Morgunblaðið - 27.11.1979, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 1979
Eldri ok yngri lcikarar i óvitanum.
Þetta eru óvitar
Þjóðleikhúsið:
ÓVITAR
eftir Guðrúnu Helgadóttur.
Lýsing: Kristinn Daníelsson.
Leikmynd og búningar:
Gylfi Gíslason.
Leikstjóri: Brynja Benedikts-
dóttir.
ÚR BÓKUM Guðrúnar Helga-
dóttur minnumst við ýmislegs
sem gerist í Óvitum. Segja má að
hér sé heimur bóka hennar
kominn á svið. Guðrúnu lætur
vel að segja frá hversdagslegu
lífi barna og fullorðinna, að vísu
með gagnrýnum hætti, en alltaf
án þess að dæma. Það er ákaf-
lega mannlegur og hlýr boðskap-
ur í verkum hennar og þau miðla
honum sjálf án þess að höfund-
urinn sé sífellt að vísa til vegar.
Þessi einkenni verka Guðrúnar
Helgadóttur gefa reyndar til
kynna að hún kunni vandmeð-
farna list og það er óhætt að
segja. Leikrit hennar, Óvitar, er
enn ein staðfesting þess hve gott
vald hún hefur á að túlka
sjónarmið sín í formi skáldskap-
ar. Það er gleðiefni í skammdeg-
inu að kynnast Óvitum. Og það
fer ekki á milli mála að verkið
höfðar jafnt til barna og fullorð-
inna. Þetta er leikrit handa
öllum.
I Óvitum leika börn fullorðna
og fullorðnir börn. Þar er líka
leikið sér að þeirri þversögn að
um að gera sé að minnka. Börn
þurfa að borða lítið til að
minnka, en ekki öfugt eins og
löngum hefur verið klifað á.
Þessi skemmtilega brella höf-
undarins gerir það að verkum að
áhorfandinn fer að hugsa um
efni leikritsins á gagnrýninn
hátt. Hefðbundin viðhorf eru
tekin til endurmats.
Drengurinn Finnur er orðinn
þreyttur á stanslausum erjum
foreldra sinna. Hann ákveður að
flýja að heiman og leynist hjá
skólabróður sínum Guðmundi.
Leiklist
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Fjölskylda Guðmundar er dæmi-
gerð streitufjölskylda. Faðir
hans kemur varla heim nema
sem gestur. Móðirin er á kafi í
félagsmálum. Börnin eru van-
rækt. Þetta er sú ásökun sem
mest ber á í Óvitum. Það er
engin leið að láta sér líða vel,
hafa það skemmtilegt. Fólk er
fangar umhverfis síns, berst
með straumi tíðarandans. Þetta
vill höfundurinn benda á og það
tekst svo sannarlega. En hér er
ekkert raus á ferð, enginn reiði-
lestur yfir samtíðinni. Vopnið er
húmor sem hittir í mark.
Ýmsir leikarar njóta sín vel í
barnahlutverkum. Ég nefni sem
dæmi Sigurð Skúlason, Randver
Þorláksson og Guðrúnu Þórðar-
dóttur. Mest er þó um vert að
börnin vinna á sinn hátt marga
leiksigra. Það er dálítið erfitt að
gera upp á milli þeirra. Gervi
þeirra er mjög gott og greinilega
hefur leikstjórinn unnið verk
sitt af alúð þannig að öll atriðin
takast vel, hver og einn leggur
sig fram. Það er athyglisvert hve
börnunum tekst frábærlega að
herma eftir fullorðnum, draga
fram hið skoplega í fari þeirra
sem vilja láta líta upp til sín. Við
könnumst við ýmsar persónu-
gerðir úr daglega lífinu sem hér
eru skopstældar, en beiskju-
laust. Svona er víst fullorðna
fólkið þegar á allt er litið. Hver
kannast ekki við bílstjóra, lög-
regluþjóna, öskukarla, presta,
skólastjóra, lækna og aðra þá
sem koma við sögu? Allir eru
þeir að hamast við að leika sína
rullu í lífinu og innræta börnun-
um að haga sér eins og þeim best
líkar. Allt skal vera eftir upp-
skrift samfélagsins.
Styrkleiki Óvita er það á hve
skilninsgríkan hátt er fjallað um
mannlega bresti.
Leikmynd og búningar Gylfa
Gunnarssonar ráða líka miklu
um hve sýningin er eftirminni-
leg og gaman að vera þátttak-
andi í þessu nútímalega ævintýri
þótt maður sé að nafninu til í
hópi áhorfenda.
Mynd eftir
Kees Visser.
ara manna, sem mest
hefur kveðið að hér á
myndgerðarsviðinu.
Hann á þarna verk,
sem gert er í gips og
byggt á stærðfræði-
legum grundvelli.
Hann segir verki sínu
til skýringar á plakati
í sýningarskrá: Öll
gildi talna breytast,
eftir því hvaðan þær
uppi undir rjáfri, sem ekki var
hægt að sjá. Hann á einnig verk
niður á gólfi, og ég held, að
teiknuð verk hans hafi höfðað
einna mest til mín. Það er
annars ekki furðulegt, þótt
maður ruglist í því, hver á hvað
á þessari sýningu. Þar eru held-
ur litlar upplýsingar, að vísu eru
nöfn sýnenda á einum og einum
stað, en hvergi nægilegt til að
skilja hlutina að. Þar að auki eru
verkin þess eðlis, að ekki er
auðvelt að sjá persónulegan svip
nema á einstöku verki. Sá frá
Hollandi heitir KEES VISSER
og er furðulega hefðbundinn í
verkum sínum. Má sanna það
með því að minna á verk Theos
van Duisburg á sínum tíma.
Visser gerir grein fyrir pappírs-
fléttum sínum á plakati í sýn-
ingarskrá, og ætla ég ekki að
Á Kjarvalsstöðum
Fimm af yngri myndgerðar-
mönnum halda sýningu á verk-
um sínum, sem stendur á Kjar-
valsstöðum. Þarna eru á ferð
fjórir íslendingar og einn frá
Hollandi. Ekki verður því neitað,
að ólíkir eru þessir þátttakendur
í verkum sínum. Sumir þeirra
nota fleiri en eina aðferð til að
tjá hugmyndir sínar, ljósmynda-
vélina, brotna spegla, gips og
annað efni. Það er því margt að
finna hjá fimmmenningunum,
og jafnvel er nokkur vídd í því,
hvernig þeir taka á málum.
Margir hafa kosið að kalla slíka
listamenn, nýlistamenn, ekki
kann ég því, enda er fátt alger-
lega nýtt undir sólu, og ef vel er
að gáð, standa þessir piltar sem
næst því, er gert var í tilrauna-
skyni í Evrópu á áratugnum
1920 til 1930. Sumir þeirra eru
að vísu nær okkar tímum, en það
er freistandi að kalla þessa
menn íhaldssama, en ekki ný-
listamenn. Mér virðist hér um
endurtekningar að ræða í sum-
um tilfellum með efni og hug-
myndir, eins og oft vill verða í
listum. Galdurinn er aðeins sá
að gera hlutina svolítið á annan
veg en áður hefur verið gert. Þá
hefur heppnast að halda reisn
hefðarinnar við.
MAGNÚS PÁLSSON hefur
um nokkurt skeið verið sá þess-
eru skoðaðar og hvort þær eru
skrifaðar í tveimur eða þremur
víddum. Þannig farast Magnúsi
orð um þetta verk sitt. Maður
verður óneitanlega þess var, að
það sækir á hugann spurningin:
Hvað kemur þetta myndlist við?
ÓLAFUR LÁRÚSSON á
þarna fjölda verka. Sum þeirra
eru gerð með ljósmyndatækni,
Nlyndlist
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
en önnur með brotnu spegilgleri
í ramma. Þessi verk Ólafs þótti
mér einna forvitnilegust á þess-
ari sýningu, og hafði ég gaman
að þeim.
ÞÓR VIGFÚSSON notar einn-
ig alls konar tækni til að tjá hug
sinn. Ekki fannst mér hann
nægilega frumlegur í kubbum
sínum og málverkum, en sumum
verka sinna hefur hann komið
svo frumlega fyrir á veggjum, að
ógerningur er að sjá þau. Ef til
vill tilheyrir það verkunum?
Hver veit? Eða er ég að fara
villur vegar, var það KRISTINN
HARÐARSÓN, sem átti myndir
hafa það eftir hér. Hver og einn
sem á sýningu þeirra fimm-
menninganna kemur, getur lesið
þær línur sér til skilnings og
fróðleiks. En satt að segja fannst
mér verk þessa útlendings bera
af á þessari sýningu. Það er viss
sjónrænn þáttur í öllum verkum
hans, og mundi vanta mikið, ef
hann væri ekki þátttakandi í
þessum hópi.
Þetta er dálítið sérstæð sýn-
ing, sem hefur að bjóða verk, er
eflaust ná ekki ti’l allra. Ég er í
þeim hópi, og ekki nóg með það,
heldur verður að fylgja, að mér
finnst eins og komin sé furðu
mikil þreyta í þessa list hjá þeim
ágætu mönnum, er standa að
þessari listskoðun hérlendis.
Þarna er ekkert nýtt á ferð.
Suðurgata 7 er þegar búin að
sýna okkur einhver ósköp í sama
dúr. Þetta er að verða eins og
landslagið hér á árum áður og
síðan abstraktið á sínum tíma.
Það er hættulegt að eiga við
myndgerð, í hvaða dúr svo sem
verkin eru gerð. Samt er það svo,
að vissir þættir eða réttara sagt
grundvallaratriði ráða því hvort
listaverk lifa eða falla í valinn.
Það er nákvæmlega sama, hvað
stefnan heitir eða hvort um
málverk, skúlptúr, ljóð, littera-
túr, leikhús eða hljómlist er að
ræða.
Nýr íslenskur sjón-
varpsþáttur um f jöl-
skyldulíf á döfinni
Á FUNDI útvarpsráðs í gær var
samþykkt tillaga írá Ernu Ragn-
arsdóttur um að hefja undirbún-
ing að nýjum islenskum sjón-
varpsþætti, Daglegt líf. Yrði
þáttur þessi á dagskrá mánaðar-
lega, 50 mínútna langur í senn og
fjailaði um málefni og kringum-
stæður úr daglegu lífi fólks.
í tillögum Ernu Ragnarsdóttur
segir m.a. að hér sé um að ræða
tilraun til að færa sjónvarpið nær
fólki með umfjöllun um daglegt líf
í nútímaþjóðfélagi. Væru málefni
og kringumstæður úr daglegu lífi
fólks áhugaverð m.a. vegna þess
að þau snertu marga og beindist
umræða manna og áhugi mjög að
fjölskyldumálum, tómstunda-
starfi, neytenda- og heilbrigðis-
fræðslu og menningarmálum.
Mikilvægt er að efrii þáttanna sé
fjölbreytt, víða komið við og að
fólk og athafnir manna tali sjálft
sínu máli, blaðamenn og sjónvarp-
ið trufli sem minnst, segir einnig í
tillögum Ernu. Sem fyrr segir var
samþykkt í útvarpsráði að hrinda
þætti þessum af stað og verður í
fyrstunni leitað umsjónarmanns,
en gert er ráð fyrir að þátturinn
hlaupi af stokkunum eftir áramót-
in.
ísafjörður:
Sjálfstæðishúsið opn-
ar eftir breytingar
ísafirði, 20. nóv.
UM síðustu helgi opnaði Sjálfstæð-
ishúsið á ísafirði eftir gagngerar
breytingar.
B.G. flokkurinn tók húsið á leigu í
byrjun október og hyggst nota það
til dansleikjahalds og álíka mann-
fagnaða. Salur í kjallara hefur verið
stækkaður og föstum borðum komið
fyrir þar og í aðalsal. Allar innrétt-
ingar eru snyrtilegar og húsakynnin
notaleg. B.G. flokkurinn bauð til
samkvæmis s.l. föstudagskvöld, þar
sem breytingarnar voru kynntar. Á
laugardag var svo Litli-leikklúbbur-
inn með árshátíð sína í húsinu.
Samkomusalirnir heita Uppsalir.
Framkvæmdastjóri er Halldór
Sveinbjörnsson.
- íllfar.