Morgunblaðið - 28.02.1979, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 28.02.1979, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRÚAR 1979 fMtogmiHftfrife Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúi Fréttastjóri Auglýsingastjóri Ritstjórn og afgreiósla Auglýsingar hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guómundsson. Björn Jóhannsson. Baldvin Jónsson Aóalstræti 6, sími 10100. Aóalstrseti 6, sími 22480. Áskriftargjald 2500.00 kr. ó mánuöi innanlands. I lausasölu 125 kr. eintakió. Þannig stendur lessið á kær- leiksheimilinu Eins og menn rekur minni til voru fæöingarhríðir ríkisstjórnarinnar erfiðar. Málefnalegur grundvöllur var ekki fyrir hendi og það var ekki fyrr en á elleftu stundu, sem myndun hennar varð loksins að veruleika, og þá eftir brýningar frá Verkamannasambandi íslands, sem þeir Karl Steinar Guðnason og Guðmundur J. Guðmundsson stóðu fyrir. Þessi aðdragandi olli því, að æ síðan hefur glumið í eyrum, að ríkisstjórnin sé sérstakur hollvinur launastéttanna í landinu. Líka þegar hún setur lög um skerðingu kaupgjaldsins eins og 1. september og 1. desember, en bráðabirgðaráðstafan- irnar þá byggðust fyrst og fremst á því, að „beygingar og sveigingar voru gerðar á kaupgreiðsluvísitölunni" eins og einn af þingmönnum þríflokkanna hefur komizt að orði. Fram að þessu hafa forystumenn Alþýðuflokks og Alþýðu- bandalags í verkalýðshreyfingunni staðið á bak við kaup- skerðingarlög ríkisstjórnarinnar og staðið að ályktunum í þá átt til þess að þau hefðu hinn rétta stimpil. Er skemmzt að minnast sérstakra vinahóta Verkamannasambandsins fyrir kjaraskerðinguna 1. desember í þessu sambandi og hins, hversu vænt forsætisráðherra þótti um hið rósrauða bréf. Síðan hafa mörg vötn runnið til sjávar. Fjárlög hafa verið afgreidd átakalítið og 1. febrúar leið hjá, án þess að til stórtíðinda drægi. Að vísu komu af og til yfirlýsingar, jafnvel frá einstökum ráðherrum, um það, að ríkisstjórnin félli, nema mörkuð yrði stefna innan ákveðins tíma. En á einstökum kærleiksheimilum gleymist það fljótt, þótt einhverjum verði það á að gera sig til fyrir fjölmiðlum. Ekki sízt þegar þetta hendir alla jafnt, þegar frá líður. Fram að þessu hefur þessi uppákoma orðið innan ríkisstjórnarinnar eða á Alþingi. Verkalýðsleiðtogarnir hafa reynt að halda Alþýðusambandinu utan við af skiljanlegum ástæðum. En þó hlaut svo að fara, einkanlega þar sem sömu menn eiga sæti í miðstjórn Alþýðusambandsins og á Alþingi, að leikurinn bærist þangað. „Ég kallaði þá forstokkað afturhald í þessari bókun og viðhafði fleiri orð í þeim dúr. Það var styrjaldarástand á fundinum í gær.“ Þannig lýsir Karl Steinar Guðnason því sem gerðist á miðstjórnarfundi Alþýðusambandsins sl. mánudag og heldur áfram: „Samþykkt miðstjórnarinnar var neikvæð og fýlutónn í henni. Okkur virðist sem Alþýðubandalagið vilji láta verða óbreytt ástand í efnahagsmálum þannig að allt vaði á súðum og verðbólgan verði 40—50%.“ Þessi ummæli vita að þeim hatrömmu deilum, sem orðið hafa um efnahagsmálafrumvarp Ólafs Jóhannessonar, sem hingað til hefur ekki fengizt lagt fram á Alþingi. Að vísu lætur höfundurinn sjálfur sér í léttu rúmi liggja, hvort breytt verði einum stafkrók eða hundrað í frumvarpinu. Kratarnir hins vegar hafa kokgleypt það í heilu lagi, svo að það vill hvorki upp né niður, en kommar hafa allt á hornum sér, eins og umsagnir miðstjórnar Alþýðusambandsins og trúnaðar- ráðs Dagsbrúnar bera með sér. Athugasemd miðstjórnar Alþýðusambandsins í sambandi við verðbætur á laun er athyglisverð, en þar segir: „Við höfum hins vegar lýst okkur reiðuþúna að ræða þætti eins og hvernig beinir skattar séu teknir inn í vísitölugrundvöll, að setja grunn verðbótavísitölu á 100 í tengslum við nýja samninga og hvort og hvernig taka mætti upp viðskiptakjaravísitölu í framtíðinni.“ I þessum ummælum felst staðfesting á því, að núgildandi verðbótakerfi fær ekki staðizt, um leið og því er hafnað að breytingar verði á því gerðar nema í tengslum við nýja samninga. En þetta er einmitt sú stefna, sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur lagt höfuðáherzlu á í sambandi við lausn kaupgjaldsmálanna, eins og fram kom í stefnumörk- un hans, sem lögð var fram fyrir skömmu. Þríflokkarnir eru a.m.k. þríklofnir í afstöðu sinni til efnahagsmálanna nú og sá klofningur nær inn í raðir verkalýðshreyfingarinnar. Engin ástæða er þó til að ætla, að ríkisstjórninni sé hætt. Til þess eru ráðherrastólarnir of mjúkir og þægilegir að sitja í. Gunnar Thoroddsen: Vísa ber tillögu ar til ríkisstjóri VILMUNDUR Gylfason lagði fram í gær á Alþingi tillögu til þingsályktunar um þjóðaratkvæða- greiðslu um efnahags- frumvarp forsætisráð- herra. Jafnframt undir- búi ríkisstjórnin „ráð- stafanir til að fresta þeim breytingum á efnahags- kerfinu, sem verða áttu í tengslum við 1. marz (hækkun verðbóta á laun), unz niðurstöður þjóðaratkvæðis liggja fyrir. Leita þurfti af- brigða til að afgreiða málið, miðað við tíma- setningu þess, til að taka málið formlega á dag- skrá. Samkv. 44. gr. þing- skapa þurfa % viðstaddra þingmanna að samþykkja afbrigðin. Þessi afbrigði vóru hins vegar felld, þar eð aðeins 35 atkvæði féllu með þeim (þ.e. atkvæði allra viðstaddra sjálf- stæðismanna — nema eins — allra viðstaddra framsóknarmanna — nema þriggja — og allra alþýðuflokksmanna). Bragi Sigurjónsson (A) taldi ekki rétt að vísa málinu til þjóðarat- kvæðis, en hins vegar sjálfsagt að leyfa af- brigðin. Nei sögðu Jón G. Sólnes (S), Einar Ágústs- son (F), Ingvar Gíslason (F) og Halldór E. Sigurðsson (F). Allir við- staddir þingmenn Al- þýðubandalagsins sátu hjá, sem réð úrslitum um, að málið fékkst ekki fyrir tekið í gær með formleg- um hætti. Hins vegar var það rætt utan dagskrár og verða þær umræður lauslega raktar í helztu efnisatriðum hér á eftir. Holskefla nýrra verðhækkana Vilmundur Gylfason (A) rakti í ítarlegu máli þær bráðabirgðaráð- stafanir í efnahagsmálum, sem gerðar vóru 1. september og síðan 1. desember, sem og tilraunir Alþýðu- flokksins til að fá fram efnahagsað- gerðir til lengri tíma, til að ná niður verðbólgu og tryggja jafnvægi í þjóðarbúskapnum. Þá gerði hann grein fyrir drögum að efnahags- frumv., sem Alþýðuf. hefði kynnt í ríkisstjórn, og þeim viðræðum milli stjórnarflokka, sem fram fóru í framhaldi af því, störfum ráðherra- nefndar og loks viðbrögðum for- sætisráðherra, sem lagt hefði fram viðunandi frumvarp, sem nyti stuðnings a.m.k. 26 þingmanna tveggja stjórnarflokkanna. Sýnt hefði hins vegar verið, vegna afstöðu þriðja stjórnarflokksins, að ekkert, bókstaflega ekkert yrði hafzt að, sem stefnt hefði í enn hrikalegra ástand en verið hefur undanfarin misseri. Því hefði ekki verið um annað að ræða en ganga hreint til verks og vísa þessu mikilvæga máli til um- sagnar þjóðarinnar, með þeim hætti, að hér hefði verið lagt tii, og þeim aðgerðum, miðað við 1. marz, sem tillögugreinin fæli í sér. Koma þyrfti að við glötuðum efnahagslegu sjálfstæði. Það væri skýlaus skylda að fara þessa leið, fyrst aðrar hefðu ekki reynst færar. Ber að með óvenjulegum hætti Gils Guðmundsson, forseti Sameinaðs þings, gerði grein fyrir ákvæðum þingskapa, varðandi framlagningu og meðferð tiilagna til þingsályktana. Æskilegra hefði verið að þessi tillaga hefði fram komið fyrr, miðað við tímamörk 1. marz, sem væru skammt undan en tillagan bæri nú að með óvenjuleg- um hætti. Rétt væri hins vegar að heyra, hver afstaða forystumanna þingflokka væri til málsmeðferðar, áður en endanleg ákvörðun yrði tekin. Umræða sjálfsögð en tímamörk knöpp ólafur Jóhannesson, forsætisráð- herra, sagði óvenjulega tillögu á ferð, nýstárlega og frumlega. Halda þyrfti fast í leikreglur og þinghefðir, en þó mætti ekki loka dyrum á allar nýjungar. Sitt mat væri, að sjálfsagt væri að leyfa umbeðin afbrigði, eins þingvenja stæði til, en hins vegar væri efamál, að tími ynnist til að afgreiða tillöguna og frumvarp til laga, sem af henni leiddi, ef sam- þykkt yrði, á þeim daegrum, sem eftir lifðu til 1. marz. Eg hygg að flutningsmaður vilji skapa sér tæki- færi til að tala hér á þingi fyrir sínu máli, og hann má gjarnan fá það. Og ég vil gjarnan þakka honum ein- dreginn stuðning við frumvarpsdrög mín, sem að baki liggur tillögu- flutningnum. Vitlausasta tillagan, sem á þingi hefur sést Ragnar Arnalds, menntamála- ráðherra, sagði þessa tillögu þá allra vitlausustu, sem hann hefði séð hér á þingi, og hefðu þó ýmsar verið kynlegar. Hér væri um að ræða flókið og fjölþætt frumvarp, í yfir 60 greinum, sem erfitt væri fyrir fólk að taka afstöðu til með einu jái eða neii, eins og gert væri við þjóðarat- kvæði. Með hliðsjón af athugasemd- lim launþegafélaga, sem nú væru að berast, væri heldur ekki hyggilegt að senda frv. óbreytt til slíks at- kvæðis. Það gengi a.m.k. á móti lofuðu samráði við verkalýðs- hreyfinguna. Þá gagnrýndi ráðherra ýmis efnisatriði 1 frumvarpi for- sætisráðherra, aðallega viðvíkjandi verðbótum á laun og samdrætti framkvæmda. Sagði hann hlutfall fjárfestinga í þjóðfélaginu véra óvenju lágt og ekki hafa verið lægra síðan á kreppuárum. Fljótræði væri að afgreiða þetta mál á 2 dögum. Ekki í grafgötur um áhuga Alþýðuflokks Kjartan Jóhannsson, sjávarút- vegsráðherra, sagði efnisatriði og tímasetningu veigamikilla atriða í tillögu VG þess efnis, að réttlætti afbrigði, sem fram á hefði verið farið, og skjóta afgreiðslu málsins. Ekki væri rétt að stöðva mál, sem væru jafn brýn, á grundvelli forms- atriða. Tillagan sýndi, að ekki þyrfti að fara í grafgötur um áhuga Al- þýðuflokksins á að koma skipan á efnahagsmál þjóðarinnar og snúa ofan af verðbólguhjólinu. Að vekja athygli á sjálfum sér Lúðvík Jósepsson (Abl) sagði afbrigði ekki óvenjuleg á Alþingi, en að leita afbrigða fyrir máli, sem ekki hefði verið tekið formlega á dagskrá, væri einsdæmi. Þetta mál eigi að sjálfsögðu að fá eðlilega, þinglega meðferð, takast á dagskrá, til að ákvarða meðferð, síðan í tvær umræður, þar eð þjóðaratkvæði hefði kostnað í för með sér. Hann gæti út af fyrir sig samþykkt af- brigði til að hraða málinu, ef það bæri rétt að. Hins vegar hefði flutningsmaður náð þeim eina til- gangi, sem hann hefði haft með flutningnum, að vekja athygli á sjálfum sér. En ekki væri ástæða til að taka málið fyrir í dag, með óþinglegum hætti, umfram fjölmörg mál, sem væru á dagskrá fundarins. Að loknu máli Lúðvíks sagði Gils Guðmundsson, forseti, að hann myndi að sjálfsögðu fara að þing- sköpum, varðandi meðferð málsins. Kærleikurinn á stjórnarheimilinu. Geir Hallgrímsson (S) sagði þing- Stjórnar dag, sag menn hafa kynnst ýmsu óvenjulegu í sambúð þessara stjórnarflokka. Það mál, sem hér væri til umræðu, væri eitt af fjölmörgum. Hann taldi ekki ástæðu til að standa gegn umbeðnum afbrigðum, enda þing- venja að veita þau, en hinsvegar hefði flutningsmaður getað verið fyrr á ferð. Það að leggja fram tillögu til þingsályktunar, sem að auki gerði ráð fyrir lagasetningu, sem hvort tveggja þyrfti þinglega meðferð, með 36 klst. fyrirvara, miðað við tímasetningu í tillögunni, væri sýndarmennskan einber. Auk þess væri út í hött að Alþingi ályktaði um þjóðaratkvæði í máli, sem ekki væri þingmál, enn sem komið væri. Alþýðuflokkurinn hefði samið eigið efnahagsfrumvarp — en ekki haft dug né þor til að bera það fram á Alþingi. Flokkurinn hefði nú tekið frumvarp forsætisráðherra upp á arma sér, en hefði heldur ekki dug né þor til að bera það fram á Alþingi. í umræðu fyrir skemmstu hefði forsætisráðherra ekki talið ástæðu til að flýta framlagningu frumv. sins. Vilmundur Gylfason legði hins vegar til að frv. yrði þegar vísað til þjóðaratkvæðis, og miðaði enn við ákveðna dagsetningu, 1. marz. Menn myndu aðrar dagsetn- ingar í málflutning alþýðuflokks- manna: 1. september, 1. desember, 1. febrúar og nú 1. marz. Allar þessar dagsetningar virtust sæta sömu örlögum. Vísun frumvarps til þjóðaratkvæðis sem stjórnar- flokkarnir sjálfir treystu sér ekki til að taka afstöðu til, væri hrein uppgjöf. Tillagan fæli í sér van-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.