Morgunblaðið - 25.11.1978, Page 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 1978
Leifur Auðunsson frá
Dalseli—Minning
Fa'ddur 26. ícbrúar 1907
Dáinn 9. nóvembcr 1978
Leifur Auðunsson, bóndi, Leifs-
stöðum, Austur-Landeyjum lést á
Grensásdeild Borgarspítalans 9.
þ.m. Hann slasaðist fyrir tæplega
tveim árum og varð rúmliggjandi
eftir það.
Leifur var fæddur í Dalseli,
. Vestur-Eyjafjallahreppi 26. febrú-
ar 1907. Foreldrar hans voru
hjónin Guðlaug Hafliðadóttir og
Auðunn Ingvarsson í Neðra-Dal,
Eyjafjöllum.
Heimilið í Dalseli var stórt og
bar merki um reisn og myndar-
brag. Húsmóðirin var greind, góð
móðir og mikil búkona. Hún var
ættuð úr Mýrdal, systir Jakobínu
móður. Guðlaugs Gíslasonar fyrrv.
alþm.
Auðunn í Dalseli var framsæk-
inn og dugandi bóndi. Með
búskapnum stundaði hann kaup-
mennsku, enda var Dalsel í
þjóðbraut áður en brúin kom á
Markarfljót.
Leifur ólst upp í stórum og
mannvænlegum systkinahópi og
vandist öllum venjulegum störfum
á uppvaxtarárunum, sem til féllu á
stóru sveitaheimili. Leifur var
söngelskur, eins og mörg systkini
hans, hann spilaði á orgel, píanó
og harmóníku. Oft var hann
fenginn ásamt bróður sínum til
þess að spila á skemmtunum. Þótti
það góð auglýsing þegar tekið var
fram sérstaklega að Dalselsbræð-
ur önnuðust hljóðfæraleik.
Leifur var áhugasamur um
félags- og framfaramál, hann tók
virkan þátt í störfum ungmenna-
félagsins í hreppnum og átti sæti á
mörgum Skarphéðinsþingum.
Leifur átti drjúgan þátt í að koma
upp fundar- og samkomuhúsi að
Heimalandi, sem var nauðsynlegt
á þeim tíma, fyrir ungmennafélag-
ið og sveitarfélagið. Þá lögðu
margir fram sjálfboðavinnu við
byggingu hússins, þvi lán til
framkvæmdanna var mjög lítið og
styrkir frá opinberum sjóðum í því
skyni voru óþekktir á þeim tíma.
Leifur lærði ungur sund í
Reykjavík og var góður sundmað-
ur. Hann kenndi sund við Selja-
landslaug í mörg ár, löngu áður en
slíkir möguleikar voru fyrir hendi
yfirleitt til sveita.
Leifur var áhugasamur um
landsmál og skipaði sér ungur að
árum undir merki Sjálfstæðis-
flokksins. Hann var fyrsti forrryað-
ur Fjölnis, félags ungra Sjálf-
stæðismanna í Rangárvallasýslu.
Hann sótti marga landsfundi
sjálfstæðismanna og var alla tíð
mjög áhugasamur um málefni
Sjálfstæðisflokksins.
Við alþingiskosningarnar 1946
var Leifur í framboði í
Suður-Þingeyjarsýslu fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn.
Árið 1941 flutti Leifur til
Re.vkjavíkur og hóf störf hjá
bókaútgáfu Menningarsjóðs. Hann
gerðist félagi í Karlakór Reykja-
víkur og naut sín vel í þeim góða
félagsskap. Söngur og tónlist hafði
ávallt góð áhrif á Leif. Hann var
viðkvæmur í lund og alvörugefinn.
Þegar svo bar við að daprar
hugsanir komu í huga hans, hurfu
þær eins og dögg fyrir sólu við
söng eða fagra tóna hljóðfærisins.
Leifur eignaðist ásamt bróður
sínum húseign við Ránargötu í
Reykjavík, var það góð undirstaða
að hans efnahag og gaf síöar
möguleika, sem annars hefðu ekki
verið fyrir hendi, m.a. þegar hann
stofnaði til búskapar nærri æsku-
stöðvum sínum.
Árið 1948 fór Leifur til Kaup-
mannahafnar og hóf þar söngnám
hjá þekktum söngkennara,
Kristjan Ríis, og var hjá honum
rúmlega eitt ár. I ársbyrjun 1951
hélt Leifur til London og var þar
við söngnám í nokkra mánuði. Um
þetta leyti var Leifur kominn
nokkuð á fimmtugsaldur og nærri
því að festa ráð sitt. Stuttu eftir að
hann kom heim frá London flutti
hann austur að Dalseli ásamt
unnustu sinni GuðrúnU Ágústu
Geirsdóttur frá Gerðum í
Vestur-Landeyjum. Gengu þau í
hjónaband árið 1952. Tveimur
árum síðar keypti Leifur land
austan Vorsabæjar úr Voðmúla-
staðatorfu og stofnaði nýbýlið
Leifsstaði. Var strax hafist handa
um byggingu húsa og ræktun
lands. Ári síðar 1955 flutti Leifur
með fjölskylduna á nýja býlið
ásamt föður sínum hálfníræðum.
Var búskapur þeirra feðga á
félagslegum grunni fyrstu árin.
Auðunn Ingvarsson lést á 92.
aldursári 1961. Býlið Leifsstaðir
hefur um 200 hektara lands sem er
allt ræktanlegt, en nú hafa verið
ræktaðir allt að 50 hektarar.
Börn þeirra Leifsstaðahjóna eru
þrjú: Hrönn, Auðunn og Lára.
Hafa þau ásamt móður sinni
haldið vel í horfi á Leifsstöðum og
unnið áfram að ræktun og stækk-
un búsins.
Leifur ólst upp í foreldrahúsum
við hlýju og ástríki. Það var ekki
sársauka- og saknaðarlaust að
flytja frá Dalseli, en söknuðurinn
og sársaukinn hvarf fljótt eftir að
fjölskyldan hafði komið sér fyrir á
Leifsstöðum. Þar naut Leifur
ávallt heimilisfriðar og ástríkis
konu og barna. Á Leifsstöðum var
svipað umhverfi og hann hafði
vanist í Dalseli. Fjallahringurinn
var víður og svipmikill séður frá
Leifsstöðum, ekki síður en frá
æskustöðvunum. Á Leifsstöðum
eignaðist Leifur gott heimili, sem
hann bar umhyggju fyrir. Heimil-
ið var sá vettvangur sem gaf
honum vonir, möguleika og til-
gang. Leifur var félagslyndur og
kom sér alls staðar vel. Hann var
vinmargur og traustur og gladdist
með vinum sínum á góðum stund-
um. Þegar samferðamennirnir
hverfa, rifjast margt upp sem
gerst hefur í áratuga samstarfi.
Það er ánægjulegt þegar aðeins
góðar endurminningar geymast
frá löngum kynnum. Þannig er það
með Leif ‘Auðunsson sem nú er
kvaddur, hann átti enga óvini,
vildi engum illt gera, en var ávallt
reiðubúinn að veita aðstoð eftir
því sem í hans valdi stóð. Þeir eru
örugglega margir sem sakna Leifs
og minnast góðra kynna við hann
og vinsamlegs samstarfs. Konu
hans og börnum skal vottuð
innileg samúð vegna fráfalls
umhyggjusams eiginmanns og
föður.
Ingólfur Jónsson.
Sumarið 1946 var kosið til
Alþingis sem oftar. Þá sat við völd
nýsköpunarstjórnin, en flokkar
þeir, sem að henni stóðu, höfðu
traustan þingmeirihluta og héldu
enn saman, þótt válynd veður
væru bersýnilega framundan. í
stjórnarandstöðunni, Fram-
sóknarflokknum, var hins vegar
uppi sundrung. Aðalforustumanni
flokksins, Jónasi Jónssyni frá
Hriflu, hafði loks að fullu verið ýtt
til hliðar, og flokkurinn bauð
mætan fórustumann bænda í
héraðinu, Björn Sigtryggsson á
Brún, fram gegn honum í
Suður-Þingeyjarsýslu. Á það var
lagt ofurkapp, að Jónas næði ekki
kjöri. Þetta setti Sjálfstæðismenn
í nokkurn vanda. Búizt hafði verið
við, að Júlíus Havsteen sýslu-
maður, sem na'ut mikilla og
almennra vinsælda í héraðinu,
yrði frambjóðandi flokksins. Á
hinn bóginn var freistandi að
stuðla að kosningu Jónasar og
blása með því móti í glæður
þeirrar sundrungar, sem var innan
Framsóknarflokksins. Það varð
því úr að til framboðs í
Suður-Þingeyjarsýslu valdist ekki
hinn vinsæli sýslumaður heldur
ungur maður austan undan Eyja-
fjöllum sem enginn hafði heyrt
getið um utan hans heimabyggðar.
Þar var hann hins vegar kunnur
bæði fyrir stjórnmálaáhuga sinn
og fyrir góðan hljóðfæraleik. Það
var haft í flimtingum, að Sjálf-
stæðisflokkurinn sendi
harmóníkuleikara sunnan úr
Rangárvallasýslu norður í land til
að stuðla með því að kosningu
Jónasar frá Hriflu.
Þessi maður var Leifur Auðuns-
son. Eg var þá í framboði í
Suður-Þingeyjarsýslu fyrir
Sósíalistaflokkinn en Bragi Sigur-
jónsson, síðar alþingismaður, fyrir
Alþýðuflokkinn. Við, þessir þre-
menningar vorum eins konar utan
garðsmenn í þessum kosningum.
Baráttan stóð á milli þeirra Björns
á Brún og Jónasar Jónssonar og sú
barátta var hatrömm, persónúleg
og bitur. Þeir Björn og Jónas gátu
ekkert samneyti haft hvor við
annan og vildu sem minnst sam-
neyti hafa við okkur hina. Það
varð því úr, að við þrír héldum
hópinn og vorum saman um bíl,
enda allir stuðningsmenn ríkis-
stjórnarinnar. Fundir voru
margir, langir og strangir. Með
okkur í bílnum var lengst af Júlíus
sýslumaður. Var glatt á hjalla í
þessum hóp og mikið sungið en
alvara baráttunnar hvíldi yfir
herbúðum þeirra Björns og Jónas-
ar. Við gátum stundum tekið einn
mann í viðbót í bílinn og fluttum
þá bændur af fundum, flesta
fylgismenn Jónasar. Settum við þá
upp lausnargjald áður en þeir
fengju að stíga út, en það var í því
fólgið, að þeir yrðu að heita því að
kjósa ekki nafna minn frá Hriflu
en mættu kjósa hvern sem beir
vildu annarra. frambjóðenda. Kom
þá skrítinn svipur á ýmsa, en við
höfðum gaman af.
I þessum ferðum urðum við
Leifur Auðunsson heilmiklir
mátar. Við bjuggum saman í her-
bergi á Laugum og fórum í sund,
þegar við gátum. Þingeyingar
ráku upp stór augu og spurðu,
hvernig kommúnisti og íhalds-
maður gætu búið í sama herbergi.
Á fundum bauð Leifur af sér hinn
bezta þokka. Hann var áheyrilegur
ræðumaður og einlægur í mál-
flutningi. Boðskapur hans var
mjög í anda ungmennafélaganna
og hefði því að öðru jöfnu átt að
eiga hljómgrunn hjá Þingeyingum.
Hann henti gaman að sögum um
framboð sitt og harmóníkuleik. í
lok fundanna var hann vanur að
segja, að því miður hefði hann ekki
nikkuna með sér, en hér væri þó
allténd orgel. Síðan settist hann
niður, lék á hljóðfærið og stjórnaði
söngnum. Var þá sungið „Blessuð
sértu sveitin mín“ og önnur góð
lög, og þótti öllum þetta mikill
léttir eftir argaþras fundanna og
illvígar deilur á stundum.
Eftir þessa framboðsferð fyrir
meira en þrjátíu árum lágu leiðir
okkar Leifs Auðunssonar ekki
saman. Eg vissi lítið um, hvað á
daga hans dreif, nema að hann
reisti myndarlegt bú í heimabyggð
sinni, sem blasti við öllum, er þar
fóru um vegi. Við andlát hans
rifjast þó upp minningar um
góðviljaðan og hjartahreinan
mann, sem í refskák stjórnmál-
anna var teflt fram til fórnar í
ókunnu héraði, en varð eigi að
síður átthögum sínum og flokki til
sóma. Jónas H. Haralz.
Vinarkveðja
„Eitt sinn verða allir menn
að deyja." Þessar Ijóðlínur koma
upp í huga mínum, er ég minnist
hér látins vinar, Leifs Auðunsson-
ar frá Dalseli, síðar bónda á
Leifsstöðum í Austur-Landeyjum.
En hann var mikill tónlistar-
unnandi, hljóðfæraleikari og söng-
maður góður. Ef það væri mæli-
kvarði meðal okkar hér í jarðneska
lífinu að eftir langvarandi veikindi
og þjáningar, þá stæði eilífðar-
heimurinn manni opnari, þá ætti
landtakan handan við gröf og
dauða að vera fljóttekin hjá vini
mínum Leifi Auðunssyni. Því í tæp
tvö ár er hann búinn að liggja á
sjúkrahúsi meira og minna þjáður.
Þegar að þessum leiðarlokum
rifjast upp endurminningarnar úr
átthögum okkar Leifs undir vestur
Eyjafjöllum.
Fyrstu kynni mín af Leifi voru
þegar hann kom sem aufúsugestur
til okkar í barnaskólann að
Yzta-Skála, til þess að kenna
okkur leikfimi og íslenzka glímu,
en hann hafði aflað sér undir-
stöðumenntunar á því sviði. Var
þetta okkur kærkomin heimsókn,
því ekki var um mikla fjölbreytni
að ræða í fásinninu í þá daga.
Jafnframt kenndi hann okkur
söng og náði á því sviði ótrúlega
góðum árangri. Eftir skamma
stund var hann kominn með
blandaðan barnakór. Þótti okkur
skólabörnunum þetta sannkallaðir
hamingjudagar.
Og við hækkandi sól og grósku
jarðar, þegar náttúran tók að
syngja í kyrrð fjallanna, þá kailaði
Leifur okkur enn á ný saman og nú
til þess að nejna sundíþróttina í
hinni alþekktu Seljavallalaug.
Nú í dag mega margir Eyfelling-
ar sundkunnáttu sína Leifi
Auðunssyni þakka.
Leifur kom mér fyrst þannig
fyrir sjónir sem hugljúfur og
glaður maður, sem hvers manns
vanda vill leysa með sérstakri
háttvísi og orðvendni.
Þegar árin liðu lágu leiðir okkar
að nýju saman, og nú í ungmenna-
félagshreyfingunni, en hann var
formaður Ungmennafélagsins
Trausta um árabil. Var hann þar
mjög virkur um félagslíf, íþróttir
og sönglist. Eins og gengur í
félagsmálum, þá voru ekki allir á
eitt sáttir, og er mér minnisstætt
hvað hann var laginn við að
samleiða andstæður og bera klæði
á vopnin með sinni alþekktu
prúðmennsku og drengskap. Mér
er alltaf minnisstætt þegar við
félagar í „Trausta" héldum
íþróttanámskeið að Heimalandi,
hvað hann lagði sig fram um það
að ná bændum sveitarinnar á
kvöldvökur hjá okkur til þess að
taka þátt í söng og bændaglímum.
Má segja, að þar hafi hann
fengið eldri mennina til þess að
leysa úr læðingi eldmóð æsku
sinnar.
Einn þáttur í lífi Leifs mun vera
þjóðþekktur á þessu umrædda
tímabili, „Dalselsbræður leika“. Á
ég þar við Leif og Valdimar bróður
hans, en þeir léku vítt og breitt um
Suðurland á harmónikur, fyrir
dansleikjum, var þá ekkert verið
að tala um tímakaup, jafnvel þótt
leikið væri fram undir morgun.
Eru margir í dag sem muna mættu
gleðistund undir tónlist þeirra
bræðra.
Fyrir allar þessar ánægjustund-
ir frá ungdómsárunum skal vinur
minn Leifur hafa hugheilar þakkir
frá mér, og ég veit frá mörgum
okkar samtíðarmönnum, þegar
hann nú kveður þennan jarðneska
heim.
Á þessum tímamótum skrifaði
hann langa grein í tímaritið
Skinfaxa, sem gefið var út af
Ungmennafélagi íslands um
félagslífið í Vestur-Eyjafjalla-
hreppi, og bar hún Leifi fagurt
vitni um félagshug hans. Honum
var létt um að lyfta penna, hvort
heldur var um bundið mál eða
óbundið.
Mig langar í þessu tilfelli að
minnast að litlu leyti á foreldra
Leifs og fjölskyldulíf í Dalseli. Ég
átti þess kost að dveljast tvö
hausttímabil á heimilinu í Dalseli
og vann ég þar við jaröarbætur.
Vakti það strax athygli mína
hva^Aí’milisumgengnin þar var
með nnuí5 sóma, og virðing sem
hver einstakur fjölskyldumeðlim-
ur bar fyrir öðrum.
Leyfi ég mér að segja, að þar
hafi orðhelgi setið í öndvegi, skorti
þó ekki gleðina eða skopskynið, án
allrar græsku og virtist sumum
hverjum systkinanna vera létt
verk um að tjá sig í bundnu máli,
þótt ekki væri verið að flíka því.
Höfuðpersónur heimilisins voru
að sjálfsögðu húsbóndinn og kaup-
maðurinn Auðunn Ingvarsson og
húsfrúin Guðlaug Hafliðadóttir,
sem að mínu viti skópu þennan
heimilisbrag. Og ég minnist þess
að ég heyrði aldrei stóryrði fljúga
innan þessarar stóru fjölskyldu.
Er maður kom inn á heimili
Leifs og eiginkonu hans, frú
Guðrúnar Geirsdóttur á Leifsstöð-
um, þá var ekki annað að heyra en
að Leifur hefði tekið þessa heimil-
isháttprýði frá Dalseli með sér
sem veganesti og innleitt hana inn
á sitt eigið heimili á Leifsstöðum.
Það gleður mig að minnast hér á
eitt atriði, er varðar höfðingjann
Auðunn frá Dalseli. Eitt sinn var
víst þröngt í búi á heimili mínu,
eins og títt var um vetur, þegar
fyrirvinnur heimilanna voru á
vertíð. Þá barst móður minni bréf,
en hún var þá nýorðin ekkja,
undirskrifað frá Auðuni Ingvars-
syni, þess efnis að senda til sín
mann með pöntun á vöruúttekt
eftir þörfum og fylgdu vöruúttekt-
inni engir skilmálar. En Auðunn
rak verslun í Dalseli. Ég verð
ábyggilega gamall maður, ef ég
gleymi þessu bréfi.
Ég fer ekkert dult með það, að
mínar þjóðmálaskoðanir mótuðust
mjög svo mikið af mannkosta-
manninum Auðuni Ingvarssyni,
og iðrast ég þess ekki.
Þegar ég nú kveð vin minn Leif
Auðunsson að sinni, þakka ég
honum alla mannkosti og vináttu
mér til handa og ógleymanlegar
ánægjustundir í lífinu. Bið ég
honum allrar blessunar í eilífðar-
heimi. Veit ég að þar verður vel á
móti honum tekið af alvaldinum
mikla, sem vefur hann kærleiks-
örmum eftir langar þjáningar.
Einnig mun honum verða tekið
með fagnandi örmum af látnum
ástvinum, sem voru honum ávallt
svo kærir.
Eftirlifandi konu Leifs, frú
Guðrúnu Geirsdóttur, og börnum
hennar votta ég mína dýpstu
samúð og bið þeim allrar blessun-
ar í lífi og starfi.
Megi trúin á Guð verða þeim
leiðarljós í lífinu. Veit ég að það
mun og vera ósk og bæn hins látna
vinar, Leifs Auðunssonar, þeim til
handa.
} trúnni á eiðlifðarlífið getum
við sameinast um það „að eitt sinn
verða allir menn að deyja".
Með vinarkveðju.
Ólafur Jónsson
frá Skála
Afmælis- og
minningar-
greinar
ATIIYGLI skal vakin á því. að
afmælis- og minningargrcinar
vcrða að bcrast hlaðinu mcð
góðum fyrirvara. Þannig vcrð-
ur grcin. scm birtast á í
miðvikudagsblaði. að hcrast í
síðasta lagi fyrir hádcgi á
mánudag og hliðstætt mcð
trcinar aðra daga. Grcinar
°ga ckki vcra í scndibrcfs-
ni cða hundnu máli. Þær
að vcra vclritaðar og
góðu linuhili.
Lítið barn
hefur
lítið sjónsvið