Morgunblaðið - 08.04.1978, Qupperneq 23

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. APRÍL 1978
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. APRÍL 1978
27

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 1 700.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 90 kr. eintakið.
Skógrækt á íslandi
Þaö mun vera nokkuö sam-
dóma álit manna, aö samfellt
gróöurlendi á íslandi hafi verið um
50 hús km’ áður fyrr eöa um
helmingur alls landsins, en nú er
samfellt gróðurlendi aöeins um 20
pús km’. Af upphaflegu gróöurlendi
voru um 40 pús km’ vaxnir birki-
gróðri í einhverri mynd, skógum og
einkum kjarri, og varöi hann gróður-
lendíð og jaröveginn fyrir upp-
blæstri, skriðuföllum og vatns-
rennsli. Nú eru aöeins 1250 km’
landsins paktir kjarri og helmingur
pess á mjög í vök aö verjast sakir
ofnotkunar, pannig að stöðugt sígur
á ógæfuhliðína. Ýmsir telja, aö nú sé
frjósemi jarðvegs hér á landi einung-
is brot af pví, sem áöur var, pegar
gróðurlendi var meira og skógar og
kjarr settu svip á landíð í mun ríkara
mæli en nú er. Það er göfugt
hlutverk að spyrna við fótum og
reyna að endurheimta pað, sem
glatazt hefur i pessum efnum.
Skógrækt ríkisins og skógræktarfé-
lög hafa unnið mikið starf og raunar
snúið vörn í sókn. Mikið hefur
áunnizt og ætla má, að með aukinni
skógrækt sé unnt að græða landið,
svo að pað minni í framtíðinni meir
á pað, sem var í árdaga íslands-
byggðar. Að pví eigum við að stuðla.
Við eigum að rétta peim hjálpar-
hönd, sem vinna peitta pjóöprifa-
starf, en hitt er svo rétt, aö skógar
eiga ekki heima alls staöar á Íslandí
og menn eiga að fara varlega, pegar
peir ákveða skóglendi, pví að
skógrækt getur spillt landslagi, par
sem hún á ekki við, á sama hátt og
hún er stórkostlegur fengur, par sem
hún er til skjóls og skrausts, svo að
ekki sé talað um fjárhagslegan
ávinning af skógræktarstarfsemi.
Skógrækt ríkisins og Skógræktar-
félag íslands gangast nú fyrir
fræðslusýningu, „Skógrækt á ís-
landi", í Norræna húsinu og ættu
menn aö kynna sé sýningu pessa og
leggja við hlustirnar, pegar rætt er
um skógrækt og framtíð hennar hér
á landi. Verður kynningarstarfsemin
vonandi til pess að auka enn áhuga
íslendinga á skógrækt og efla
starfsemi skógræktarmanna.
Skógræktin í landinu stefnir m.a.
að verndun peírra leifa af kjarri og
skógi, sem 1100 ára búseta hefur
skiliö eftir. Þá er unniö að pví aö
endurheimta landgæði með kjarri og
skógargróðri. Friðun lands á vegum
skógræk tarinnar hefur sýnt, að
undirgróöur skóglendanna (birki-
skóglendi) skilar af sér tveimur til
premur sinnum meiri afrakstri en
gróður á bersvæði.
Að skógræktarstarfínu vinna auk
Skógræktar ríkisins fjölmörg skóg-
ræktarféiög áhugamanna, eins og
kunnugt er. Skógræktarfélögin eru
nú 31 að tölu og innan peirra eru
rösklega 7000 manns. í skógræktar-
starfinu er m.a. unnið að jarðvegs-
og gróðurvernd, ræktun nytjaviðar á
völdum svæðum, prýöi og varðveizlu
útivistarsvæða, einkum í péttbýli, en
peirra pekktust eru Heiðmörk og
Kjarnaskógur við Akureyri, en auk
pess eru öll friöiönd skógræktar-
manna opin almenningi. Þá er unnið
að ræktun skjólbelta o.s.frv.
Mjög hefur gengið á nytjaskóga í
heiminum á undanförnum árum, en
pví hefur verið spáð, aö viðarparfir
aukist mjög frá pví, sem nú er.
Afurðir skóga eru ekki aðeins
timbur, heldur er mestur hluti pess
pappírs, sem notaöur er í heiminum,
unninn úr viði, auk pess er margvís-
legur annar iönaðarvarningur unninn
úr skógi og sífellt bætast fleiri
greinar iðnaðar við, par sem viður er
hráefni. i Vestur-Evrópu hafa
viðarparfir veriö meiri en framleiðsl-
an og hefur mismunurinn verið
jafnaður með innflutningi viðar frá
Kanada og Rússlandi. Pví hefur verið
spáð, aö viðarparfir V-Evrópu Þre-
faldist á árunum 1975—2000, en
afrakstur skóga í V-Evrópu getur
aftur á móti ekki aukizt að marki
næstu árin, pví aö peir eru fullnýttir.
Það er pví viðbúið, að skógarafurðir
hækki til muna í verði. Hákon
Bjarnason, fyrrum skógræktarstjóri,
hefur bent á pað í erindi, sem hann
flutti nýlega um skógrækt, að menn
hafi treyst pví fyrir nokkrum árum að
sækja mætti við og timbur til
hitabeltisins, en sú von hefur að
mestu reynzt tálvon af mörgum
orsökum, sem of langt væri upp að
telja. í Evrópu eru miklar lendur,
sem fyrrum voru skógi vaxnar, en
eru nú til lítilla nytja. „Enda pótt víða
séu nú uppi miklar ráðageröir um að
auka og stækka skóga V-Evrópu,“
segir Hákon Bjarnason ennfremur,
„munu engar teljandi nytjar fást af
peim fyrr en á öðrum tug næstu
aldar. Því verður enn að leita á náðir
Kanada og Rússlands næstu áratug-
ina ...“ Kanadamenn hyggjast auka
viðarframleiðslu sína, en peir munu
fyrst og síðast sinna sívaxandi
pörfum Bandaríkjanna. Viðarút-
flutningur peirra til V-Evrópu gæti
pví senn verið úr sögunni. Rússar
geta enn um sinn selt við og timbur,
en peir purfa aö sækja pessi gæði æ
lengra inn í Síberíu. Enginn vafi er
á pví, að pað muni hafa síaukinn
kostnaö í för með sér. Því má búast
við, að verð á skógarafurðum tvö-
faldist eða jafnvel prefaldist á næsta
aldarfjórðungi, en olíukreppa gæti
aukið pessa veröhækkun til muna og
ætti pví hver maður að sjá í hendi
sér hvílík nauösyn er á pví, að við
eflum skógrækt eftir fremsta megni.
En getur pað haft einhverja raun-
hæfa pýðingu fyrir okkur, munu
ýmsir spyrja? Við skulum láta Hákon
Bjarnason svara pessari spurningu.
Hann segir í fyrrnefndu erindi: „Þeir
menn eru pví miður alltof fáir hér á
landi enn sem komið er, sem gera
sér Ijóst, að við gætum framleitt um
90% af peim viði, sem notaður er á
ári hverju. Til pess að fullnægja
viðarpörfum okkar í dag pyrfti ekki
stærra landsvæði en tvisvar sinnum,
eða tveim og hálfu sinni stærð
pingvallavatns, og vilji menn gera
sér paö ómak að líta á íslandskort
munu peir sjá, að pað er ekki stór
hluti af byggðu bóli á íslandi. Og
slíkt landsvæði mundi gefa af sér
sama viðarmagn á ári hverju um alla
framtíð." Hann bætir pví við, að
óhætt sé að fullyrða, að mjög viða sé
unnt að rækta hér á landi hraðvaxna
skóga sem gætu gefið af sér mikið
timbur í framtíðinni, ef rétt væri á
haldið og við hagnýttum okkur pá
reynslupekkingu, sem nú liggur fyrir
af löngu og merkilegu starfi ís-
lenzkra skógræktarmanna.
Innflutningur á trjáplöntum hefur
reynzt vel. Sitkagreni virðist bæði
harögerara og vindpolnara en ís-
lenzka birkið, ef fræ er sótt til nógu
norðlægra staöa. Þá er reynsla okkar
af ræktun skóga komin svo langt, að
flestar pær trjátegundir, sem fluttar
hafa verið til landsins úr héruðum
með svipaö verðurfar og hér er, hafa
pegar borið proskað fræ. Sumar hafa
sáð sér sjálfar út um skógana og
landið umhverfis og pað sýnir betur
en nokkuö annað, að ræktun peirra
er örugg og bíður framtíöarinnar.
Þess má og geta, að haustið 1976 var
safnaö um 30 kg af sitkagrenifræi
auk fræs af öðrum tegundum s.s.
rauðgreni, hvítgreni, blágreni og
svartgreni, stafafuru, sveigfuru,
lindifuru og broddfuru. Fræið var
yfírleitt vel proskað og sumt með
árætum. Þessar innfluttu trjátegund-
ir hafa unnið sér pegnrétt í íslenzk-
um gróöri og eigum við eftir að hafa
af peim yndi og unað í síauknum
mæli. Framtiöin mun áreiðanlega
eiga eftir að pakka og blessa störf
peirra, sem lagt hafa eitthvað af
mörkum til pess, að pau skóglendi
nái proska, sem nú eru óðum aö
vaxa úr íslenzkum jarðvegi. Og nú
pegar er Heiðmörk að verða eftir-
sóknarverðasti útivistarstaöur
höfuðborgarbúa á sumrin. Lista-
skáldið góöa, Jónas Hallgrímsson
talar jafnvel í sömu andránni um
skógrækt og frjálsa menn — og má
minnast pess.
En fjármunir til skógræktar eru nú
orðnir of litlir. Skógræktarmenn
verða að draga saman seglin, ef
ekkert verður að gert. Við blasir, að
fjárfesting til peirra getur ekki staöið
undir ööru en föstum kostnaöi, svo
að ekkert verður eftir til fram-
kvæmda. Morgunblaöíð heitir pví á
alla, sem geta, að leggja skógrækt-
inni liö, svo að peir aöílar, sem sinna
henni geti starfað eðlilega. Sú
hugsjón Valtýs Stefánssonar, rit-
stjóra blaðsins, ætti að vera okkur
öllum í senn hvatning og leiðarljós.
Jón Sveinsson forstjóri Stáivíkur
með módel af skrokk nýja togar-
ans. Ljósm. Mbl.i RAX.
„Ákveðið er að á þessum togara
verður stýranlegur skrúfuhringur og
verður ábyggt stýri á hann. Þá er
ákveðið að aftast á vinnuþilfari verði
vatnsþétt þil, til að fyrirbyggja að sjór
geti fyllt vinnuþilfariö, ef hann kemst
niður í gegnum fiskilúguna. Þetta er
öryggisatriði, sem Hjálmar R. Bárðar-
son siglingamálastjóri hefur lagt mikið
uppúr, en hann hefur fylgst náið með
hönnun þessa togara og var m.a.
viðstaddur módelprófanirnar í Lyng-
by.“
Stálvík er nú að Ijúka við smíöi
togara fyrir Saefinn h.f. og verður smíöi
hans lokið í næsta mánuöi. Að sögn
Jóns, þarf fyrirtækið að vera byrjað á
smíði nýja togarans áöur, og þarf því
að geta byrjað smíði hans í þessum
mánuði. Er áætlaður smíöatími nýja
skipsins aðeins 8 mánuðir, ef ekkert
óvænt kemur fyrir.
Ný gerð skuttogara hjá Stálvík:
ari af minni gerð
Olíusparnaðurinn allt að
Skipasmíðastööin Stálvík í Garöabæ
er um þessar mundir að hefja smíði á
499 tonna skuttogara. Það þykir svo
sem ekki merkilegt nú til dags, að
hafin er smíði skuttogara hjá Stálvík
eða Sliþpstöðinni á Akureyri, en
togarinn sem Stálvík er nú aö hefja
smíði á, er með algjörlega nýju
botnlagi. Módel af þessum nýja togara
hafa verið reynd í Skibsteknisk
Laboratorium í Lyngby í Danmörku, og
útkoman er sú aö hinn nýi togari á aö
eyða 39% minna af olíu en meðalskut-
togari af minni gerð eyddí á íslandi á
s.l. ári, en þá eyddu minni skuttogar-
arnir olíu fyrir um 49—50 milljónir
króna að meðaltali. Togarinn, sem
Stálvík er nú að hefja smíði á, hefur
alfarið verið hannaður af íslenzkum
tæknifræðingum, en aðalhöfundur
skrokksins er Sigurður Ingvason
skiþatæknifræðingur, sem starfar í
Svíþjóð.
Þegar Morgunblaöið hafði samband
við Jón Sveinsson forstjóra Stálvíkur
sagði hann, aö sem kunnugt væri heföi
Sigurður Ingvason innt af hendi mikla
vinnu við íslenzkan skipasmíðaiðnað
og s.l. sumar hefði hann lokið við
skýrslu um þróunaráætlun tslenzkrar
skipasmíði. Aður hafði Sigurður verið
einn af forstjórum Kockums í Svíþjóð,
en ræki nú sjálfstæöa skipateiknistofu
þar.
„Það var í framhaldi af þessu. sem
við fengum Sigurð til aöstoöar við
okkur, og byrjaði hann á aö hanna nýja
skuttogara frá grunni, skip sem er 56
metra langt og 499 brúttórúmlestir. Nú
er undirbúningur smíöi þessa skips
þaö langt kominn, aö Siglingamála-
stofnun ríkisins er búin aö samþykkja
gerð hans.
Tilraunir með módelið af togaranum
gengu mjög vel og miðað við gefinn
hraða er olíusparnaðurinn 39%, og er
þá gengiö út frá svipaöri stærö togara.
Við hönnun togarans höfum við þrjú
aöalmarkmið þ.e.: 1. Vandaö skiþ, er
henti til fiskveiða við ísl. aöstæöur; 2.
Betra skipslag er leiði til olíusparnaö-
ar; 3. Betri hönnun, er leiði til
vinnusparnaðar og lægra verðs, betri
rekstarafkomu í skipasmíöi og út-
gerð,“ sagði Jón.
í skýrslu, sem Skibsteknisk
Laboratorium hefur sent frá sér vegna
módelprófana skuttogarans segir að
stofunin hafi aldrei fengið skipsmódel
til reynslu, sem haft hafi jafn litla
mótstöðu og notaði það 8—53% minni
orku miðað við gefinn hraöa en önnur
skip, sem þeir hafi gert tilraunir með,
en stofnunin hafi reiknað út 600 módel
á s.l. 6 árum.
í skýrslunni frá Skibsteknisk Laborta-
torium segir að Stálvíkurtogarinn eigi
aðeins að þurfa 940 hestafla orku til
að ná 12,5 mílna hraða og til að ná 11
mílna hraða aðeins 530 hestöfl.
19,5 m. kr. á ári
„Hinn nýi skuttogari verður með 660
rúmmetra lest eða 50% stærri en í
þeim skuttogurum, sem hafa verið
smíðaðir hér að undanförnu,“ segir
Jón. „Ef við víkjum einnig að sjálfum
framleiðsluþættinum, þá höfum við
fækkaö ýmsum smáhlutum um alls
2500, miðað við fyrri skip og við teljum
okkur fá betra skip fyrir bragðiö auk
þess sem skipulag um borð er allt
miklu betra.
Þá má geta þess að í botni skipsins
verður 12.5 mm þykkt stál og í sjólínu
verður byrðingurinn 16 mm þykkur.
Þetta er miklu þykkara stál en fram til
þessa hefur verið notað í skuttogara
og er munurinn 4—6 mm. Á móti
kemur svo, að aðeins lengra verður á
milli banda.“
Jón Sveinsson gat þess einnig, að
þótt þessi togari væri í raun 50%
stærri en þeir togarar, sem Stálvík
hefði byggt til þessa, ætti smíðakostn-
aðurinn að vera mjög svipaöur.

Á þessum myndum sést hvernig straumlínur skipsins liggja beint að skrúfu

jij r~" ' ‘ 1— ; r
—í—r 11' ' —i • rrr; ! ' ! f — :
Útlitsteikning af nýja skuttogaranum. Greinilega sést hvað togarinn er mikið dreginn upp að aftan.
Þessar þrjár myndir voru teknar við módelprófanir hjá Skibsteknisk Laboratorium í Lyndby í Danmörku. Myndin
tii vinstri sýnir togarann á 13 mílna hraða. Á myndinni fyrir miðju sést aftan á togarann á 15 mílna fcrð
og á myndinni til hægri er togarinn á 15,5 mflna ferð. Greinilega sést að skipið dregur sama og engan sjó
á eftir sér.
50% stærri en eyð
ir 39% minni olíu
en meðalskuttog-
Ljóðalestur
Jóhannesar
úr Kötlum
á plötu
Strengleikar, dótturfyrirtæki
Máls og menningar, hafa sent frá
sér nýja hljómplötu. Hún nefnist
Stjörnufákur og hefur að geyma
upplestur Jóhannesar skálds úr
Kötlum á eigin Ijóðum. Á þessari
plötu eru mörg af vinsælustu
ljóðum skáldsins, t.d. Stjörnufák-
ur, Islendingaljóð, Brot, Ef ég
segði þér allt, Skerpluríma, Þula
frá Týli, Einfari.
Upptökurnar eru úr vörslu
Ríkisútvarpsins, frá árunum 1959
— 1970. Óskar Halldórsson annað-
ist útgáfuna og segir m.a. í stuttri
Iláskólakórinn á æfingu í fyrradag.
STJÖI
FÁKUR
JOHANNES
ÚR KOllJJM
L.B EIGIN
LJÖÐ
umsögn aftan á plötuumslagi:
„Jóhannes úr Kötlum var í
fremstu röð samtímamanna sinna
bæði sem skáld og upplesari. Hann
var um áratuga skeið einn vinsæl-
asti flytjandi fagurbókmennta í
útvarp, jafnvígur á fornan og
nýjan skáldskap bæði í bundnu
máli og lausu. Ýmsir dagskrár-
gerðarmenn sóttust að vonum eftir
liðsemd hans, en sjaldan eða aldrei
mun hann hafa átt frumkvæði að
flutningi úr eigin verkum. Þær
upptökur eru því færri en skyldi
en þeim mun áhugaverðari er
varðveisla þeirra og dreifing."
Stjörnufákur er önnur platan
sem Strengleikar gefa út, fyrst var
platan Fráfærur með hljómsveit-
inni Þokkabót, sem kom út 1976.
(Fréttatilkynning).
Listi Alþýdu-
bandalagsins
á Norður-
landi eystra
Kjördæmisráð Alþýðubanda-
lagsins í Norðurlandskjördæmi
eystra hefur ákveðið framboð
flokksins til alþingiskosninga á
sumri komanda og skipa listann
eftirtaldir:
1. Stefán Jónsson alþingismað-
ur, Ytra-Hóli S.Þing., 2. Soffía
Guðmundsdóttir tónlistarkennari,
Akureyri, 3. Helgi Guðmundsson
trésmiður, Akureyri, 4. Steingrím-
ur Sigfússon jarðfræðinemi,
Framhald á bls. 39.
Háskólakórinn á tónleikum í dag
Háskólakórinn kemur fram á
háskólatónleikum, sem haldnir
verða í Félagsstofnun stúdenta á
morgun, laugardag. Á efnis-
skránni er eingöngu norræn tón-
list, bæði þjóðlög og nútíma
kórverk.
Stjórnandi kórsins er Rut
Magnússon. Þetta er sjötta starfs-
ár kórsins.
Á næstunni fer hann í
söngferð til Norðurlandanna, en
um miðjan þennan mánuð fær
kórinn í heimsókn norskan kór og
stúdentahljómsveit. Er þar um að
ræða alls um 180 manns.
Háskólatónleikarnir á morgun
hefjast kl. 15, en á sunnudaginn
endurtekur kórinn hljómleikana á
sama tíma, og þá á eigin vegum.
„Maðurinn og hafið”
— sérstakir menningardagar
í Vestmannaeyjum í sumar
í SUMAR verða haldnir í Vest-
mannaeyjum svokallaðir
menningar dagar sjómanna og
fiskvinnslufólks og nefnast
„Maðurinn og hafið“. Verður
dögunum 29. júní — 2. júlí varið
til þessa móts. Menningar- og
fræðsiusamband alþýðu stendur
fyrir þessu móti ásamt fjölda
samstarfsaðila í Vestmannaeyj-
um og er það liður í samnorrænu
verkefni hliðstæðra samtaka á
Norðurlöndum.
Með mótinu í Eyjum er í fyrsta
sinn efnt til menningardaga al-
þýðu á íslandi og að því er segir
í fréttatilkynningu framkvæmda-
nefndar menningardaganna, þá
hefur tekizt samvinna við Vest-
mannaeyinga á breiðum grund-
vellL Mun bæjarstjórn Vest-
mannaeyja m.a. taka þátt í móts-
haldinu og býður fulltrúum vina-
bæja Vestmannawyjakaupstaðar á
Norðurlöndum til mótsins og
notar um leið tækifærið til að
þakka fyrir aðstoð við uppbygg-
inguna í Eyjum eftir gosið, en
daginn eftir að menningardögun-
um lýkur, þann 3. júlí, verða liðin
5 ár frá því að gosi lauk.
Dagskrá menningardaganna er
ekki endanlega fullmótuð, en hún
verður mjög fjölbreytt. M.a.
verður komið upp margskonar
sýningum, listsýningum, sýning-
um á veiðarfærum og vélum, á
vinnu skólabarna o.fl., auk þess
sem Byggðasafnið, Bókasafn Vest-
mannaeyja og Fiskasafnið leggja
sitt af mörkum. Ennfremur verða
kvikmyndasýningar daglega og þá
sýndar myndir frá Eyjum.
Formleg setning menningardag-
anna verður að kvöldi 29. júní í
íþróttahúsinu. Á meðan á mótinu
stendur verða haldnir klassískir
tónleikar og einnig popptónleikar.
Sérstök útidagsskrá verður þann
1. júlí.
Vitað er að hópur þátttakenda
er væntanlegur frá Norðurlöndum
og Verkamannasamband íslands
og Sjómannasamband íslands
munu beita sér fyrir að senda
fulltrúa til ráðstefnunnár sem
víðast af landinu. Reynt verður að
sjá öllum fyrir gistiaðstöðu og er
þá m.a. gert ráð fyrir svefnpoka-
plássum, gistingu í verbúðum, auk
þess, sem tjaldstæði verða skipu-
lögð.
Happdrætti
Fjölnis
Um næstu tvær helgar verða
félagar í Lionsklúbbnum
Fjölni á kvöldin við samkomu-
hús og á morgnana við sund-
staði borgarinnar við sölu á því
sem eftir er af þeim 25000
happdrættismiðum sem prent-
aðir hafa verið og úr dregnir
annan maí næstkomandi um
fjórar sólarlandaferðir, fjögur
litasjónvarpstæki og tvö ferða-
útvarpstæki. Allir eru vinning-
arnir skattfrjálsir og ágóða
varið til styrktar líknarsjóði
Fjölnis, segir í frétt frá Fjölni.
Merki menningardaganna í Eyjum — Maðurinn og hafið.
Samkór Selfoss ásamt stjórnanda sinum Björgvin Þ. Valdimarssyni.
Vortónleik-
ar Samkórs
Selfoss
Samkór Selfoss mun á næstunni
halda nokkra tónleika og fóru
fyrstu tónleikarnir fram í Selfoss-
bíói á föstudagskvöld. Næstu
tónleikar kórsins verða að Flúðum
laugardag 8. apríl kl. 21 og á
Selfossi sunnudag kl. 16.
Þá verða tónleikar að Félags-
lundi í Gaulverjabæ þriðjudag 18.
apríl kl. 21 og í Þorlákshöfn
sunnudag 23. apríl kl. 21.
Einnig mun kórinn taka þátt í
40 ára afmæli Landssambands
blandaðra kóra sem haldið verður
í Reykjavík dagana 14. og 15. apríl.
Á efnisskrá kórsins eru lög eftir
innlenda og erlenda höfunda.
Stjórnandi kórsins er Björgvin Þ.
Valdimarsson.