Morgunblaðið - 19.12.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1978
I KA5TANIE
i AUEEM
I *»•>*»
I
Dea Trier Mörch
í anddyri og bókasafni Nor-
ræna hússins hangir um þessar
mundir allmargt grafíkmynda
og veggspjalda eftir dönsku
listakonuna Deu Tricr Mörch.
Dea er mjög vel menntuð
listakona er stundað hefur nám
jafnt í heimalandi sínu sem víða
austan tjalds. Eftir að hafa
þreifað fyrir sér á ýmsan hátt í
málverkinu án þess að finna sig,
fékk hún áhuga á alþýðlegri og
pólitískri list og hefur haslað
sér völl á þeim vettvangi. Er
hún mjög gott dæmi um gildan
listamann á þessum vettvangi,
myndir hennar eru settar fram
á einfaldan og augljósan hátt og
hafa sem slíkar hvorttveggja
frásagnar og áróðursgildi. Dea
er mjög leikin með dúkskurðar-
hnífinn og sker óspart í dúkinn,
stundum um of því að maður
saknar gjarnan hinna efnis-
kenndu vinnubragða er mis-
munandi skurður með ólíkum
hnífum framkallar. En Dea
virðist oftast hafa lítinri áhuga
á fagurfræðilegum listbrögðum,
slíkur er frásagnarlegur ákafi
hennar enda mun hún fæddur
rithöfundur og er vafalítið orðin
stórum frægari sem slíkur en í
myndlistinni. Þetta er á engan
hátt sett fram til að rýra hlut
Mynflllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
myndanna — ég hef séð stórar
sýningar á grafík-myndum
hennar t.d. í Rostock og veit að
hún er velþekkt fyrir framlag
sitt á því sviði. Það var þó fyrst
er bók hennar „Vetrarbörn"
kom út árið 1976 að frægðarfer-
ill hennar hófst fyrir alvöru og
mynda hennar um leið. Er hér
um eðlilega og skemmtilega
sameiningu tveggja eðlisþátta í
list Deu Trier Mörk að ræða.
Myndirnar í bókinni eru margar
hverjar mjög áhugaverðar og
hverjum skyldi detta í hug að
þær séu á einhvern hátt ósið-
samlegar? Það væri skrítinn
„starfskraftur", því að myndirn-
ar eru svo falslausar í tján-
ingarríkum einfaldleik sínum og
gætu sem slíkar hangið hvar
sem er.
Hvað pólitísku hliðina á list
hennar áhrærir þykir mér hún
einna sterkust í veggspjöldun-
um, þau eru einföld og áhrifarík
og hér er skurðarhnífnum
ósjaldan beitt af umbúðalausari
þrótti en í hinum minni mynd-
um — er augljóst að hér fylgir
hugur máli, fram borinn af
stóru hjarta. Skiptir þá litlu
máli hvort maður er með á
nótum hvað málstaðinn snertir
Karlakór Reykjavíkur
Karlakór Reykjavík er
snemma á ferðinni með styrkt-
arfélagstónleikana, sem undan-
farin ár hafa venjulega verið á
vorin. Um það hvort starfsemi
karlakóra hér á landi sé að
komast í svipaðan farveg og á
Norðurlöndum, að verða ein-
angraðir karlaklúbbar, sem eiga
ekki lengur hlut að framvindu
tónmenntar í landinu, væri
fróðlegt að fjalla um og hvað
valdi þar mestu. Því hefur verið
haldið fram, að flutningur
nýrrar tónlistar geti bjargað
starfseminni en þá kemur fram
sú staða, að áhugafólk um
karlakórssöng hefur ekki
minnsta áhuga á nútímatónlist
og er glaðast þegar kórarnir
taka upp hreinan dægurlaga-
söng eins og „fjórtán-siglfirsk-
ir-vestmannaeyingar“.
Þegar reynt er að lífga upp
gamla hefð með söng laga sem
einu sinni gerðu lukku, virðist
hlustendum í flestum tilfellum
vera sama en þakka fyrir sig, ef
vel er að flutningnum staðið.
Flestir aðstandendur karlakóra
gera sér grein fyrir breyttum
aðstæðum en enginn virðist
þekkja leiðina út úr þessu
völundarhúsi.
Páll P. Pálsson hefur reynt að
skapa Karlakór Reykjavíkur
nýja stöðu með mjög gaman-
samri tónlist og á þessum
tónleikum bætti hann við nýju
lagi við texta eftir Þorstein
Valdimarsson, Hæ, bomm fididi,
sem er mjög skemmtilegt lag og
vel unnið.
Tónleikarnir hófust á tveimur
lögum eftir Þorstein Valdimars-
son, er nefnast Um sláttinn og
Kýrgæla við ljóð eftir Garborg í
þýðingu Þorsteins. Lögin eru
Tðnllst
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
heldur sviplítil en ekki ósmekk-
lega gerð. Fjögur næstu lögin
eru eftir Sigvalda Kaldalóns, en
hann er það íslenzka tónskáldið,
sem lengst hefur náð í gerð
sönglaga. Síðasta lagið, Ave
María, er allt að því mótetta og
var það mjög vel flutt af
Sieglinde Kahmann. í þýskri
messu eftir Schubert naut kór-
inn aðstoðar hornaflokks úr
Sinfóníuhljómsveit íslands.
Messan er ekki stórbrotin og
talin samin í kringum 1825—26.
Höfundur textans, Neumann,
var prófessor í eðlisfræði og
hafði áður starfað með Schubert
við gerð óperu um indverskt efni
og átti að heita Sakuntala en
Schubert gerði aðeins uppkast
af tveimur þáttum verksins.
Söngverk Schuberts er í átta
þáttum, er samsvara þáttum
katólsku messunnar og er samið
fyrir blandaðan kór og blásara-
hljómsveit í hljómrænum söng-
lagastíl. Fyrir utan frumflutn-
inginn á íslensku lögunum var
messan skemmtilegasta tónlist-
in á efnisskránni. Það hefði
mátt sleppa Fangakórnum úr
Fidelio, eftir Beethoven. Söng-
máti kórsins er of grannur fyrir
Páll P. Pálsson.
svona tónlist. Það vantaði þann
þunga og dökka nið, sem er
ofinn úr þáttum örvæntingar og
gleði í tónmáli Beethovens.
Hljómurinn eftir Sullivan var
sunginn ágætlega af Hreiðari
Pálmasyni, en flutningur slíkra
söngva er fyrir mörgum árum
hættur að teljast til tíðinda.
Næst síðast á efnisskránni voru
lög eftir söngstjórann og eitt
þeirra frumflutt og var það ef til
það eina sem eitthvert nýnæmi
var í. Tónleikunum lauk á söng
Sieglinde Kahmann, en hún
söng Vocalise eftir Chenoweth
og Vilja-sönginn úr Kátu ekkj-
unni eftir Lehar og gerði það
mjög vel.
Kórinn er í góðri þjálfun en
söngmátinn er of grannur fyrir
dramatiskan söng. Slíkur söng-
máti nýtur sín bezt í rösklegum
söng eins og kom fram í
aukalaginu. Hásetasöngurinn úr
Hollendingnum á að vera hroll-
vekjandi gleðisöngur hásetanna
á draugaskipinu en ekki hressi-
legt göngulag. Undirleik annað-
ist Guðrún Kristinsdóttir.
Tónleikar Kammersveitar Reykjavikur
KAMMERSVEIT Reykjavíkur
hélt tónleika í Bústaðakirkju
10. desember sl. Aðsókn og
móttiikur voru góðar. verkefna-
val við hæfi. þó ekki væri
neinar óvæntar rúsínur að
finna. í Inngangi efnisskrár
blása Kammersveitarmenn svo-
lítið í eigin lúður. eins og það
er orðað í útliindum. segja hug
sinn um tilverurétt og tilgang
sveitarinnar í tónlistarlífi okk-
ar. Aður en lengra er haldið
skal til þessara orða vitnað.
þar eð undirritaður tekur
undir þau heilshugar. Kammer-
sveitarmiinnum farast svo orði
„I upphafi mörkuðu aðstand-
endur Kammersveitar Reykja-
víkur þá stefnu, að halda árlega
fjóra áskrifendatónleika, þar
sem kynnt yrði áhugaverð
kammertónlist, sem sjaldan eða
aldrei hefur verið flutt á tón-
leikum hérlendis. Hefur þeirri
stefnu verið haldið alla tíð og
má segja að Kammersveitin hafi
auðgað tónlistarlíf höfuðborgar-
innar með flutningi tónverka,
sem ella hefðu seint eða aldrei
heyrst hér. Ennfremur hefur
tilvist Kammersveitarinnar orð-
ið íslenskum tónskáldum hvati
til sköpunar kammerverka, sem
óhætt er að fullyrða að ekki
hefðu orðið til ef Kammersveit-
arinnar hefði ekki notið við.
Aðsókn að tónleikum Kammer-
sveitarinnar hefur sýnt, að full
þörf var fyrir þennan þátt í
tónlistarlífinu, því flutningur
kammertónlistar, þessa göfug-
asta forms ritaðrar tónlistar,
hefur löngum verið af mjög
skornum skammti hér á landi
vegna þeirra erfiðleika sem eru
á því að halda gangandi skipu-
lögðum og samst.illtum hópi
tónlistarmanna, sem er fús til
að leggja á sig þá;vinnu sem
nauðsynleg er." Svo mörg voru
þau orð.
í huga undirritaðs nýtur
Kammersveit Reykjavíkur sér-
stakrar virðingar, svo jaðrar við
að markalínur óhlutdrægni séu
fótum troðnar. Virðingin stafar
af þeirri einföldu staðreynd, að
Kammersveitin ber með sér
þann neista einlægni og áhuga,
ef ekki sköpunarkrafts, sem
ólaunuðum störfum eru oft
samfara. í hverju bogastroki
leynist boðskapur sem hittir í
mark jafnvel þegar tónlistarleg
gæði gera það ekki fyllilega.
Slíkan eldmóð skortir víða.
Menn hrasa fljótt ofan í hjólför
atvinnumennskunnar, fara að
spila eins og „glamrandi vél-
brúður", eins og gagnrýnandinn
sagði um árið. Kammersveitar-
menn bera hins vegar með sér
vissan þokka, stundum ómót-
stæðilegan. Og þegar það, ásamt
góðum leik, fer saman, verður
útkoman áhrifamikil. Tónleik-
arnir á sunnudag tóku flugið á
þennan hátt af og til. Skal nú á
það minnst.
Blásarakvintett lék
Divertimento eftir Joseph
Ilaydn, verk upphaflega ritað
fyrir 2 óbó, 2 horn, 8 fagott og
se.rpent, . e.ða „snak". Fjórir
stuttir kaflar mynda áðlaöándi
smámyndir, sem flytjendur
túlkuðu af miklum þokka og
sveigjanleik bæði í vali hending-
arskipan og styrkleika. Strax
bar á misræmi í tónstyrk óbós
og flautu, sm hélst tónleikana á
enda, og líkt og óbóið bærist
betur um salarkynnin en flaut-
en, ellegar að verkin hafi um of
Tónllst
eftir GUÐMUND
EMILSSON
kallað á lágsvið flautunnar, sem
ekki er eins hljómmikið í
framsögu og efra sviðið.
Sigurður Markússon, okkar
ágæti fagottleikari sem alltof
sjaldan hefur riðið á vaðið, lék
Einleiks konsert Vivaldis í
e-moll með miklum glæsibrag,
ef ekki riddaramennsku. Óná-
kvæmur undirleikur hástrengja
í fyrsta þætti, skemmdi ekki það
sem á eftir fór, annan þáttinn,
sem Sigurður lék einkar fallega,
svo jaðraði við hið óþekkta,
dularfulla. Þriðji þáttur rak á
góðan endahnút, enda eins og
hljómsveitin tæki við sér. Ein-
leikara á borð við Sigurð eigurri
við fleiri. Kammersveitin veitir
þeim tækifæri til að tjá sig, og
er það vel.
Jón H. Sigurbjörnsson,
Kristján Þ. Stephensen, Pétur
Þorvaldsson og Elín Guðmunds-
dóttir fluttu Tríó sónötu nr. 3. í
G-dúr eftir Bach. Var flutningur
ágætur, en ekki sérstaklega
eftirminnilegur. Samleikur
Elínar og Péturs, sem léku
continuo raddirnar, var þar skýr
og samtaka og cellótónninn
safaríkur eins og endranær
þegar Pétur á hlut að máli.
Sama má segja um continuoleik-
inn er bassaleikarinn Scott
Glecler bættist í hópinn, t.d. í
Concerto Grosso Vivaldis, sem á
eftir fór. Var þetta einkar
eftirtektarvert, og sýnir hve
bassalínan getur verið afgerandi
sé henni veitt eftirtekt og sýnd
alúð. Samleikur Kristjáns og
Jóns í Tríó sónötunni var
prýðilegur, sérstaklega í loka-
kaflanum.
Concerto Grosso eftir Vivaldi
rak lestina. Þar ritar Vivaldi
fyrir fjórar fiðlur auk strengja-
sveitar. Einleikararnir Rut Ing-
ólfsdóttir, Helga Hauksdóttir,
Ásdís Þorsteinsdóttir, Kolbrún
Hjaltadóttir — og fleiri — stóðu
sig ágætlega. Mest kom nýliðinn
Koibrún Hjaitadóttir undirrit-
uöunx, á óvart, og má vænta af
henni mikils þegar fram í sækir.
Hljómsveitaráferð fyrsta og
þriðja kafla var örlítið harkaleg,
og eins og menn væru um of
ákveðnir að komast í gegn,
fremur en að leika af unaði.
Niðurstrok voru þung. Annar
þáttur lenti á villigötum, fór
útaf sporinu, og gerði það svo
sem ékkert til. Minnti kannski á
það, hve bilið milli samtímatón-
listar og þeirrar eldri er lítið
þegar allt kemur til alls!
I heild voru tónleikarnir
gloppóttir. En stemmningin, og
einstaka frábærir sprettir, áttu
upp á háborð flestra.