Morgunblaðið - 23.03.1978, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1978
81
Hestvagnar hlaðnir
líkum og
hálfdauðu fólki...
Við vorum í marga mánuði á
flótta. Gangan í gegnum skóginn
var endalaus. Vonlaus. Við misst-
um tímaskynið. Maður hætti-
meira að segja að finna til
svengdar. Við vorum öll lúsug
nema mamma. Hún var sú eina
sem aldrei fékk lús.
Alltaf héldum við áfram, vökn-
uðum, sváfum og grétum við
sprengjudyninn. Stundum flugu
sprengjuflugvélarnar lágt og við
köstuðum okkur í jörðina í hvert
sinn. Alls staðar sá ég fólk skotið
niður, hlaupandi fólk, grátandi
fólk á flótta. Hestvagnar óku fram
hjá okkur, þeir voru hlaðnir líkum
og hálfdauðu fólki. Handleggir
þess löfðu máttlausir út af kerr-
unni. Hermennirnir sáu til þess að
líkum var alltaf safnað í hrúgur
og voru þær yfirleitt hafðar á
stígunum í skóginum.
Við leituðum athvarfs í dældum
og lautum.
Eitt sinn ók fram hjá okkur'stór
vörubíll. Slasaðir hermenn lágu í
haug á pallinum. Ég man að
mamma leit upp og horfði tómum
augum á bílinn aka fram hjá
okkur, þar sem við sátum í kös á
jörðinni. En bíllinn stanzaði.
Vingjarnlegt andlit bílstjórans
leit á mömmu. Hann spurði hvað
börnin væru mörg. Þau voru öll
grátandi. Bílstjórinn sagði
mömmu að ef hún gæti þaggað
niður í þeim, gætum við fengið far
með vörubílnum, þótt honum væri
bannað að taka aðra en hermenn.
Hann hjálpaði okkur upp á
bílpallinn og breiddi hálm yfir
okkur. Hermennirnir virtust
flestir nær dauða en lífi. Einn
þeirra tautaði í sífellu: „Hjúkrun-
arkona" og sneri höfðinu að
mömmu. Ég fann til köfnunartil-
finningar falin undir hálminum og
litlu systkinin líka, sem kölluðu:
Mamma, mamma... Og her-
maðurinn hélt áfram: „Hjúkrun-
arkona, hjúkrunarkona geturðu
hjálpað mér.“
„Verið þið róleg, uss verið
róleg," sagði mamma angistarfull.
Börnin þögnuðu eins og þau
skynjuðu hættuna og kannski að
margt væri verra en köfnunartil-
finning undir hálmi.
Við ókum marga kílómetra, þar
til bíllinn var stöðvaður og
bílstjórinn mælti nokkur orð við
majór í grænum búningi. Majór-
inn hækkaði röddina, gekk aftur
fyrir bílinn og byrjaði að róta í
hálminum. Þá fann hann okkur öll
með tölu. Henti okkur af pallinum
og sagði okkur að hypja okkur á
brott. Við lögðum vonsvikin af
stað og grátandi.
„í Guös bænum
geföu börnunum
mínum brauö..
„Mamma þarna er sveitabær,"
kallaði yngri bróðir minn. Það var
tekið að húma að kveldi. Við
vorum soltin. í margar vikur
höfðum við gengið og það virtist
ár síðan okkur hafði verið hent af
vörubílspallinum. Við vorum ekk-
ert nema skinnið og beinin.
Larfarnir héngu utan á okkur.
Ég horfði á mömmu. Gyðings-
legt útlit hennar var enn meir
áberandi en fyrr. Andlitið var
markað þjáningum undanfarinna
mánaða. Hún hafði samt ennþá
rænu á að setja hárið í hnút í
hnakkanum. Það var sléttkembt
og svart. Hún hafði elzt um tíu ár.
Það var fyrirlitning á andlitum
fólksins, sem bjó á sveitabænum.
„Nei, við hýsum ykkur ekki. Þið
megið gista í hlöðunni í nótt en
inn fyrir okkar þröskuld stígið þið
ekki.“
í hlöðunni reyndi mamma að
fyrirfara sér... “
Það er þögn... Chrystel er
horfin til baka. Ég er ekki lengur
í stofunni hjá henni. Hún er þar
ekki lengur heldur. Hún grípur
hendi fyrir andlitið og brestur í
grát. Mér er sem ég sjái hana fyrir
mér horfa á eftir móður sinni
ganga út úr hlöðunni.
„Mamma hafði verið í burtu í
nokkrar mínútur. Ég vissi að það
var ekki allt með felldu og fór að
leita hennar. Hún stóð í einu horni
hlöðunnar, hafði bundið snæri við
bita í loftinu og brugðið því um
háls sér.
„Elsku mamma!" Ég sleit band-
ið. Hún féll meðvitundarlaus á
gólfið. Ég kraup við hlið máttlauss
líkamans og hristist og skalf af
ekka. Þá kom systir mín og saman
hlupum við til fólksins á bænum.
Það kom með kalt vatn. Andlit
mömmu var baðað vatninu. Þegar
hún kom til meðvitundar sagði
bóndakonan við hana að þetta
mætti hún aldrei gera aftur!
Mamma leit óttaslegin á konuna
og lofaði hátíðlega að hún skyldi
aldrei framar reyna að hengja sig.
„En í Guðs bænum gefðu
börnunum mínum brauð." Bónda-
konan stóð upp, og slétti úr pilsinu
.sínu. Síðan strunsaði hún út.
Nóttin lagðist yfir, þung og
mögnuð. Ég og systir mín ákváð-
um að fara út og sníkja brauð ef
við fyndum einhverja hermenn í
skóginum.
Við fjarlægðumst hlöðuna meir
og meir. Það var dimmt í skógin-
um og við héldum í hvor aðra.
Þangað til allt í einu — sprengju-
flugvélar!
Þær komu fljúgandi, lágt. Síðan
heyrðum við sprengjur falla. Allt
í kringum okkur. Við köstuðum
Þjóðverjar marsera yfir pólsku landamærin 1. sept. 193».
Þýzkar hersveitir hertóku Pólland á einni viku.
saman lágum rómi og loks gáfu
þeir mér hermannabúning. Svört
leðurstígvél, tíu númerum of stór
en það voru skór, buxur og jakka.
Þeir brostu aldrei. Enginn brosti.
Þeir gáfu mér brauð og vatn. Ég
hafði ekki smakkað brauð dögum,
kannski vikum saman.
Næst sat ég á milli þeirra í
jeppa. Það var ekið lengi, kannski
hundruðir kílómetra. Alltaf þögðu
þeir.
Við komum í lítið fiskiþorp.
Þarna voru samankomnir þúsund-
ir flóttamanna. Fólkið sat á
jörðinni og beið. Eftir hverju?
Óvissa og hræðsla skein úr
andlitum þeirra. Kannski var
mamma þarna? Ég skimaði í
kringum mig, gekk á meðal fólks
og spurði marga hvort þeir hefðu
séð lágvaxna konu með mikið af
börnum. Sumir hristu höfuðin.
Aðrir litu ekki einu sinni upp.
Eldri Gyðingur sat á lúinni
ferðatösku. Það var sjaldgæf sjón.
Hann leit á hermannabúninginn,
benti mér að koma til sín. Opnaði
töskuna og dró upp forláta kjól.
„Hérna barnið mitt, klæddu þig í
kjólinn og losaðu þig við búning-
inn.“ Ég spurði hvort hann hefði
séð mömmu. Hann leit á mig og
úr augunum skein ólýsanleg
hryggð.
„Bráðum förum við um borð í
skipin," sagði hann.
Fólkið rottaði sig saman á
jörðinni og stundir liðu. Ég settist
afsíðis þungt hugsi. í höfninni
voru nokkur skip og þangað var
okkur smalað um borð.
Ég man ennþá nafnið á skipinu,
sem ég fór í. Það hét URUNDI.
Okkur var smalað niður í lestina
eins og rollum. Það var hálmur á
gólfinu. Hvað skipin voru mörg
veit ég ekki en þau voru eflaust
full af flóttafólki.
URUNDI lagði fyrst af stað og
var rétt skriðið út úr hafnarmynn-
innu, þegar lætin byrjuðu. Drunur
í loftinu. Sprengjuárás. Öll hin
skipin höfðu verið sprengd í loft
upp. Mér fannst ég sjá flótta-
mennina í lestum hinna skipanna
fyrir mér. Ég leit í kringum mig,
konur, börn, gamalmenni. Grátur!
„Fólk lá affvelta
og haföi rétt mátt
til að lyfta
niöursuöudósunum.“
. Kona hélt á dánu smábarni í
fanginu.
Var ég dauð? Ég hafði ekki
talað í margar vikur. Við vorum
enn úti á sjó. Márgir höfðu dáið
á leiðinni. Flest börnin dóu úr
næringarskorti. Aðrir voru þungt
haldnir. Við fengum tvær kring-
lóttar kexkökur á dag.
Ég var svo máttlaus að mér
sortnaði fyrir augum, þegar ég sá
SS-menn í dagsbirtunni á bryggj-
unni. Við vorum komin til Kaup-
mannahafnar. Það hlaut að vera
komið sumar, því sólin skein og
golan var hlý.
Við vorum flutt í verksmiðju,
sem var tóm. í kringum hana var
há gaddavírsgirðing. Á gólfinu var
hálmur. Fólkið lagðist fyrir. Ef
það voru fjölskyldur, aðskildu þær
sig frá hinum með því að búa til
lítinn stíg meðfram hálmhrúg-
Faðir Chrystelar, Paul Franz Ziebert, og móðuramma, Berta
Kindler.
Móöir Chrystelar, sem nú er 77
ára. Myndin er tekin é s.l. ári í
LUbeck.
okkur á jörðina, sprengja féll rétt
hjá með ofsalegum krafti.
Allt dimmt, reykur hvert sem
litið var. Mér sýndist ég sjá bæ
brenna í fjarska. Ég kallaði nafn
systur minnar. Hafði liðið yfir
mig? Ég kallaði á Guð, ég kallaði
á mömmu. Ekkert svar, aðeins
reykský. Ég kallaði, æpti. Ekkert
svar. Ég hljóp, ég gekk, ég grét.
Hvar var hlaðan? Hvar var systir
mín? Hvar voru mamma og litlu
systkinin?
Öll hin skipin
sprengd í loft upp ...
„Können sie mir helfen. Ich bin
allein!" Það var kominn morgunn,
samt var enn dimmt. Þeir stóðu í
hóp nokkrir þungbúnir hermenn.
Mér fannst hjarta mitt vera að
springa og ég hljóp til þeirra.
Getið þið hjálpað mér. Ég er
alein. Þeir litu á mig. Andlit
þeirra óhrein og svipurinn þungur.
Þeir virtu mig fyrir sér, töluðu
Sjá nœstu
síðu