bænda-
stéttarinnar er komið í dag.
Málefnum landbúnaðarins, sem
er í eðli sínu einhver sjálfstæð-
asti atvinnurekstur í landinu,
er nú svo komið, vegna óstjórn-
ar og skipulagsleysis á fram-
leiðslu- og markaðsmálum, að
sumir tala um að leggja niður
landbúnað i landinu. Ég vona
að það séu ekki ábyrgir sjálf-
stæðismenn, sem tala þannig.
Nú þegar allar þjóðir kapp-
kosta um að brauðfæða sig og
milljónir manna svelta í heim-
inum, þá sæmir betur að taka
mál iandbúnaðarins til endur-
skipulagningar heldur en að
tala um að leggja hann niður.
Þátttaka
kvenna of lítil
Ég held að flestir séu sam-
mála um, að þátttaka íslenzkra
kvenna í stjórnmálum fyrr og
nú sé allt of lítil. Okkur er
gjarnt að bera okkur saman við
aðrar þjóðir á ýmsum sviðum.
Ef við berum okkur saman við
aðrar Norðurlandaþjóðir, þá
stöndum við þeim langt að baki,
þegar um er að ræða þátttöku
kvenna í stjórnmálum. A Al-
þingi þar sem 60 kjörnir full-
trúar eiga sæti eru aðeins 3
konur. A þeim 62 árum, sem við
höfum haft kosningarétt og
kjörgengi til Alþingis, hafa inn-
an við 10 konur átt sæti á Al-
þingi í lengri eða skemmri
tíma. t bæjar- og sveitarstjórn-
armálum er ástandið ekki
betra, af 1251 sveitarstjórnar-
fulltrúa eru 42 konur. Ég held
að við hljótum að spyrja, hvern-
ig stendur á þessu áhuga- og
afskiptaleysi islenzkra kvenna
af stjórnmálum. Eflaust eru
mörg svör við þessari spurn-
ingu, svo sem tímaþröng, þekk-
ingarskortur, hlédrægni o.fl.
Staðreynd er, að í mörgum til-
vikum vinnur konan tvöfaldan
vinnudag og þá er lítill timi
eftir til að sinna áhugamálum
eða auka við þekkingu sína.
Hvað varðar hlédrægni, þá held
ég að hún sé ekki fremur eðlis-
læg hjá kvenfólki en hjá karl-
mönnum. Hún er einstaklings-
bundin og hægt að sigrast á
henni eins og öðru, ef vilji er
fyrir hendi. Við höfum sýnt það
og sannað í hinum hefðbundnu
kvenfélögum, að þar getum við
staðið saman og komið málum
okkar fram af festu og einurð.
Og þó að málin, sem kvenfélög-
in láta til sín taka heiti liknar-
mál, heilbrigðismál eða eitt-
hvað annað, þá eru þetta auð-
vitað þjóðmál, sem koma alls
Framhald á bls. 26