Morgunblaðið - 30.03.1978, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. MARZ 1978
lltogtntlifaMfe
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10100.
Aðalstræti 6. simi 22480.
Áskriftargjald 1 700.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 90 kr. eintakið.
Nýlega birtist frétt hér í
Morgunblaðinu þess efnis, að
fæðingum á íslandi hafi fækkað
Um 308 hér á landi á síðasta ári
miðað við árið á undan og hefur
fæðingum fækkað töluvert meira
milli þessara ára en sérfræðingar
áttu von á, að sogn dr. Gunnlaugs
Snædals yfirlæknis. „Haldi þessi
þróun áfram næstu árin má telja
fyrirsjáanlegt, að allar spár um
íbúafjölda raskist meira og minna
og þar með forsendur ýmissa
þeirra áætlana, sem nú þegar
liggja fyrir,“ segir ennfremur í
fréttinni.
Dr. Gunnlaugur Snædal sagði,
að samkvæmt bráðabirgðaupp-
gjöri, sem nú lægi fyrir hjá
Fæðingadeildinni, hefðu fæðingar
á síðasta ári verið 4.036 talsins
miðað við 4.344 á árinu 1976,
þannig að fæðingum fækkaði um
308 milli þessara ára.
hafi fæðingum farið að fækka,
þannig að undanfarinn áratug
hafi þjóðinni ekki fjölgað nema
um 1,5% á ári. Ef við síðan lítum
á lifandi fædda á sl. ári, og
drögum frá börn fædd á Keflavík-
urflugvelli, þá kemur í ljós, að
lifandi fædd börn á árinu 1977 eru
um 3.917 og ef við síðan berum þá
tölu saman við frétt Hagstofunn-
ar um að íslendingar hafi verið
222 þús. hinn 1. des. sl., þá sýnir
það sig, að fæðingartíðnin er
orðin um 17,6% sem samkvæmt
heldur sé þetta hluti af þjóðfé-
lagsþróuninni — að hér sé að
komast á tveggja barna tízka, þ.e.
að hjón eignist ekki nema tvö
börn nú í stað þess að þau áttu
þrjú og jafnvel fjögur börn áður.“
I kringum 1920 var barneignin
5,20 börn miðað við hvert hjóna-
band, en 1976 var samsvarandi
tala orðin 2,3 börn miðað við
hvert hjónaband. „Ef við höldum
áfram að velta þessum tölum
fyrir okkur og gerðum ráð fyrir,
aö nú væri sama fæðingartíðni og
var á áratugnum 1950—60, þá
hefðu átt að fæðast hér 5.300 —
5.400 börn á ári, en ekki liðlega
3.900, eins og raunin varð á,“
sagði dr. Gunnlaugur Snædal að
lokum.
Við hljótum að staldra við
þessa minnkandi fæðingartölu og
íhuga af gaumgæfni, hver ástæða
iiggi til þess, að svo mjög hefur
dregið úr fólksfjölgun íslendinga,
en það mun að sjálfsögðu hafa
margvíslegar — og raunar ófyrir-
sjáanlegar — afleiðingar í för
með sér, þegar fram líða stundir.
Gera verður nýjar spár um ýmis
atriði í þjóðlífinu, sem byggjast á
þessari minnkandi fólksfjölgun,
fyrir þeim afleiðingum, sem þetta
mun hafa í för með sér. Við eigum
við mörg vandamál að etja, en það
er eins og fáir hafi enn áhuga á
þeirri nýju þróun, ef svo mætti
segja, sem nú blasir við vegna
þess, hversu mjög hefur dregið úr
fæðingum. ísland þarf á fleira
fólki að halda til að treysta
undirstöður þjóðlífsins og það er
langt frá því, að kominn sé tími
til að við höfum efni á, að svo
skjótlega dragi úr fjölgun. Við
getum að vísu ekki séð fyrir um
afleiðingarnar, en hér í lokin er
ástæða til að vitna í stórfróðlegt
útvatpserindi, sem Hulda Jens-
dóttir, forstöðukona Fæðingar-
heimilis Reykjavíkur, flutti í
útvarpi nýlega og vakti mikla
athygli, enda hefur Hulda yfir að
ráða mikilli reynsluþekkingu í
starfi sínu og viðmiðun, sem í hag
kemur. Það væri ástæða til að
íhuga margt í erindi hennar, en
hér verður einungis vitnað til þess
kafla, sem er í tengslum við
umræðuefni þessarar forystu-
greinar. Hulda Jensdóttir sagði
m.a.:
„Þótt fóstureyðingar séu ekki
frjálsar á íslandi, hefur aukn-
Fjölgun aðeins 1%
—orsök og afleiðingar
Dánartalan hefur mörg undan-
farin ár verið svipuð hér á landi
eða 6,8—7% dánir miðað við
hverja 1000 íbúa á ári og ólíklegt
að unnt verði að lækka þá tölu.
Hingað til hefur Island haft mjög
háa fæðingatölu mörg undanfarin
ár miðað við nágrannalöndin.
Allan áratuginn 1950—60 var
fæðingatalan t.d. jafnan í kring-
um 27 miðað við hverja þúsund
íbúa, þannig að á þessum árum
fjölgaði okkur um sem næst 2%
á ári. „Dr. Gunnlaugur Snædal
kvað þessa þróun hafa haldizt að
mestu fram til 1964, en upp úr því
framansögðu bendir til, að fólks-
fjölgunin sé komin niður í 1% á
ári og hefur aldrei áður verið svo
lítil miðað við þær upplýsingar
sem við höfum, a.m.k. tvær
síðustu aldir.“
Þegar um skýringar var spurt,
svaraði dr. Gunnlaugur því, að
athyglin hefði beinzt að auknum
fóstureyðingum, en bráðabirgða-
tölur um þær benda til, „að
fóstureyðingar hér á landi séu um
100 fleiri en árið þar á undan.
Hins vegar held ég að ástæðunnar
sé ekki að leita þarna eingöngu,
og sér hver maður í hendi sér, að
við blasir annað þjóðfélag en gert
var ráð fyrir, þegar spáð var á
áratugnum 1950—60. Við þurfum
t.a.m. augsýnilega ekki á að halda
eins mörgum kennurum og ráð
var fyrir gert, atvinnulífið fær
færra fólk, byggingafram-
kvæmdir af öllu tagi verða minni
en ráð var fyrir gert o.s.frv. Við
erum fámenn þjóð og þurfum á
öllu okkar fólki að halda og það
er því síður en svo uppörvandi, að
svo mjög hefur dregið úr fólks-
fjölgun, og er í senn ástæða til að
leita orsakanna og gera sér grein
ingin orðið ógnvekjandi á undan-
förnum árum, þótt prósentvís
séum við lægri en sumar aðrar
þjóðir.
Miðað við fjölda fæðinga á
Islandi var aukningin á árunum
1950-68 0,6%-1,7%. Árið 1969
og 1973 varð aukningin 2,3% og
4,2%, á árunum 1974, ‘75, ‘76
5,2%, 7% og 8%. Árið 1960 voru
fóstureyðingar 50 á íslandi, árið
1976 voru þær orðnar 357. Aukn-
ingin milli ára 1974 og ‘75 var
39%», milli ‘75 og ,76 15% og á
fyrstu 6 mánuðum ársins 1977
varð aukningin 46%, sem þýðir,
að á árinu 1977 hefur einu til
tveimur mannslífum verið fórnað
hvern einasta dag ársins.
Tölur tala sínu máli, en tölur
segja ekki allt. Á bak við hverja
tölu er saga, alvarleg saga,
sorgarsaga.
Fólk virðist halda, að fóstur-
eyðing, gerð af fagmanni á
sjúkrahúsi, sé hættulaus, en svo
er alls ekki. Dr. Edward
Harkings, yfirlæknir við Toronto
General Hospital, fann þörf hjá
sér til að upplýsa almenning um
þessa hluti og skrifaði grein í The
Toronto General Motor og undir-
strikaði að fóstureyðing væri
hættuleg aðgerð, sem hefði kostað
margar konur Iífið, auk alls þess
fjölda kvenna, sem ekki gætu alið
barn eftir aðgerðina og þar af
væri xh táningastúlkna ófrjóar
eftir aðgerð.
Frjóvgun er stundum óvelkom-
in. En börn eru sjaldan óvelkom-
in. Það, sem virtist böl í fyrstu,
varð blessun og gleði, þegar frá
leið. Við segjumst búa í velferðar-
þjóðfélagi, en eigi að síður látum
við það viðgangast, að konur,
margar í mikilli neyð, álíti sig
þurfa að fórnfæra börnum sínum,
vegna þess, að velferðarþjóðfélag-
ið veitir ekki þann stuðning,
siðferðilega og afkomulega, sem
þarf til að axla byrðina. Kona,
sem á von á barni, hlýtur að eiga
kröfu til allrar þeirrar hjálpar,
sem hægt er að veita, til þess að
hún geti alið sitt barn og annast
það ...“
Og ennfremur segir Hulda
Jensdóttir: „Önnur hlið á þessu
máli, sem hér er til umræðu er
framtíð íslenzkrar þjóðar og
afkoma. Ef ófrjósemisaðgerðir og
fóstureyðingar aukast frá því,
sem nú er, og fæðingum fækkar
á borð við það, sem gerðist á sl.
ári, tekur framtíðin á sig gjör-
breytta mynd, sem er þjóðfélag
staðnað í vexti, hvers þegnar
verða eldra fólk í miklum meiri-
hluta, skortur á vinnuafli, auk
fjölda annarra vandamála, sem
nú herja á þær þjóðir, sem haft
hafa fóstureyðingar á stefnuskrá
sinni um árabil."
Getum við þá ekkert lært af
mistökum annarra?
Innrásarliðið í
Rhódesíu sigrað
Salisburv, 29. marz. AP.
FRÁ ÞV'f var skýrt í dag að
rhódesískar öryggissveitir hefðu
gersigrað 100 skæruliða sem
sóttu inn í Rhódesíu frá Mozam-
bigue í síðustu viku. Leifa skæru-
liðaflokksins var leitað í dag í
Burmadalnum um 30 km suður af
setuliðsbænnm Umtali í austur
hluta Rhódesíu.
Heimildir í Rhódcsíuher herma
að tiigangur skæruliða hafi verið
að grafa undan samkomulaginu
sem stjórn hvíta minnihlutans og
þrír blökkumannaleiðtogar
gerðu með sér 3. marz. Skærulið-
ar skildu eftir flugmiða með
gagnrýni á samkomulagið þegar
þeir flýðu úr búðum sínum í
Burmadalnum samkvæmt rit-
skoðunum blaðafréttum.
Oháða blaðið Rhodesian Herald
segir að þetta hafi verið ein mesta
árás sem skæruliðar hafi gert á
Rhódesíu í tvö ár. Opinberlega
hefur ekki verið §agt frá mann-
falli. Sagt er að nokkrir háttsettir
yfirmenn hafi verið í hópum sem
réðst yfir landamærin.
Blaðið segir að skæruliðar hafi
skilið eftir mikið magn vopna og
skotfæra þegar þeir flýðu. Her-
yfirvöld vilja ekkert segja um
fréttir um að rhódesískir hermenn
hafi gert gagnárás yfir landamæri
Mozambia.ue með stuðningi flug-
véla.
Framkvæmdanefnd bráða-
birgðastjórnar hvítra manna og
svartra kom saman til fyrsta
vinnufundar síns í dag en náði
ekki samkomulagi um fyrsta málið
sem fyrir henni liggur. Ákveðið
var að halda annan fund til að
ákveða um skiptingu ráðherraem-
bætta í ráðherranefnd bráða-
birgðastjórnarinnar.
Mogadishu, 29. marz.
Reuter — AP.
SÓMALÍUSTJÓRN heíur hvatt
til þess að hlutlaust friðarga-zlu-
lið verði sent til Ogaden-eyði-
merkurinnar til þess að binda
enda á „þjóðarmorð“ sem hún
segir að cþíópíski herinn fremji
þar.
Talsmaður utanrikisráðu-
neytisins í Mogadishu krefst þess
í yíirlýsingu. að allt erlcnt herlið
sem styðji Eþíópíumenn verði
flutt á brott og segir að brott-
flutningur herliðsins sé skilyrði
þess að friður komizt á.
Talsmaðurinn sagði að frekari
hlóðsúthellingum væri aðeins
ha'gt að afstýra með samninga-
viðræðum fyrir milligöngu
Einingarsamtaka Afríku (OAU)
er miðuðu að sjálfstæði Ogaden.
Því er bætt við í yfirlýsingu
talsmannsins að það sé siðferði-
leg skylda Sómalíumanna að
styðja bra-ður sína í Vest-
ur-Sómalíu (Ogaden) þar til þeir
fái að njóta þess réttar síns að
lifa sem sjálfstæð þjóð.
í yfirlýsingu talsmannsins segir,
að Frelsishreyfing Vestur-Sómalíu
hafi náð á sitt vald 97 af hundraði
Ogadens og nánast tortímt
Framhald á bls. 24
Þetta gerðist
1975
— Norður-Víetnamar
taka Da Nang.
1971 — Fyrsta kín-
verska farþegaflugvélin
kemur til New York.
1966 — Bandaríkja-
mónnum skipað að loka
herstöðvum sínum í
Frakklandi.
1933 — Þjóðernissinn-
inn J.B.M. Hertzog
myndar stjórn í Suð-
ur-Afríku.
1917 — Rússneska
bráðabirgðastjórnin
ábyrgist sjálfstæði Pól-
lands.
1912 - Soldáninn í
Marokkó undirritar
samning sem gerir land-
ið að frönsku verndar-
svæði.
1867 — Rússar seija
Bandaríkjamónnum Al-
aska fyrir 7.2 milijónir
dollara. Síðustu her-
sveitir Frakka fara frá
Mexíkó.
1863 — Vilhjálmur
Danaprins viðurkenndur
konungur Grikklands og
tekur sér konungsnafnið
Georg I. — Danir inn-
lima Slésvík.
1856 — Parísarsáttmál-
inn undirritaður: Full-'
veldi Tyrkjaveldis viður-
kennt sjálfstæði I)ónár-
fursta viðurkennt, Rúss-
ar afsala sér Bessarabíu,
Svartahaf lýst hlutlaust,
siglingafrelsí á Dóná
tryggt.
1R06 — Jósef Bonaparte
verður kontingur Napoli.
1772 — Robert Clive ver
stjórn sína í Bengai í
vitnaleiðslum í Neðri
málstofunni.
1603 — írski upp-
reisnarmaðurinn jarlinn
af Tyrone gefst upp fyrir
Mountjoy lávarði, í
Mellifort.
Afmadi Franeisco Goya,
spænskur Ikstmálari
(1746-1828) - Paul
Verlaine Franskur höf-
undur (1844 — 1896) —
Frankie Laine, banda-
rískur söngvari
(1913--)
ilugleiðing dagsins
Mesti löstur ofstækis-
mannsins er einlægni
hans — Oscar Wilde,
írskúr rithöfundur
(1854-1900).
Sómalir vilja senda
gæzlulið til Ogaden
Símamynd AP
Belgíski baróninn og auðmaðurinn Jean Edouard Empain, sem
rænt var í janúar og hafður í haldi í tvo mánuði, sést hér á leið
í sjúkrahús í borginni Neuilly skammt frá París í fyrrakvöld.