Morgunblaðið - 25.03.1979, Blaðsíða 1

Sunnudagur
25. marz
Bls.33—72
Daglegt
lífí
Saudi-
Arabíu
— séð
með
vestræn-
um
augum
Eftir
Colin Smith
RÉTTLÆTINU FULLNÆGT: í
þessu tilvikinu var arabísk prins-
essa líllátin ásamt elskhuga sín-
um. Þau höfðu ætiað að forða sér
saman úr landi þegar þeim var
meinað að ganga í hjónaband.
Bláberjaterta og
opinberar aftökur
Um daginn var ég staddur í
veitingastofu í hreinsunarstöð
Arabísk-ameríska olíufélagsins,
Aramco, nokkuð norður af
Dharan hér í Saudi-Arabíu. Það
voru með mér tveir erindrekar
Ashland-olíufélagsins í Kent-
ucky í Bandaríkjunum, komnir
að vestan að fala olíu af
Saudi-Aröbum.
Þeir höfðu fengið olíuna frá
íran áður, 40 þúsund tunnur á
dag, en nú hafði tekið fyrir
strauminn þaðan.
Þeir kunnu prýðilega við sig
þarna í veitingastofunni, enda
var þetta líkast því að vera
kominn heim að því er þeir
sögðu. Það var borin fyrir þá
bláberjaterta. Úr útvarpshátöl-
urunum glumdi bandarísk þjóð-
lagatónlist, harmþrungnar ball-
öður um skotfimar hetjur sem
ekki höfðu fengið að eiga ástirn-
ar sínar og hrepptu yfirleitt
meinleg örlög; Aramco rekur
sína eigin útvarpsstöð. Við höfð-
um ekki setið lengi þegar hópur
unglinga kom inn í stofuna, allir
bandarískir, allir í stutterma
bolum með einhverjum upp-
hrópunum eða ögrunum áprent-
uðum.
Bandarískur yfirmaður í stöð-
inni kom inn og gaf sig á tal við
okkur. Hann kvartaði um leið-
indi, sagði að þau væru verst.
Það væri ágætt þarna ef ekki
væru leiðindin. Það væri eigin-
lega ekki við neitt að gera.
Endrum og eins væri maður
tekinn af lífi á almannafæri, á
Réttlætistorginu í höfuð-
borginni, Riyadh, og leigðu
starfsmenn úr hreinsistöðinni
sér þá gjarna rútu og færu að
sjá aftökuna. Það væri helzt.
Líklega hefur hann fengið ein-
hverja bakþanka því hann leit á
okkur afsökunaraugum og bætti
við svo sem til áréttingar: „ ...
það er svo lítið um skemmtanir
hérna“...
Togstreita um
sálina
Höfuðstöðvar Aramco eru í
Dharan, einum sjötíu kílómetr-
um sunnan við hreinsistöðina,
skammt frá Brunni nr. 7, sem
frægur er fyrir það að þar kom
fyrst upp stöðugur olíustraum-
ur. Það var árið 1938. Nú búa
þarna 10 þúsund manns, innan
girðingar, flest Bretar og
Bandaríkjamenn, og halda sín-
um háttum eins og tíðkast í
nýlendum; en Saudi-Arabar búa
utan girðingar, þar gildir lög-
málið í útleggingu Wahabs spá-
manns en Arabarnir eru orðnir
fjáðir og búnir að kynnast hátt-
um Vesturlandamanna svo það
gefur að skilja að stundum
verður togstreita um sálii nar.
Spámaðurinn hét fullu nafni
Múhammeð al Wahab, var uppi
á 18. öld og mikils metinn af
dultrúarmönnum en síður af
opinberri kirkju. Hann mat
hana ekki heldur mikils, hann
var svipaðra skoðana að því
leyti og hinn brezki samtíðar-
maður hans, John Wesley, og
taldi þjóðmoskuna úrkynjaða og
komna langt af réttri leið.
Saudi-Arabar tóku trú á boð-
skap hans og urðu þeir trúflokk-
ar hans og lifðu framvegis eftir
lögmálinu eins og hann hefði
endurvakið það, óbreytt frá
sjöundu öld. En þetta lögmál er
nokkuð strangt: menn kannast
t.d. við ákvæðin um líflát við
hórdómi og handhögg við þjófn-
aði. Þess má geta að vest-
ur-þýzkir diplómatar i
Saudi-Arabíu hafa þungar
áhyggjur af því hvað verða muni
um landa þeirra þrjá sem teknir
voru nýlega fyrir það að stela
tveimur milljónum dollara.
Það er ekki litið jafnströngum
augum í engilsaxnesku nýlend-
unni þótt menn fari í kringum
lögin. Að vísu er mönnum refsað
fyrir þjófnað og þvíumlík afbrot
eins og víðast annars staðar, en
lögmálið er víðtækt og meðal
margs, sem bannað er, má ekki
hafa áfengi undir höndum, selja
það eða drekka. Þetta þykir
útlendingunum hart sem von-
legt er og fer hver í kringum
þetta bann sem mögulega getur.
Hafa margir bruggtæki heima
hjá sér, eima, og blánda eldvatn
sem þeir kalla Sadiqui; það er
arabíska og merkir „vinur".
Sumir hallast heldur að annarri
framleiðslu, litlausum vökva
líkum gini á bragðið, og segja
bæði hreinni og betri. Stundum
reyna menn að gera sér viskí
með því að velkja eikarkubbum í
þessum landa. Er þá drykkurinn
orðinn alldularfullur á bragðið.
Fursti fer
á fyllerí
Hér áður fyrr var starfs-
mönnum Aramco leyfilegt að
lögum að drekka heima hjá sér.
En lögunum var breytt eftir að
arabískur fursti skaut brezkan
diplómat til bana; furstinn hafði
setið að drykkju með kunningj-
um sínum. Saudi-Arbar drekka
vitanlega þrátt fvrir allt, þeir
sem vilja og geta, en dýru verði
kaupa þeir drykkinn. Kunningi
minn í Riyadh bauð mér heini til
skrafs og drykkju ekki alls fyrir
löngu. Við vorum 10 eða 11
saman komnir og hann hafði
orðið að kaupa 10 flöskur. Það
var viskí. Svartamarkaðsverðið
var 40 dollarar — hver flaska,
sem sagt 400 dollarar alls.
Óbreyttum og lítt menntuðum
Saudi-Aröbum þykir margt
framandlegt í nýlendu Arameo i
Dharan og er algengt um helgar
að heilar fjölskyldur geri sér
ferð þangað að skoða rnenn og
mannvirki. Er svo ekið um göt-
urnar. bent og hrópað upp. likt
og gerist í Disneylandi og
slikum merkisstöðum. Af undr-
unarefnum má nefna það. að
konur ganga i stutthuxum og
jafnvel sundfötum. Þo er það
hápunktur skoðunarferðarinnar
ef sést til konu aka bil.
Saudi-arabískar konur fa ekki
að aka bil og má mikið ganga a
fyrr en það verður leyft.
Varla gsvti þó umferðin í
Saudi-Arabiu versnað nokkuð
fyrir það. Hvergi i veroldinni
hef ég séð bilflok jafn þétt
meðfram vegum og í Saudi-Ara-
biu. Saudi-Arabar eru almennt
taldir einna verstir bilstjorar í
Miðaust urlondum og er þá
nokkuö sagt. Arekstrar eru
Otrulega algengir þar. En
Saudi-Aröbum finnst það ekki
með öllu illt. þeir bénda a það að
þetta sé m.a. til marks um þroun
og framfarir. Su saga gengur að
fyrir ta'pum 50 árum kom vöru-
bill í þorp og höfðu bilar ekki
Sja nœstu
síðu