Morgunblaðið - 04.08.1978, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. ÁGUST 1978
1 Útgefandi ttUnbiU^ hl. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinaaon.
Ritatjórar Matthíaa Johanneaaen,
Styrmir Gunnaraaon.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundaaon.
Fróttaatjóri Björn Jóhannaaon.
Auglýaingaatjóri Baldvin Jónaaon
Ritatjórn og afgreióala Aðalatræti 6, aími 10100.
Auglýaíngar Aóalatræti 6, aími 22480.
Áakriftargjald 2000.00 kr. ó mónuói innanlanda.
1 lauaaaölu 100 kr. eintakió. \
Nýjungar í veiðum og
vinnslu — fiskvernd
Það kemur fram í viðtali við Matthías Bjarnason sjávarútvegsráð-
herra, sem birt er í Mbl. í dag, að hlutdeild útlendinga í heildarafla á
íslandsmiðum hafi verið um 48% á árinu 1971 en oftsinnis áður farið yfir
helming hans. Þetta hlutfall var komið niður í 13,6% á sl. ári ög fer að
líkum niður í 6 til 7% á þessu ári. Hlutfall okkar sjálfra í þorskafla á
Islandsmiðum 1978 er áætlað 97%, þrátt fyrir óverulegar veiðiheimildir
Færeyinga, Norðmanna og Belga, sem enn eru í gildi.
Sú stjórnargjörð, sem hæst ber í sögu fráfarandi ríkisstjórnar, er
útfærsla fiskveiðilögsögunnar í 200 mílur, er kom til framkvæmda 15.
október 1975. Þá fór í hönd strangur tími baráttu fyrir því að fá þær þjóðir,
sem veitt höfðu á Islandsmiðum um aldaraðir, til að virða hina nýju
landhelgi. Með samkomulagi, sem gert var við Breta í Ósló 1976, var
íslenzkur sigur í landhelgisstríðum endanlega viðurkenndur. Brezki
veiðiflotinn hélt alfarinn af íslandsmiðum 1. desember 1976. Og í endaðan
veiðisamning við V-Þjóðverja hurfu þeir einnig úr fiskveiðilandhelginni í
kjölfar Bretanna.
Hreinsun hinnar nýju fiskveiðilandhelgi af erlendri veiðisókn var
mikilvægt skref í nauðsynlegum fiskverndaraðgerðum. En gripið var til
margháttaðra annarra aðgerða. I tíð fráfarandi sjávarútvegsráðherra
hefur möskvi í botnvörpu og flotvörpu tvívegis verið stækkaður, fyrst úr
120 mm í 135 mm, síðar í 155 mm. Stór veiðisvæði hafa verið friðuð um
lengri eða skemmri tíma ýmist fyrir öllum veiðum eða botnvörpu-,
flotvörpu- og dragnótarveiðum. Settar voru nýjar reglur um lágmarks-
stærðir fisktegunda í afla. Síðast liðin tvö ár hefur og verið beitt
tímabundnum veiðistöðvunum, sem náð hafa til allra veiðiskipa, þó mest
hafi verið að gert í því efni gagnvart togaraflotanum. Sérstakir
veiðieftirlitsmenn hafa verið ráðnir til að fylgja eftir að lögum og
reglugjörðum um fiskvernd sé hlýtt. Fiskverndarreglur hér við land eru
strangari en þekkjast annars staðar í veröldinni.
Sjávarútvegsráðherra hefur og beitt sér fyrir margháttuðum nýjungum í
sambandi við fiskileit, fiskveiðar og vinnslu. Tilraunaveiðar og vinnsla hafa
gefið góða raun og hafa þann megintilgang að beina veiðisókn að
fiskstofnum, sem ekki eru fullnýttir. I þessu sambandi skal fyrst nefna
sumarveiði loðnu, sem var nýjung. Útflutningsverðmæti sumarveiddrar
loðnu á sl. ári voru rúmlega sex milljarðar króna og hafa því verulegt gildi
bæði fyrir þjóðarbúskapinn og atvinnulíf einstakra sjávarplássa. Rækjuleit
hefur og borið allverulegan árangur, einkum það sem af er þessu sumri.
Kolmunnaveiði er og athyglisverð nýjung, sem gefið hefur góða raun,
einkum fyrir Austfjörðum nú í sumar. Sjávarútvegsráðherra hefur ákveðið
að nýta lagaheimild til að fella niður útflutningsgjöld af kolmunna- og
spærlingsafurðum allt þetta ár, til að stuðla frekar að veiðum þessara
fisktegunda. Síldveiðar eru á ný að verða gildandi í þjóðarbúskapnum.
Útflutningsverðmæti síldarafurða voru yfir 3 milljarðar á sl. ári.
Fiskverndaraðgerðir og nýjungar í veiðum og vinnslu, sem fráfarandi
sjávarútvegsráðherra hefur beitt sér fyrir, eiga eftir að hafa vaxandi
þýðingu í íslenzkum þjóðarbúskap.
Frá Kotum í Bakkasel
Það er annað að kveðja í Kotum en komast í Bakkasel", kvað Davíð
Stefánsson fyrir nokkrum áratugum, hafandi í huga heiðarveg
milli Skagafjarðar og Eyjafjarðar. Það er annað að lofa gulli oggrænum
skógum í kosningabaráttu en leiða þjóðina út úr aðsteðjandi
efnahagsvanda. Sigurvegarar kosningabaráttunnar reiddu hvorki í
handraða sínum samstöðu um stjórnarmyndun né úrræði í aðkallandi
úrlausnarefnum. Alþýðubandalagið hefur allt frá lyktum kosninga verið á
harðahlaupum undan hvers konar þjóðfélagslegri ábyrgð. Það brá sér í
gervi Þrándar í Götu í stjórnarmyndunartilraunum Benedikts Gröndals,
formanns Alþýðuflokksins, hvort heldur sem reynd var nýsköpunarstjórn
eða „vinstri" stjórn. Það neitaði jafnvel að ræða fyrri kostinn. Og í þeim
síðari var boðið upp á 10 milljarða efnahagsgat að sögn beggja
viðræðuflokka þess. A þessu tvennu er e.t.v. ekki ýkja mikill munur.
Nú hefur forseti íslands falið Geir Hallgrímssyni, formanni
Sjálfstæðisflokksins, að gera tilraun til myndunar meirihlutastjórnar.
Hann mun fyrst kanna möguleika á samstarfi allra þeirra flokka, sem
fengu kjörna þingfulltrúa, þ.e. til myndunar þjóðstjórnar, er hafi það að
meginmarkmiði að leysa vandann í efnahagsmálum, ráða niðurlögum
verðbólgunnar og vinna að jöfnuii kosningaréttar með breyttri
kjördæmaskipan eða breytingu á kosningalögum. Slík stjórn yrði naumast
langlíf, enda yrði hún mynduð til skamms tíma með framangreind verkefni
að höfuðviðfangsefnum að sögn Geirs Hallgrímssonar. Að þeim tíma
liðnum yrði efnt til nýrra kosninga og mynduð ný ríkisstjórn.
Engin leið er að spá um, hvern veg til tekst um þjóðstjórnarmyndun, en
forystumenn sumra annarra flokka hafa látið í ljós efasemdir um þessa
tilraun. Hins vegar er það þingræðisleg skylda þjóðkjörinna fulltrúa að
mynda starfhæfa ríkisstjórn og aðstæður í þjóðfélaginu, einkum að því er
varðar útflutningsatvinnuvegi okkar, gera þessa skyldu enn brýnni. Járn
skal í eldi brýna og nú reynir á þinglið allt, hvort það reynist þeim vanda
vaxið, sem þjóðin hefur trúað því fyrir.
Fari þjóðstjórnarmyndun út um þúfur eru ekki margir kostir óreyndir.
Utanþingsstjórn er neyðarúrræði sem yrði þungur áfellisdómur um
vanmátt Alþingis, eftir sögulegar kosningar. Þess verður að vænta að
forystumenn flokkanna geri nú heiðarlega tilraun til að ná samstöðu um
aðsteðjandi vandamál þjóðarinnar. Þeir þingmenn, sem ekki þora að axla
ábyrgð dvalar sinnar í þingsölum, sem m.a. felst í ábyrgri stjórnarmyndun,
ei;<a ekkert erindi í þessa æðstu stofnun þjóðarinnar. Heybrækur eiga að
tylla sér niður annars staðar en við stýri þjóðarskútunnar. Þar þarf menn
sem þora að leiða þjóðina yfir öxnadalsheiði aðsteðjandi erfiðleika niður í
Bakkasel öryggis og velfarnaðar.
„Furðulegt að ekki
skyldi takast að
miða okkur út fyrr”
— sagði Andri Heiðberg í sam
tali viðMbl,
„VIÐ trúðum því ekki, að svo
langur timi gæti liðið þar til
hjálp bærist' og eiginlega
fannst okkur Ásgeiri ótrúlegt,
að við lifðum á 20. öldinni
þennan tíma, sem við biðum.
Þarna vorum við aðeins 25 km.
frá byggð og okkur fannst
aldeilis makalaust, að engin
allra þeirra flugvéla, sem fiugu
þarna yfir og við heyrðum til í
neyðarsendinum skyldi veita
okkur athygli eða geta miðað
okkur út,“ sagði Andri Heið-
berg í samtali í gær, er Mbl.
mennheimsóttu hann á slysa-
deild Borgarspítalans. Andra
leið þá eftir atvikum vel en er
með skaddaða hryggjarliði og
brákuð rifbein, eins og fram
hefur komið. Þyrlan er talin
ónýt og hafin er rannsókn á
orsök bilunar.
Andra sagðist síðan þannig
frá aðdraganda slyssins og
vistinni meðan á bið stóð:
„Klukkuna hefur vantað um tíu
mínútur í tíu á mánudagskvöld-
ið, þegar ég tók eftir, að eitthvað
var að þyrlunni og þá átti ég um
4 km. leið eftir að þeim stað,
sem Ásgeir Gunnarsson mæl-
ingamaður var á. Var síðan
ætlunin að fljúga áleiðis niður
að Reykholti, þar sem við höfum
haft næturstað í sumar. Frá því
að ég tók eftir biluninni í
þyrlunni og þar til ég nauðlenti
hafa ekki liðið nema örfáar
sekúndur og þetta gerðist á svo
skömmum tíma, að erfitt er að
gera sér grein fyrir því.
Ég var hins vegar ekki búinn
að vera nema örskamma stund
einn við þyrluna, er Ásgeir kom
til mín lafmóður af hlaupunum;
mér fannst hann vera ótrúlega
fljótur í förum. Hann hafði séð
þyrluna hrapa og tók á rás, er
hann sá reyk stíga upp. Hann
hefur alltaf meðferðis lítið tjald,
sem hann sló upp og gat ég
skreiðzt í það og þar létum við
fyrirberast þessa tæplega tvo
sólarhringa."
— Biðtíminn? Við héldum nú
í upphafi, að þetta yrði aldrei
Iöng stund, en það fór upp í
þetta, tæpa tvo sólarhringa, þótt
ótrúlegt sé. Þrjár talstöðvar
voru í þyrlunni en þær eyðilögð-
ust í lendingu, en neyðarsendir
fór hins vegar í gang um leið og
þyrlan nauðlenti. í gegnum
hann heyrðum við í fjölda
flugvéla, en einhvern veginn
tókst þeim ekki að miða okkur
út. Á öðrum degi, miðvikudegi,
vorum við orðnir vonlitlir um að
geta náð sambandi í gegnum
neyðarsendinn og upp úr hádegi
þann dag lagði Ásgeir af stað til
byggða að sækja bíl til að ná í
mig. Um sjöleytið þegar hann
var kominn langleiðina niður
eftir sá hann flugvél á sveimi og
skömmu síðar lenti hún hjá
tjaldinu okkar.
— „Nei, ég vil ekki segja, að
ég hafi verið mjög kvalinn en
verkjaði auðvitað undan meiðsl-
unum og gat ekki legið lengi í
sömu stellingum. Með því að
velta mér á magann og fara á
fjóra fætur gat ég skriðið út úr
tjaldinu og hreyft mig aðeins á
þann hátt og leið miklu skár á
eftir," sagði Andri.
— „Veður var einmuna gott
allan þennan tíma, við vorum
vel klæddir og höfðum nægan
mat með okkur þótt ekki væri
hann mikill. Við örvæntum
aldrei og héldum hugarró okkar,
en eins og ég segi var alveg
furðulegt, að ekki skyldi takast
að miða okkur út fyrr,“ sagði
Andri Heiðberg að lokum hress í
bragði.
Keppa á skák-
mótum í N oregi
FIMM skákmenn héldu í morgun
til þátttöku í alþjóðlegu skákmóti
í Noregi, sem ber heitið „Scandi-
navia Grand-Prix Ibsen Jubilée
1978“, og fer fram í Skien 4. til 8.
ágúst. Skákmennirnir, sem fara á
þetta mót, eru Guðmundur Sigur-
jónsson stórmeistari, Haukúr
Angantýsson, Jón Kristinsson,
Jóhann Hjararson og Ásgeir
Överby.
Tefldar verða níu umferðir á
mótinu og er búizt við mikilli
þátttöku og þá fyrst og fremst
Norðurlandabúa.
Dagana 11.—18. ágúst fer fram í
Gausdal í Noregi, alþjóðlegt mót
og verða margir stórmeistarar og
alþjóðameistarar þátttakendur
þar. Þeir Guðmundur Sigurjóns-
son, Haukur Angantýsson, Jón L.
Árnason og Margeir Pétursson
taka allir þátt í þessu móti.
JónL.fer
ekki á skák-
skóla Botvin-
iks í sumar
EKKERT verður úr því að Jón L.
Árnason heimsmeistari sveina í
skák fari á skákskóla Botviniks í
Moskvu eins og fyrirhugað hafði
verið. Stafar það af því að
ágúst-námskeið skólans fellur
niður af ótilgreindum ástæðum.
Skáksambandi íslands barst í
gær bréf frá dr. Alster sem hér var
aðstoðarmaður Horts í einvíginu
við Spassky og í bréfinu er Jóni L.
Árnasyni boðið á allsterkt mót í
Tékkóslóvakíu um næstu áramót.
Ennfremur hefur dr. Max Euwe
skrifað SÍ og tjáð að hann hafi
óskað eftir því við hollenzka
mótshaldara að Jóni L. yrði boðið í
mót.
Landskeppni Færeyinga
r
og Islendinga í skák
TÍU manna hópur færeyskra
skákmanna er væntanlegur til
íslands á morgun, laugardag, og
verður landskeppni Islands og
Færeyja í skák háð á Eskifirði og
Akureyri á næstunni.
Landskeppnin hefst með hrað-
skákkeppni á Egilsstöðum á
sunnudag, keppnin heldur síðan
áfram á Stöðvarfirði.
Á mánudagskvöld fer fram fyrri
hluti aðalkeppninnar og verður lið
Islands skipað austfirzkum skák-
mönnum. Síðari umferðin verður
tefld á Akureyri n.k. fimmtudag
og skipa þá norðlenzkir skákmenn
íslenzka liðið.
Keppnin nú er hin þriðja í
röðinni og hafa Islendingar sigrað
í tvö undanfarin skipti. Keppt er
um farandbikar sem Flugleiðir h.f.
gáfu.