Morgunblaðið - 20.12.1978, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1978
13
meinað að nota símann nema á
dýrasta tíma, fjölda notenda á
hverri línu, og mikinn viðhaldsk-
ostnað gamals kerfis, og verða þau
atriði ekki tíunduð frekar. En
fleira kemur til. Síminn er eitt
þeirra félagslegu atriða sem
þyngst vega er fólk velur sér
aðsetur. Aldraðir og heilsuveilir
verða að flýja símalausu svæðin,
eða taka áhættuna af að verða að
deyja drottni sínum eins og
útigöngukindur á gaddinum, vegna
þess að ekki næst símasamband
við lækni þegar á þarf að halda.
Þegar jarðir eru boðnr til sölu
eða ábúðar, er spurt um þau atriði
sem mest gilda í félagslegri
aðstöðu í sveitum, ástand skóla-
mála, samgöngur og símakerfi.
(Útvarp, rafmagn og sjónvarp eru
ekki lengur álitamál sem spyrja
þarf eftir.)
Þá er enn ótalið það atriði sem
þyngst vegur, og leggja verður
höfuðáherslu á, það að handvirka
kerfið í sveitunum er gjörsamlega
óviðunandi sem öryggistæki í
neyðartilfellum. Það hefur ítrekað
komið fyrir hér, í slíkum tilfellum,
að utan símatíma næst ekki
samband við „handvirka miðstöð"
nema með því að aka fyrst á
stöðina.
Þess eru líka dæmi þegar þurft
hefur að ná í lækni í skyndingu
utan símatíma, að ekki hefur
náðst samband við næstu milli-
stöð, hefur þá fyrst orðið að aka
20—30 km vegalengd til að fá
millistöðina opnaða, til að geta
náðarsamlegast náð símasam-
bandi við lækni og kallað hann
40—50 km leið. Slík „öryggisþjón-
usta“ er orðin harla lítils virði, eða
myndu Reykvíkingar gera sér að
góðu í slysatilfellum, að þurfa
fyrst að aka uppá Kjalarnes, til að
komast í síma og geta kallað á
lækni, t.d. úr Keflavík eða Þor-
lákshöfn svo hliðstæðar vega-
lengdir séu teknar. Slíkt öryggis-
kerfi er sem betur fer talið
fjarstæða í þéttbýli, og ég vona að
það verði viðurkennt í verki að
slíka fjarstæðu er ekki hægt að
bjóða símalausum íbúum sveit-
anna öllu lengur. Mannslíf í
dreifbýli er engu minna virði en
mannslíf í þéttbýli.
Leið til úrbóta
Nú liggur tilbúin áætlun hjá
Pósti og síma, sem gerir ráð fyrir
að símvæðing hjá þeim 3.700
ur að um 20% hafði áberandi
þunnan brjóstkassa, og þróunar-
galli á bringubeini fannst hjá 7.1%
þessa fólks.
Við athugun á lungnasjúkdóm-
um í ættum þessa 70 manna hóps,
sást m.a. að rúmlega 28% voru af
ættum, þar sem var að finna
astma. Tólf sjúklinganna áttu
nána ættingja, sem höfðu fengið
ISP, og er það fjölskyldutíðni, sem
svarar til 17.%, en það er hæsta
fjölskyldutíðni, sem birt hefur
verið, svo að vitað sé til.
Enginn af þessum 70 manns dó
af völdum ISP.
Dr. med. Jón G. Hallgrímsson er
fæddur í Reykjavík 1924, sonur
Hallgríms Bachmanns, raffræð-
ings og ljósameistara, og eigin-
konu hans Guðrúnar Þ. Jónsdótt-
ur. Stúdent frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1947, og cand. med. frá
læknadeild Háskóla íslands 1954.
Stundaði framhaldsnám í skurð-
lækningum í Sviþjóð 1957—1962,
starfaði í Reykjavík 1962—1977,
lengst af á handlækningadeild
Landspítalans. Viðurkenndur sér-
fræðingur í almennum handlækn-
ingum 1962 og í brjóstholsskurð-
lækningum 1971. Síðan 1. júní 1977
hefur hann starfað á hjarta-
lungnaskurðdeild háskólasjúkra-
hússins í Lundi, Svíþjóð. Jón hefur
birt margar vísindaritgerðir um
læknisfræðileg efni bæði í inn-
lendum óg erlendum læknisfræði-
tímaritum.
Eiginkona Jóns er Þórdís Þor-
valdsdóttir bókasafnsfræðingur,
og eiga þau 4 börn á lífi.
notendum sem við forngripina
búa, þurfi ekki að taka nema fimm
ár — ef fjármagn er fyrir hendi.
Þar stendur hnífurinn í kúnni,
ríkisvaldið hefur gefist upp við að
skapa Pósti og síma þau skilyrði
að henn geti tekið stofnkostnað
þessa verkefnis af eigin fé eða með
eðlilegum lántökum.
Verður þá að leita annarra leiða
til að leysa verkefnið. Kemur þá
fyrst í hug Byggðasjóður, sem
stofnaður var til að styrkja og
treysta byggð og mannlíf hringinn
í kringum land, og hefur gert það
með lánveitingum til svo aðskilj-
anlegra hluta sem steypuhrærivél-
ar á Hólmavík, gangnakofa á
Grímstunguheiði og skuttogara
fyrir Þórshöfn, svo dæmi séu
nefnd.
Ég fæ ekki betur séð en þetta
verkefni geti fallið undir Byggða-
sjóð, því það þarf fleira en
uppbyggingu atvinnulífs til að
mannlíf blómstri. Myndarlegur
stuðningur Byggðasjóðs getur
hrundið málinu aftur á hreyfingu,
og kunna þá að opnast fleiri
félagsleg verkefni, og nýta hvergi
nærri að fullu tekjustofna sína,
útsvör, aðstöðugjöld og fasteigna-
skatta. Væri þeim ekki verðugt
verkefni að leggja fram eða lána fé
til símvæðingarinnar, sem tví-
mælalaust yrði til að treysta
búsetu og bæta lífsskilyrðin í
sveitunum. Ég held að svar flestra
skynsamra sveitarstjórnarmanna
yrði jákvætt.
Loks er rétt að benda á að
stofngjald fyrir sjálfvirkan síma
er hlægilega lágt, hvort sem miðað
er við raunveruleg stofngjöld
símans, eða stofnkostnað annarra
lífsþæginda. Þannig er stofngjald
sjálfvirks síma aðeins 36.000 kr.
skv. síðustu símaskrá, en fyrir
„notendasíma í sveitum" 18.500
kr.!!! I stofnkostnað annarra lífs-
þæginda ver hver einstaklingur
margfaldri þessari upphæð, og
telur ekki eftir. Bílverð teljum við
í milljónum, fyrir sjónvarp, hljóm-
flutnings-, heimilistæki, jafnvel
útvarpstæki, greiðum við hundr-
uðir þúsunda, en fyrir símann
örfáa tugi þúsunda ... Þau eru
misdýr lífsgæðin i landi voru.
Að endingu aðeins þetta: Sú
símaþjónusta sem íbúum sveit-
anna er nú boðið uppá er ekki
lengur sæmandi þjóð sem í sífellu
hælir sér af jöfnuði þegnanna.
Islenskt smjör
og jólasteikinni er borgið
Skúli Hansen, yfirmatreiðslumaður á Hótel Holti, gefur jólauppskriftir
fyrir 6.
HEILSTEIKTAR NAUTALUNDIR
M/SMJÖRS TEIK TUM KJÖRSVEPPUM
OG BEARNAISE SÓSU.
1V2 kg nautalundir hreinsaðar og brúnaðar
vel. Þar næst eru nautalundirnar steiktar í
heitum ofni (ca. 350°C) í 5 mín.
Sveppirnir eru skolaðir upp úr létt söltuðu
vatni, 8kornir til helminga, þerraðir og
8teiktir upp úr íslensku smjöri.
BEARNAISE SÓSA.
6 eggjarauður/500 g mjúkt smjör (ósaltað)
2 m8k. Bearnaise essens/Pipar/Estragon
krydd/Soja8Ó8a.
Þeytið eggjarauðurnar ásamt salti og pipar
í skál yfir vatnsbaði. Athugið að halda
vatninu í pottinum við suðumark. (Ekki
sjóða).
Þeytið eggjahrœruna þar til hún verður
þykk. Takið þá pottinn af hitanum og bœtið
Vá af 8mjörinu sem þarf að vera mjúkt.
Þeytið aftur. Endurtakið þar til allt smjörið
er komið saman við. Bearnaise essens,
estragon og sojasósan sett út í að síðustu.
Þeytið sósuna í 3 mín. yfir hitanum, notið
sósuna strax . Borið fram með frönskum
kartöflum, kjörsveppum og rósinkáli.
ir
SYKURHJÚPAÐUR HAMBORGARA-
HRYGGUR M/RAUÐVÍNSSÓSU
OG HRÁSALATI.
1 Vi htg hamborgarahryggur soðinn í potti í
1 klst. Látið vatnið fljóta vel yfir hrygginn.
Sjóðið einnig með: saxaðan lauk, gulrœtur
og 8 8tk. af heilum pipar.
SYKURHJÚPURINNÁ HRYGGINN.
200 g tómat8Ó8a/75 g súrt 8innep/l dós
sýrður rjómi/2 dl rauðvín/1 dl Coca cola.
Allt er þetta hrœrt vel saman. Brúnið 150 g
af 8ykri í smjöri á pönnu. Þegar sykurinn
freyðir er rauðvínsblandan sett út í.
Hryggurinn settur í ofnskúffu og pennslað-
ur að ofan með sykurblöndunni, 2-3 sinnum.
Hafið eingöngu yfirhita á ofninum. Þannig
brúnast sykurhjúpurinn fallega.
RA UÐ VÍNSSÓSAN.
Soðið af hryggnum sett í pott. Bragðbœtt
með kjötkrafti, 3ja kryddinu og pipar.
Sósan bökuð upp með smjörbollu: 100 g
mjúkt smjör og 100 g þveiti hrœrt saman.
Sett 8mám saman út í soðið.
Bætið við hindberjasultu, rauðvíni, rjóma
og afganginum af sykurhjúpnum.
HRÁSALAT.
V2 8tk. hvítkálshöfuð/4 stk. gulrœtur/2 stk.
tómatar/1 stk. agúrka/Vz dós ananas.
Saxað fínt.
Salatsósa: 100 g majonnes/Ananassafinn
Súrt sinnep/l tsk. karry/Nokkra dropa
Taba8co 8Ósa/H.P. sósa/Season All krydd
Lemon pipar.
Hrærið sósuna vel saman og blandið út í
grænmetið. Borið fram kalt.
Á jólunum hvarflar ekki að mér að
nota annað en smjör við matseldina'.