Morgunblaðið - 28.02.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRÚAR 1979
17
Vilmund-
larinnar!
traust á stjórnarsamvinnunni, væri
yfirlýsing um, að stjórnarfl. kæmu
sér ekki saman um þau mál, sem
heyra til stjórnun á þjóðarheimil-
inu. Ef stjórnarflokkarnir geta ekki
fullnægt þeirri skyldu, sem þeir
hafa axlað með stjórnarmyndun,
þ.e. að koma sér saman um ábyrga
efnahagsstefnu, eiga þeir að víkja,
rjúfa þing og efna til nýrra kosninga
og leggja mál þann veg í dóm
þjóðarinnar. Þetta mál er aðeins eitt
til viðbótar fjölmörgum, er sýna
þjóðinni ráðleysi, samstöðuleysi og
getuleysi stjórnarflokkanna.
Tillaga um vantraust
á ríkisstjórnina
Matthías Bjarnason (S) sagði
þessa umræðu sýna, að forsætis-
ráðherra hefði færzt í fang
Vilmundar Gylfasonar en fjarlægst
fyrri vini í Alþýðubandalaginu.
Tillaga um vísun frumvarps for-
sætisráðherra, sem ekki væri sam-
staða um í ríkisstjórninni, til þjóð-
aratkvæðis, jafngilti vantrausti á
ríkisstjórnina. Svo mikið vilja menn
til vinna að vekja athygli á sjálfum
sér. En með þessari tillögu fá
kratanir enn einn frestinn, enn eitt
tækifærið til að skjótast fyrir horn
og fela sig, því undirbúningur og
framkvæmd þjóðaratkvæðis tekur
sinn tíma, ekki minna en 2 mánuði.
Mbj. vakti athygli á orðum
alþýðubandalagsmanna um lágt
framkvæmdastig. í frumvarpi for-
sætisráðherra ætti enn að lækka
þetta framkvæmdastig, skerða getu
svo að segja allra sjóða atvinnuveg-
anna. Ríkisstjórnin hefði bókstaf-
lega ekkert gert til að styrkja stöðu
atvinnuvega annað en að lækka
gengið í þágu útflutningsatvinnu-
vega. Nú ætti að mæta vanda ólíu-
verðshækkana fyrir sjávarútveg
þann veg, að færa á milli í sjóðum
sjávarútvegsins, án krónuframlags
úr ríkissjóði. Ekki bæri það vott um
slæman viðskilnað fyrri stjórnar, að
slík leið reyndist fær nú.
Niðurgreiðslur, greiddar með
auknum sköttum, og frestun á verð-
hækkunum margs konar þjónustu,
sem safnað væri saman í lón, er
hlyti að bresta, gæfi stjórnarherrum
vafasama ástæðu til að hreykja sér
af hægari verðbólguvexti. Sú vaxta-
hjöðnun væri þó tilbúin í tölum, sem
ekki stæðist viðblasandi staðreyndir
né fyrirsjáanlega þróun.
Matthías vék að staðhæfingu
Svavars Gestssonar, ráðherra, þess
efnis, að kratar væru í sandkassa-
leik. Ég held, sagði MBj. að sand-
kassarnir séu þrír, og ekki færri en
þrír að leik í hverjum. Sú sand-
kassatillaga, sem hér er flutt, og ber
vott um samstarfshæfnina í
stjórnarliðinu, ér ótvíræð yfirlýsing
um, að ríkisstjórnin rís ekki undir
ætlunarverki sínu, getur ekki komið
sér saman um nauðsynlegar aðgerð-
ir. Hún á því að rjúfa þing og ganga
til nýrra kosninga og meðtaka þann
dóm, sem stjórnarflokkarnir hafa
unnið til.
Vísitala og
skattar
Sighvatur Björgvinsson (A) sagði
Sjálfstæðisflokkinn í pólitísku orlofi
og ekki væri rétt að ónáða þann
orlofsþega. Hinsvegar væri ljóst að
efnahagsráðstafanir núv. ríkis-
stjórnar, bráðabirgðaráðstafanir,
hefðu fallizt í því að greiða niður
vörur í vísitölu með sköttum, sem
ekki væru í vísitölu. Þegar verka-
lýðsfélög gáfu eftir umsamdar
verðbætur á laun 1. desemb. sl, átti
ASÍ, sagði SBj, að krefjast samhliða
efnahagsráðstafana til að draga úr
verðbólgu, ráðstafana til lengri
tíma, er tryggðu jafnvægi og
atvinnuöryggi. Þessari skyldu brást
ASÍ.
SBj sagði Alþýðubandalagið hafa
séð svo um, að sami hráskinns-
leikurinn í efnahagsmálum hafi
haldið áfram. Þess vegna hafi for-
sætisráðherra gripið til sinna ráða
með frumkvæði um nýtt efnahags-
frumvarp. Þess vegna sé og þessi
tillaga komin fram, svo að þjóðin fái
að taka af skarið um það, sem
nauðsynlegt er að gera. Sá árangur,
sem vannst með bráðabirgða-
aðgerðunum, er að glatast vegna
þess að Alþýðubandalagið hefur
hvorki verið hrátt né soðið í afstöðu
til nauðsynlegra aðgerða.
Vísum tillögunni
til ríkis-
stjórnarinnar
Gunnar Thoroddsen (S) sagði
rangt hjá SBj að suðan væri ekki
komin upp í stjórnarsamvinnunni.
Þar syði allt og kraumaði. GTh
hvaðst fylgjandi þjóðaratkvæði, sem
slíku. En þá þyrfti þjóðin að svara
skýrum spurningum, sem hægt væri
að afgreiða með jái eða neii. Hér
væri hins vegar um margbrotið og
margþætt mál að ræða, sem stang-
aðist í grundvallaratriðum á við
hugmyndina um þjóðaratkvæði.
Auk þess skorti í frv. viðamikil
atriði, eins og varðandi skattamál,
sem ekki væri hægt að sniðganga í
frumvarpi um efnahagsmál.
G. Th. sagði þessa tillögu, sem
fyrst og fremst ætti rætur í ósætti
stjórnarflokkanna, bezt afgreidda
með því að vísa henni til ríkis-
stjórnarinnar, eins og stundum væri
gert um tillögur til þingsályktunar,
sem ekki þætti rétt að afgreiða með
öðrum hætti. Ég legg til að forseti
beri þá tillögu upp á því stigi máls,
sem honum þykir henta.
Atkvæðagreiðslan
Þegar hér var komið gerði forseti
hlé á umræðum og bar undir at-
kvæði, hvort leyfa skyldi umbeðin
afbrigði frá þingsköpum. Afbrigðin
fengu ekki tilskilið samþykki, þ.e. %
viðstaddra þingmanna. Tillaga V.G.
komst því ekki með formlegum
hætti á dagskrá í gær, en verður
væntanlega fyrir tekin á þinglegan
hátt á næsta fundi s.þ. Umræðan
ut.an dagskrár hélt hins vegar
áfram.
Ofurtrú á
frumvarpi
forsætisráðherra
Svavar Gestsson, viðskiptaráð-
herra, fjallaði m.a. um ofurtrú
Alþýðuflokksins á efnahagsfrum-
varpi forsætisráðherra, sem leysa
ætti öll efnahagsvandamál, jafnvel
hrunhættu fiskstofna og verðvanda
olíuafurða, eftir því sem sér hefði
skilist á málflutningi VG. Svo langt
hefði VG gengið að segja í fram-
söguhætti: Island ferst, árangurinn
tapast, ef frv. fær ekki samþykki á
Alþingi. Ég hefi aldrei vitað jafn
afdráttarlausa trú á nokkurn pappír
og felst í afstöðu VG til frumvarps
forsætisráðherra. Þá ræddi SG um
þá almanaksveiki þingmanna Al-
þýðuflokksins, sem fælist í sífelldum
dagsetningum ráðstafana, sem grípa
ætti til. Alþýðubandalagið væri
laust við þessa almanakssótt, en
legði áherzlu á samninga um máls-
meðferð milli stjórnarflokkanna
allra, í samráði við launþega-
hreyfingu.
Sýður upp úr
Alþýðuflokki
Kjartan Ólafsson (Abl) sagði
soðið upp úr hjá Alþýðuflokknum,
svo lítið væri eftir í pottinum. Hér
hefði verið um svo óvenjulegan
málatilbúnað að ræða, að eðlilegt
hefði verið, að afbrigðum var
synjað, sem sjaldgæft væri. Hann
vék að umsögn ASÍ og fleiri laun-
þegafélaga um frumvarp forsætis-
ráðherra og því að það þyrfti nú að
endurskoða í ljósi samráðsloforða.
Óeðlilegt væri að skoða verðbætur
láglaunafólks á sama tíma og þaki á
verðbótum hálaunafólks væri lyft.
Alþýðuflokknum er að vísu frjálst
að bera fram frumvarp forsætisráð-
herra sem sitt frumvarp, ef ekki
næst samstaða um eðlilegar
breytingar á því, sem æskilegast
væri. Hætt væri þó við að núv.
stjórnarsamstarf entist ekki til að
samþykkja frumvarpið óbreytt.
KÓ vék að frumvarpi fyrri stjórn-
flokkarnir halda sprengi-
iði Ragnhildur Helgadóttir
Frá Alþingi í gær: Neðst til vinstri sést Ragnar Arnalds, menntamálaráðherra, næst honum ölafur Jóhannesson, forsætisráðherra, þá triðrik
Sóphusson, síðan Geir Hallgrímsson, leiðtogi stjórnarandstöðunnar, og Gils Guðmundsson, forseti sameinaðs þings. I ræðustól Vilmundur Gylfason, sem
vísa vill frumvarpi forsætisráðherra um etnahagsmál til þjóðaratkvæðis.
ar, um sama leyti árs, sem falið
hefði í sér, eins og frumvarp ÓIJ,
skerðingu verðbóta á laun. Þing-
menn Alþýðufl. mættu gjarnan
kynna sér umsagnir Björns Jónsson-
ar, forseta ASÍ, um þau efnisatriði,
en Björn væri nú í þingliði Alþýðu-
flokks, hefði hann heilsu til.
Haldið upp
á sprengidaglnn
Ragnhildur Helgadóttir (S) taldi
stjórnarflokkana halda upp á
sprengidaginn með viðeigandi hætti.
Víst væri þessi tillaga VG óvenjuleg,
en engu að síður skiljanleg, miðað
við aðstæður. Hún felur það í sér að
flm. er vonlaus um að stjórnarflokk-
arnir geti náð samstöðu um aðgerðir
í efnahagsmálum, sem að gagni
mega koma, að hans dómi. Hún felur
raunar í sér vantrú á þeim umsögn-
um fámennra hópa í verkalýðs-
hreyfingu, sem forystumenn Al-
þýðubandalagsins hafa knúið fram.
Hann vill því snúa sér beint til
þjóðarinnar sem mótvægi við um-
sagnaleik Alþýðubandalagsins. Til-
lagan er borin fram í ljósi algjörrar
vantrúar á að ríkisstjórnin sé þess
umkomin að koma sér saman um
efnahagsaðgerðir, og skiljanleg út
frá því mati, þó umdeilanleg sé á
ýmsan hátt.
Einfaldara er, fyrst ríkisstjórnin
hefur reynst svo gjörsamlega ófær
að sinna skyldum sínum að gengið
væri hreint til leiks með almennum
kosningum. „Skæklatog" ríkis-
stjórnarflokkanna, sem VG kallar
svo, muni hvort eð er engan vanda
leysa.
Sýndartillaga
Eðvarð Sigurðsson (Abl) kallaði
tillögu VG sýndartillögu. Hann vék
síðan að umsögn ASI, annars vegar
um afstöðu í vísitölunefnd, hins
vegar um frumvarp forsætisráð-
herra. SBj hefði reynt að sýna fram
á mótsögn í þessum umsögnum,
slíkt væri rangtúlkun. Samræmi
væri í umsögnunum. Las hann upp
úr þeim, máli sínu til sönnunar. ES
sagðist skilja tillögu VG á þann veg,
að ef samþykkt yrði, þá skertust
verðbætur á laun 1. marz nk., eða
frestuðust um ótiltekinn tíma. Slíkt
væri í samræmi við þær tillögur
aðrar, sem Alþýðuflokkurinn héldi
helzt til haga nú í seinni tíð.
Fáránleg að
allri gerð
Sverrir Hermannsson (S) sagði
tillögu VG fáránlega að allri gerð.
Ekki væri langur tími til 1. mafz,
sem tillaga VG væri við miðuð. Hún
væri svo seint fram komin, það hlyti
flutningsmanni að vera fullljóst, að
útilokað væri að afgreiða hana
ásamt frumvarpi um ráðstafanir 1.
marz, á þessum tíma. Hér væri til
leikbragða gripið, sem sízt efldu
virðingu Alþingis, þótt sumir teldu
sig til slíks kjörna. Hreinlegra hefði
verið af VG að bera fram ógrímu-
klædda vantrauststillögu á ríkis-
stjórnina, en raunverulega væri það
getuleysi stjórnarflokkanna til sam-
starfs um nauðsynlegar aðgerðir,
sem tillaga VG undirstrikaði. Máske
væru ráð til að hjálpa upp á Alþýðu-
flokkinn með slíka vantrauststil-
lögu, sem væri við hæfi eftir þá
opinberun uppgjafar, sem tillaga
VG fæli í sér.
Vantrauststillaga eðli-
legt framhald
Albert Guðmundsson (S) sagði
vantrauststillögu á ríkisstjórnina
eðlilegt framhald þeirra umræðna,
sem hér hefðu farið fram. Þessar
umræður vekja spurningu um, hvort
ekki sé verið að kunngjöra alþjóð
uppgjöf stjórnarflokkanna í við-
leitni til sátta og samstarfs, hvort
ríkisstjórnin sé ekki í raun fallin.
Hann sagði þessar umræður minna
sig á sögu, sem hann hefði eitt sinn
lesið um konu, sem var að koma lyfi
ofan í látinn mann sinn. Læknirinn
hefði sagt konunni, að lyfjagjöf væri
tilgangslaus, maðurinn væri allur.
Vera má, sagði konan, en þetta
getur líka verið þrjóska. Ríkis-
stjórnin er öll, sagði AG. Það er
'þrjóskan í forsætisráðherra sem
breiðir yfir þann veruleika.