Morgunblaðið - 23.10.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 1979
17
áttu fangelsisdóm yfir höfði sér,
og svo er enn. Fyrir skömmu
reyndi maður að komast yfir til
Vestur-Berlínar með því að
skríða undir vestur-þýzka rútu í
Austur-Berlín. Þegar rútan var
komin að borgarmörkunum
fannst maðurinn hangandi undir
henni og var umsvifalaust tek-
inn höndum. Þeir sem dæmdir
hafa verið fyrir flóttatilraunir
halda dauðahaldi í vonina um,
að vestur-þýzk yfirvöld kaupi
þeim frelsi. Fyrir hvern flótta-
mann, sem leystur er út á
þennan hátt, eru greiddar tug-
þúsundir dollara.
Nú hefur tekizt að loka fyrir
flestar glufurnar á múrnum, og
sjaldgæft er, að fólk komist
klakklaust yfir hann. En freist-
ingarnar eru sterkar. Hvergi
annars staðar í Austur-Evrópu
er ástandið þannig að stór hluti
þjóðar sé með hálfan hugann
hinum megin við járntjaldið.
Ástæðan er ugglaust sú, hversu
návígið er mikið, og tjaldið
skilur þarna að eina þjóð með
sömu tungu.
Sjónvarpið
Útsendingar frá vestur-þýzk-
um sjónvarpsstöðvum ná til alls
Austur-Þýzkalands að undan-
teknum héruðunum lengst í
norð-austri og suð-austri. Á
flestum heimilum í Austur-
Þýzkaiandi er horft á fréttir,
kvikmyndir og auglýsingar frá
vestur-þýzka sjónvarpinu. Þegar
Austur-Þjóðverjar setjast fyrir
framan sjónvarpstæki sín á
kvöldin fá þeir innsýn inn í
þjóðfélag, þar sem gagnrýni er
leyfileg og allar fréttir fluttar,
enda þótt þær séu slæmar. Þeir
hafa yfirleitt ekki nokkurn
áhuga á ritskoðuðum fréttum í
dagblöðum og sjónvarpi í sínum
heimahögum.
Árið 1972 gerðu stjórnvöld í
Austur- og Vestur-Þýzkalandi
samþykkt sem kvað á um heim-
ild til Vestur-Þjóðverja til að
heimsækja ættingja sína í
Austur-Þýzkalandi. Á hverju ári
koma 7 milljónir Vestur-Þjóð-
verja til Þýzka alþýðulýðveldis-
ins og flytja með sér vestrænan
varning, vestrænt svipmót og
frjálsræði. Þessir ríku frændur
mæta ekki alltaf fölskvalausri
aðdáun fyrir austan. Vestur-
landabúi nokkur á fjölskyldu í
Austur-Berlín, sem býr í grennd
við múrinn og er gersamlega
miður sín yfir því að geta ekki
flutzt vestur yfir. En hann á
aðra ættingja uppi í sveit, og
þegar hann heimsækir þá, finn-
ur hann glöggt, að þeir eru
staðráðnir í því, að leiða hjá sér
vestræna lifnaðarhætti, sem
þeir munu aldrei geta tileinkað
sér. Þeir hafa m.a. tekið þá
afstöðu að horfa aldrei á vest-
ur-þýzkar sjónvarpsstöðvar, því
að ella myndu þeir verða
óánægðir með hlutskipti sitt.
Þegar Honecker tók við af
harðlínumanninum Walter Ul-
bricht árið 1971 hét hann því, að
hann myndi leiða til vegs frjáls-
lyndari „neyzlukommúnisma" en
verið hefði við lýði. Eigi að síður
er harðar tekið á gagnrýni en
áður var, enda þótt það verði
ljósara með ári hverju, að
Austur-Þjóðverjar treysti betur
á aðrar upplýsingar en þær sem
stjórnvöld matreiða handa þeim.
í Austur-Þýzkalandi eru um
400.000 rússneskir hermenn, og
sagt er, að stjórnmálaleiðtogar í
Sovétríkjunum séu mjög
óánægðir með það, hversu illa
Honecker hafi tekizt að ráða við
almenningsálitið í landinu.
Listamennirnir
Fyrir þremur árum var aust-
ur-þýzka skáldið og vísnasöngv-
arinn Wolf Biermann gerður
útlægur úr heimalandi sínu fyrir
meinyrta gagnrýni á kerfið,
enda þótt hann væri ákafur
kommúnisti. Þessi ráðstöfun olli
því, að helztu menntamenn
landsins og stjórnvöld fóru í hár
saman og enn hefur ekki tekizt
að jafna þann ágreining. Rithöf-
undar tóku að gefa bækur sínar
út á Vesturlöndum og eðlisfræð-
ingurinn Robert Havemann
prófessor, náinn vinur Bier-
manns, var settur í áralangt
stofufangelsi. Sumir rithöfund-
ar, t.d. Reiner Kunze, kusu að
fara í útlegð. Aðrir hafa hætt við
að láta gefa verk sín út á
Vesturlöndum vegna hótana um
háar fjársektir, ef þeir héldu
uppteknum hætti. Rudolf Bahro,
lítt kunnur, austur-þýzkur
skrifstofumaður, lét gefa út í
Vestur-Þýzkalandi hatramma
gagnrýni á skrifstofuveldið í
Austur-Þýzkalandi undir heitinu
„Hinn kosturinn". Hann var
dæmdur til fangelsisvistar fyrir
rógburð um ríkið.
Þessir menntamenn eru yfir-
leitt ekki svarnir óvinir þess
kommúnistíska þjóðfélags, sem
mótaði þá. Biermann kallar
jafnvel Austur-Þýzkaland
„Þýzkaland hið betra". Andóf
þessara manna byggist á þeirri
sannfæringu þeirra, að eitthvað,
sem þeim þótti vænt um og
börðust fyrir, hafi glatazt eða
afskræmzt. Ekkert bendir til
þess, að valdhafarnir í Austur-
Þýzkalandi hafi minnzt 30 ára
afmælis ríkisins með því að taka
mið af gagnrýni þeirra og reynt
að hafa upp á því, sem farið
hefur forgörðum.
Ný saga eftir Deu Trier Mörch:
Kastaníugöngin
Bókaútgáfan IÐUNN hefur sent
frá sér skáldsöguna Kastaníugöngin
eftir danska höfundinn Deu Trler
Mörch. Bókin er prýdd mörgum
teikningum eftir höfundinn sem
einnig er kunnur myndlistarmaður.
— Ólöf Eldjárn þýddi söguna.
Dea Trier Mörch vakti athygli
með skáldsögunni Vetrarbörnum
sem kom í íslenskri þýðingu i fyrra
og hefur einnig verið kvikmynduð.
Sú saga greindi frá reynslu sæng-
urkvenna á fæðingardeild. Kastaniu-
göngin eru allt annars eðlis. Sagan
gerist skömmu eftir stríð og segir
frá samskiptum þriggja barna úr
Kaupmannahöfn við afa þeirra og
ömmu á heimili þeirra á sjálenskum
sveitabæ. Kemur þar mest við sögu
sjö ára gömul stúlka, Maja, enda
dveist hún um kyrrt hjá gömlu
hjónunum vetrarlangt. — í kynn-
ingu forlagsins á kápubaki bókar-
innar segir meðal annars:
„Sagan byggir á bernskuminning-
um höfundar og er samin af mikilli
hlýju og húmor. Gömlu hjónin munu
verða lesendum minnisstæð: afinn,
uppgjafa embættismaður sem held-
ur gamlar dyggðir í heiðri sem
aldamótamanni sæmir, — og þó
einkum amman sem er listamaður
og finnur upp á ýmsu og kærir sig
kollótta um borgarlega sniðfestu.
Samspil þessa fólks og dótturbarn-
anna er megininntak bókarinnar."
Kastaniugöngin eru 212 bls. Oddi
prentaði.
Bætur vegna óverðtryggðrar búvöru:
Byggðasjóður endur-
greiði lán til bótanna
Frumvarp 7 sjálfstæðisþingmanna
Sjö þingmenn Sjálfstæðisflokks, úr öllum kjördæmum utan
Reykjavíkur, löðgu fram á Alþingi frumvarp til laga um greiðslu bóta
vegna óverðtryggðrar framleiðslu landbúnaðarvara. Frumvarpið
gerir ráð fyrir, að rikisstjórnin útvegi fjármagn, er nemi þremur
milljörðum króna, til að bæta bændum að nokkru halla af
óverðtryggðum útflutningi búvöru á síðasta verðlagsári og til að
greiða fyrir sölu á þeim búvörubirgðum, sem óseldar vóru við upphaf
þessa verðlagsárs. Af fjárhæð þessari verði tveimur milljörðum króna
þegar varið til endurgreiðslu á verðjöfnunargjaldi, sem Framleiðslu-
ráð landbúnaðarins innheimti af framleiðslu siðasta verðlagsárs, en
einum milljarði til þess að greiða fyrir sölu á birgðum og framleiðslu
búvöru á fyrri hluta þessa verðlagsárs.
Byggðasjóði verði gert að leggja fram einn milljarð króna á ári að
hámarki á næstu þremur árum
kann að verða í þessu skyni.
í greinargerð flutningsmanna
(Pálma Jónssonar, Eggerts Hauk-
dals, Friðjóns Þórðarsonar, Sverr-
is Hermannssonar, Lárusar Jóns-
sonar, Matthíasar Bjarnasonar og
Matthíasar Á. Mathiesen) segir:
Alkunn eru þau margvíslegu
vandamál, sem að bændum hafa
sótt á þessu ári. Stórlega skortir á
að fullt verð náist fyrir fram-
leiðslu síðasta verðlagsárs, vegna
halla af útflutningi búvara. Harð-
indi, sem gengið hafa yfir landið í
vor, sumar og haust, hafa valdið
gífurlegu tjóni. Heyfengur er nú
minni en um árabil og veruleg
skerðing bústofns blasir við í
heilum landshlutum. Dilkar eru
óvenjurýrir, eða víða nálægt 2 kg
léttari en í fyrra, og kýr hafa
mjóikað illa vegna tíðra hrak-
viðra. Verulegur samdráttur blas-
ir við í búvöruframleiðslu á næsta
ári samfara versnandi afkomu
bænda.
endurgreiðslu á láni, sem tekið
Hinn 5. júní s.l. skipaði land-
búnaðarráðherra nefnd, sem m.a.
fékk það verkefni að gera tillögur
um „lausn á vandamálum bænda
vegna söluerfiðleika erlendis á
umframframleiðslu landbúnaðar-
afurða, þannig að tekjuskerðing
bænda verði sem minnst".
Nefndin skilaði áliti 28. júlí og
varð meiri hluti hennar sammála,
þ.e. fulltrúar Sjálfstæðisflokksins,
Framsóknarflokksins, Alþýðu-
bandalagsins, Búnaðarfélags
Islands og Stéttarsambands
bænda. Þessir nefndarmenn létu
þó fylgja tillögum sínum sérstak-
ar bókanir. Fulltrúi Alþýðuflokks-
ins skilaði á hinn bóginn séráliti.
Frumvarp það, sem hér er flutt,
er alfarið byggt á tillögum meiri-
hluta nefndarinnar. Með frum-
varpinu eru prentuð sem fylgi-
skjöl greinargerð og tillögur
meirihlutans, ásamt þeim bókun-
um, sem fram voru settar af þeim
mönnum sem meirihlutann skip-
uðu.
Frumvarpið þarfnast því ekki
ítarlegra skýringa.
Frá því nefndin skilaði áliti er
ekki vitað til þess, að landbúnað-
arráðherra eða ríkisstjórnin, sem
nú er fyrrverandi, hafi á nokkurn
hátt reynt að koma tillögum
nefndarinnar í framkvæmd. Hlýt-
ur það að teljast ámælisverður
sofandaháttur í þessu máli. Frum-
varpið er því flutt til þess að koma
málinu fyrir Alþingi, en eins og
áður sagði stóðu fulltrúar þriggja
flokka að þeim tillögum, sem það
er byggt á. Þótt núverandi aðstæð-
ur í stjórnmálum hindri það, að
frv. nái fram að ganga um sinn,
mun það tekið upp þegar Alþingi
kemur saman að nýju.
Með greinargerðinni fylgja þrjú
fylgiskjöl: 1) Greinargerð og til-
lögur meirihluta Harðindanefnd-
ar, 2) Bókun Inga Tryggvasonar,
Ásgeirs Bjarnasonar, Jóns Guð-
mundssonar og Kjartans Ólafs-
sonar á fundi Harðindanefndar 28.
júní sl. og 3) Bókun Steinþórs
Gestssonar á sama fundi, en
frumvarpið er að meginefni byggt
á efnisatriðum í bókun Steinþórs.
Ennfremur var lagt fram frum-
varp Stefáns Valgeirssonar (F),
Lúðvíks Jósepssonar (Abl.), o.fl.
um 3ja milljarða króna greiðslu
beint úr ríkissjóði til sams konar
bóta.
Krukkur,
bollar
og stell írá
Höganas
Keramik
Höganás keramikið er blanda af
gamalli hefðbundinni list og ný-
tísku hönnun.
Það er brennt við 1200°Chita sem
gerir það sterkt og endingargott.
Höganás keramik má þvo í upp-
þvottavél, það er blýfrítt og ofnþol-
KRISTJPn
SIGGEIRSSOn HF.
LAUGAVEG113, REYKJAVÍK, SÍMI 25870