Morgunblaðið - 21.09.1978, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 1978
„Hefðum verið alveg eins
og œskan nú til dags,
hefðum við bara getaðl”
„ÞAÐ hefur orðið geysileg
breyting hér á ísafirði hin síðari
ár, breyting til hins betra held
ég, ætli það verði ekki að heita
að breytingarnar hafi orðið til
hins betra," sagði Hinrik Guð-
mundsson, aldraður ísfirðingur,
er blaðamaður Morgunblaðsins
hitti að máli fyrir nokkru.
Hinrik hafði fengið sér sæti á
bekk í miðbæ ísafjarðarkaup-
staðar ásamt öðrum öldnum
heiðursmanni, Eggert Halldórs-
syni. Þeir félagar, Eggert og
Hinrik kváðust lengi hafa búið á
ísafirði, og kunna því mjög vel,
og söðgu að þeir báðir að þeir
kærðu sig ekki um að búa
annars staðar, jafnvel þótt það
stæði til boða. Hinrik, sem er
áttatíu og eins árs gamall,
sagðist alla sína ævi hafa búið á
Isafirði, en Eggert sem er sjötíu
og fimm ára gamall, fæddist og
ólst upp norður í Steingríms-
firði, en fluttist til ísafjarðar
árið 1921, þá átján ára gamall.
„Sem dæmi um þær breyting-
ar, sem hér hafa átt sér stað á
síðustu aratugum," sagði
Eggert, „að árið 1924, er ég hóf
að vinna á Norðurtanganum var
Spjallað við
tvo aldna
r
Isfirðinga,
þá Hinrik
Guðmundsson
og Eggert
Halldórsson
þar saltað úr einum bát, þar sem
einn saltaði og tveir flöttu, og
bera varð sjó að í fötum. — Nú
er þar Hraðfrystihúsið Norður-
tangi!"
„Hefðum verið alveg
eins og æskan nú
hefðum við getað!“
„En það er fleira sem hefur
breyst heldur en verkmenning
og byggingar," segir Eggert
ennfremur, „unga fólkið er
einnig talsvert frábrugðið því
sem það var þegar við vorum
ungir. Okkur finnst æskan
ærslafull, en staðreyndin er nú
samt sú, að við hefðum verið
alveg eins, hefðum við bara
getað! — En í okkar ungdæmi
var bara ekki til fé fyrir
brennivíni, og þá fórum við á
samkomur hjá Hjálpræðishern-
um, „Hersamkomur“, ef ekki
voru til peningar fyrir bíóferð-
um!
En það er ekki bara hlutur
unga fólksins sem hefur breyst,
gamla fólkinu líður nú mun
betur en þá, nú fær maður
peninga bara fyrir að vera
orðinn gamall, en hér áður fyrr
fór fólkið á sveit og missti
kosningarétt," sagði Eggert.
Hinrik Guðmundsson tók í
sama streng, og sagði að það
væri ágætlega búið að öldnu
fólki nú til dags, ólíkt betur en
það var þegar þeir voru að
komast til manns, þannig að
ekki væri yfir neinu að kvarta í
þeim efnum.
Rétta þarf
þjóðarskútuna við
Þegar hér var komið samtal-
inu, spurði Hinrik blaðamann-
inn hvort þjóðarskútan væri
Reynslimni ríkari
—en fj árhagslegt
tap á tilrauninni
Tilraunum til laxeldis í sjó í Fáskrúðsfirði hætt
í haust eftir erfitt en árangursríkt ævintýri
Sigurður Arnþórsson með tvo 7 punda fallega eldislaxa.
TITRINGUR hefði eflaust farið
um laxveiðimenn ef þeir hefðu
barið augum h'fið í laxagirðing-
unni í Fáskrúðsfirði í sumar. í
tiltölulega lítilli hringlaga girð-
ingu sást á tugi svartra baka og
þegar fæðu var hent til fiskanna
kom konungur íslcnzkra áa í
heilu lagi upp úr sjónum til að ná
sem mestu af björginni. Reyndar
höfðu fleiri áhuga á fæðunni.
Ufsinn lónaði allt í kringum
girðinguna og einhverjir hinna
smávaxnari höfðu komist inn
fyrir. Mávurinn var vel á verði og
ef færi gafst stakk hann sér eftir
ætinu og stal eins og hans var von
og vísa frá eldisfiskinum.
Lax hefur verið alinn í
Fáskrúðsfirði síðan 1975 og er
þarna á ferðinni merkileg tilraun,
sem ekki hafði verið reynd áður
við þessar aðstæður á íslandi.
Tilraunin gafst á margan hátt vel
og þeir, sem að henni stóðu, eru
orðnir reynslunni ríkari. Þeir hafa
þó varla orðið ríkari að neinu öðru
á þessu ævintýri sínu. Tilraunin
kostaði mikið fé og margvísleg
áföll gerði laxeldið erfitt.
I sumar var byrjað að drepa
laxinn og setja hann á markað.
Voru stærstu fiskarnir 10—12
pund en meðalþyngd þeirra var
7—8 pund. Þessari tilraun fiefur
nú verið hætt í Fáskrúðsfirði, í bili
að minnsta kosti, og fiskarnir í
girðingunni drepnir. Hvort
þráðurinn verður tekinn upp að
nýju er ekki vitað á þessu stigi, en
eitt hefur þessi tilraun sannað svo
ekki verður um villst; hægt er að
rækta lax í sjó við Island, en um
þetta atriði voru mjög skiptar
skoðanir þegar F'áskrúðs-
firðingarnir Bergur Hallgrímsson
og Sigurður Arnþórsson fóru af
stað með tilraun sina fyrir fjórum
árum.
Morgunblaðsmenn voru fyrir
nokkru á ferð í Fáskrúðsfirði og
báðum við þá Sigurð að segja
okkur frá þessari starfsemi og að
Grein og myndir«
Ágúst I. Jónsson.
sjálfsögðu byrjuðum við á
aðdragandanum.
— Eg var búinn að ganga lengi
með þá hugmynd í maganum að
reyna laxarækt í sjó hér - í
firðinum, segir Sigurður Arnþórs-
son.
— Eg fór út til Bodö í Noregi
sumarið 1973 til að kynna mér
hvernig Norðmenn standa að
þessum málum og sumarið 1975
smíðuðum við síðan laxagirðingu
eftir norskri fyrirmynd. Næst var
að kaupa seiði og haustið ‘75
keyptum við um 3300 seyði frá
Laxamýri og settum í girðinguna.
Við vorum þó of fljótir á okkur og
settum seiðin of fljótt í saltan sjó
og þau drápust öll hjá okkur. Þetta
var fyrsta kennslustundin í því
hvernig við áttum ekki að standa
að hlutunum.
— Við fórum varlegar í næstu
tilraun. Nú útbjuggum við tréker á
bryggjunni og dældum í þau vatni.
Síðan smájukum við saltmagnið í
kerjunum þangað til aðeins sjór
var í þeim. Við settum aftur í
girðingarnar seinna um haustið,
nú um 6.000 sjógönguseiði. Nú
gekk allt eins og það átti að ganga.
Næstu mánuðina gekk þetta
áfallalítið, ís olli okkur þó lítils-
háttar erfiðleikum og sömuleiðis
fuglinn, sem var grimmur í
viðskiptum sínum við seiðin. Við
afgreiddum það vandamál með því
að tjalda neti yfir girðingarnar.
— Sumarið 1976 keyptum við
fleiri seiði og settum upp nýja
girðingu. Reyndar vorum við um
tíma með þrjár girðingar, en það
var nauðsynlegt þegar verið var að
hreinsa netin í girðingum, færa á
milli og slíkt.
— Síðastliðinn vetur var okkur
erfiður og í janúarmánuði gerði
aftaka norðanveður hér og misst-
um við þá allt sem var í annarri
girðingunni, þeirri sem geymdi
minni laxana. Það var mikið áfall
fyrir okkur, en í sumar hafa
Fáskrúðsfirðingar hins vegar veitt
töluvert af laxi hér á bryggjunum
og alls staðar með Firðinum.
Skemmtilegt tómstundagaman við
bæjardyr þeirra og ókeypis, en
hins vegar tilfinnanlegt tjón fyrir
okkur.
— Það er erfitt að gera þetta
dæmi upp, en ef við segjum að við
höfum sett niður 15 þúsund seiði
samtals þá kalla ég gott ef við
fáum 10% af því sem góðan lax.
Við höfum allan tímann verið að
þreifa okkur áfram og læra af
mistökunum. Það hefur ekkert
verið hægt að leita með ráð-
leggingar. Við erum eiginlega þeir
einu sem höfum verið með laxeldi í
sjó hér við land í einhverjum mæli,
en þó gerðu Fiskifélagið og
Ingimar Jóhannsson tilraunir
fyrir nokkrum árum í Hvalfirði og
Höfnum.
Kerfið gerir ekki
ráð fyrir svona
starfsemi
— I sumar og haust drápum við
síðan laxinn og höfum sett lítil-
ræði á markað, en mest í frysti.
Þeir sem hafa bragðað á laxinum
frá okkur finnst hann lostæti og í
Noregi hef ég heyrt að fólki líkaði
betur við fisk, sem ræktaður er í
sjó, heldur en úr ánum. Norðmenn
eru komnir mjög langt í laxeldi í
sjó og okkar tilraun þætti eflaust á
margan hátt gamaldags hjá þeim.
Þeir eru t.d. hættir að nota búr
eins og við notum og gefa laxinum
aðeins pillufóður.
— Einmitt í sambandi við
fæðuna áttum við í dálitlum
erfiðleikum, en það var í sambandi
við að fá fiskinn eðlilega rauðan.
Við vissum reyndar fyrirfram að
Laxagirðingin dormar í innanverðum Fáskrúðsfirðinum, gegnt kauptúninu.