Morgunblaðið - 20.12.1978, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1978
23

ekki vilja verða til þess að
„vanmeta" það sem unnið hefur
verið að hans framboðsmálum. I
öllum viðtölum, sem Friðrik Olafs-
son hefur átt við fjölmiðla hefur
hvergi nokkurs staðar komið fram
að Skáksanband íslands og stjórn-
armenn þess hafi gert eitt eða
neitt til stuðnings hans framboði,
hvað þá að slíkt hafi veriö þakkað.
Friðrik Ólafsson hefur haft það af
að ná kjöri, sem forseti Fide án
þess að nefna það einu aukateknu
orði aö til þess studdu hann
margir menn, þeirra á meðal
forsetar SÍ, sem ekki töldu eftir
sér að leggja dag við nótt til þess
að ná sigri. Það er svo kapítuli út
af fyrir sig hvernig Friðrik vann
sjálfur að sínu framboði.
Gíslamál
Friðrik Ólafsson gagnrýnir
stjórn SI mjög harkalega fyrir að
hafa minnzt þáttar Gísla Arna-
sonar í hans framboðsmálum. Það
er gott að eiga þægan ljá í þúfu.
Hafi Friðrik Ólafsson lesið grein-
argerð stjórnar SÍ, hlýtur hann að
sjá að hún var ekki að „vega
gróflega" að GíslaÁrnasyni, vegna
stuðnings hans við Friðrik Ólafs-
son. Hún var að áfellast hans
félagslegu vinnubrögð; að hafa
staðið að ýmsum framkvæmdum í
sambandi við framboð Friðriks
Ólafssonar í fullkomnu heimildar-
leysi og algjörlega án samráðs við
stjórn SÍ, forseta þess; þessi
maður þarf hvorki að tala við kóng
eða prest. Virðing hans og Friðriks
Ólafssonar fyrir stjórn SI var ekki
meiri en svo að hvorugur þurfti að
nefna það við stjórnarmenn að
hann gæfi kost á sér, enda þótt
slíkt hefði aldrei komið til tals hér
heima, nema þeirra á milli.
Forsetinn lýsir sínu hugarfari og
sinni velvild til Gísla Árnasonar í
ritgerð sinni á þennan veg „nokkru
fyrir forsetakosningu...“ ympraði
Einar á því við mig „hvort ég væri
búinn að gera upp minn hug um
féhirðisembættið. Svaraði ég því
til að ekki væri ástæða til að hafa
áhyggjur af því að svo stöddu, fyrr
en úrslit forsetakosninganna
lægju fyrir. (Auðkennt HT).
Enn er veizlan í farangrinum.
Það átti ekki að bjóða fram Gísla
Árnason fyrr en sýnt væri að
Friðrik hefði náð kjöri. Þá átti að
leika „þrumuleiknum." En hvaða
greiða heldur Friðrik Ólafsson að
hann sé að gera Gísla Árnasyni,
hvílíkur hollvinur er hann honum?
Er það ekki ábyrgðarhluti að fara
þannig að velviljuðum manni að
nota hann til þess að vinna með
klækjum gegn sínum samverka-
mönnum?
Man — Superman
P’orsetinn hefur mörg orð um
Guðmund G. Þórarinsson og hans
framlag. Sízt situr á mér, sem er
að vinna sjálfboðastarf að málefn-
um skákhreyfingarinnar, að van-
meta störf Guðmundur G. Þórar-
inssonar í þágu þeirrar hreyfing-
ar. Guðmundur er velmetinn fyrir
sin margháttuðu störf og á
virðingu skákhreyfingarinnar skil-
ið fyrir sitt framlag til þeirra
mála. Þeirrar virðingar nýtur
Guðmundur G. Þórarinsson þrátt
fvrir vafasama liðveizlu Friðriks
Ólafssonar. Mér er mjög til efs að
Guðmundur eða nokkur annar
maður geti staðið undir þessari
yfirlýsingu Fide í tilvitnaðri grein
„einn maður getur fengið meiru
áorkað á einum tíma en margir
menn á mörgum vikum“.
Hér er að sjálfsögðu verið að
gera sem allra minnst úr, ekki
margra vikna, heldur hálfs annars
árs starfi stjórnar SI og forseta
þess. Snorri hafði einhver orð um
það oflof væri háð og Guðmundi G.
Þórarinssyni er enginn greiði
gerður með því að halda því fram
að hann hafi ráðið örlögum um
framboð Friðriks á einni klukku-
stund.
Forsetinn kann ekki við það
orðalag í grg. SI að fjármunum til
farar Guðmundar G. Þórarinsson-
ar og Gísla Árnasonar hefði getað
verið betur varið. Það er sjálfsagt
að rökstyðja þessa fullyrðingu.
Löngu áður en farið var til
Argentínu var rætt um það í
stjórn SI að brýna nauðsyn bæri
til að fastafulltrúi SÍ hjá Fide færi
ekki einn á þingið til að vinna að
framboði Friðriks Ólafssonar,
ásamt með þeim mörgu störfum,
sem vitað var að hann myndi
verða að sinna þar syðra. Stjórn SÍ
leitaði allra ráða til að gera það
kleift að fleiri færu. Þáttur
Friðriks Ólafssonar í því máli er
slíkur að ég kýs að nefna hann
ekki. Á síðustu stundu uppgötvar
Friðrik Ólafsson að hann stendur
höllum fæti í væntanlegum kosn-
ingum og rekur þá upp ramakvein
og leitar sér fulltingis Guðmundar
G. Þórarinssonar. Gott og vel. En
hefði ekki mátt hvarfla að stór-
meistaranum að fjármunum, sem
veittir voru Skáksambandi íslands
til að vinna að framboðsmálum
hans, hefði verið betur varið til
þess að fá Guðmund til að leggja
fram sína krafta allt frá upphafi.
Hefði okkur öllum ekki orðið
meira lið í- því að hafa okkur til
ráðuneytis og samstarfs þennan
frábæra mann þegar í upphafi?
Guðmundur G. Þórarinsson lítur
ekki á sig sem neinn „superman",
hann er maður.
Vitni að samsæri
Forsetinn sproksetur 5 stjórnar-
menn SÍ fyrir að „votta um
atburði, sem skeðu þeim
víðsfjarri...“ og talar um að það
geti komið fyrir „beztu menn að
hlaupa á sig í fljótfærni". Hvað er
forsetinn að segja með þessu? Er
hann enn að lesa mönnum lexí-
una? Er þetta sá góði vilji, sem
hann vill hafa í samskiptum við
sig? Þurfa menn að vera viðstadd-
ir landhelgisbrot til að geta dæmt
um brotið? Er forsetinn að gera
því skóna að samstjórnarmenn
okkar séu það skyni skroppnir að
þeir láti ekki sína eigin dómgreind
ráða? Þeir urðu áskynja um
„samsæri" og drógu sínar ályktan-
ir af atburðarásinni, hlutdrægnis-
laust og eins og þeir voru menn til.
Köpuryrði Friðriks Ólafssonar um
þá menn, gerir ekki minna úr
þeim, en máske úr einhverjum
öðrum.
Friðarboðinn
Friðrik Ólafsson segir í síbylju
að hann vilji fá „starfsfrið“. Hann
ætlar okkur að gefa sér sinn frið.
Hann ætlar að höggva á báðar
hendur og vega að okkur, sem allra
manna mest höfum unnið fyrir
hann, að slíðra sverðin og láta eins
og ekkert hafi gerzt. Til þess
vorum við reiðubúnir. Eftir að
dagblaðið Vísir hafði birt rit-
stjórnargrein vegna greinargerðar
stjórnar SI, þar sem sjónarmið SI
voru hraklega rangfærð og rang-
túlkuð, án þes.s að blaðið hefði
birt greinargerðina, tók ég saman
greinarkorn til andsvara. Skilvísir
menn tjáðu mér að mitt andsvar
ætti fyllsta rétt á sér, en höfðuðu
til þess að íslenzkum skákmálum
væri enginn greiði gerður með
frekari skrifum um þessi leiðu
deilumál.
Ég fór að þeirra ráðum og var
allra manna sáttfúsastur. Er ekki
að orðlengja það að ég ræddi við
Friðrik Ólafsson og óskaði eftir
því að hann kæmi til fundar með
mér og tveimur valinkunnum
sómamönnum, sem gætu orðið
báðum okkur til trausts og halds.
Þar lagði ég fram eftirfarandi
tillögu, sem drög að samkomulagi,
þannig að allir mættu vel við una.
Tillagan var á þessa leið:
Friörik Ólafsson, stórmeistari,
forseti FIDE, og stjórn Skáksam-
bands íslands hafa komið sér
saman um eftirfarandi:
Skáksamband íslands fagnar
kjöri Friðriks Ólafssonar til
embættis forseta FIDE og óskar
honum velfarnaðar í starfi. Jafn-
framt óskar Skáksamband Islands
góðrar samvinnu við forsetann og
alþjóðasamtökin um ókomna
framtíð.
Friðrik Ólafsson vili flytja
Skáksambandi íslands þakkir fyr-
ir mikið starf að framboði og kjöri
hans og þakkar sérstaklega forset-
um SÍ.
Báðir aðilar harma þau skrif,
sem orðið hafa í fjölmiðlum í
sambandi við Argentínuförina og
FIDE-þingið, og telja þar ómak-
lega að vegið, sérstaklega Einari S.
Einarssyni og Gísla Árnasyni.
Lýsa aðilar yfir því, að þeir telji
slíkar blaðadeilur lítt fallnar til að
efla gengi skákhreyfingarinnar á
íslandi og hvetja til að þær deilur
verði látnar niður falla, en unnið
verði saman í sátt og samlyndi
með velferð skákhreyfingarinnar
allrar að leiðarljósi.“.
Viðbrögð forsetans við þessu
vöktu. nánast furðu viðstaddra.
Hann fleygði frá sér þessum
drögum, hann vildi ekki ræða þau
efnislega né gera að heldur neinar
tillögur um orðalags- eða efnis-
breytingar. Hann stóð upp, greip
frakka sinn og skrýddist honum og
lét orð falla á þá lund að hann
hefði ekkert lengur að gera á
þessum fundi. Skömmu síðar vék
hann af vettvangi og eftir sátu
þrír vonsviknir menn. Ég dró til
baka mína ádeilugrein vegna
skrifa Vísis í þeirri von, . að
greinargerð Friðriks Ólafssonar
yrði það stórmannleg, að hún gæfi
ekki tilefni til andsvara. Friðrik
Ólafsson hlýtur að verða að gera
sér grein fyrir því að hann er ekki
hafinn yfir gagnrýni, að hann
verður að semja sig að siðum
félagshyggjunnar og lögum og
„formsatriðum" sem samfélag
okkar byggist á. Hann hefur engan
rétt til að níða niður skóinn af
einum eða öðrum, hann hefur
engan rétt til að setja sig ofar
lögunum.
Daglegt líf
Alberts
Thorvaldsens
THORVALDSEN VIÐ KÓNGS-
INS NÝJATORG.
Endurminningar um daglegt líf
Alberts Thorvaldsens eítir einka-
þjón hans.
Carl Frederik Wilckens.
Umsjón og þýðingi
Björn Th. Björnsson.
Setberg 1978.
Minningar Carls Frederiks
Wilckens hefjast 1838, en þá sneri
Albert Thorvaldsen heim frá Róm
og var fagnað eins og þjóðhöfð-
ingja. Wilckens var til þess
skipaður af krónprinsinum (sem
síðar varð Kristján konungur 8.)
að vera einkaþjónn Thorvaldsens.
Það starf rækti hann af mikilli
trúmennsku og eru minningar
hans fagur vitnisburður um sam-
band og samvinnu tveggja manna
sem voru um margt ólíkir en virtu
hvor annan.
Albert Thorvaldsen birtist okk-
ur í. bókinni sem litrík persóna,
heillyndur maður sem var flestum
góður, en umfram allt þeim sem
minna máttu sín eða voru í
fjárhagsvandræðum. Fyrir kónga-
fólki bar hann tilhlýðilega virð-
ingu, en lét það síst af öllu stjórna
sér. Hinum vel upp alda og
siðavanda þjóni mun oft hafa
blöskrað framkoma Thorvaldsens
eins og til dæmis þegr hann þáði
ekki boð drottningar vegna þess að
hann hafði lofað að hitta vin sinn.
Athyglisvert er hve Thorvaldsen
lét sér annt um aðra listamenn,
einkum þá sem voru ungir og
óráðnir. Þeim stóðu allar dyr
opnar á heimili hans og hann
styrkti þá eftir megni og talaði
máli þeirra við áhrifamenn.
Danir munu ekki vera almennt
sáttir við þá staðreynd að Albert
Thorvaldsen var íslenskur í föður-
ætt. Faðir hans var Gottskálk
Þorvaldsson, skagfirskur hagleiks-
maður sem sigldi til Danmerkur
til steinsmíðar — og síðar tré-
skurðarnáms árið 1757 ásamt
tveim systkinum sínum. í inngangi
Björns Th. Björnssonar sem er að
vonum greinargóður er þessi saga
rakin og raddir efasemda um
uppruna Thorvaldsens hraktar.
Björn sýnir fram á að hinn
„drykkfelldi og skapstóri" Gott-
skálk Þorvaldsson (hnjóðsyrði
danskra listfræðinga) hafi verið
snjall listamaður sem m.a. hjó út
stafnmyndir á skip. Það var líka
Gottskálk sem beindi hinum unga
Thorvaldsen inn á listabrautina
með fordæmi sínu.
Þegar Thorvaldsen kemur til
Kaupmannahafnar og kynni
þeirra Wilckens hefjast er hann
orðinn nær sjötugur að aldri. Það
er því hinn aldni listamaður sem
við lesum um í endurminningum,
en margt hafði á daga hins unga
Thorvaldsens drifið eins og kunn-
ugt er. í Róm var hann tákn
glæsimennsku, maður sem naut
lífsins, en beitti um leið sjálfan sig
hörðum aga í list sinni. Á eldri
árum kunni Thorvaldsen vel að
meta hvers kyns mannfagnað.
Hann fór til dæmis oft í leikhús og
lauk ævi sinni í Konunglega
leikhúsinu í Kaupmannahöfn á
frumsýningu Gríshildar góðu.
Áður hafði hann snætt miðdegis-
verð með Oehlenschláger, H.C.
Andersen, Ernst Meyer og fleiri
vinum.
Endurminningar Carls Freder-
iks Wilckens eru af þeim toga
minningabóka sem unun er að
Björn Th. Björnsson.
Bókmennllr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
lesa. Þetta eru mjög persónulegir
þættir sem í látleysi sínu segja allt
sem máli skiptir um daglegt líf
Thorvaldsens. Bókin kom fyrst út
1874 og nefndist þá Træk af
Thorvaldsens Konstner- og Om-
gangslif, samlet til Familielæsn-
ing af Carl F. Wilckens, hans
fordums Kammertjenar. Hún kom
út í annarri útgáfu hjá Politiken
1973. Wilckens mun hafa notið
aðstoðar Thomas Overskou
(1798—1873) við skráningu bókaj--
innar.
Útgáfa Setbergs sem hér um
ræðir er hin vandaðasta, skreytt
mörgum myndum. Er það ekki síst
skýringartexti Björns Th. Björns-
sonar við myndirnar sem eykur
gildi bókarinnar. í rauninni er hér
á ferð listasaga þar sem persónu-
saga er í mestum hávegum höfð.
Þýðingin er dægileg svo stuðst sé
við orð sem minnir á móðurmál
Alberts Thorvaldsens.
Leikhúsmorðið
LEIKHÚSMORÐIÐi
Höfunduri Svein Wernström.
Þýðingi Þórarinn Eldjárn.
Prentuni Offsettækni sf.
Útgefandii Iðunn.
Höfundur er bráðsnjall sögu-
maður, sem kann þá list að bjóða
lesandanum inn á sviðið til
persónanna, bjóða honum þar til
glímu við lausn gátu sögunnar.
Tveim unglingum er falið, af
Bókmennllr
eftir SIGURÐ HAUK
GUÐJÓNSSON
kennara sínum, að kynna sér
leikhús og skýra síðan fyrir
bekkjarsystkinum sínum í hverju
starf þess er fólgið. Barbro og
Tommi eru líflegustu krakkar, og
fyrr en varir hafa þau talið
sjálfum sér trú um, að þau séu í
nálægð refsiverðs verknaðar, —
morðs. Ekki vefst það fyrir þeim,
hver myrtur var, erfiðlegar gengur
að finna sönnunargagnið, og er
það loks tekst, þá gengur „líkið"
um og ræðir við þau með líf í
augum og bros á vör. Snilli
krakkanna beið hnekki við þessi
hrekkjabrögð höfundar, en þá
gengur hann í lið með þeim, svíkur
þau ekki um morðið, lætur mola
starf leikflokksins alls. Pólitískt
vondu mennirnir ráðast gegn góðu
mönnunum. Ekki ósnoturlega gert
en einhæft.
Þýðing Þórrins er mjög góð, og
verður prýðileg, er hann hefir
áttað sig á, að hann þarf ekki að
líkja eftir máli barna t.þ.a. nálgast
þau. Dæmi: „... ég er alveg klár á
því“ (45); „Ekki fer fólk að starta
Sprengju-
faraldur í
Aþenu
Aþenu, 18. desember.
Reuter — AP.
HEIMATILBÚIN sprengja
sprakk í dag í miðborg Aþenu. en
50 slíkar sprengjur sprungu í
borginni í ga»rkvöldi. Engan
sakaði í sprengingunni í dag, en
sjö manns slösuðust í sprenging-
unum í gærkvöldi, þar af einn
alvarlega. Fyrirskipuð hefur ver-
ið opinber rannsókn á sprenging-
unum. Lögreglan hefur handtek-
ið 20 nýfasista í samhandi við
sprengingarnar.
óeirðum ...“ (43); „... stóð alveg
heilt lið af mönnum...“ (53);
„... reyna að finna út úr því...“
(72). Slíkar setningar eru undan-
tekningar, en mér finnast þær
hortittir hjá slíkum afburða ís-
lenzkumanni sem Þórarinn vissu-
lega er. Hann á mál, sem engar
hækjur þarf.
Bókin er vel prófarkalesin, öll
hennar gerð útgáfunni til sóma.
Góð bók — fjörlega skrifuð.
Timman og
Miles áfram
Amsterdam, 18. desember. Reuter.
STÓRMEISTARARNIR Jan Tim-
man frá Hollandi og Anthony
Miles frá Bretlandi urðu efstir á
svæðamótinu í skák í Amsterdam
og halda áfram í næstu umferð
undankeppninnar fyrir næsta
heimsmeistaraeinvígi í skák.
Eftir 10 umferðir á svæðamóti
kvenna í Travnik í Júgóslavíu er
Lazarevic frá Júgóslavíu í efsta
sæti með 9,5 vinninga. Landa
hennar Markovic er i öðru sæti
með 8,5 vinninga.