Morgunblaðið - 19.12.1978, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1978
37
Vigfús Jónsson Laxamýri:
Hvers eiga bændur að gjalda?
Hinn íslenski landbúnaður á nú
við mikla erfiðleika að etja og er
það ekki nýtt fyrirbæri. Þessi
atvinnuvegur, sem lengst og best
hefur fætt og klætt þessa þjóð, er
nú af mörgum talinn hreint
vandræðabarn í íslensku atvinnu-
lífi. Það má þó undarlegt kallast,
ef bændastéttin, lægstlaunaðasta
stétt landsins, sú, sem mest vinnur
og mest sparar, skuli geta orðið til
stór vandræða.
Á undanförnum árum, hefur
verið rekinn ósvífinn áróður gegn
landbúnaðinum, bæði af flokkum
og fjölmiðlum. Sá áróður hefur án
efa orðið til þess, að margur hefur
skapað sér annarlegar skoðanir
um landbúnaðinn. Það versta er
þó, að ef þessi áróður verður til
þess að langþreyta bændur sjálfa
og forystulið þeirra svo mjög, að
þeir megni ekki lengur að bera
hönd fyrir höfuð sér svo að gagni
megi koma. En það er mál út af
fyrir sig.
Veiðisala til
útlendinga 800 millj
Mér er tjáð, að veiðileyfisala til
útlendinga færi nú þjóðinni ca. 800
millj. kr. árlega í erlendum
gjaldeyri og eru þá meðtalin
fargjöld og önnur þjónusta, sem
útlendingarnir þurfa á að halda í
sambandi við veiðar sínar hérlend-
is. Þessa sölu veiðileyfa lít ég á
sem hreinan útflutning frá land-
búnaðinum og þennan útflutning
má auðvitað stórauka. Islensku
veiðiárnar eru langt frá því að
vera fullnumdar eða full bættar,
og hundruð stöðuvatna bíða þess,
að bæði í byggðum og óbyggðum,
að þeim verði sómi sýndur og gæði
þeirra margfölduð.
Sá árangur, sem náðst hefur í
sambandi við fiskiræktina og þeir
möguleikar, sem við blasa, eru
vissulega mjög uppörfandi, enda
Vigfús Jónsson
áhugi bænda ört vaxandi fyrir
frekari framkvæmdum á þessu
sviði.
Stef nir í að
setja Dænaur unair
ráðstjórn
„En Adam var ekki lengi í
Paradís" stendur á einum stað og
skal það nú sannast á bændum.
Postular einhvers óskiljanlegs
réttlætis hafa upphafið raddir
sínar og það í sjálfu Alþingi og
telja einboðið að skattleggja öll
veiðileyfi til útlendinga. Þeir hinir
sömu tala ekki um að skattleggja
sérstaklega farmiða eða þjónust-
una, sem útlendingarnir fá hér-
lendis, heldur bara það, sem á að
renna í vasa bænda.
Ja, sér er nú hvert réttlætið og
mér verður á að spyrja. Hvaða
útflutningsvara er það nú annars
hér á landi, sem er sérstaklega
skattlögð?
Ég veit ekki betur en bændur
borgi skatta og skyldur af þeim
veiðileyfum, sem þeir selja til
útlendinga, og ég held líka að
sveitarfélögum út um land veiti
yfirleitt ekkert af því að hafa sína
tekjustofna óskerta. Þeir eru víst
ekki of feitir fyrir.
Eigi þessi fyrirhugaða skatt-
lagning að vera þáttur í einhvers-
konar byggðastefnu, þá er hún
allavega mjög sérstæð.
Ég sé ekki betur, en þó bændur
vildu bæta sér skaðann og hækka
veiðileyfin til útlendinga, þá hlyti
markaðurinn að stór dragast
saman eða jafnvel eyðileggjast
með öllu. En það er e.t,v. líka
meiningin hjá talsmönnum um-
ræddrar skattlagningar.
Allt sem nú er ráðgert í
sambandi við landbúnaðinn, virð-
ist stefna í þá átt að setja bændur
undir nokkurs konar ráðstjórn.
Þeir framleiða vörurnar án þess að
fá fullt kaup fyrir, en allir, sem á
þeim snerta, bera allt sitt úr bítum
áhættulaust. Svo nærri hefur verið
höggvið eignarrétti bænda, að þeir
geta ekki lengur selt fasteignir
sínar á frjálsum markaði. Enn
virðist eiga að vega í sama
knérunninn. Því spyr ég. Hvers
eiga bændur að gjalda?.
Mikilvægi fiski-
ræktar vaxandi
Ein af greinum landbúnaðarins
er fiskirækt og veiðar í ferskvötn-
um. í þeirri grein hafa bændur náð
verulegum árangri og er mikilvægi
hennar sívaxandi í landbúnaðin-
um. Það er óhætt að fullyrða, að
svo miðað sé við nútíma lífsskil-
yrði, þá eru þó nokkrar jarðir á
íslandi óhæfar til búsetu án þeirra
tekna, sem veiðitekjur gefa. Með
góðri leiðbeiningarþjónustu frá
Veiðimálastofnuninni og oft í
ágætri samvinnu við stangveiði-
menn, hefur bændum tekist með
fiskvegagerð að lengja veiðibakka
íslensku fallvatnanna um hundruð
kílómetra. Þeim hefur líka tekist,
með fiskirækt, að fjórfalda lax-
veiðina á því sem næst einum
áratug. Þetta hefur hvorutveggja
kostað mikið fjármagn og árang-
urinn orðið til þess, að íslenskir
stangveiðimenn ráða ekki við það
framboð, sem nú er á laxveiðiám
hérlendis. Því hefur af eðlilegum
ástæðum hafist sala á veiðileyfum
til útlendinga. Sú sala fer fram
með tvennum hætti, þannig að
ýmist versla bændur beint við
útlendingana eða íslenskir stang-
veiðimenn, sem ár leigja af
bændum, endurselja útlendingum
hluta veiðileyfanna. Á þann hátt
geta þeir oft borgað bændum
hærri árleigur og lækkað sín eigin
veiðileyfi, þar sem útlendingar
greiða yfirleitt meira fyrir veiði-
leyfin en Islendingar.