Morgunblaðið - 25.09.1979, Blaðsíða 18

\ g MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 1979

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og skrifstofur
Auglýsingar
Afgreiðsla
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
Sími 83033
Kommar og olíuhags-
munamenn hafa reynt
að innræta íslensku þjóðinni,
að hún eigi að sætta sig við
olíuokrið og þakka Rússum
helzt hvern dropa með sér-
stöku bænahaldi, sem er
andstætt eðli okkar og stolti.
Þeir hafa haldið því fram
með viðeigandi tilburðum, að
við getum hvergi fengið olíu-
eða benzíndreitil annars
staðar en hjá Rússum. Þessu
trúðu sumir, en aðrir ekki.
Morgunblaðið og stjórnar-
andstaðan börðust fyrir end-
urskoðun á olíuviðskiptum
okkar og máttu þakka fyrir,
að allt skyldi ekki af göflun-
um ganga. Blaðið var út-
hrópað og brigzlyrðin voru
jafnvel venju meiri. En við
kippum okkur ekki upp við
það. Við höfum góðan mál-
stað að verja, lífshagsmuni
íslenzku þjóðarinnar. Hinir
voru bundnir af olíuhags-
munum, kommarnir klyfja-
hestar undir sovézkum hags-
munum. En allt, sem Morg-
unblaðið og stjórnarand-
staðan hafa sagt um olíu-
málin, er rétt. Olíuskýrslan
hefur að vísu ekki verið birt,
en fréttir hafa borizt í fjöl-
miðla um, að hún sýni, að við
búum við verstu olíukjör í
vestrænum ríkjum og jafn-
framt, að við höfum verri
kjör en aðrir viðsemjendur
Rússa. Ekki verður vitnað til
heimilda um þessi efni fyrr
en olíuskýrslan verður birt
fjölmiðlum til trausts og
halds í málflutningi þeirra.
Vonandi verður hún birt sem
allra fyrst — og ekki síðar en
að viðræðum okkar við
Rússa loknum, væntanlega í
þessri viku. Morgunblaðið
kvíðir ekki þeim dómi, sem
kveðinn er upp í olíuskýrsl-
unni. Það neitar með öllu, að
birting hennar verði látin
dragast á langinn. Og um-
fram allt á að birta þjóðinni
alla skýrsluna. Það var raun-
ar röng stefna að birta ekki
skýrslu olíuviðskiptanefnd-
ar, áður en samningar um
olíuverð hófust við Rússa,
svo gott vopn sem hún aug-
ljóslega er í höndum okkar,
þegar sezt er að samninga-
borðinu. Viðskiptaráðherra
ber höfuðábyrgð á þeim
mistökum, eins og ýmsu öðru
í þessu máli.
Nú þegar liggja samt fyrir
nokkrar staðreyndir, sem
ganga þvert á málflutning
úrtölumanna og komma, ef
málflutning skyldi kalla.
• Finnska fyrirtækið Neste
er reiðubúið til viðræðna um
olíusölu til íslands. Þar er
átt við benzín, díselolíu og
svartolíu. Bendir margt til
þess, að við getum gengið inn
í langtímasamning með betri
kjörum en við nú höfum.
• Möguleikar eru á hráólíu-
kaupum í Bretlandi á næsta
ári eða 1981. Markaður í
Noregi, Nigeríu og víðar er
ekki kannaður til fulls, en
horfur allgóðar. Við höfum
mikilla hagsmuna að gæta í
Nigeríu vegna skreiðarsölu
þangað.
• Unnt er að kaupa olíu af
einum aðila, en hreinsa hana
í olíuhreinsunarstöð hjá öðr-
um. Þannig gætum við t.d.
keypt hráolíu af Nigeríu-
mönnum og hreinsað hana
annars staðar, ef við viljum.
Þá gætum við e.t.v. einnig
keypt óunna olíu af Rússum
og látið hreinsa hana annars
staðar, en fordæmi er fyrir
því. Talsmaður Nestes í
Finnlandi hefur sagt, að þeir
séu til viðtals um að við
kaupum hráolíu, t.d. af Rúss-
um, og þeir hreinsi hana.
Slíkir möguleikar virðast
víðar.
Þannig liggur fyrir, að
möguleikarnir eru marg-
víslegir. En versti kosturinn
er auðvitað sá, sem við höf-
um búið við, þ.e. að kaupa
fullunnar olíuvörur á okur-
verði því, sem tíðkast hefur í
Rotterdam, en það hefur
gengið svo nærri efnahag
okkar, að ekki er unnt að
tala um annað en arðrán í
því sambandi. Svo að ekki sé
nú talað um verðbólguáhrif-
in.
Ashkenazí varaði okkur
við því á sínum tíma, að það
væri einmitt með slíkum
viðskiptum, sem Rússar
næðu kverkataki á smáþjóð-
um — og væri þá auðveldur
eftirleikurinn. Sá glatar
frelsi sínu, sem glutrar niður
efnahagslegu sjálfstæði í
annarra hendur. Við verðum
auðvitað að tryggja okkur
olíuvörur, en það má ekki
kosta okkur lífið. Eða hver
vill bera ábyrgð á viðskipta-
samningum, sem ganga af
frelsi okkar dauðu?
Þá hefur verið bent á, að
öruggast sé að kaupa olíu-
vörur af fleiri aðilum en
einum, svo að við verðum
engum einum aðila háðir í
þeim efnum, eins og verið
hefur, og jafnvel bent á enn
eina leið til þess, eins og
fram hefur komið í fjölmiðl-
um: það er að við gerumst
aðilar að Alþjóðaorkumála-
stofnuninni, en Englend-
ingar hafa t.a.m. í olíuút-
flutningi sínum mjög fylgt
þeirri stefnu að selja aðild-
arríkjum stofnunarinnar
hráolíu með OPEC—verð-
miðun. En kommar leggjast
gegn slíkri aðild, þótt enginn
heilvita maður telji, að hún
hafi hættu í för með sér. Við
eigum hvort eð er aðild að
þeirri stofnun, sem næst
stendur Alþjóða-
orkumálastofnuninni, þ.e.
Efnahags- og framfarastofn-
uninni í París (OECD).
Engrar tortryggni hefur
gætt í afstöðunni til þessara
stofnana. Alþjóðaorkumála-
stofnunin hefur verið e.k.
trygging fyrir óvæntum
skakkaföllum vegna olíu-
kreppu. Aðild að henni er því
sjálfsögð.
Loks er þess að geta, að
ýmsir óttast, að olíuvinnsla
Rússa geti dregizt saman og
því sé ekki ráðlegt að skipta
við þá eina. En þó væri nú
heppilegast, að þeir lækkuðu
olíuverð hjá sér, svo við
getum haldið viðskiptum við
þá enn um stund, eða a.m.k.
meðan við erum að leita
hófanna annars staðar. Við
getum aftur á móti ekki látið
þá setja okkur stólinn fyrir 1
dyrnar. Þeir mega ekki hafa
okkur í greip sinni. Það
skilja a.m.k. allir þeir íslend-
ingar, sem ekki hafa neinna
sérstakra hagsmuna að gæta
í sambandi við þessi olíuvið-
skipti.
Það er fleira matur en
feitt kjöt. Svartagullið er til
víðar en í Sovétríkjunum.
Vonandi náum við nú hag-
stæðum samningum við
Rússa um olíukaup, en sam-
kvæmt viðskiptasamningi
okkar við Sovétríkin, sem
rennur út í árslok 1980, er
gert ráð fyrir, að við kaupum
af þeim allt að 500 þús. tonn
af olíuvörum á næsta ári, en
nú er verið að semja um
endanlegt magn og verð.
Síðan eigum við að nota
tímann og leita fyrir okkur
alls staðar þar sem einhverj-
ir möguleikar eru á olíu-
kaupum. Það liggur nú fyrir
að möguleikarnir eru marg-
ir. Við ættum að geta keypt
olíuvörur af fleiri en einum
aðila. Nú þarf að halda vel á
spilunum. Við þurfum ekki
að vera bundin á neinn
olíuklafa, hvað sem hver
segir.
Það er sjáfskaparvíti, ef
olíukaup okkar verða ekki
farsællega til lykta leidd. En
án verðlagsbreytinga getum
við ekki keypt af Rússum
sama magn af olíuvörum og
áður. Hagkvæmara er að
kaupa hráolíu og hreinsa
hana fyrir eigin reikning en
hafa þann háttinn á, sem
tíðkast hefur í viðskiptum
okkar við Rússa, þ.e. að
kaupa olíuvörur allar full-
unnar og það á Rotterdam
verði. íslendingar munu vera
eina Evrópuþjóðin, sem flyt-
ur eingöngu inn fullunnar
olíuvörur. Af þeim ástæðum
er olíuverð til íslendinga nú
hærra en til nokkurra ann-
arra.
Við svo búið má ekki
standa deginum lengur. Auð-
vitað átti að kippa þessu í
liðinn í vor, þegar á það var
bent. En ráðamenn hreyfðu
hvorki legg né lið, en hömuð-
ust í stað þess á Morgunblað-
inu fyrir „óþjóðholl" „geð-
veikis“-skrif! Það hefur e.t.v.
kostað þjóðina milljarða. En
gleymum því. Tökum heldur
höndum saman og spörum
þjóðinni milljarða með hag-
kvæmari innkaupum. Það
gera þeir, sem reka bú sín
vel.
Olíukaup og
sjálfstæði íslands
Ljósm. BetTlnií Cecilsson.
Mb. Lýður Valgeir SH 40 kom til Grundarfjarðar í gær.
Lýður Valgeir, nýr bát-
ur til Grundarfjarðar
Grundarfirði, 22. september 1979.
í gær kom 53 tonna
bátur til Grundarfjarðar,
Lýður Valgeir SH 40, og
eigandi, útgerðarmaður
og skipstjóri er Þorvarður
Lárusson. Áður hét bátur
þessi Sæbjörg KE 93. Bát-
urinn fer nú strax til
veiða.
— Bæring Cecilsson.
Bygging fyrir krabba-
meinslækningar í hönnun
NÝLEGA er komið út annað í viðtali við Guðmund Jóhann-
tölublað 1979 Fréttabréfs um
heilbrigðismál, sem útgefið er
af Krabbameinsfélagi Islands.
Meðal efnis í blaðinu má nefna
grein Jónasar Bjarnasonar:
Eigum við heimsmet í neyslu
eggjahvítuefna?, grein um
sögu tannlækninga eftir Rafn
Jónsson, viðtal við Jónas Har-
alz um mannvirkjagerð á
Landspítalalóð og viðtal við
Kóreumanninn dr. Choi um
samanburð á tíðni krabba-
meins meðal fslendinga á
íslandi og í Kanada.
í grein Jónasar Bjarnasonar
um ofneyslu eggjahvítuefna seg-
ir m.a., að á íslandi sé líklega um
ofneyslu að ræða, hér sé neytt
meiri eggjahvítu en í nokkru
öðru landi sem til séu áreiðan-
legar skýrslur um. Sé neyslan
120—140 g á dag á íbúa, en það
sé meira en helmingi meiri
neysla en nauðsynlegt sé. í lok
greinarinnar segir, að hin mikla
eggjahvítuneysla íslendinga hafi
Forsíða Fréttabréfs um heil-
brigðismál.
frekar í för með sér efnahagsleg-
ar afleiðingar en heilsufarslegar,
eggjahvítuefni séu mörgum
sinnum dýrari orkugjafi en
mjölvaefni og að dýrt sé að lifa á
eggjahvítuefnum sem orkugjafa
í stað að miða fyrst og fremst við
þarfir.
esson um starfsemi Leitar-
stöðvar B kemur fram að á
síðustu 10 árum hafi orðið verul-
eg lækkun bæði á tíðni og
dánartölu leghálskrabbameins
og sé það að þakka hópskoðunum
stöðvarinnar. Kemur og fram að
stjórn Krabbameinsfélagsins
hafi nú til athugunar tillögur um
aukna krabbameinsleit t.d. með-
al karlmanna og segir Guð-
mundur að þrátt fyrir lækkandi
tíðni hér á landi megi reikna
með að fram að aldamótum
muni rösklega eitt þúsund
Islendingar deyja úr þessum
sjúkdómi og því sé brýnt að
athuga möguleika á betri grein-
ingaraðferðum.
Þá segir Jónas Haralz í viðtali
um mannvirkjagerð á Land-
spítalalóð að í undirbúningi sé
að hanna byggingarsamstæðu
sem geti í fyrstunni leyst hús-
næðisvanda krabbameinsmeð-
ferðar og er stefnt að því að
leggja teikningar fyrir bygg-
inganefnd í desember n.k.