Morgunblaðið - 16.06.1978, Qupperneq 30

62
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1978
Kristin Guðmundsdóttir:
Land og þjóð
Efnahagur og atvinnuþróun á
íslandi einkennist af sömu til-
hneigingu og annarsstaðar á
vesturlöndum, aukningu þjóðar-
tekna miðað við íbúa, og faerslu
atvinnunnar frá frumframleiðslu-
greinum til iðnaðar, verzlunar og
þjónustugreina. Þessi tilfærsla
milli atvinnugreina varð þess
valdandi að fólk fluttist til
Reykjavíkur til starfa. Nú hefur
breyting orðð þar á. Vegna mikill-
ar uppbyggingar viða um land og
aukningar atvinnu, hefur fólki
verið gert kleift að flytjast til
æskustöðva og starfa þar og búa.
Öllum til farsældar.
Hér á landi hafa allir nóg að
gera og búa við góð lífskjör.
Þessvegna getum við baðað vængj-
unum, ferðast mikið til annarra
landa, byggjum okkur stór og
falleg heimili og við þekkjum ekki
fátækt á borð við það sem forfeður
okkar þekktu og sem milljónir
manna búa við í heiminum í dag.
Samt er fólk ekki ánægt og
lætur ljót orð falla til þeirra
manna sem nú sitja Alþingi
Islendinga og einnig fyrrverandi
borgarstjórnar Reykjavíkur, sem
mikill skaði var að missa, ófyrir-
sjáanlegur skaði, og sem gæti
tekið langan tíma að vinna upp.
Þjóðviljinn segir í leiðara blaðs-
ins 7. júní að versta stjórn sé
samstjórn Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks, en sem betur fer
eru margir á öðru máli, samvinna
þessara flokka hefur gengið vel og
ég vona að þeim auðnist að vinna
saman lengur.
En alltaf er verið að kljást um
völdin, hvernig á að skipta sem i
réttlátast, en hverju er að skipta
þegar miskunnarlaust lífsþæg-
indakapphlaup ríkir og hefur gert
um langan tíma, og ríkiskerfið fer
að orka á einstaklinginn sem
ótæmandi bákn. Æskilegast væri
að við fyndum öll að okkur bæri
að taka þátt í þeim vanda sem nú
steðjar að þjóðinni, með því að
draga úr eyðslu, þó ekki væri nema
um stundar sakir.
A einhvern hátt verðum við að
komast út úr þeim skuidum sem
eru að sliga þjóðina.
Islendingar hafa ekki enn gert
sér ljóst að gæði jarðarinnar eru
ekki óþrotleg.
Nú rétt fyrir alþingiskosningar,
lýsa stjórnmálaforingjar viðhorf-
um sinum og leggja mat sitt á það
sem gert hefur verið, og fjalla um
það sem framundan sýnist vera.
Og allir þeir sem til forsjár hafa
verið valdir umfram aðra menn og
mestur trúnaður veittur, gera upp
reikninga við liðinn tíma og brýna
samtíð sinni, hvað úrskeiðis hefur
farið, hvað varast ber og við hvað
verður að takast á.
Það sem okkur skortir mest í
dag er að fólk láti sér annt um
þjóð sína, staldri við og hægi
aðeins á þessari símalandi kröfu-
kvörn, vitandi vits að það er ekki
hægt að gera meiri kröfur að sinni.
Það þarf að rétta við skuldabagg-
ann, gera okkur ljóst að ekkert er
óþrotlegt.
Ég gæti svo mjög unnað öllum
íslendingum að búa við allsnægtir,
þó er ég ekki viss um að við
hefðum gott af því og þá sérstak-
lega unga fólkið, sem gerir nægar
kröfur nú þegar, bæði til þjóðar-
innar og foreldra. En ég er heldur
ekki viss um að við séum á réttri
leið með sívaxandi kröfum um
elliheimili fyrir aldraða og barna-
heimili fyrir börnin. Af hverju er
verið að aðskilja þetta fólk, haldið
þið ekki að bæði börnum og
öldruðum þætti lífið kærleiksrík-
ara ef það mætti vera saman á
heimilum sinna nánustu?
Hafið þið komið inn á elliheimili
og séð þar stappað saman öldruðu
fólki sem ekkert á sameiginlegt
nema að vera aldrað. Heimilin eru
stór það er ekki það sem veldur,
það er hugarfarsbreyting sem þarf
að koma til svo fjölskyldur finni,
um leið og þær njóta þess að vera-
saman, að allt hefur þetta fólk
skyldur hvert við annað.
Mikilvægi þessa máls, sem hér
hefur að litlu verið getið, er svo
yfirþyrmandi, að hverjar þær
stundir sem þjóðfélagsþegn hugs-
ar þetta mál og lætur sig það
varða, getur leitt til mótunar
þeirrar framtíðar sem við búum
þessu fólki.
Gert í Garðabæ 12. júní 1978.
Kristín Guðmundsdóttir
Espilundi 1, Garðabæ.
Kristján Loftsson;
Er íslenzk gest-
risni á undanhaldi?
í janúar s.l. skrifa belgískir
sjónvarpsmenn frá Radiodiff-
usion-Télévision Belge, hr. stór-
kaupmanni Gunnari Ásgeirssyni
og lýsa áhuga á að kvikmynda
hvalveiðar o.fl.
, Gunnar ráðleggur Belgum að
skrifa hr. skipstjóra Agnari Guð-
mundssyni, en Agnar var skip-
stjóri og skytta hjá Hval h.f. á
fyrstu starfsárum félagsins.
I bréfi til Agnars lýsa Belgarnir
yfir sama áhuga þ.e. að kvikmynda
hvalveiðar á hafi úti og segjast
munu verða hér á eigin skipi.
Agnar sýndi mér bréf Belganna og
það varð að ráði að ég svaraði
þeim.
I svari mínu dags. 21. marz s.l.,
ráðlegg ég Belgunum eindregið að
hætta við allar áætlanir um að
reyna kvikmyndun hvalveiða frá
öðru skipi á hafi úti, af ýmsum
ástæðum. Veiðarnar eru stundað-
ar djúpt undan landi og það oft í
misjöfnu veðri, hér er um mjög
sérhæfðan veiðiskap að ræða og
stórvirk skotvopn notuð, þannig að
ef eitthvað út af bæri gætu slys
auðveldlega skeð. Aftur á móti
bauðst ég til að sýna þeim og
útskýra vinnslu hvalsins í verk-
smiðju vorri í Hvalfirði.
Belgarnir svara síðan 30. marz
s.l. og segja að þeir hafi í hyggju
að kvikmynda hvalskurð og fá
útskýringar þar um og nýtingu
aflans.
Síðan koma þeir nú í byrjun júní
með flugvél frá Belgíu til að hefja
kvikmyndatöku frá írsku skútunni
„The Spirit of Labrador" sem þeir
höfðu leigt.
Er ég ræddi við Belgana ásamt
hr. Gylfa Guðmundssyni, í fundar-
sal Landssambands ísl. útvegs-
manna þ. 6. júní s.l., sögðust
Belgarnir aldrei hafa horfið frá
þeirri hugmynd að reyna kvik-
myndun hvalveiðanna á hafi úti,
— Kambodia
árið 1978
Framhald af bls. 4
Sums staðar hafa verkamenn við
skógarhögg fengið nægilegan mat,
til þess að þeir þjáist ekki af
hungri, eins og allir aðrir. En í
þorpunum þjáist fólk enn af
hungri: 15 dósir af hrísgrjónum
fyrir 500 manns í Battambang, 10
dósir fyrir 70 — 80 manns í Baray,
1 hrísgrjónadós fyrir 8 manns í
Prek Kjop o.s.frv. Rauðu kmerarn-
ir gefa þessa skýringu á matar-
skortinum: „Við verðum að spara
til að geta flutt út hrísgrjón, og
notað peningana til að kaupa vélar
og plöntur." Ástandið í heilbrigðis-
málum er líka gerólíkt því sem
gefið er upp opinberlega. Vafa-
laust hafa „sjúkrahús" verið
byggð, en þau eru hús dauðans
fremur en lækningamiðstöðvar.
Þarna er veikum smalað saman,
svo að fjölskyldur þeirra eyði ekki
tíma í þá frá dýrmætum vinnu-
stundum. Og iðulega deyja sjúk-
lingarnir og eru grafnir án þess að
ættingjum sé tilkynnt um það.
Enn eru öll meðul náttúrulækn-
ingalyf skv. þjóðtrúnni, en með
lítinn lækningamátt. Samt hafa
nú sést lyf „made in China", svo
sem kínín, C-vítamín og Bl.
vítamín. Og þó opinberlega sé
tilkynnt að ekki sé stefna að fækka
þjóðinni, heldur að fjölga henni
aftur, þá er sannleikurinn sá, að
nær ekkert af börnum fæðist. Það
kemur öllum flóttamönnum saman
um. Eftir allar aftökurnar á
árunum 1975, og ekki minni
hreinsanir 1977, eru þessar yfir-
lýsingar lítt sannfærandi. Skortur
á fæðu og læknaþjónustu svo og
sífelldar aflífanir taka þarna
stóran toll, svo að enginn getur
með nokkurri vissu vitað hve
mörgum hefur verið útrýmt eða
hve margir hafa horfið, en enginn
efi leikur á að komið er fram úr
svartsýnustu áætlunartölum um
það. Aðeins er hægt að gefa upp
nokkrar tölur af handahófi:
• 50 — 60 dóu á dag
„I samyrkjubúinu í Pheankham
voru í upphafi 5017 manns, en í
nóvember 1976 voru aðeins eftir
2982. 2035 höfðu dáið.“ í Koh Cha
í Battambang voru aðfluttir nauð-
ungarflutningum 6000 manns,
íbúar frá Phnom Penh í þeim
tilgangi aö ryðja járnbrautartein-
um braut gegn um þéttan gróður-
inn. I októbermánuði voru aðeins
eftir 300, þar sem 50 — 60 manns
dóu á dag.“ Af 100 fjölskyldum í
Oddar Méan Chhey voru aðeins
eftir 60 í janúar 1978. í Phum Koh
Puos þorpi voru eftir 90 fjölskyld-
ur af 170, í Phum Chhoeun Slap í
sama héraði höfðu 50 verið drepn-
ar o.s.frv.
og voru óhressir er staðsetningar
hvalbátanna á miðunum lágu ekki
á lausu.
Sagðist ég ekkert hafa við þá að
tala þar eð þeir virtu að vettugi
þær ráðleggingar er þeim væru
gefnar og hér væri augsýnilega um
æsifréttamennsku að ræða.
Ég sagðist ef til vill endurskoða
afstöðu mína að ræða við þá, er
þeir hefðu sent skútuna til Irlands.
Kom það fram í viðræðum okkar
við Belgana að þeir væru vanir
stríðsfréttaritarar og þótti þeim
þetta því súr málalok.
Sigldu þeir síðan upp í Hvalfjörð
og biðu komu næstú hvalbáta.
Föstudagsmorguninn 9. júní
komu þrír hvalbátar með sex
langreyðar til Hvalfjarðar og
höfðu Belgarnir óhindraðan að-
gang til myndatöku í Hvalfirði,
eins og hverjir aðrir ferðamenn.
Ég hef ekki hugsað mér að
stuðla að því að þeir sjómenn er
starfa á hvalbátum Hvals h.f. séu
hundeltir á miðunum af sjón-
varpsmönnum frá Belgíu eða
mönnum annars staðar frá, og
þannig í stöðugum ótta við að geta
valdið stórslysi á mönnum eða
jafnvel dauða.
Framangreint er ritað vegna
rammafréttar í Morgunblaðinu 10.
júní s.l. bls. 26, „Oánægðir með
Af 44 flóttamönnum, sem komu
í fangelsiskampinn í Buriam í
febrúarmánuði 1978, voru 7
nákvæmlega yfirheyrðir: Ein kona
hafði lifað það af, 9 börn hennar
og eiginmaðurinn voru látin
hverfa. Fyrrum sjúkraliði hafði
horft á konu sína og barn deyja úr
vosbúð. Einn piltur sá föður sinn
drepinn og móður sína deyja úr
hungri. Faðir annars hafði verið
drepinn. Enn einn hafði lifað það
að kona hans og fjögur börn voru
drepin. Annar hafði séð föður,
móður og fimm systkini drepin. Og
þeim síðasta, sem var Múhameðs-
trúarmaður og hafði verið leiddur
til aftöku ásamt fjölskyldu sinni,
tókst að komast undan, en kona
hans og 3 börn voru drepin.
Fyrirhafnarlaust væri hægt að
halda áfram með þennan lista,
sagði Ponchaud.
— Eftir að hafa tekist að lifa í
2 ár af slíkar skelfingar, þjakað af
hungri og sjúkdómum og eftir að
hafa sloppið í gegn um skothríð
eftirlistsveita byltingarhermanna-
nna og yfir jarðsprengjusvæðin
við landamæri Thailands, hefur
lítill hópur flóttafólks komist inn
í Thailand. Til að koma í veg fyrir
þennan flóttamannastraum hafa
landamæraverðir Thailands iðu-
lega skotið á fólkið, og drepið
fjölda manna, sagði Ponchaud að
lokum. Að mannréttindanefnd
Sameinuðu þjóðanna skuli hafa
neitað að rannsaka Kambódíu-
vandamálið er hrein skömm fyrir
allar þjóðir, sem enn láta sér lynda
að taka þátt í störfum Sameinuðu
þjóðanna.
— E.Pá.
— Lítil saga
Framhald af bls. <11
mitt til að bjarga lífinu og seðja
hungrið. Þess vegna fór ég
þaðan sem ég er upprunninn og
hefi alltaf átt heima. Ég hefi
alltaf vanist því að vinna mikið
og leysa af hendi alls konar
óskemmtileg verk, en maður
yfirgefur ekki staðinn, sem
manni þykir vænt um> fyrir það.
Þó ég lifði við bestu skilyrði í
ókunnu landi, þá gæti ég aldrei
gleymt minningunum um ham-
ingjusamt líf heima.
— Þess vegna bið ég allar
alþjóðastofnanir um að koma
Kambódíufólkinu til bjargar.
Fólkið grátbiður mannréttinda-
stofnanir um að koma sér til
bjargar frá þessum skelfingum,
sem Rauðu kmerarnir leggja á
það alla daga. — E.Pá.
viðtökur í Hvalfirði." Ef umkvart-
anir af því tagi er um ræðir í þeirri
grein mega ekki bíða þar til
málavextir hafa verið kannaðir af
ritstjórn eða þeim er sýsla með
slíkar greinar á blaðinu, þá mega
þeir á Mbl. vita að ég hef ekki
hugsað mér að fara í neinn skóla
hjá þeim um hvað sé kurteisi, og
það jafnvel þótt „Rússagrýlan“ sé
notuð til samanburðar, þ.e. „Sögðu
Belgíumennirnir þegar þeir ræddu
við Mbl. að þeir hefðu hvergi
kynnst svona viðtökum á Vestur-
löndum áður. Þetta minnti þá
helzt á austantjaldslöndin og
vinnuaðstöðu þar.“
Hvalfirði, 13. júní 1978
Kristján Loftsson.

— Danir kunna
Framhald af bls. 37.
um myndirnar mínar og kæri
mig ekkert um að missa þær
allar frá mér. Svo vil ég líka
mála stórar myndir, en þær
seljast nú seint. Þannig þykir
mér það fjarska gott að vera
ekki háður því að mála myndir
sem seljast, enda þótt það þyki
ófínt fyrir listamenn að stunda
venjulega vinnu."
— Hvað er á döfinni hjá þér
á næstunni?
— „Ég ætla að opna sýningu
á þessum myndum mínum, sem
ég fór með utan, í Norræna
húsinu 24. júní, en ég verð að fá
einhvern annan sal líka, vegna
þess hve þetta eru margar
myndir, en það mál er óleyst
ennþá.“
— Oft veit
fólk ekki
Framhald af bls. 43.
Eftir að hann hafði leikið í
nokkrum sjónvarpsmyndum
hafði Burt Lancaster samband
við hann og bauð honum hlut-
verk í kvikmyndinni „Birdman
of Alcatraz" og fyrir leik sinn í
þeirri mynd var Telly útnefndur
til Óskarsverðlauna árið 1962.
Síðan hefur Telly Savalas
leikið í mörgum kvikmyndum
og má til dæmis nefna „The
Greatest Story Ever Told“, „The
Dirty Dozen", „Kelly’s Heroes"
og James Bond-myndina „In
Her Majesty’s Secret Service".
Helstu áhugamál Tellys, sem
hann sinnir þegar hann er ekki
að leika og laus við ágenga
aðdáendur, eru golf og ferðalög
og hann tekur virkan þátt í
almennum málefnum.
— Undanbrögð
Framhald af bls. 50.
það má benda á að allar fundar-
gerðir trúnaðarráðs dvalarheimil-
isins eru Sendar öllum oddvitum
aðildarhreppa.l) Það er því hæg
heimatökin hjá héraðsbúum að fá
hjá oddvita sínum eða stjórnar-
mönnum allar þær upplýsingar,
sem þeir þurfa, áður en þeir hefja
blaðaskrif, sem byggjast á
getgátum.2) Ársreikningar fyrir 1976
hafa einnig verið sendir öllum
eignaraðilum og svo verður einnig
með ársreikninga fyrir 1977 þegar
þeir hafa verið samþykktir af
stjórn og eignaraðilum dvalar-
heimilisins á næsta aðalfundi. Þar
mun væntanlega koma fram, hvort
illa hefur verið á fjármálum haldið
og þar með, hvort illa hefur tekizt
með framkvæmdina það sem af
er3).“
Enn hefur ekki verið upplýst,
hvort sjálfkjörnu verktakarnir
hafa fyrirfram samninga við
bygginguna eða þeir semja reikn-
inga eftirá.
Hefði ekki verið skynsamlegra
fyrir nefndarforingjana að svara
málefnalega og af meiri kurteisi
en minni þótta?
Austurgörðum 20. maí 1978
Björn Haraldsson
í samræmi við fullkominn
kunnugleika minn skal það fúslega
vottað, að frásögnin hér að framan
um aðdraganda og tilurð greinar-
innar „Opið bréf til byggingar-
nefndar dvalarheimilis aldraðra á
Húsavík," fyrirsögn hennar, und-
irskrift og birtingu er að öllu leyti
sannleikanum samkvæm.
Húsavík 20. maí 1978
Aðalsteinn Jónasson
Við undirritaðir meðstjórnendur
Stefáns Óskarssonar formanns
Bjargs h/f sumarið 1977 tökum
fram, að Aðalsteinn Jónasson fór
að okkar ósk með formanni á fund
Björns Haraldssonar 15. júlí 1977,
þeirra erinda, sem getið er í
framanritaðri grein.
Húsavík 20. maí 1978
Ilaukur Ákason
Sigtryggur Sigurjónsson
Reynir Jónasson
1) Ekki nægðu þessar upplýsingar
oddvita Reykjahrepps sumarið
1977.
2) I Opnu bréfi er hvergi byggt á
getgátum.
3) Á slíkt er hvergi minnst í Opnu
bréfi.