Morgunblaðið - 09.05.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. MAI 1978
I>EIR RIÐU TIL SJÁVAR
eftir John MillinKton Synge.
Þýðandi: Karl Guðmundsson.
Leikmynd og búninKari
Gunnar Bjarnason.
Leikstjórii
Baldvin Ilalldórsson.
VOPN FliÚ CARRAR
eftir Bertolt Brecht.
Þýðandii Bríet Héðinsdóttir.
Leikmynd ok húninKari
Gunnar Bjarnason.
Leikstjórii
Baidvin Ilalldórsson.
Tveir einþáttunsar leiknir á
Litla sviði Þjóðleikhússins undir
samheitinu Mæður ok synir.
Lelklist
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
skáldsins Williams Butler Yeats
til þess að lýsa því sem enginn
hafði áður hirl um. Þetta er kunn
sajía, rifjuð upp í leikskrá ok ekki
ómerk.
Marja, tíamla konan í Þeir riðu
þjóðtrú hennar er af öðrum og
goðfræðilegri toga en við eigum að
venjast. Gömlu konurnar íslensku
sögðu ekki margt andspænsis
miklum örlögum, kannski hálfa
eða eina setningu. Draumar þeirra
voru einnig jarðbundnari. En að
sjálfsögðu er margt líkt með írsku
og íslensku fólki þótt hin kelt-
neska blanda sé veikari hér
nyrðra.
Bertólt Brecht hefur eflaust
skilið að unnt var að færa
persónur Synges í spænskt um-
hverfi með hægu móti. Vopn frú
Carrar dregur dám af Þeir riðu til
sjávar. Það er samið á fyrsta ári
spænsku borgarastyrjaldarinnar
fyrir þýskan leikflokk í París.
Feigðin heldur sér
frammjóum höndum
EKKI verður komist hjá því að
bera persónurnar í Þeir riðu
tilsjávar saman við fólk í íslenzk-
um sjávarplássum í upphafi aldar,
en leikrit Synges er samið 1903.
tlfniviður þess er sóttur í líf
fiskimanna á Araneyjum við
vesturströnd Irlands. Þangað
hafði Synge farið frá París að ráði
til sjávar, trúir á örlögin, veit að
þau verða ekki flúin. Hún sér á
eftir sonum sínum í sjóinn og er
lokaþáttur þess harmleiks trúlk-
aður í leikriti Synges. Það er
tvennt sem að mínum dómi skilur
hana frá íslenskum kynsystrum
sínum. Hún opinberar öllum harm
sinn með kveinstöfum og mælgi og
Fólkið á Araneyjum og fólkið í
Andalúsíu er líklega mun skyldara
en írar og íslendingar. Um leikrit
Brechts er það að segja að það
hefur nokkra sérstöðu (er inn-
lifunarleikur eins og hann nefnir
það sjálfur); kenningar hans um
hinn gagnrýna áhorfanda sem veit
að hann er staddur í leikhúsi gilda
Vopn frú Carrar. Myndin er af Bríeti Héðinsdóttur í hlutverki frú
Carrar.
ekki hér. Leikritið er ákall til
manna að vera ekki hlutlausir,
taka þátt í baráttunni, enginn
megi skorast undan.
Frú Carrar er sannfærandi
persóna og margt er vel gert í
þessu leikriti. Þó er áróðurs-
keimurinn verkinu engin lyfti-
Páll P. Pálsson kom til íslands
9. nóvember árið 1949 til þess að
taka við stjórn Lúðrasveitar
Reykjavíkur og spila á trompet í
Sinfóníuhljómsveit íslands, sem
þá var í burðarliðnum.
Þegar hér var komið sögu í
þróun tónlistar á Islandi, var faðir
minn formaður Lúðrasveitar
Reykjavíkur, og nýi stjórnandinn
því á hans vegum. Páll fluttist
þess vegna inn á æskuheimili mitt
að kvöldi 10. nóvember. Þótti þá
öðrum trompetleikurum þar í
húsinu fariö að verða allþröngt
fyrir dyrum, — ég fór til útlanda
að morgni 11. Svo liðu mörg ár.
Við Páll hittumst ekki aftur fyrr
en í trompetasætum Sinfóníu-
hljómsveitarinnar 1954, — hann
blés þar á 1. trompet, og þótti
Fimmtugur í dag:
Páll P. Pálsson
sennilega 2. trompet næsta óbæri--
legur, og auk þess orðinn leiður á
að láta stjórna sér, — nægði ekki
Lúðrasveit Reykjavíkur í þeim
efnum, og nú skyldi Sinfóniu-
hljómsveitin fá að hlýða. Páll fór
því skömmu síðar til útlanda að
læra meira og meira, og létti
sumum við fjarveru hans, —
sérstaklega undirrituðum sem
hækkaði á meðan í tign.
Páll kom svo heim með nýjan
tónsprota og fór að hrinda
framtíðaráformum sínum í fram-
kvæmd, — er skemmst frá að
segja að allar áætlanir hans hafa
staðist, umsvifin orðið æ meiri og
áhrifaríkari og er nú svo komið að
hann er fastráðinn aðal-dirigent
Sinfóníuhljómsveitarinnar, eins
og allir vita.
Hitt vita færri, að Páll er
einhver harðduglegasti tónlistar-
kennari okkar, orðlagður þjálfari
lúðrasveita, tónskáld og kóra-
stjóri, útsetjari með afbrigðum,
líkamsræktarmaður og sundkappi,
einkum með frjálsri aðferð. Ekki
skaðar að geta þess að hann er
fæddur í Austurríki, — en að
sjálfsögðu fyrir lifandi löngu
orðinn Islendingur og þar að auki
prýðispiltur, fyrir nú utan það sem
á undan var talið. Og nú er hann
orðinn fimmtugur í þokkabót, og
fylgja þessum orðum bestu
afmælisóskir, — til hamingju Páll.
Björn Guðjónsson.
EFÞAÐERFRETT-
NÆMTÞÁERÞAÐI
MORGUNBLAÐINU
*
Al GLYSINGA-
SÍMINN ER:
22480
Erlendur Patursson á þingi Norðurlandaráðs:
„Það er til heimur fyrir
utan Norðurlandaráð
og sá heimur er stór”
Á SÍÐASTA þingi Norður-
iandaráðs urðu alinokkrar um-
ra-ður um kröfu Færeyinga um
fulla aðild að ráðinu. f stað þess
að vera í fulltrúahópi Dana.
Morgunhlaðinu hefur nú borist
ra‘ða sú cr Erlendur Patursson.
einn fulltrúi Færeyinga. flutti
á fundi ráðsins í Osló 22.
febrúar s.l. í ræðu Erlends kom
meðal annars fram eftir-
farandi:
„Samkvæmt þeim reglum er
nú gilda um þátttöku k'ærey-
inga er það þannig að lögþing
Færeyja velur tvo fulltrúa og
landsstjórnin velur einn sem
síðan eru í diinsku sendinefnd-
inni á þingi ráðsins. þetta er
alveg ómögulet. við erum
greinilega algjiirt varahjól á
vagninum.
Þæsi krafa okkar Færeyinga
er alls ekki ný af nálinni, við
henni var hreyft þegar á þingi
Norðurlandaráðs í Reykjavík
1970 af Kristjan Djurhuus
einum fulltrúa okkar og taldi
hann þá alveg eins og nú að
aukaaðild sú, er við höfum, væri
alveg ófullnægjandi, Færeying-
ar vilja fá fulltrúa á þingi
Norðurlandaráðs, sem Opinber-
lega kemur fram fyrir hönd
Færeyja, en er ekki aðeins einn
af fulltrúum Danmerkur.
Lögþing Færeyja samþykkti
svohljóðandi ályktun varðandi
mál þetta í marz í fyrra:
„Lögþingið tekur undir kröfuna
um fulla aðild Færeyinga að
Norðurlandaráði og skorar á
landsstjórnina að beita sér fyrir
því að svo verði í framtíðinni."
Þá bendi ég á rökin fyrir
kröfu Færeyinga en þau eru svo
augljós að hver maður hlýtur að
skilja þau: Færeyingar eru ein
af Norðurlandaþjóðunum og
eiga þess vegna að sitja við
sama borð og þær.
Nú hefur meirihluti lögfræði-
nefndar Norðurlandaráðs mælt
svo fyrir að ráðið eigi ekki að
taka afstöðu til óska Færeyinga.
Afstaða þessi er runnin undan
rifjum Dana, en danska innan-
ríkisráðuneytið hefur látið þau
orð falla að kröfu Færeyinga
um fulla aðild að Norðurlanda-
ráði verði að skoða í samhengi
við mál Grænlands. Til stendur
að Grænlendingar fái heina-
stjórn og þá einnig fuiltrúa í
Norðurlandaráði. Ég sjálfur get
ekki séð að krafa Færeyinga
hindri það að Grænlendingar fái
sinn fulltrúa.
Lars Werner, sem einnig á
sa*ti í þingnefndinni, bar fram
eftirfarandi tillögu um þetta
efni á þingi Norðurlandaráðs:
„Norðurlandaráð felur for-
sætisnefndinni að beita sér fyrir
Erlendur Patursson
því að kannað verði hvort eigi sé
unnt að sjálfstjórnarsvæði og
minnihlutahópar hafi sérstaka
flulltrúa í Norðurlandaráði."
í fyrsta lagi er orðalagið á
tillögunni allt mjög varfærið og
veikt og í öðru lagi er ég ekki
alveg viss um hvað Lars Werner
á við með orðinu „svæði“.
Færeyjar eru hvað sem öðru
líður land og það er Grænland
einnig.
Ég styð tillögu Werners, en
hún gengur þó ekki nógu langt
til að Fære.vingar geti sætt sig
við hana.
Herra forseti:
Mig langar til að koma á
framfæri þökkum til íslenzka
utanríkisráðherrans, Einars
Ágústssonar, fyrir hans innlegg
í umræðurnar hér. Einar benti
á að áður en Island fékk
sjálfstæði sitt, var litið á þatfí
sem mikinn ávinning að fá fulla
aðild að Norðurlandaráði.
An þess að nefna Færeyjar
berum orðum vék utanríkisráð-
herrann orðum sínum að máli
P’æreyinga. Var auðheyrt á máli
hans að þar sem færeyska
þjóðin er fámennari en sú
íslenzka væri mjög mikils virði
fyrir hana að fá fulla aðild að
Norðurlandaráöi.
Piinar sagði að það væri
verðugt viðfangsefni fyrir Norð-
urlandaráð að finna viðunandi
lausn á þessari deilu, og að
óþarfi væri að setja það fyrir sig
þó reglum Norðurlandaráðs
væri ekki hlítt í einu og öllu,
hvað varðar aðild að því.
Ef hið ótrúlega gerist, að
krafa Færeyinga um fulla aðild
að Norðurlandaráði verður felld,
mun sú afgreiðsla vekja undrun,
vonbrigði og biturleika hjá
löndum mínum í Færeyjum.
í rúm 1100 ár hefur norrænt
fólk búið í Færeyjum. Allan
þann tíma hefur fólkið barist
fyrir því að viðhalda uppruna
sínum og menningu og hefur
gert það jafn vel ef ekki betur
en margar aðrar Norðurlanda-
þjóðir.
Getur verið að Norðurlöndin
ætli að launa okkur varðveizlu
menningar okkar með því að
fella kröfu okkar um fulla aðild?
Geta Norðurlandaþjóðirnar ver-
ið þekktar fyrir aðra eins smán?
Éf við erum ekki meðal vina
hér, munum við verða okkur úti
um vini annars staðar. Það er til
heimur fyrir utan Norðurlanda-
ráó, og sá heimur er stóf.“