Morgunblaðið - 25.11.1978, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 1978
17
til að fara út á vinnumarkaðinn
fyrr en almennt þekkist í öðrum
ríkjum. Iðnvæðing atvinnulífs-
ins krefst aukinnar tækni- og
verkmenntunar sejn byggja þarf
upp og færa þarf til nútíma-
horfs margt af því sem fyrir er í
landinu. Frumvarpið er mjög í
þessa átt og verður því að ætla
að það verði hlutverk Háskólans
að bregðast við þessari breyttu
stefnu. Persónulega er ég á móti
því að inntökuprófum eða hvers
konar fjöldatakmörkunum verði
beitt af hans hálfu. Með aukinni
námsráðgjöf í grunn- og fram-
haldsskólunum ætti að vera
hægt að tryggja nægan undir-
búning fyrir háskólanám í
einstökum greinum.
Efla þarf menntun í
uppeldis- og
kennslufræðum
í frumvarpinu er gert ráð
fyrir miklum sveigjanleika í
námsvali. Óneitanlega verður
þetta erfitt í framkvæmd í
smærri skólunum og krefst
mikillar samvinnu skólanna.
Valfrelsi nemenda verður mjög
mikið. Spurningin sem vaknar
er sú hvort við munum hafa efni
á að reka skóla með ótal
valgreinum, þar sem e.t.v. verða
innan við 10 nemendur í hóp.
Þróunin hlýtur að verða sú að
valgreinum verði settar skorður
þannig að kröfur séu settar um
lágmarksfjölda nemenda til að
hægt sé að halda uppi kennslu í
ákveðinni námsgrein.
Hugmyndir þær sem eru í
frumvarpinu um gerð námskráa
eru fremur óraunhæfar. Þær
kalla á mjög mikinn fjölda
starfsmanna í ráðuneytinu, sem
þó verður vart í stakk búinn til
að setja sig inn í kennsluna eins
og hún fer raunverulega fram.
Miklu nær væri að fela kennur-
um að vinna að slíkum nám-
skrám í hópvinnu, og síðan að
endurskoða þær reglulega. Slíkt
myndi kalla á mun meira
frumkvæði af hálfu kennaranna.
Þegar sett eru ákvæði um
námskrár og námskrárgerð
verður einnig að hafa í huga að
kennarar afli sér tilskilinnar
menntunar í uppeldis- og
kennslufræðum. Samkvæmt
þeirri reynslu, sem komin er á
þessu sviði, er ljóst að kennarar
vilja sækja sumarnámskeið til
að öðlast þessi réttindi. Fyrir
kennara, sem vilja fá viðbótar-
nám, ætti einnig að skipuleggja
sumarnámskeið. Mikil nauðsyn
er á að tryggja það að slík
námskeið séu haldin hvert
sumar i samvinnu við Háskóla
íslands eða Kennaraháskóla
íslands.
Einfaldari stjórn —
aukin valddreifing
Hugmyndin um framhalds-
skólaráð eins og það er sett
fram í frumvarpinu er ekki
raunhæf, enda má mjög deila
um samsetningu slíks ráðs. Mun
eðlilegra er að skólarnir hafi
verulegt frumkvæði um náms-
efni og námsskipan. Skipan
námssviðsnefnda og náms-
brautanefnda er mjög jákvæð,
en æskilegt verður að telja að
reglugerðir um starfsvið þeirra
liggi fyrir áður en frumvarpið
verður að lögum. Gert er ráð
fyrir því að fræðsluráð fjalli um
málefni framhaldsskólans. Á
þessu sýnist manni verða lítil
þörf og aðeins leiða til þess að
skriffinnskubáknið vaxi enn
frekar.
Efla Þarf skólasöfn
Ur kaflanum um starfsiið
ætla ég aðeins að gera skólasöfn
að umræðuefni. Skólasöfn hér á
landi eru mjög vanþróuð um
margt, þó miklar breytingar
hafi hér orðið á síðustu árin. Vel
búið skólasafn með hæfu og vel
menntuðu starfsliði er ómetan-
legt í nútímamenntun. Sjálf-
stæð vinna nemenda hefur í
sumum framhaldsskólanna ver-
ið allt of lítil. Kemur þar margt
til, s.s. kennarar eru vantrúaðir
á gildi hennar, margir þeirra
kunna alls ekki að stýra
nemendum inn á þessa braut og
skólasöfnin eru sum í litlu
húsnæði, með starfsmenn sem
enga þjálfun hafa í slíkum
vinnubrögðum. I vissum
kennslugreinum eins og sam-
félagsfræðum ætti helst ekki að
nota eina kennslubók, heldur
þyrftu nemendur að afla sér
heimilda um ólíkustu efni á sem
breiðustum grunni. Slíkt skapar
víðfeðma þekkingu og víðsýni.
Um það hver á að borga
brúsann mun ég hafa sem fæst
orð enda er stjórnskipuð nefnd
sem vinnur að tillögum um það
atriði og best að bíða þar til
tillögur hennar liggja fyrir.
Þegar litið er á þetta frum-
varp í heild einkennist það af
djarflegum hugmyndum um
aukiö valfrelsi og sveigjanleik í
námsefnisvali. Það má e.t.v.
segja að nemandinn sé hér
settur í brennidepil. Hver og
einn á raunverulega að geta
fundið sér það nám sem honum
best hentar. Þetta eru háleit
markmið en geysilega
kostnaðarsöm fyrir litla þjóð.
Eins og um allar breytingar
hafa menn efasemdir, en ekkert
breytist ef við sýnum ekki kjark
til að læra af öðrum þjóðum en
um leið að skapa okkur þau
sérkenni sem henta við íslensk-
ar aðstæður.
Þegar er komin nokkur
reynsla af fjölbrautaskólunum,
og þá reynslu þarf að nýta sem
best í framtíðaruppbyggingu
framhaldsskólans.
Stjórnmálamenn þurfa að
verða miklu virkari í því að
fylgjast með því sem er að
gerast í menntamálum. Hjá
þeim hvílir ábyrgðin.
Bessí Jóhannsdóttir.
Hvar stöndum við?
Skólalöggjöf er ein mikilvægasta löggjöf í
hverju þjóðfélagi. Þar er um að ræða
löggjöf. sem allir geta verið sammála um
að hlýtur að vera einn af hornsteinum
hverrar þjóðfélagslöggjafar. Skólalög-
gjöfin með sínum miklu stökkbreytingum
hefur verið mikið gagnrýnd og ekki að
ástæðulausu.
Skólamálin hér á landi hafa breytzt mikið frá því scm áður
var. Settt hafa verið svo kölluð grunnskólalög og fjölbrautaskól-
ar hafa tekið við af sumum menntaskólanna. Valgreinar eru
íleiri og nemandanum gefinn fyrr kostur á að velja sér þá braut.
sem hann ætlar sér fyrir ævistarf. Þá vaknar sú spurning hvort
kennari og nemandi séu tilbúnir breyttum aðstaeðum. En með
þessari miklu breytingu er geysileg ábyrgð lögð bæði á kennara
og nemanda.
Breytingar geta verið góðar og þarfar og oft nauðsynlegar, en
mega ekki aðeins vera breytingar breytinganna vegna, þær
verða að miðast við íslenzkar aðstæður. Sem dæmi má nefna
mengið á sínum tíma, sem átti að gjörbreyta reiknisaðferðinni,
en reyndist öðru nær og er óþarfi að fjölyrða um það.
íslendingar eru fámenn þjóð og því er, að hver einstaklingur,
á þessari eyju okkar er miklu mikilvægari en úti í heimi, þar sem
milljónir manna búa og alls ekki er hægt að taka tillit til
einstaklingsins sem skyldi.
Mótendur uppeldis eru heimili og skóli. Forcldrar eru því ckki
þeir einu sem eru uppalendur. þar koma einnig skólarnir til
sögu. Skólarnir eiga að vera hvort tveggja í senn mennta-
stofnanir og uppeldisstofnanir, samhliða heimilunum. Þvi' er
mikil ábyrgð lögð á herðar kennurum og óskandi er, að þeir séu
sér þess meðvitandi.
Foreldrar eiga að vissu leyti rétt á því, að skólalöggjöfin sé
þannig úr garði gerð, að hún skapi ekki óvissu og glundroða. Og
hvað um rétt nemandans? í dag virðist sem skólagangan sé
alltaf að verða lengri og lengri, cn hvað um árangurinn?
Hcyrzt hafa raddir frá menntaskólarektorum og jafnvel
háskólakennurum um að nemcndur séu varla lesandi eða
skrifandi. Hvar var farið út af sporinu? Áður fyrr heltust þeir
nemendur úr lestinni miklu fyrr, sem ekki höfðu áhuga eða getu
til langskólanáms, nú ciga helzt allir að verða stúdentar áður en
þeir fara í þá grein sem hugur þeirra hneigist til, hvort sem geta
þeirra leyfir það eða ekki.
Ég tel að með því skólakerfi. sem nú ríkir hér á landi, sé farið
illa með dýrmætan tíma, fjármagn og fyrirhöfn þcirra, sem vilja
læra og verða þjóöfélaginu nýtir þegnar. Er ekki enn tími fyrir
okkur til að staldra við, íhuga, vega og meta án þess að láta
stjórnast af stefnu og tízku, sem öðrum þjóðum hefur nú þegar
lærzt. að ekki er rétta iausnin.
Erna Mathiesen, Hafnarfirði.
ins. í kaflanum um inngöngu-
skilyrði þarf að koma skýrt
fram hverjir taka viö umsókn-
um um skólavist.' Verða það
skólarnir sjálfir eða einhvers
konar miðstöð í hverju skóla-
hverfi?
Allar brautir leiða
til háskólanáms
I kaflanum um námsskipan er
ýmislegt sem vekur spurningar.
Hvernig verður því framhalds-
námi varið sem nemendur þurfa
að bæta við sig af einstökum
brautum eftir 4 ára nám til að
komast inn í háskólanám. Að-
sókn mun væntanlega stórauk-
ast á háskólastigi. Um væntan-
lega fjölgun stúdenta þar eru
menn hins vegar mjög ósam-
mála. Á 10 ára tímabili hér á
Islandi hefur orðið um 100%
aukning stúdenta af 19 ára
árgangi, þ.e.a.s. úr 10% í 21%. í
Vestur Evrópu og Bandaríkjun-
um hefur tala háskólastúdenta
vaxið ört. I Svíþjóð eru inntöku-
skilyrði orðin mjög rúm og þar
er alvarlega farið að ræða um að
lengja skólaskyldu verulega frá
því sem nú er. Með vaxandi
sérhæfingu er ljóst að fólki sem
vill leita sér menntunar fer
fjölgandj, og er ekkert nema
gott um það að segja. Stjórnvöld
sem eiga við mikið atvinnuleysi
að glíma í ríkjum sínum, freist-
ast mjög til að líta til skólanna.
Hægt er að seinka komu stórra
hópa inn á vinnumarkaðinn með
því að halda þeim í námi.
Skólinn verður þannig hluti af
hagstjórnartækjunum. Hér á
landi hefur þetta vandamál ekki
komið upp og raunar hefur
fremur verið um ofþenslu að
ræða á vinnumarkaðnum þann-
ig að ýmsir hafa án efa freistast
í;tt»f |xwni&l«*o«
ÁTTÞÚ
IIEÍMA
HÉR?

Áttþú
heima hér?
Ný skáldsaga eftir
Ulfar Þormóðsson
UT er komin hjá Mál og
menningu ný skáldsaga cftir
Ulfar Þormóðsson sem nefnist
Átt þú heima hér? Er þetta
nútímasaga. sem gerist í dæmi-
gerðum og ef til vill kunnugleg-
um útgerðarbæ þar sem ríkir í
raun fámennisstjórn — eða ein-
ræði eins manns í skjóli fyrir-
greiðslukerfis. eins og segir í
frétt frá Máli og mcnningu.
Ulfar Þormóðsson er kunnur
sem blaðamaður, en jafnframt
hefur hann sent frá sér nokkrar
skáldsögur. Segja má að í þessari
bók njóti sín fyrst saman til fulls
blaðamennskan og rithöfundar-
hæfileikar.
Bókin er 172 blaðsíður, prentuð í
Prentstofu Guðmundar Benedikts-
sonar.
„Patrick
og Rut”
-önnur bókin í flokki
þriggja unglingabóka
MÁL og menning hefur sent frá
sér skáldsöguna Patric, og Rut
eftir breska rithöfundinn K. M.
Peyton. Þýðandi er Silja Aðal-
steinsdóttir. Patrick og Rut er
önnur bókin í flokki þriggja bóka
um vandræðaunglinginn og
píanóleikarann Patrick Penning-
ton. Bækurnar eru í beinu
framhaldi hver af annarri. Silja
Aðalsteinsdóttir hefur lesið
þessar sögur í útvarpið og
þýðing hennar á fyrstu bókinni,
„Sautjánda sumar Patricks",
hlaut verðlaun Fræðsluráðs
Reykjavíkur fyrir béstu
þýðingar barna- og unglinga-
bóka árið 1977.
Patrick og Rut er 193 bls.
prentuð í Prentsmiðjunni Hólum