Morgunblaðið - 20.12.1978, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1978
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Logið að
láglaunafólki
Ríkisstjórn skattheimtunnar haföi það að yfirvarpi að hún
myndi leggja sig fram um að hafa náið samráð við aðila
vinnumarkaðarins. Fljótt kom í ljós, að það var aldrei
ætlunin að ræða við vinnuveitendur um eitt eða neitt, sem
máli skipti. Allt voru það vísvitandi svik og blekkingar, sem
sagt var um samráð við þá við myndun ríkisstjórnarinnar.
Nú er það sama komið upp á teninginn í sambandi við
launþega. Samráðið við þá nær einungis til forystusveitar
Alþýðubandalagsins í verkalýðshreyfingunni og einstakra
Alþýðuflokksmanna. Á aðra er ekki yrt orði. Það verður líka
æ meira áberandi, að vaxandi óánægju er farið að gæta með
þessi vinnubrögð innan verkalýðshreyfingarinnar.
Það þarf heldur ekki að leita lengi til að finna ástæðuna
fyrir þessu. Flest af því, sem ríkisstjórn skattheimtunnar
þykist gera launþegum til dýrðar, er ekki annað en orðaleikir
og skrum, ef vel er að gáð. Dæmigert um það er, að nú á að
lækka sjúkratryggingargjaldið um lítið hálft % á litlum hlut
landsmanna, sem aftur er notað sem réttlæting fyrir því, að
laun skuli lækkuð á öllum landsmönnum um 2%. Þegar það er
jafnframt haft í huga, að sjúkratryggingargjaldið hefur
aldrei verið í verðbótavísitölunni, verður skrípaleikurinn enn
augljósari en ella. Þegar sjúkratryggingargjaldið var lagt á,
var ekki tekið tillit til þess með hækkun verðbótavísitölunnar.
Hið sama á að sjálfsögðu að gilda, þegar sjúkratryggingar-
gjaldið er lækkað. Það á að koma launþegum til góða án þess
að kaupgjaldið sé skert.
Fleiri borga
tekjuskatt en áður
Mest er blekking ríkisstjórnar skattheimtunnar í
sambandi við svokallaða lækkun beinna skatta. Beinir
skattar eru ekki reiknaðir inn í verðbótavísitöluna.
Launþegar hafa því aldrei fengið þá uppiborna með hækkuðu
kaupgjaldi. Þótt sjúkratryggingargjaldið eigi nú að lækka um
'/2% á litlum hlut launþega og enn minni hluti þeirra njóti
þess ákvæðis, að neikvæður tekjuskattur skuli ná til greiðslu
sjúkratryggingargjalds, ef svo ber undir, réttlætir það á
engan hátt 2% skerðingu kaupgjalds allra launþega í landinu,
jafnt láglauna- sem hálaunamanna. Launþegar láta hér miklu
meira af hendi en þeir fá í staðinn.
Blekkingin í sambandi við tekjuskattinn er enn nöturlegri.
Þegar fjárlög voru lögð fram, var skattgjaldsvísitalan ákveðin
óeðlilega lág. Nú hefur nokkur leiðrétting fengizt þar á, en
samt vantar 2—3% til þess að skattgjaldsvísitalan fylgi þeirri
meðaltalshækkun launa, sem var frá 1977 til 1978. Af því
leiðir óumflýjanlega, að tekjuskatturinn nær til lægri
launahópa en áður og að færri njóta neikvæðs tekjuskatts en
ella. Hér er því um aukna skattlagningu að ræða, en ekki
lækkun skatta eins og stjórnarsinnar eru að reyna að koma
inn hjá þjóðinni, einkum þó Alþýðubandalagsmenn, sem
fyrirmunað er að leggja mál rétt fyrir.
Alþýðubandalagið
ræður ferðinni
Það verður að segja þingmönnum Alþýðuflokks til hróss,#að
þeir kunna illa við sig í þeim félagsskap, sem stendur að
ríkisstjórn skattheimtunnar. Þeir finna, að samráðið við
verkalýðshreyfinguna er ekki annað en yfirvarp og vita, að á
næsta ári er stefnt að meiri skattaáþján fyrir alla landsmenn
en þekkst hefur síðan einhvern tíma fyrir Viðreisn. Þessu
reyna þeir að standa á móti.
En það er við ramman reip að draga þar sem
Alþýðubandalagið er. Það er nú öllum orðið ljóst, hvað fyrir
því vakir. Annars vegar eru atvinnuvegirnir blóðmjólkaðir,
þannig að sumar greinar eru 'komnar á heljarþröm, eins og
glögglega lýsir sér í þessum ummælum Benedikts Davíðsson-
ar: „Það er ljóst að heldur er skuggsýnt framundan í
byggingariðnaðinum“, — og þurfa menn ekki að gera því
skóna að hann máli ástandið of dökkum litum með hliðsjón af
þeim ósvífnu yfirlýsingum, sem hann hefur gefið ríkisstjórn-
inni til dýrðar.
Gagnvart launþegum er ástandið þannig fyrir tilverknað
Alþýðubandalagsmanna í ríkisstjórn og sakir undramikilla
áhrifa þeirra á Olaf Jóhannesson, að atvinnuleysisvofan er
þegar komin í dyragættina, en fyrir mönnum liggur að,greiða
hlutfallslega meira í opninber gjöld en kannski nokkru sinr.i
fyrr. Hver er sínum gjöfum líkastur, stendur þar, og þær
jólagjafir, sem nú er verið að búa um í glanspappír á Alþingi,
bera sannarlega svip þeirra manna, sem mestu ráða um
stjórn landsins og allir eru í Alþýðubandalaginu.
Birgir ísl. Gunnarsson:
Alþingi má ekki
hækka verðjöfnun-
argjald á raforku
I öllu því flóði frumvarpa og
ákvarðana um nýja skatta og
nýjar álögur, sem yfir okkur
hafa dunið undanfarna daga, er
eitt gjald, sem þarf að fá
alvarlega umræðu á opinberum
vettvangi. Það er frumvarp
iðnaðarráðherra um að hækka
svonefnt verðjöfnunargjald á
raforku úr 13% í 19%.. — Hvað
er hér á ferðinni? Hvað þýðir
þetta gjald? Það skulum við
athuga nánar.
Skattheimta
á rafmagnssölu
óeðlileg
Fyrst er rétt að vekja athygli
á því að stjórn Sambands
íslenzkra rafveitna hefur mót-
mælt þessu gjaldi og að Borgar-
ráð Reykjavíkur hefur einróma
mótmælt þessari hækkun verð-
jöfnunargjaldsins. Hér er því
mál á ferðinni, sem Alþingi
hlýtur að staldra við og skoða.
Þessu máli má ekki þræla i gegn
nú í flýtisafgreiðslu jólavikunn-
ar.
í greinargerð Sambands ís-
lenzkra rafveitna (hér eftir
nefnt S.I.R.) kemur fram, að allt
frá því að slíkt verðjöfnunar-
gjald var sett á, hefur S.Í.R.
mótmælt því. Gjald þetta kemur
ofan á smásöluverð allra raf-
veitna í landinu, nema hitunar-
taxta. Auk verðjöfnunargjalds-
ins greiða allar rafveitur sölu-
skatt, sem nemur 20%.. Ef þessi
tillaga yrði samþykkt, þá myndi
ríkissjóður hirða til sín 39%.
álag á alla rafmagnssölu í
landinu.
Verðjöfnunargjaldið rennur
til Rafmagnsveitna ríkisins og
Orkubús Vestfjarða. Þetta gjald
er óeðlilegt að mörgu leyti. Þar
sem það er lagt á sem prósenta
ofan á gildandi rafmagnsverð
frá hverri rafveitu, þá leggst
það þyngst á notendur þeirra
rafveitna, sem þegar hafa hæzt
rafmagnsverð. — Það er því
ekki réttnefni að kalla þetta
„verðjöfnunargjald".
Leysa verður
vanda RARIK
á annan hátt
I tillögunni um þessa miklu
hækkun verðjöfnunargjaldsins
felst og viss uppgjöf við að leysá
vandamál Rafmagnsveitna
Ríkisins. Það fyrirtæki er nú
rekið með miklum halla, en
vitað er, að tillögur RARIK til
lausnar á fjárhagsvanda fyrir-
tækisins eru fólgnar í því, að
ríkissjóður yfirtaki hluta af
skuldum og veiti óafturkræf
framlög vegna þeirra fjárfest-
inga, sem telja má til félags-
legra framkvæmda, þ.e. til
rafvæðingar ýmissa dreifbýlis-
staða, þar sem fyrirfram er
vitað, að fjárfesting getur ekki
skilað arði. Auðvitað er það mun
skynsamlegri lausn. Hækkun
„verðjöfnunargjalds“ leiöir til
þess, að keyrt verður lengra út í
fenið. Afram verður gengið á
þeirri braut, að enginn veit hvað
snýr upp og hvað niður í
fjármálum og rekstri fyrir-
tækisins.
Áætlað er að verðjöfnunar-
gjaldið muni að óbreyttu orku-
verði nema um 1500 millj. kr. Af
því kæmi 1200 millj. kr. í hlut
Rafmagnsveitna ríkisins og 300
millj. kr. í hlut Orkubús Vest-
fjarða. Fyrirhuguð hækkun
myndi auka gjaldið úr 1500
millj. kr. í 2200 eða um 700 millj.
kr. Notendur Rafynagnsveitu
Reykjavíkur myndu greiða 300
millj. kr. aukalega, ef þessi
hækkun kæmist á, til viðbótar
við um 600 millj. kr. gjaldi nú.
Fjárhagsvandi
Rafmagnsveitu
Reykjavíkur
Vitað er að Rafmagnsveita
Reykjavíkur á við fjárhags-
vanda að stríða. Meginástæða
þess vanda er sú, að um langt
árabil hefur R.R. ekki fengið að
hækka sínar gjaldskrár og hefur
því þurft að taka erlend lán til
að standa undir eðlilegum fram-
kvæmdum. Þessi erlendu lán
íþ.vngja nú fyrirtækinu og ljóst
er, að rafmagnsverðið í dag gæti
verið lægra, ef ríkisvaldið hefði
ekki á þennan óeðlilega hátt
gripið inn í verölagsstefnu
borgaryfirvalda. R.R. þarf nú
um 22% hækkun og að auki nýtt
erlent lán, að fjárhæð 1 millj.
dollara, til að greiða niður eldri
erlendar skuldir. Því furðulegra
er það, að ætla nú að hækka
raforkuverð í formi skattlagn-
ingar til ríkisins.
Samanburður í
rafmagnsverði
villandi
í greinargerð með frumvarp-
inu segir m.a.: „Ekki verður
hinsvegar hjá því komizt að
hamla nú þegar gegn þeim
gífurlega mun sem er á raforku-
verði í landinu, en hann bitnar
fyrst og fremst á viðskiptavin-
um Rafmagnsveitna ríkisins og
Orkubús Vestfjarða, eins og
glöggt kemur fram í meðfylgj-
andi töflu (fylgiskjal)“. í töfl-
unni eru síðan tilgreind dæmi
um raforkuverð á nokkrum
stöðum á landinu. Þau dæmi eru
mjög villandi, þar sem aðeins
eru teknir tveir taxtar til
samanburðar. Raunar er
svipaða sögu að segja varðandi
þann samanburð, sem nýlega
hefur birst, þar sem borið er
saman rafmagnsverð í Reykja-
vík og Rangárvallasýslu.
I samanburðinum er ekkert
getið um sölu samkvæmt mark-
taxta eða hitunartaxta, en sala
skv. þessum töxtum nam 61% af
heildarsölu RARIK á síðasta ári
og notkun þessara taxta fer
hraðvaxandi. Ef þessir tveir
taxtar eru teknir með og reikn-
að út meðalverð, koma allt aðrar
tölur út en í samanburði ráð-
herra eða Rangæinga.
Samkvæmt söluskýrslu
RARIK er meðalverð til Rangæ-
inga þannig: Rangárvallaveita
7,62 kr/kwh., Hvolsvöllur 8,51
kr/kwh., Hella 8,43 kr/kwh.
Meðalverð Rafmagnsveitu
Reykjavíkur er 12,32 kr/kwh. I
mótmælum Rangæinga er rætt
um 84%. hærra rafhitunarverð
en hjá R.R. og „175% hærra
verð til iðnaðar en hjá R.R.“
Þessar tölur eru ekki réttar til
samanburðar. Fyrri talan
grundvallast í ósambærilegum
töxtum, þ.e. forgangsorku hjá
RARIK, en rofinni orku hjá R.R.
Síðari talan virðist byggt á
úreltum lýsingartaxta, sem er
sáralítið notaður hjá RARIK
(innan við 1%. af heildarsölu),
en hins vegar mikið notaður hjá
R.R. (24%. af orkusölu).
Mörg fleiri slík dæmi mætti
nefna, en af þessu má ljóst vera,
að meginforsenda frumvarpsins,
þ.e. samanburður á orkuverði,
hvílir á mjög veikum grUnni og
þarfnast mun betri athugunar.
Tillaga ráðherra er greinilega
flýtisverk og þarfnast endur-
skoðunar. Alþingi verður að
taka hana föstum tökum, en til
þess þarf lengri tíma en gefst í
þessari viku.
Eðlilegast er nú að fram-
lengja núverandi verðjöfnunar-
gjald um eitt ár, en taka
jafnframt fjármál RARIK til
endurskoðunar svo og gjald-
skrár fyrirtækisins. Stefna ætti
að því í þeirri endurskoðun, að
verðjöfnunargjaldið hyrfi alveg.