Morgunblaðið - 25.09.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 1979
Guðrún, Stefán, Ingileif, Jóhannes, Halldór.
Heimsókn ad Litla-Vatns-
horni í Haukadal og spjall
við Asu Gisladóttur
Ása með yngsta drenginn, Halldór.
— Það tjóaði nú ekki að leggj-
ast í sorg og sút þegar maðurinn
dó fyrir fjórum árum. Ég hafði
um fimm lítil börn að hugsa og
tvö gamalmenni — móður mína
og tengdamóður sem báðar eru
nálægt níræðu. Auk þess gat ég
ekki hugsað þá hugsun til enda
að fara burtu — allra sízt í
kaupstað. Ég er fædd og uppaiin
í sveit, er mikil sveitakona í eðli
mínu og hér áttu börnin líka
sína rótfestu. Því varð það að ég
ákvað að halda búskapnum
áfram og hann hefur gengið vel
og ekki sízt þakka ég það aðstoð
þeirra gömlu kvennanna Guð-
rúnar Jónasdóttur, móður minn-
ar, og Stefaníu tengdamóður
minnar Guðjónsdóttur.
Þetta segir Ása Gísladóttir,
húsfreyja á Litla-Vatnshorni í
Haukadal í Dölum. Hún hefur
síðan stýrt búi sínu þar með
mesta skörungsskap, hefur ekki
stórbú á mælikvarða þeirra
Dalamanna margra, en segir
enda jörðina ekki landstóra en
notalega. Hún hefur 140 kindur
og 7 kýr og nokkuð góðan véla-
kost. Gömlu konurnar eru í
inniverkunum, annast matseld
og þjónustubrögð en sjálf annast
Asa útiverk og hirðingu skepn-
anna. „Ég hef líka alltaf verið
meira fyrir útiverk," segir hún,
„áður en ég fluttist hingað var ég
alvön að hirða fé, svo að það er
mér ekkert erfiði."
Guðrún Jónasdóttir, móðir
hennar, hafði orðið 85 ára dag-
inn áður en ég rak inn nefið á
Litla-Vatnshorni. Stefanía var
hálflasin þennan dag og lá fyrir,
svo að hana hitti ég ekki að
þessu sinni. Guðrún Jónasdóttir
er fædd í Ljárskógaseli frammi á
Ljárskógafjalli sem hefur nú
verið í eyði um fimmtíu ára
skeið, eða frá því að foreldrar
Guðrúnar hættu þar búskap.
Ljárskógasel er afskekkt býli,
langt frá öllum öðrum bæjum í
Laxárdal, og Jóhannes skáld úr
Kötlum, bróðir Guðrúnar, orti
áhrifamikið ljóð á sínum tíma,
„Karl faðir minn“, þar sem vel
kemur fram sú harða lífsbarátta
sem þar var háð sem víðar, þótt
ekki sé lengra en nokkrir áratug-
ir síðan.
Mér segja menn, að Guðrún
hafi verið létt á fæti og snör í
snúningum á yngri árum og þótt
hún sé nú hálfníræð er hún enn
kvik í hreyfingum og ber fram
gómsæta sunnudagssteik og rús-
ínugraut fjarskalega fyrirhafn-
arlaust.
Þegar hún bjó í Ljárskógaseli
gekk hún að slætti, það þótti
ekki tiltökumál. Seinna flutti
hún í Pálssel þar sem hún setti
saman bú með Gísla sem þar bjó,
þá ekkjumaður, og Ása er fædd í
Pálsseli. Sú jörð er framarlega í
Laxárdal, mikil og góð fjalllend-
isjörð en nú einnig í eyði komin.
Frá Pálsseli fluttist fjölskyld-
an síðar að Lambastöðum í sömu
sveit og bjó þar í sambýli við
fósturson Gísla, Kristján Ein-
arsson. Á Lambastöðum lézt
Gísli 1956 og þær mæðgur voru
þar um kyrrt unz Ása fór að
Litla-Vatnshorni 1965 þar sem
maður hennar, Gunnlaugur
Hannesson, hafði búið langa
hríð. — Ég var orðin þrítug
þegar við fórum að búa, svo að
það þýddi ekkert annað en skella
sér í barneignirnar af fullum
krafti, segir hún og hlær dátt,
þegar ég vík að því hversu þétt
börnin hafi komið. Guðrún er nú
11 ára, Stefán 10 ára, Ingileif er
8 ára, Jóhannes 7 ára og Halldór
er fimm ára. Gunnlaugur fór að
finna til veikinda þegar ég gekk
með yngsta barn okkar og okkur
varð bráðlega ljóst að hverju
stefndi. En það var auðvitað
ekkert unj. það að ræða að gefast
upp. Við höfðum átt saman góð
ár og ég var ekki ein í heiminum.
Ég átti öll þessi börn og þessar
góðu, gömlu konur, sem í reynd
treystu öll á mig.
Fyrsta veturinn eftir að
Gunnlaugur dó hafði ég vetrar-
mann en síðan ekki. Ég hef hirt
skepnurnar sjálf eins og ég
sagði, en krakkarnir eru dugleg-
ir og hjálplegir og á sumrin hef
ég haft góða unglinga og krakka
sem hafa verið betri en engir. Ég
sel mjólk í Búðardal, silungs-
veiði úr Haukadalsá er drjúg
búbót, svo að það er engin
'ástæða til að kvarta.
— Vinnan við búskapinn er
flest skemmtileg, þó held ég að
sauðburðurinn sé allra bezti tími
ársins þótt annasamur sé og lítið
verði um svefn og hvíld svo að
dögum skiptir. Mér finnst líka
gaman á haustin þegar göngur
og réttir hefjast. í Haukadal eru
aðeins dagsgöngur, farið á Vill-
ingadal og réttað í Skarðsrétt.
Heyskapur er líka ánægjulegur
tími — ekki sízt var svo í sumar
þegar tók að hlýna og bregða til
betri tíðar og reyndar er ekki
ofmælt að síðari hluti sumars
hafi verið dýrðleg tíð.
— Nú eru fjórir af krökkun-
um byrjaðir í skóla á Laugum og
það verður þá vitanlega dauf-
legra á veturna. Ég horfi nú lítið
á sjónvarp, það er í nógu öðru að
snúast. Eg hef gaman af að
sauma og sauma dálítið á mig og
krakkana. Svo les maður og hér í
sveitinni er á veturna starfandi
saumaklúbbur hálfsmánaðar-
lega til skiptis á bæjunum og
spilakvöld á þriggja vikna fresti.
Þó kann það að fara eftir færð,
því að stundum er snjóþungt hér
í dalnum. Á Litla-Vatnshorni
getur verið veðrasamt og einna
verst í vestanátt, en svo eru hér
einnig góðviðri langtímum. Mér
þykir gaman að hitta fólk og
taka þátt í félagslífi, og yfirleitt
er ég svoleiðis gerð að mér er
alveg sama hvar ég er nema ekki
í borg. Þó er ég átthagabundin
hér í sýslunni, ég finn að ég vil
helzt vera hér. Þó að ég hafi lítið
kynnzt Haukadal fyrr en ég
fluttist hingað undi ég strax
mínum hag og það væri okkur
hreinasta neyðarúrræði ef við
þyrftum að fara héðan.
h.k.