Morgunblaðið - 04.06.1978, Blaðsíða 2

34 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 1978-
„Afhendum okkar ráð ekki í hendur
embættismanna sem líta á Hrafnistu
sem þrep í færibandakerfi spítala"
—segir Pétur Sigurðsson formaður Sjómannadagsráðs
— Nú er verið að ljúka
við fullnaðarteikningar að
hjúkrunarheimilinu, sem á
að rísa við Hrafnistu í
Hafnarfirði og á yfirstand-
andi fjárlögum eru veittar
50 millj. kr. til þessa
verks. Það gerðist nú í
fyrsta sinn að veitt er fé úr
ríkissjóði til uppbygging-
ar Hrafnistuheimilanna,
en á þeim eru nú á sjötta
hundrað manns, sagði Pét-
ur Sigurðsson alþingis-
maður og formaður Sjó-
mannadagsráðs þegar
Morgunblaðið ræddi við
hann.
I dag verður Hrafnista í
Hafnarfirði í fyrsta sinn opin
almenningi að sögn Péturs, og
verður sjómannadagsráð með
kaffisölu þar, en ágóðinn á að
renna til skemmti- og ferðasjóðs
vistfólks. í viðtalinu við Pétur
kom það fram í upphafi, að nú
er verið að fuligera þann áfanga
sem lókið er við, að utan og
innan. Verið er að setja upp
handrið, búið er að malbika og
tyrfa lóð og lokaátakið vantar
til að ljúka við vinnusali á
jarðhæð og 1. hæð, en þeir verða
margir og stórir. — Þessir
vinnusalir verða ekki aðeins
fyrir vistfólk heldur einnig fyrir
þá sem eru á dagheimilinu, þá
sem verða til sumardvalar og þá
sem verða á hjúkrunarheimil-
inu, sagði Pétur.
Við spurðum Pétur um helztu
nýmælin varðandi Hrafnistu í
Hafnarfirði, og kvaðst hann
einfaldlega vilja vitna til Sjó-
mannadagsblaðsins, en þar seg-
ir Pétur í viðtali:
— Helztu nýmælin varðandi
Hrafnistu í Hafnarfirði er
dagheimili aldraðra. Þar ætlum
við öldruðu fólki úr nágrenninu
að koma á morgnana og ef til
vill líka fólki lengra að, og fær
það alla þá þjónustu sem
vistfólkið fær: Allar máltíðir, þá
vinnu sem unnt er að útvega
heimilinu, aðgang að bókasafni,
setustofum, og þegar fram í
sækir að hljómlistarherbergjum
og tómstundastofum. Auk þess
sem það fær þvegna þvotta,
hársnyrtingu, fótsnyrtingu og
þegar það fer heim á kvöldin
fær það með sér matarpakka,
einnig helgarnesi ef það kemur
ekki í mat þá. Læknar og
hjúkrunarfólk er til staðar
ákveðna daga vikunnar.
Þá standa til þess vonir að við
getum spannað yfir ákveðið
íbúðasvæði, þar sem við fylgj-
umst með gamla fólkinu. Við
höfum í hyggju að koma upp
tilkynningarskyldu fyrir það. Ef
t.d. fólk sem er á skrá hjá okkur
mætir ekki á morgnana, þá
verður hringt í það, eða farið
heim til þess og athugað verður
hvað er að. Þetta er mikið
öryggisatriði, sem þarfnast ekki
frekari skýringa.
— Við teljum að þetta starf
geti verið þáttur þess að aldrað-
ir geti dvalist lengur í heima-
húsum, sem auðvitað er
ákjósanlegt fyrir alla aðila,
meðan kostnaður og heimahjálp
leyfir.
Aðkomufólkið á dagdeildinni
getur fengið þarna læknishjálp,
því læknir og hjúkrunarkona
verða á staðnum. Það verður séð
um að fólkið fái sín meðul og
taki þau inn, og við verðum með
heilsuræktarmiðstöð, þar sem
reynt verður að veita þjálfun,
sem þarf til þess að halda
líkamanum við, svo menn stiðni
ekki fyrir aldur fram, eða missi
óeðlilega mikið líkamsþrek
vegna aðgerðaleysis.
Fólk tekiö til
skemmri dvalar
Þá höfum við í hyggju að taka
við öldruðu fólki til skemmri
dvalar, t.d. þar sem fólk kemst
ekki í sumarleyfi vegna þess að
það er bundið yfir öldruðum, en
mikið er um að þeir sem hafa
aldraða í heimili, komist í raun
og veru ekkert frá til þess að
hvílast frá dagsins önn.
I skipulagi næsta byggingar-
áfanga okkar er um enn frekari
þjónustu að ræða. Þá er m.a.
gert ráð fyrir göngudeild og
fullkominni aðstöðu lækna,
hjúkrunarfólks, sjúkraþjálfara
og félagslegri aðstöðu.
— Vistgjöldin eru ákveðin af
opinberum aðilum. Gjaldið fyrir
þá sem dvelja á vistheimilinu er
nú kr. 4.100 á sólarhring.
Innifalið er húsnæði, fæði og öll
sú þjónusta sem veitt er og á
þarf að halda. Læknishjálg,
hjúkrun og þess háttar. Á
hjúkrunardeildunum er nokkru
dýrara, eða 5.300 kr. grunngjald
á Hrafnistu í Reykjavík, en
borgað að fulla eins og á spítala
væri.
Þótt þetta kunni að v'irðast há
fjárhæð, þá hrekkur hún
skammt og gæta verður ráð-
deildar á öllum sviðum. Ég vil
þó benda á, að inni í þessu gjaldi
er ekki kostnaður af mannvirkj-
um og fjárfestingum. Heimilin
eru byggð fyrir sjálfsaflafé.
Þjóðin hefur af örlæti sínu gefið
fé í einu eða öðru formi, með því
að styrkja fjáröflun sjómanna-
dagsins. Ég veit ekki hvað
raunverulegur kostnaður væri,
ef daggjöldin þyrftu að standa
undir fjármagni, byggingalán-
um og öðru. En þá væri óhugs-
andi að reka slíkt heimili á
þessum daggjöldum.
Til skamms tíma var það
einkum ágóðinn af DAS-happ-
drættinu sem stóð undir bygg-
ingarkostnaðinum en við njót-
um þó ekki lengur nema hluta
hans, hinn hlutinn rennur til
bygginga aldraðs fólks víðs
vegar um land, eða 40% af
ágóðanum.
Úr þessum sjóði hefur nú
verið veitt fé til ýmissa heimila
sem verið er að byggja úti á
landi.
Vinnulaun stærsti
Þátturinn
Ef daggjöldin eru skoðuð
nánar, þá verða menn að gera
sér grein fyrir að vinnulaun eru
stærsti þátturinn, því aldrað
fólk þarf mikla umönnun. Laun
hinna lægstlaunuðu eru 7—800
kr. á tímann og hver vistmaður
þarf að fá umönnun nokkurn
tíma á dag. Sérfræðiþjónusta er
svo dýrari. Það hljóta því allir
að sjá að það er fljótt að koma
upp í þessa upphæð.
Það er hægt að rekja tölur og
sýna fólki fram á að ekki er
unnt að veita þessa þjónustu
fyrir minna en þarna er gert.,Ef
við t.d. tökum ýmsa staði úti á
landi, þar sem aldrað fólk er á
sjúkrahúsum, þá kostar sam-
bærileg þjónusta þar margfalda
þá upphæð, sem nemur dag-
gjöldum Hrafnistu.
Ég er ekki þeirrar skoðunar
að það eigi að kosta minna að
þjóna öldruðum en öðrum borg-
urum þessa lands, sem ekki eru
færir um eigin forsjá. En við
erum fáir og smáir og þess
vegna er ráðdeild nauðsynleg.
Neyðin kenndi okkur ráð-
deildina og að finna nýjar
tekjuöflunarleiðir til að mæta
rekstrarhalla sem við fengum
úthlutaðan af þeim sem gjöld-
unum réðu, því endum urðum
við að ná saman.
Til samanburðar má geta þess
að daggjöld á stóru sjúkrahús-
unum munu nú vera komin á
fjórða tug þúsunda á sólarhring.
Reynum aö skapa
heimilisbrag
— Við höfum lagt áherzlu á
að skapa heimilisbrag, að dvölin
minni fremur á stórt, mann-
margt heimili, frekar en t.d.
hótel eða geymslustofnun. Þess
vegna höfum við frá fyrstu tíð
lagt áherzlu á það við starfsfólk-
ið, að það umgangist fólkið,
bæði veikt og heilbrigt, eins og
gert er á heimilum en ekki t.d.
á spítala, sem hefur það eitt
æð’sta mark að ná dvalartíma
sjúklinga niður í sem fæsta
legudaga. Það verður að vinna
hjúkrunarstörfin af alúð, en um
leiö að muna eftir sálinni.
Margt hefur verið gert til þess
að gera Hrafnistu í Reykjavík
viðráðanlegri að þessu leyti. Við
höfum t.d. fækkað vistmönnum.
Pétur Sigurðsson alþingismaður
og formaður Sjómannadagsráðs
Meðan við þurftum að ná endum
saman með því að auka vist-
mannafjöldann, þá vorum við
með 450—460 vistmenn, en nú
eru þeir 425, en það er 8%
fækkun. Við gerum ráð fyrir að
fækka enn á næstu árum, til
þess að geta veitt meiri þjónustu
og til að gera dvölina bærilegri.
Á síðasta aðalfundi sjó-
mannadagsráðs voru samþykkt-
ar tillögur um að stefna að því
að taka heila hæð í elzta húsinu
og búa þar til á baðstofuloftinu
samkomusal, en þar eru
þakíbúðir núna.
Jafnframt er fyrirhugaður
tómstundasalur og þar verða
varðveittar sjóminjar og annað
markvert, sem heimilið hefur
eignast gegnum tíðina. Auk þess
er ætlað þarna bænaherbergi og
viðtalsherbergi fyrir sálusorg-
ara heimilisins og aðra slíka,
sem koma í heimsókn.
Við stefnum þannig markvisst
að því að bæta aðstöðuna, en
jafnframt munum við reka
heimilið af ráðdeild og hagsýni,
eftir því sem unnt er.
Enginn tími fyrir
gamla fólkið
-t Aldrað fólk fylgist auðvit-
að misjafnlega með hlutunum.
Það gerum við hin líka. Margir
hafa verið iðnir við að stytta
fólkinu stundir. Listamenn
koma í heimsókn, fólkinu er
boðið á sýningar o.fl. Það sem
mér finnst á vanta er að
aðstandendur eru ekki nógu
duglegir við að heimsækja
gamla fólkið, þótt vissulega séu
undantekningar á því.
I heimi vaxandi hraða á öllum
sviðum, virðist þessi þáttur
málsins vera nokkuð vanræktur.
Það er einmitt þess vegna, að
fólkið hefur ekki orðið tíma
fyrir gamla fólkið — og reyndar
ekki börnin heldur — sem það
er svo mikilvægt að aldrað fólk
geti verið samvistum við jafn-
ingja sína og það fólk sem það
deilir kjörum með. Jafnöldrum
og ef til vill gömlum kunningj-
um, sveitungum og öðrum sem
bjuggu við lík áhugamál og
aðstæður.
Gestir okkar eru alls staðar
að. Þetta er ungt fólk og aldrað
fólk, kórar, hljómlistarmenn og
skemmtikraftar. Áhugamenn og
konur, sem við metum mikils.
Vil ég nota tækifærið og
senda því kærar þakkir fyrir
komuna. En sumir eiga sérstak-
an heiður skilinn fyrir endur-
teknar og árlegar heimsóknir
sínar.
Ég vil sérstaklega minnast á
Kiwanisklúbbinn Heklu, sem
hefur það m.a. á málefnaskrá
sinni að hlynna að fólkinu á
Hrafnistu. Þeir skemmta fólk-
inu, fara með það í stutt
ferðalög og þeirra starf verður
seint ofmetið að mínu mati, því
það er stór partur af hinu
svokallaða eðlilega lífi að hafa
'tækifæri til að njóta þess sem
lífið hefur upp á að bjóða —
jafnt í elli sem æsku. Þetta er
ástæðan fyrir því m.a. að margir
vilja heldur vera á Hrafnistu en
heima hjá sér, jafnvel þótt
húsrými og aðrar aðstæður leyfi
annað. Unglingar eru hávaða-
samir á heimilum og þar er oft
ömurleg einvera, þegar heimilis-
fólkið er allt bundið allan
daginn við störf eða nám.
— Við höfum aðeins lokið
hluta af Hrafnistu í Hafnar-
firði. Heimilið þarf að full-
byggja og framkvæmdir að
hefjast sem fyrst við næsta
áfanga, sem nú er verið að
teikna eins og áður er getið, sem
verður hjúkrúnarheimili fyrir
90 manns, ásamt fjölbreyttri
þjónustumiðstöð. Til þess þarf
mikið fé, því bendum við enn á
happdrætti DAS, en sambæri-
legar framkvæmdir úti um land
njóta nú í vaxandi mæli góðs af
happdrættinu.
Við leitum eftir samstarfi við
sveitarfélög, áhugafólk og
félagasamtök, sem vilja eitthvað
á sig leggja fyrir sína öldruðu
félagsmenn.
Við viljum fá slíka aðila til
samstarfs, aðildar og ráðgjafar
um lausn þessara vandamála, en
við munum ekki afhenda okkar
ráð í hendur embættismanna-
nefndar, sem líta á Hrafnistu-
heimilin sem þrep í færibanda-
kerfi spítalanna.
Þær hugsjónir sem í upphafi
voru bundnar við dvalarheimili
aldraðra sjómanna eru nefni-
lega enn Í fullu gildi.
— Strax og hjúkrunarálman
verður uppsteypt verður hægt
að snúa sér að innréttingu
hefinar, þar sem við höfum lokið
við svo marga sameiginlega
áfanga, en þrjár efstu hæðirnar
verða íbúðir, en alls er áætlað að
hjúkrunarsjúklingar verði 90
talsins, og ef ekki skortir fé á
þessi áfangi að verða tilbúinn
eftir tvö ár.
Á jarðhæð og fyrstu hæð
hjúkrunarálmunnar verður
frekari þjónusta fyrir hina
öldruðu í Hafnarfirði, sérstak-
lega fyrir þá sem eru hrumir og
lasburöa og jafnframt þjónustu-
Framhald á bls. 62.
Hrafnista í Hafnarfirði